فهرست تفاسیر شیعه

سؤال

تفاسیر مهم شیعه را بیان کنید

درگاه‌ها

قرآن با روشهای مختلفی تفسیر میشود و مقصود از روش، مستنداتي است كه مفسّران در فهم و تفسير آيات قرآن از آن بهره میگیرند. تفسیر قرآن با قرآن؛ تفسیر قرآن با روایات؛ تفسیر اجتهادی؛ تفسیر آیات احکام فقهی و تفسیر با صبغه عرفانی از جمله روشهای تفسیر قرآن میباشد.

تفاسیر قرآن به قرآن

تفسیر المیزان اثر علامه طباطبایی

تفسير آیهای از قرآن با آیات دیگر، بهترين و متقنترين شيوهاي است كه علمايي هم چون علامه طباطبايي تفسير الميزان را به همان شيوه نوشته است.

الميزان في تفسير القرآن، طباطبايى، محمدحسين(قرن15ق)، مؤسسة الأعلمي للمطبوعات، بيروت، چاپ دوم، 1390 ه.ق(عربی در 20 جلد).
ترجمه تفسير الميزان، طباطبايى، محمدحسين(قرن15ق)، دفتر انتشارات اسلامى، قم، چاپ پنجم، 1374 ه.ش(فارسى در 20 جلد).
مختصر الميزان في تفسير القرآن، كلانترى، الياس(قرن15ق)، اسوه، تهران، چاپ اول، 1421 ه.ق(عربی در 6جلد).
الفرقان فى تفسير القرآن بالقرآن و السنه، صادقى تهرانى، محمد(قرن15ق)، فرهنگ اسلامى، قم، چاپ دوم، 1406 ه.ق(عربى در 30جلد).
البلاغ فى تفسير القرآن بالقرآن، صادقى تهرانى، محمد(قرن15ق)، مكتبة محمد الصادقي الطهراني، قم، چاپ اول، 1419 ه.ق(عربی در 1جلد).
مناهج البيان فى تفسير القرآن، ملكى ميانجى، محمدباقر(قرن15ق)، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى. سازمان چاپو انتشارات، تهران، چاپ اول، 1414 ه.ق(عربی در 30جلد).

تفاسیر روایی

تفسير قرآن با روايات معصومين(ع)، تفسيري است كه از آن به تفسير «روايي» نيز ياد ميشود. در این شیوه تفسیری، آیات قرآن با روایات تفسیر و توضیح داده میشود.

تفاسیر فارسی

تفسير شريف لاهيجى، اشكورى، محمد بن على(قرن11ق)، دفتر نشر داد، تهران، چاپ اول، 1373 ه.ش(در 4جلد).
تفسير اثنى عشرى، شاه ‏عبدالعظيمى، حسين(قرن14ق)، ميقات، تهران، چاپ اول، 1363 ه.ش.(در 14جلد).
تفسير جامع، بروجردى، محمدابراهيم(قرن14ق)، كتابخانه صدر، تهران، چاپ ششم، 1366 ه.ش(در7 جلد).

تفاسیر عربی

تفسير القرآن الكريم، ابوحمزه ثمالى، ثابت بن دينار(قرن2ق)، دار المفيد، بيروت، چاپ اول، 1420 ه.ق(1 جلدی).
تفسير مقاتل بن سليمان، مقاتل بن سليمان(قرن2ق)، دار إحياء التراث العربي، بيروت، چاپ اول، 1423 ه.ق(5 جلدی).
تفسير القمي، قمى، على بن ابراهيم(قرن3ق)، دار إحياء التراث العربي، بيروت، چاپ اول، 1423 ه.ق(2 جلدی).
تفسير فرات الكوفي، كوفى، فرات بن ابراهيم(قرن4ق)، وزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامي، مؤسسة الطبع و النشر، تهران، چاپ اول، 1410 ه.ق(1جلدی).
التفسير، عياشى، محمد بن مسعود(قرن4ق)، مكتبة العلمية الاسلامية، تهران، چاپ اول، 1380 ه.ق(2جلدی).
زبدة التفاسير، كاشانى، فتح‏الله بن شكرالله(قرن10ق)، مؤسسة المعارف الإسلامية، قم، چاپ اول، 1423 ه.ق(7 جلدی).
تفسير الصافي، فيض كاشانى، محمد بن شاه مرتضى(قرن11ق)، مكتبة الصدر، تهران، چاپ دوم، 1415 ه.ق(5جلدی).
الأصفى في تفسير القرآن، فيض كاشانى، محمد بن شاه مرتضى(قرن11ق)، مركز النشر التابع لمكتب الإعلام الإسلامي ، قم، چاپ اول، 1418 ه.ق(2 جلدی).
تفسير نور الثقلين، حويزى، عبدعلى بن جمعه(قرن12ق)، اسماعيليان، قم، چاپ چهارم، 1415 ه.ق(5 جلدی).
البرهان في تفسير القرآن، بحرانى، هاشم بن سليمان(قرن12ق)، موسسة البعثة، قسم الدراسات الإسلامية، قم، چاپ اول، 1415 ه.ق(5 جلدی).
تفسير كنز الدقائق و بحر الغرائب، قمى مشهدى، محمد بن محمدرضا(قرن12ق)، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى. سازمان چاپو انتشارات، تهران، چاپ اول، 1368 ه.ش(14 جلدی).
عقود المرجان في تفسير القرآن، جزايرى، نعمت‏الله بن عبدالله(قرن12ق)، نور وحى، قم، چاپ اول، 1388 ه.ش(5جلدی).
تفسير المعين، فیض كاشانى، محمد بن شاه مرتضى(قرن 12ق)، كتابخانه عمومى مرعشى نجفى، قم، چاپ اول، 1410 ه.ق(3جلدی).
الجوهر الثمين في تفسير الكتاب المبين، شبر، عبدالله(قرن13ق)، شركة مكتبة الالفين، كويت، چاپ اول، 1407 ه.ق(6 جلدی).
فتح القدير، شوكانى، محمد(قرن13ق)، دار ابن كثير، دمشق، چاپ اول، 1414 ه.ق(6 جلدی).
التيسير في التفسير للقرآن برواية أهل البيت، زبيدى، ماجد ناصر(قرن15ق)، دار المحجة البيضاء، بيروت، چاپ اول، 1428 ه.ق(8جلدی).

تفاسیر اجتهادی

گروهي از مفسّران علاوه بر تفسیر قرآن با قرآن و روایات، قرآن را به روشهای دیگر و در حوزههاي گوناگون تفسیر كردهاند. مانند: تفسير ادبي؛ تفسير لغوي؛ تفسير جنبههایی بلاغتی قرآن؛ تفسير كلامي و فلسفي؛ تفسير جنبههای اخلاقی و رویکردهای اجتماعی؛ تفسیر علمی و تجربی.

تفاسیر فارسی

روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن، ابوالفتوح رازى، حسين بن على(قر6ق)، آستان قدس رضوى، بنياد پژوهشهاى اسلامى، مشهد مقدس، چاپ اول، 1408 ه.ق (20 جلدی).
جلاء الأذهان و جلاء الأحزان (تفسير گازر)، جرجانى، حسين بن حسن(قرن8ق)، دانشگاه تهران، تهران، چاپ اول، 1378 ه.ق(11 جلدی).
منهج الصادقين في إلزام المخالفين، كاشانى، فتح‏الله بن شكرالله، قرن10ق)، كتابفروشى اسلاميه، تهران، چاپ اول، 13 ه.ش(10جلدی).

تفسیر منهج الصادقین فی إلزام المخالفین اثر ملا فتحالله کاشانی

حجة التفاسير و بلاغ الإكسير، بلاغى، عبدالحجه(قرن14ق)، حكمت (چاپخانه)، قم، چاپ اول، 1386 ه.ق(8 جلدی).
تفسير عاملى، عاملى، ابراهيم(قرن14ق)، كتابفروشى صدوق، تهران، چاپ اول، 1360 ه.ش(8 جلدی).
تفسير خسروى، خسروانى، عليرضا(قرن14ق)، كتابفروشى اسلاميه، تهران، چاپ اول، 1390 ه.ق(8 جلدی).
تفسير نمونه، مكارم شيرازى، ناصر(قرن15ق)، دار الكتب الإسلامية، تهران، چاپ اول0، 1371 ه.ش(27 جلدی).
اطيب البيان في تفسير القرآن، طيب، عبدالحسين(قرن15ق)، اسلام، تهران، چاپ دوم، 1369 ه.ش(14 جلدی
تفسير احسن الحديث، قرشى بنابى، على‏اكبر(قرن15ق)، بنياد بعثت، مركز چاپ و نشر، تهران، چاپ دوم، 1375 ه.ش(12 جلدی).
تفسير نور، قرائتى، محسن(قرن15ق)، مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، تهران، چاپ اول، 1388 ه.ش(10 جلدی).
تفسير عليين، سيدكريمى حسينى، عباس(قرن15ق)، اسوه، قم، چاپ اول، 1382 ه.ش(1 جلدی، تمام قرآن به جز سوره حمد و عصر).
تفسير قرآن مهر، رضايى اصفهانى، محمدعلى(قرن15ق)، پژوهشهاى تفسير و علوم قرآن، قم، چاپ اول، 1387 ه.ش (22 جلدی).
تفسير راهنما: روشى نو در ارائه مفاهيم موضوعات قرآن، هاشمى رفسنجانى، اكبر(قرن15ق)، بوستان كتاب قم (انتشارات دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم)، قم، چاپ اول، 1386 ه.ش(21 جلدی).
انوار درخشان در تفسير قرآن، حسينى همدانى، محمد(قرن15ق)، لطفى، تهران، چاپ اول، 1404 ه.ق(18 جلدی).
روان جاويد در تفسير قرآن مجيد، ثقفى تهرانى، محمد(قرن15ق)، برهان، تهران، چاپ دوم، 1398 ه.ق(5 جلدی).
فرهنگ قرآن، هاشمى رفسنجانى، اكبر(قرن15ق)، بوستان كتاب قم (انتشارات دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم)، قم، چاپ دوم، 1383 ه.ش(33 جلد).

تفاسیر عربی

تفسیر مجمع البیان نوشته فضل بن حسن طبرسی

غريب القرآن فى شعر العرب، ابن‏عباس، عبدالله بن عباس،1 جلدی، قرن 1
تفسير الحبري، حسين بن حكم، 1 جلدی، قرن 3
التبيان في تفسير القرآن، طوسى، محمد بن حسن،10 جلدی، قرن 5
حقائق التأويل في متشابه التنزيل، شريف الرضى، محمد بن حسين، 1 جلدی، قرن 5
تفسير الشريف المرتضى المسمى ب: نفائس التأويل، علم‏الهدى، على بن الحسين، 3 جلدی، قرن 5
مجمع البيان في تفسير القرآن، طبرسى، فضل بن حسن، 10 جلدی، قرن 6
تفسير جوامع الجامع، طبرسى، فضل بن حسن، 4 جلدی، قرن 6
المنتخب من تفسير القرآن و النكت المستخرجة من كتاب التبيان، ابن‏ادريس، محمد بن احمد، 2 جلدی، قرن 6
مختصر مجمع البيان، طبرسى، فضل بن حسن، 3 جلدی، قرن 6
سعد السعود، ابن‏طاووس، على بن موسى، 1 جلدی، قرن 7
دقائق التأويل و حقائق التنزيل، حسنى واعظ، محمود بن محمد، 1 جلدی، قرن 7
نهج البيان عن كشف معانى القرآن، شيبانى، محمد بن حسن، 5 جلدی، قرن 7
سواطع الالهام فى تفسير كلام الملك العلام، فيضى، ابوالفيض بن مبارك، 6 جلدی، قرن 10
مختصر نهج البيان، شيبانى، محمد بن على‏نقى، 1جلدی، قرن 10
العروة الوثقى، شيخ بهايى، محمد بن حسين، 1 جلدی، قرن 11
مجمع البحرين، طريحى، فخرالدين بن محمد، 6 جلدی، قرن 11
الوجيز فى تفسير القرآن العزيز، ابن‏ابى‏جامع، على بن حسين، 3 جلدی، قرن 12
تفسير القرآن الكريم، شبر، عبدالله، 1 جلدی، قرن 13
تفسير الصراط المستقيم، بروجردى، حسين بن رضا، 5 جلدی، قرن 13
التفسير الكاشف، مغنيه، محمدجواد، 7 جلدی، قرن 14
مقتنيات الدرر، حائرى طهرانى، على، 12 جلدی، قرن 14
التفسير المبين، مغنيه، محمدجواد، 1 جلدی، قرن 14
مجد البيان في تفسير القرآن، اصفهانى، محمدحسين، 1 جلدی، قرن 14
تفسير القرآن الكريم، خمينى، مصطفى، 5 جلدی، قرن 14
نفحات الرحمن فى تفسير القرآن، نهاوندى، محمد،6 جلدی، قرن 14
الأمثل في تفسير كتاب الله المنزل، مكارم شيرازى، ناصر،20 جلدی، قرن 15
من وحى القرآن، فضل الله، محمد حسين، 24 جلدی، قرن 15
من هدى القرآن، مدرسى، محمدتقى، 18 جلدی، قرن 15
ارشاد الاذهان الى تفسير القرآن، سبزوارى، محمد، 1 جلدی، قرن 15
التفسير لكتاب الله المنير، كرمى، محمد، 8 جلدی، قرن 15
الجديد فى تفسير القرآن المجيد، سبزوارى، محمد، 7 جلدی، قرن 15
مفاهيم القرآن، سبحانى تبريزى، جعفر،10 جلدی، قرن 15
مختصر الامثل، مكارم شيرازى، ناصر، 5 جلدی، قرن 15
المعجم فى فقه لغة القرآن و سر بلاغته، واعظ زاده خراسانى، محمد، 11 جلدی، قرن 15
الوجيز في تفسير الكتاب العزيز، دخيل، على محمد على، 1 جلدی، قرن 15
التفسير الموضوعى للقرآن الكريم، صادقى تهرانى، محمد، 5 جلدی، قرن 15
البيان فى تفسير القرآن، خويى، ابوالقاسم، 1 جلدی، قرن 15

مناهج البيان فى تفسير القرآن، ملكى ميانجى، محمدباقر، 6 جلدی، قرن 15 مواهب الرحمن في تفسير القرآن، موسوى سبزوارى، عبدالاعلى، 11 جلدی، قرن 15 نفحات القرآن، مكارم شيرازى، ناصر،10 جلدی، قرن 15 تفسير الشهيد زيد بن على المسمى تفسير غريب القرآن، زيد بن على بن الحسين (ع)، 1 جلدی، قرن 2 تفسير البيان الصافى لكلام الله الوافى، قبيسى عاملى، محمدحسن، 5 جلدی، قرن 15 تفسير سورة الماعون، عاملى، جعفر مرتضى، 1 جلدی، قرن 15 تفسير سورة هل أتى عاملى، جعفر مرتضى، 2 جلدی، قرن 15 تفسير سورة الكوثر، عاملى، جعفر مرتضى، 1 جلدی، قرن 15 اعراب القرآن، كرباسى، محمدجعفر، 8 جلدی، قرن 15 تفسير سورة الفاتحة عاملى، جعفر مرتضى، 1 جلدی، قرن 15 الامام الباقر عليه السلام و اثره فى التفسير خفاجى، حكمت عبيد، 1 جلدی، قرن 15

تفاسیر فقهی

در تفسيرهاي فقهي، همّت و اجتهاد بيشتر مفسّران، بر شناخت و دريافت احكام فقهي الهي و احكام فرعي از آيات قرآن است كه حدود پانصد آيه در قرآن کریم جزء آيات الاحكام و فقه القرآن شمرده شده است. مانند تفسير كنز العرفان في فقه القرآن؛ اثر فاضل مقداد. فقه القرآن، قطب راوندى، سعيد بن هبه‏الله، 2 جلدی، قرن 6 تفسير الثمرات اليانعه و الاحكام الواضحه القاطعه، ثلايى، يوسف بن احمد، 5 جلدی، قرن 9 كنز العرفان فى فقه القرآن، فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله، 2 جلدی، قرن 9 زبدة البيان في أحكام القرآن، مقدس اردبيلى، احمد بن محمد، 1 جلدی، قرن 10 تفسير شاهى او آيات الأحكام، جرجانى، ابوالفتح بن مخدوم، 2 جلدی، قرن 10 مسالك الأفهام إلى آيات الأحكام، فاضل جواد، جواد بن سعيد، 4 جلدی، قرن 11 مشرق الشمسين و اكسير السعادتين مع تعليقات الخواجويى، شيخ بهايى، محمد بن حسين، 1 جلدی، قرن 11 آيات الأحكام ، استرآبادى، محمد بن على، 1 جلدی، قرن 11 بدايع الكلام فى تفسير آيات الاحكام، ملكى ميانجى، محمدباقر، 1 جلدی، قرن 15 آيات الاحكام قبسات من تراث الامام الخمينى، فيض‏نسب، عباس، 1 جلدی، قرن 15 فقه القرآن، يزدى، محمد، 4 جلدی، قرن 15

تفاسیر عرفانی

گروهي از مفسّران با سبك و گرايش عرفاني، باطني، رمزي و اشارهاي به تفسير قرآن کریم ميپردازند.

تفسير الشهرستاني المسمى مفاتيح الأسرار و مصابيح الأبرار، شهرستانى، محمد بن عبدالكريم، 2 جلدی، قرن 6
تفسير المحيط الأعظم و البحر الخضم في تأويل كتاب الله العزيز المحكم، آملى، حيدر بن على، 7 جلدی، قرن 8
تفسير حدائق الحقايق (قسمت سوره يوسف)، فراهى هروى، معين‏الدين، 1 جلدی، قرن 10
تحفة الفتى في تفسير سورة هل أتى، دشتكى، منصور بن محمد، 1 جلدی، قرن 10
تفسير القرآن الكريم، صدرالدين شيرازى، محمد بن ابراهيم، 7 جلدی، قرن 11
بيان السعادة في مقامات العبادة، سلطان على‏شاه، سلطان محمد بن حيدر، 4 جلدی، قرن 14
تفسير قرآن صفى على شاه، صفى على شاه، محمد حسن بن محمد باقر، 1 جلدی، قرن 14
بوارق القهر فى تفسير سوره الدهر، كاشانى، حبيب‏الله بن على‏مدد، 1 جلدی، قرن 14
تفسير ست سور، كاشانى، حبيب‏الله بن على‏مدد،1 جلدی، قرن 14
تفسير مخزن العرفان در علوم قرآن، امين، نصرت‏بيگم، 15 جلدی، قرن 15
مواهب الرحمن في تفسير القرآن، مستنبط غروى، مرتضى، 1 جلدی، قرن 15
تفسير عرفانى اشراق، نريمانى، على، 1 جلدی، قرن 15

تفاسیر متفرقه

تفاسیری که کل قرآن از اول تا آخر تفسیر نشده است، بلکه برخی از سورهها تفسیر شده و مفسر آن را به دلایلی تکمیل نکرده است.

التفسير المنسوب إلى الإمام الحسن بن علي العسكري، حسن بن على (ع)، امام يازدهم، مدرسة الإمام المهدي، قم، چاپ اول، 1409 ه.ق(عربی در 1جلد تا پایان آیه 282 سوره بقره).
تفسير شريف البلابل القلاقل، حسنى واعظ، محمود بن محمد(قرن7ق)، احياء كتاب، تهران، چاپ اول، 1376 ه.ش. (فارسی در 2جلد و تفسیر آیات دربردارنده کلمه «قل»)
دقائق التأويل و حقائق التنزيل، حسنى واعظ، محمود بن محمد(قرن7)، مركز پژوهشى ميراث مكتوب، تهران، چاپ اول، 1381 ه.ش(فارسی در 1 جلد از ابتدای قرآن تا سوره اسراء)
آلاء الرحمن في تفسير القرآن، بلاغى، محمدجواد(قرن14ق)، وجدانى، قم، چاپ اول. (عربی در 2جلد از ابتدا تا آیه 57 سوره نساء).
تفسير فاتحة الكتاب، امينى، عبدالحسين(قرن14ق)، مترجم: حسینی شاهمرادی، قدرت الله، مكتبة الإمام أميرالمؤمنين علي (عليه السلام) العامة، تهران، چاپ اول، 1395 ه.ق(فارسی در 1جلد).
پرتوى از قرآن، طالقانى، محمود(قرن14ق)، شركت سهامى انتشار، تهران، چاپ چهارم، 1362 ه.ش(فارسی در 6 جلد از ابتدا تا آيه 28 سوره نساء و جزء30)
مجد البيان في تفسير القرآن، اصفهانى، محمدحسين(قرن14ق)، موسسة البعثة، تهران، چاپ اول، 1366 ه.ش(عربی در 1جلد از ابتدای قرآن تا آیه22 سوره بقره).
تفسير البيان فى الموافقة بين الحديث و القرآن، طباطبايى، محمدحسين(قرن15ق)، دار التعارف للمطبوعات، بيروت، چاپ اول، 1427 ه.ق(عربی در 6جلداز ابتدای قرآن تا اواسط سوره یوسف).
التفسير الأثري الجامع، معرفت، محمدهادى(قرن 15ق)، موسسه فرهنگى انتشاراتى التمهيد، قم، چاپ اول، 1387 ه.ش(عربی در6جلد از ابتدای قرآن تا پایان سوره بقره).
فتح البيان فيما روى عن على من تفسير القرآن، حسينى طباطبايى، مصطفى(قرن15ق)، دار الجسور الثقافيه، حلب، چاپ اول، 1426 ه.ق (1جلدی).
تطهير با جارى قرآن، صفايى حائرى، على(قرن15ق)، ليلة القدر، قم، چاپ دو، 1381 ه.ش(تفسیر فارسی برخی از سورههای قرآن در 3 جلد).
تفسير حكيم، انصاريان، حسين(قرن15ق)، دار العرفان - ايران - قم، چاپ اول، (تفسیر فارسی از ابتدا تا آیه 121 سوره نساء در 9جلد).
تفسير كوثر، جعفرى، يعقوب(قرن15ق)، موسسه انتشارات هجرت، قم، چاپ اول، 1376 ه.ش(تفسیر فارسی از ابتدای قرآن تا سوره طه در6 جلد).
تفسير سوره حمد، خمينى، روح الله(قرن15ق)، موسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، تهران، چاپ اول، 1375 ه.ش (1جلدی).
انوار العرفان فى تفسير القرآن، داورپناه(قرن15ق)، ابوالفضل، كتابخانه صدر، تهران، چاپ اول، 1366 ه.ش(تفسیر فارسی از ابتدای قرآن تا سوره انفال در 16 جلد).
تفسير ام الكتاب، ميرجهانى طباطبايى، محمدحسن(قرن15ق)، كتابخانه صدر، تهران، چاپ اول، 1398 ه.ق (1 جلدی).
نظام اخلاقى اسلام: تفسير سوره مباركه حجرات، سبحانى تبريزى، جعفر(قرن15ق)، بوستان كتاب قم (انتشارات دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم)، قم، چاپ هشتم، 1377 ه.ش(1 جلدی).
تفسير سوره حجرات، صدر، رضا(قرن15ق)، دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم، مركز انتشارات، قم، چاپ دوم، 1379 ه.ش(1 جلدی).
نسيم رحمت تفسير قرآن كريم، دهقان، اكبر(قرن15ق)، حرم، قم، چاپ اول، 1387 ه.ش(تفسیر فارسی از ابتدای قرآن تا سوره جاثیه در 4 جلد).