وجوب نماز شب بر پیامبر(ص)

نسخهٔ تاریخ ‏۱۹ نوامبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۱:۳۳ توسط Rezvani (بحث | مشارکت‌ها)


سؤال

اعمال و احکام اختصاصی پیامبر اکرم(ص) چیست؟

با توجه به قرآن کریم و روایات بعضی از احکام و اعمال مختص به پیامبر اکرم (ص) بوده است. از جمله نماز شب، نماز وتر، وجوب قربانی کردن در عید قربان، حق قسم،مباح بودن روزه وصال، حرمت ازدواج با زنان پیامبر و...

نماز شب

یکی از اختصاصات پیامبر اکرم (ص) نماز شب است. نماز شب بر دیگر مؤمنین مستحب مؤکد است ولی بر شخص پیامبر اکرم (ص) واجب بوده است.

﴿وَمِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَه لَّک عَسَی أَن یَبْعَثَک رَبُّک مَقَامًا مَّحْمُودًا؛ پاسی از شب را از خواب برخیز و قرآن بخوان این یک برنامه اضافی است علاوه بر نمازهای فریضه برای تو، باشد که در پرتو این عمل، خداوند تو را به مقام محمود مبعوث کند.[۱]

بسیاری این جمله (نافله لک) را دلیل بر آن دانسته‌اند که نماز شب بر پیامبر اکرم (ص) واجب بوده است زیرا نافله به معنای (زیاده) است اشاره به اینکه این فریضه اضافه، مربوط به تو است.[۲]

نماز وتر

در تفسیر روح‎البیان در ذیل آیه ۷۹ سوره اسراء روایتی از عایشه همسر پیامبر (ص) نقل شده است که اختصاصات پیامبر اکرم (ص) را بیان می‌کند. عایشه روایت کرده است که پیامبر اکرم (ص) فرمود: «ثلاث علیّ فریضه و هی سنه لکم الوتر و السواک و قیام اللیل» پیامبر اکرم (ص) فرمود: سه چیز بر من واجب است و بر شما مستحب، نماز وتر و مسواک و نماز شب و تهجد و شب زنده داری.[۳]

حق قَسم

می‌دانیم که یکی از احکام اسلام در مورد همسران متعدد آن است که شوهر اوقات خود را میان آن‌ها به‌طور عادلانه تقسیم کند اگر یک شب نزد یکی از آن‌ها است شب دیگر نزد دیگری باشد تفاوتی در میان زنان از این نظر وجود ندارد به این موضوع در فقه حق قسم تعبیر می‌کنند ﴿تُرْجِی مَن تَشَاء مِنْهُنَّ وَتُؤْوِی إِلَیْک مَن تَشَاء وَمَنِ ابْتَغَیْتَ مِمَّنْ عَزَلْتَ فَلَا جُنَاحَ عَلَیْک؛ هر یک از همسرانت را بخواهی می‌توانی به تأخیر اندازی و هر کدام را بخواهی نزد خود جای دهی و هرگاه بعضی از آن‌ها را که برکنار ساخته‌ای بخواهی نزد خود جای دهی گناهی نیست.[۴]

یکی از خصایص پیامبر اکرم (ص) این بود که به خاطر شرایط زندگی طوفانی و بحرانیش مخصوصاً در زمانی که در مدینه بوده و هر ماه یک جنگ تحمیل می‌شد رعایت حق قسم از پیامبر ساقط بوده است.

زنان بدون مهر

برای پیامبر اکرم(ص) زنانی که هیچ مهری برای خودشان قائل نباشند پیامبر اکرم ص می تواند با آن‌ها ازدواج نماید این اختصاص به پیامبر اکرم ص دارد از مسلمات فقه شیعه است که هیچ‌کس نمی‌تواند بدون مهر همسری انتخاب نماید.

﴿تُرْجِی مَن تَشَاء مِنْهُنَّ وَتُؤْوِی إِلَیْک مَن تَشَاء وَمَنِ ابْتَغَیْتَ مِمَّنْ عَزَلْتَ فَلَا جُنَاحَ عَلَیْک.[۵]؛ «هر گاه زن با ایمانی خود را به پیامبر اکرم ص ببخشد اگر پیامبر بخواهد می‌تواند با او ازدواج کند…».

صیغه ازدواج با لفظ هبه

اجرای صیغه ازدواج با لفظ هبه نیز از مختصات پیامبر اکرم (ص) است. این از آیه ۵۰ سوره احزاب استفاده می‌شود اما در مورد افراد عادی با لفظ ازدواج و نکاح صورت می‎گیرد.

جواز ازدواج با بیش از چهار همسر

از آیه ۵۰ سوره احزاب استفاده می‌شود که ۹ همسر داشتن اختصاص به پیامبر اکرم (ص) داشته است و بر دیگران ۴ همسر جایز است.

خوب است که یک اشاره اجمالی و موجز به بحث فلسفه تعدد زوجات نمائیم. روشن است که پیامبر اکرم(ص) در سن ۲۵ سالگی در عنفوان جوانی بوده و با زن بیوه چهل ساله ازدواج نموده است و تا سن ۵۳ سالگی تنها به همین زن بیوه قناعت کرده است. بدین ترتیب دوران جوانی خود را پشت سر گذاشته است. جالب این است که پیامبر اکرم ص تنها یک زن باکره داشته و او هم عایشه بوده است و بقیه همسران بیوه بوده‌اند[۶] حتی در برخی از تواریخ می‌خوانیم که پیامبر اکرم ص با زنان متعدد ازدواج کرد که جز با مراسم عقد انجام نشد و حتی در مواردی به خواستگاری اکتفاء کرد.[۷]

از مجموع بیانات بالا چنان به دست می‌آید که اختصاصاتی هم چون حق قسم و تعدد زوجات و غیره … به خاطر بعضی از مسائل سیاسی و شرایط اجتماعی آن روز بوده است، تا به وسیله این احکام اسلام نو پا رشد کند و مستحکم بماند و پیامبر اکرم (ص) از پایگاه مردمی محکم برخوردار باشد.

حرام بودن ازدواج با همسران پیامبر اکرم(ص)

از خصوصیات پیامبر اکرم تحریم و حرام بودن ازدواج زنانش با دیگران بعد از رحلتش بود. این مطلب نص آیه قرآن می‌باشد ﴿وَمَا کانَ لَکمْ أَن تُؤْذُوا رَسُولَ اللَّهِ وَلَا أَن تَنکحُوا أَزْوَاجَهُ مِن بَعْدِهِ أَبَدًا إِنَّ ذَلِکمْ کانَ عِندَ اللَّهِ عَظِیمًا؛ شما حق ندارید رسول خدا(ص) را آزار دهید و نه هرگز همسران او را بعد از او به همسری بگیرید.[۸]

مادر مومنان بودن زنان پیامبراکرم(ص)

طبق آیه قرآن زنان حضرت مادر مؤمنین محسوب می‌شوند ﴿و ازواجه امهاتهم؛ و همسران او مادران آن‌ها (مؤمنان) محسوب می‌شوند.[۹]

موارد دیگر

  • حرمت گرفتن صدقه واجب (زکات واجب)

این خصوصیت مشترک بین ائمه است. پیامبر اکرم (ص) فرمود: «انا اهل البیت لاتحل لنا صدقه». همانا بر ما اهل بیت حلال نیست صدقه و زکات واجب.[۱۰]

  • ثواب و عقابِ دو برابر برای زنان پیامبر

طبق آیه قرآن در سوره احزاب ثواب و عقاب زنان پیامبر اکرم (ص) دو برابر است. ﴿يا نِساءَ النَّبِيِّ مَنْ يَأْتِ مِنْكُنَّ بِفاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ يُضاعَفْ لَهَا الْعَذابُ ضِعْفَيْنِ وَ كانَ ذلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسيراً (30)؛ ای همسران پیامبر هر کدام از شما گناه آشکار و فاحشی مرتکب شود عذاب او دو چندان خواهد بود و این برای خدا آسان است.

  • مباح بودن داخل شدن پیامبر اکرم (ص) در مکه بدون احرام

از مختصات حضرت عدم وجوب احرام هنگام داخل شدن در مکه است که اثر فقهی بر آن مترتب می‌شود ولی بر افراد دیگر احرام بستن لازم است.[۱۱]

  • مباح بودن روزه وصال

روزه وصال آن است که شخص یک شبانه روز کامل از مبطلات روزه امساک کند. این روزه بر امت پیامبر اکرم (ص) حرام است ولی بر شخص حضرت مباح بوده است.[۱۲]

  • وجوب مخیر ساختن زنان بر ادامه زندگی یا جدایی

طبق آیه قرآن بر پیامبر اکرم (ص) واجب بود که زنانش را مخیر به زندگی یا جدایی کند اما در مورد دیگران این صادق و واجب نیست.

﴿یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُل لِّأَزْوَاجِک إِن کنتُنَّ تُرِدْنَ الْحَیَاه الدُّنْیَا وَزِینَتَهَا فَتَعَالَیْنَ أُمَتِّعْکنَّ وَأُسَرِّحْکنَّ سَرَاحًا جَمِیلًا؛ ای پیامبر به همسرانت بگو: اگر زندگی دنیا را می‌خواهید و طالب زینت آن هستید بیائید هدیه‌ای به شما دهم، و شما را به طرز نیکوئی رها کنم، بی آن که خصومت و مشاجره ای در کار باشد[۱۳]

  • حرمت بلند کردن صدا نزد پیامبر اکرم(ص) و صدا زدن پیامبر اکرم(ص) از پشت حجره‌ها

عده‌ای از مؤمنین بودند که صدایشان را نزد پیامبر اکرم(ص) بلند می‌کردند. آیه نازل شد که صدایتان را نزد حضرت بلند نکنید. ﴿إِنَّ الَّذِینَ یَغُضُّونَ أَصْوَاتَهُمْ عِندَ رَسُولِ اللَّهِ؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید صداهایتان را از صدای پیامبر بلندتر مکنید[۱۴] و کسانی که پیامبر اکرم ص را از پشت حجره‌ها صدا می‌زدند این کار را نیز قرآن مذمت کرده است. ﴿إِنَّ الَّذينَ يُنادُونَكَ مِنْ وَراءِ الْحُجُراتِ أَكْثَرُهُمْ لا يَعْقِلُونَ۝۴؛ به حقیقت مردمی که تو را از پشت حجره‌ها می‌خوانند اکثرشان نمی‌فهمند.[۱۵]

  • واجب بودن درود فرستادن بر پیامبر اکرم (ص) در نماز
  • واجب بودن قربانی در روز عید قربان


مطالعه بیشتر

۱ـ تفسیر المیزان، طباطبائی، ج۱۶، انتشارات اسماعیلیان، سوره اسراء ـ احزاب

۲ـ تفسیر نمونه، ج۱۷، و ج۱۲، سوره اسراء و احزاب، جمعی از دانشمندان زیر نظر مکارم شیرازی

۳ـ تفسیر سوره نور، سوره اسراء، محسن قرائتی، ص۱۰۵، مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن

۴ـ تفسیر روح البیان، سوره اسراء، اسماعیل حقی البروسی، ج۵، ص۶ و ۷

منابع

  1. اسراء / ۷۹.
  2. تفسیر نمونه، ج۱۲، ص۲۲۴، آیه ۷۹، ۲.
  3. تفسیر روح البیان، اسراء / ۲۱۷، مؤلف، اسماعیل حقی البر وسوی، ج۵، چاپ دارالفکر.
  4. احزاب / ۵۱.
  5. احزاب / ۵. ، نمونه ج۱۷.
  6. به نقل از مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، ج۱۴، ص۱۹۱، ۱۹۲.
  7. نمونه، ج۱۷، ص۳۸۱–۳۸۲، ه مکارم شیرازی، ناصر، و همکاران دارالکتب اسلامیه.
  8. احزاب / ۵۳.
  9. احزاب / ۶.
  10. موسوعه الفقهیه المیسره، محمد علی انصاری، ج۱، ص۳۵۵.
  11. الموسوعه الفقهیه، همان.
  12. الموسوعه الفقهیه المیسره، شیخ محمد علی انصاری، ج۱، ص۳۵۴، انتشارات مجمع اسلامی، چاپ اول.
  13. احزاب / ۲۸.
  14. حجرات / ۲.
  15. حجرات / ۴.