آیة الکرسی
آیه الکرسی کدام آیات را شامل می‌شود؟
آیة الکرسی آیات ۲۵۵ تا ۲۵۷ سوره بقره است. در مورد شأن و جایگاه آیة الکرسی روایاتی وارد شده است. امام علی (ع) در مورد اهمیت آیة الکرسی می‌فرمایند: اگر بدانید که این آیه چیست و در این آیه چه چیزی هست در هیچ حالی آن را ترک نخواهید کرد. عده‌ای از علما آیة الکرسی را منحصر در آیه ۲۵۵ می‌دانند و عده‌ای خواندن سه آیه را برای ادای این آیه ضروری می‌دانند.
متن آیه
| ﴿ | اللَّهُ لا إِلَهَ إِلا هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ لا تَأْخُذُهُ سِنَه وَلا نَوْمٌ لَهُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الأرْضِ مَنْ ذَا الَّذِی یَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلا بِإِذْنِهِ یَعْلَمُ مَا بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلا یُحِیطُونَ بِشَیْءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلا بِمَا شَاءَ وَسِعَ کُرْسِیُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالأرْضَ وَلا یَئُودُهُ حِفْظُهُمَا وَهُوَ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ ۲۵۵لا إِکْرَاهَ فِی الدِّینِ قَدْ تَبَیَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیِّ فَمَنْ یَکْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَیُؤْمِنْ بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَکَ بِالْعُرْوَه الْوُثْقَی لا انْفِصَامَ لَهَا وَاللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ۲۵۶اللَّهُ وَلِیُّ الَّذِینَ آمَنُوا یُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَی النُّورِ وَالَّذِینَ کَفَرُوا أَوْلِیَاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ یُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُّورِ إِلَی الظُّلُمَاتِ أُولَئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ۲۵۷
خداست که معبودی جز او نیست؛ زنده و برپادارنده است؛ نه خوابی سبک او را فرو می‌گیرد و نه خوابی گران؛ آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است، از آنِ اوست. کیست آن کس که جز به اذن او در پیشگاهش شفاعت کند؟ آنچه در پیش روی آنان و آنچه در پشت سرشان است می‌داند. و به چیزی از علم او، جز به آنچه بخواهد، احاطه نمی‌یابند. کرسی او آسمانها و زمین را دربر گرفته، و نگهداری آنها بر او دشوار نیست، و اوست والای بزرگ. (۲۵۵) در دین هیچ اجباری نیست. و راه از بیراهه بخوبی آشکار شده است. پس هر کس به طاغوت کفر ورزد، و به خدا ایمان آورد، به یقین، به دستاویزی استوار، که آن را گسستن نیست، چنگ زده است. و خداوند شنوای داناست. (۲۵۶) خداوند سرور کسانی است که ایمان آورده‌اند. آنان را از تاریکیها به سوی روشنایی به در می‌برد. و[لی] کسانی که کفر ورزیده‌اند، سرورانشان [همان عصیانگران] طاغوتند، که آنان را از روشنایی به سوی تاریکیها به در می‌برند. آنان اهل آتشند که خود، در آن جاودانند. (۲۵۷) بقره:۲۵۵–۲۵۷ |
﴾ |
جایگاه
شیخ طوسی در امالی از امام علی(ع) روایت کرده است که «باور نمی‌کنم کسی که اسلام را فهمیده باشد یا در اسلام متولد شده باشد و صبح کند شب را و این آیه را نخواند ﴿اللَّهُ لا إِلَهَ إِلا هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ لا تَأْخُذُهُ سِنَه وَلا نَوْمٌ لَهُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الأرْضِ مَنْ ذَا الَّذِی یَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلا بِإِذْنِهِ یَعْلَمُ مَا بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلا یُحِیطُونَ بِشَیْءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلا بِمَا شَاءَ وَسِعَ کُرْسِیُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالأرْضَ وَلا یَئُودُهُ حِفْظُهُمَا وَهُوَ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ.﴾ آنگاه فرمود: اگر بدانید که این آیه چیست و در این آیه چه چیزی هست در هیچ حالی آن را ترک نخواهید کرد».[۱]
این ارزش و مقام به خاطر معارف دقیق و لطیفی است که در این آیه آمده است و عبارت است از: خداشناسی و توحید خالصی که آیه شریفه متضمن آن است.
تعداد آیات
در مورد تعداد آیات «آیة الکرسی» دو نظریه مطرح است:
- سید کاظم یزدی در کتاب شریف عروة الوثقی در بحث نماز لیلة الدفن آورده است، که این نماز دو رکعت است و بعد از حمد در رکعت اوّل آیه‌الکرسی از اول آیه ۲۵۵ تا آخر آیه ۲۵۷ سوره بقره خوانده می‌شود. ایشان در ادامه بحث می‌فرماید: اگر آیه‌الکرسی فراموش شود. در صورت اجیر بودن نمازش صحیح نیست و باید دوباره بخواند. از ظاهر فتوای ایشان بر می‌آید که «آیه الکرسی شامل» سه آیه می‌باشد.
امام خمینی در تعلیقه اش بر عروه الوثقی می‌فرماید: این حکم بنا بر احتیاط می‌باشد. چنان‌که در روایات هم وارد شده که مستحب است تا ﴿هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ﴾ آخرآیه ۲۵۷ قرائت شود.[۲]
- علامه طباطبائی می‌فرماید: آیه الکرسی فقط شامل آیه ۲۵۵ سوره بقره است و فقرات دیگر جزء آیه الکرسی نیست و در ادعیه و نمازهای مستحبی که خواندن آیه الکرسی وارد شده به همین مقدار اکتفاء می‌شود و جمع کثیری از علماء و مفسرین نیز همین نظریه را صحیح می‌دانند و از روایات هم این معنی استفاده می‌شود.[۳]
مطالعه بیشتر
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲، ذیل آیه ۲۵۵ بقره
- طباطبایی، علامه محمد حسین، تفسیر المیزان، ج۲، ذیل آیه ۲۵۵ بقره
- قرشی، سید علی اکبر، تفسیر احسن الحدیث، ج۱، ذیل آیه ۲۵۵ بقره
- سیوطی، جلال الدین، الدرالمنثور فی تفسیر المأثور، ج۱، ذیل آیه ۲۵۵ بقره
- قرائتی، محسن، تفسیر نور، ج۱، ذیل آیه ۲۵۵ بقره