مزایا و خدمات مرحوم آیت‌الله بروجردی (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
{{درگاه|حوزه و روحانیت}}'''مزایا و خدمات مرحوم آیت‌الله بروجردی''' عنوان مقاله ای از [[مرتضی مطهری]] که در آن به خدمات و خصوصیات مثبت عملی [[آیت‌الله بروجردی]] در مقام مرجعیت می‌پردازد. «مزایا و خدمات مرحوم آیت‌الله بروجردی» مقاله‌ای از مقالات [[بحثی درباره مرجعیت و روحانیت (کتاب)|کتاب بحثی درباره مرجعیت و روحانیت]] است که از دیدگاهی نو به مباحثی درباره مرجعیت و [[تقلید]] و جایگاه روحانیت در جامعه با هدف اصلاح درونی سازمان مرجعیت و روحانیت پرداخته است. | {{درگاه|حوزه و روحانیت}}'''مزایا و خدمات مرحوم آیت‌الله بروجردی''' عنوان مقاله ای از [[مرتضی مطهری]] که در آن به خدمات و خصوصیات مثبت عملی [[آیت‌الله بروجردی]] در مقام مرجعیت می‌پردازد. «مزایا و خدمات مرحوم آیت‌الله بروجردی» مقاله‌ای از مقالات [[بحثی درباره مرجعیت و روحانیت (کتاب)|کتاب بحثی درباره مرجعیت و روحانیت]] است که در آن از دیدگاهی نو به مباحثی درباره مرجعیت و [[تقلید]] و جایگاه روحانیت در جامعه با هدف اصلاح درونی سازمان مرجعیت و روحانیت پرداخته شده است. | ||
مطهری یکی از مزایای برجسته آیت‌الله بروجردی را سبک و روش فقهی او می‌داند که شامل نوگرایی در اجتهاد و آشنایی به علوم مؤثر در عمق‌یافتن اجتهاد است. مطهری توجه و علاقه فراوان آیت‌الله بروجردی به موضوع وحدت اسلامی و تلاش برای [[تقریب بین مذاهب اسلامی|تقریب مذاهب اسلامی]] را یکی دیگر از مزایا و خدمات او می‌داند. | مطهری یکی از مزایای برجسته آیت‌الله بروجردی را سبک و روش فقهی او می‌داند که شامل نوگرایی در اجتهاد و آشنایی به علوم مؤثر در عمق‌یافتن اجتهاد است. مطهری توجه و علاقه فراوان آیت‌الله بروجردی به موضوع وحدت اسلامی و تلاش برای [[تقریب بین مذاهب اسلامی|تقریب مذاهب اسلامی]] را یکی دیگر از مزایا و خدمات او می‌داند. | ||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
== جایگاه == | == جایگاه == | ||
[[پرونده:آیت‌الله بروجردی.PNG|بندانگشتی|[[مرتضی مطهری]] در مقاله «مزایا و خدمات مرحوم آیت‌الله بروجردی» به خدمات و خصوصیات مثبت عملی سید حسین طباطبایی بروجردی، مشهور به [[آیت‌الله بروجردی]]، در مقام مرجعیت پرداخته است.]] | [[پرونده:آیت‌الله بروجردی.PNG|بندانگشتی|[[مرتضی مطهری]] در مقاله «مزایا و خدمات مرحوم آیت‌الله بروجردی» به خدمات و خصوصیات مثبت عملی سید حسین طباطبایی بروجردی، مشهور به [[آیت‌الله بروجردی]]، در مقام مرجعیت پرداخته است.|271x271پیکسل]] | ||
[[مرتضی مطهری]] در مقاله «مزایا و خدمات مرحوم آیت‌الله بروجردی» به خدمات و خصوصیات مثبت عملی سید حسین طباطبایی بروجردی، مشهور به [[آیت‌الله بروجردی]]، در مقام مرجعیت می‌پردازد. نوگرایی در [[اجتهاد]]، آشنایی به علوم مؤثر در عمق‌یافتن اجتهاد، علاقه به [[تقریب بین مذاهب اسلامی]]، اعزام مبلغ به اروپا، کمک به تأسیس مراکز آموزشی و نظام‌مندکردن سازمان اداری روحانیت از جمله مواردی است که مطهری به آنها به‌عنوان مزایا و خدمات آیت‌الله بروجردی اشاره می‌کند.<ref>مطهری، مرتضی و دیگران، بحثی درباره مرجعیت و روحانیت، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۹۷ش، ص۳۰۱-۳۱۷.</ref> | [[مرتضی مطهری]] در مقاله «مزایا و خدمات مرحوم آیت‌الله بروجردی» به خدمات و خصوصیات مثبت عملی سید حسین طباطبایی بروجردی، مشهور به [[آیت‌الله بروجردی]]، در مقام مرجعیت می‌پردازد. نوگرایی در [[اجتهاد]]، آشنایی به علوم مؤثر در عمق‌یافتن اجتهاد، علاقه به [[تقریب بین مذاهب اسلامی]]، اعزام مبلغ به اروپا، کمک به تأسیس مراکز آموزشی و نظام‌مندکردن سازمان اداری روحانیت از جمله مواردی است که مطهری به آنها به‌عنوان مزایا و خدمات آیت‌الله بروجردی اشاره می‌کند.<ref>مطهری، مرتضی و دیگران، بحثی درباره مرجعیت و روحانیت، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۹۷ش، ص۳۰۱-۳۱۷.</ref> | ||
مقاله «مزایا و خدمات مرحوم آیت‌الله بروجردی» مقاله‌ای از مقالات کتاب بحثی درباره مرجعیت و روحانیت است که از دیدگاهی نو به مباحثی درباره مرجعیت و تقلید و جایگاه روحانیت در جامعه با هدف اصلاح درونی سازمان مرجعیت و روحانیت پرداخته است.<ref>درخشه، جلال، «بحثی درباره مرجعیت و روحانیت»، فصلنامه علمی پژوهشی علوم سیاسی، شماره ۱۶، زمستان ۱۳۸۰ش، ص۲۹۶–۲۹۷.</ref> این مقاله در کنار سایر مقالات | مقاله «مزایا و خدمات مرحوم آیت‌الله بروجردی» مقاله‌ای از مقالات کتاب بحثی درباره مرجعیت و روحانیت است که در آن از دیدگاهی نو به مباحثی درباره مرجعیت و تقلید و جایگاه روحانیت در جامعه با هدف اصلاح درونی سازمان مرجعیت و روحانیت پرداخته شده است.<ref>درخشه، جلال، «بحثی درباره مرجعیت و روحانیت»، فصلنامه علمی پژوهشی علوم سیاسی، شماره ۱۶، زمستان ۱۳۸۰ش، ص۲۹۶–۲۹۷.</ref> این مقاله در کنار سایر مقالات این کتاب یکی از آثار سیاسی مهم دهه چهل شمسی و حاوی نظرات مهم درباره موضوعات درونی سازمان مذهبی شیعه، یعنی [[مرجعیت]] و روحانیت، قلمداد شده است.<ref>درخشه، «بحثی درباره مرجعیت و روحانیت»، ص۲۹۷.</ref> | ||
مقاله «مزایا و خدمات مرحوم آیت‌الله بروجردی» اولین بار در چاپ اول [[بحثی درباره مرجعیت و روحانیت (کتاب)|کتاب بحثی درباره مرجعیت و روحانیت]] در ابتدای دهه چهل و به‌همت شرکت سهامی انتشار انجام شده است.<ref>مطهری، و دیگران، بحثی درباره مرجعیت و روحانیت، یادداشت ناشر چاپ سوم، ص۳.</ref> پس از آن در قالب بازنشر کتاب بحثی درباره مرجعیت و روحانیت توسط انتشارات صدرا (ناشر تخصصی [[آثار مرتضی مطهری]]) در سال ۱۳۹۷ش به چاپ رسید.<ref>مطهری، و دیگران، بحثی درباره مرجعیت و روحانیت، یادداشت ناشر چاپ سوم، ص۳–۴.</ref> این مقاله به‌عنوان ضمیمه کتاب تکامل اجتماعی انسان مطهری نیز به‌چاپ رسیده است.<ref>مطهری، مرتضی، تکامل اجتماعی انسان (به‌ضمیمه هدف زندگی، الهامی از شیخ الطائفه و مزایا و خدمات مرحوم آیه‌الله بروجردی)، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۷۸ش، ص۱۱۹.</ref> | مقاله «مزایا و خدمات مرحوم آیت‌الله بروجردی» اولین بار در چاپ اول [[بحثی درباره مرجعیت و روحانیت (کتاب)|کتاب بحثی درباره مرجعیت و روحانیت]] در ابتدای دهه چهل و به‌همت شرکت سهامی انتشار انجام شده است.<ref>مطهری، و دیگران، بحثی درباره مرجعیت و روحانیت، یادداشت ناشر چاپ سوم، ص۳.</ref> پس از آن در قالب بازنشر کتاب بحثی درباره مرجعیت و روحانیت توسط انتشارات صدرا (ناشر تخصصی [[آثار مرتضی مطهری]]) در سال ۱۳۹۷ش به چاپ رسید.<ref>مطهری، و دیگران، بحثی درباره مرجعیت و روحانیت، یادداشت ناشر چاپ سوم، ص۳–۴.</ref> این مقاله به‌عنوان ضمیمه کتاب تکامل اجتماعی انسان مطهری نیز به‌چاپ رسیده است.<ref>مطهری، مرتضی، تکامل اجتماعی انسان (به‌ضمیمه هدف زندگی، الهامی از شیخ الطائفه و مزایا و خدمات مرحوم آیه‌الله بروجردی)، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۷۸ش، ص۱۱۹.</ref> | ||
نسخهٔ ۵ اکتبر ۲۰۲۳، ساعت ۲۱:۱۹
مقاله مزایا و خدمات آیت‌الله بروجردی از کیست و محتوای آن چیست؟
مزایا و خدمات مرحوم آیت‌الله بروجردی عنوان مقاله ای از مرتضی مطهری که در آن به خدمات و خصوصیات مثبت عملی آیت‌الله بروجردی در مقام مرجعیت می‌پردازد. «مزایا و خدمات مرحوم آیت‌الله بروجردی» مقاله‌ای از مقالات کتاب بحثی درباره مرجعیت و روحانیت است که در آن از دیدگاهی نو به مباحثی درباره مرجعیت و تقلید و جایگاه روحانیت در جامعه با هدف اصلاح درونی سازمان مرجعیت و روحانیت پرداخته شده است.
مطهری یکی از مزایای برجسته آیت‌الله بروجردی را سبک و روش فقهی او می‌داند که شامل نوگرایی در اجتهاد و آشنایی به علوم مؤثر در عمق‌یافتن اجتهاد است. مطهری توجه و علاقه فراوان آیت‌الله بروجردی به موضوع وحدت اسلامی و تلاش برای تقریب مذاهب اسلامی را یکی دیگر از مزایا و خدمات او می‌داند.
اعزام مبلغ و نماینده مذهبی به کشورهای خارجی، علاقمندی و کمک به تأسیس مراکز آموزشی جدید تحت نظر مدیران متدین و نظام‌مندکردن سازمان اداری روحانیت از جمله مواردی است که مطهری از آنها به‌عنوان سایر مزایا و خدمات آیت‌الله بروجردی اشاره می‌کند.
جایگاه
مرتضی مطهری در مقاله «مزایا و خدمات مرحوم آیت‌الله بروجردی» به خدمات و خصوصیات مثبت عملی سید حسین طباطبایی بروجردی، مشهور به آیت‌الله بروجردی، در مقام مرجعیت می‌پردازد. نوگرایی در اجتهاد، آشنایی به علوم مؤثر در عمق‌یافتن اجتهاد، علاقه به تقریب بین مذاهب اسلامی، اعزام مبلغ به اروپا، کمک به تأسیس مراکز آموزشی و نظام‌مندکردن سازمان اداری روحانیت از جمله مواردی است که مطهری به آنها به‌عنوان مزایا و خدمات آیت‌الله بروجردی اشاره می‌کند.[۱]
مقاله «مزایا و خدمات مرحوم آیت‌الله بروجردی» مقاله‌ای از مقالات کتاب بحثی درباره مرجعیت و روحانیت است که در آن از دیدگاهی نو به مباحثی درباره مرجعیت و تقلید و جایگاه روحانیت در جامعه با هدف اصلاح درونی سازمان مرجعیت و روحانیت پرداخته شده است.[۲] این مقاله در کنار سایر مقالات این کتاب یکی از آثار سیاسی مهم دهه چهل شمسی و حاوی نظرات مهم درباره موضوعات درونی سازمان مذهبی شیعه، یعنی مرجعیت و روحانیت، قلمداد شده است.[۳]
مقاله «مزایا و خدمات مرحوم آیت‌الله بروجردی» اولین بار در چاپ اول کتاب بحثی درباره مرجعیت و روحانیت در ابتدای دهه چهل و به‌همت شرکت سهامی انتشار انجام شده است.[۴] پس از آن در قالب بازنشر کتاب بحثی درباره مرجعیت و روحانیت توسط انتشارات صدرا (ناشر تخصصی آثار مرتضی مطهری) در سال ۱۳۹۷ش به چاپ رسید.[۵] این مقاله به‌عنوان ضمیمه کتاب تکامل اجتماعی انسان مطهری نیز به‌چاپ رسیده است.[۶]
روش فقهی
مطهری یکی از مزایای برجسته آیت‌الله بروجردی را سبک و روش فقهی او می‌داند.[۷] مطهری مزایای آیت‌الله بروجردی در این زمینه را اینچنین بر می‌شمرد:
- آشنایی با دوره‌ها و روش‌های مختلف فقهی شیعه و اهل‌سنت.
- توجه به علوم اسلامی مقدماتی و تأکید بر تسلط بر آنها برای رسیدن فرد به درجه اجتهاد.
- تسلط کامل بر علوم حدیث و رجال و شناخت کامل طبقات محدثان و ارائه یک طبقه‌بندی ابتکاری از رجال حدیث.
- تسلط بر فقه و روش فقهی سایر فرقه‌های اسلامی و آشنایی با کتب حدیث و رجال آنان.
- آشنایی کامل با قرآن و تفاسیر آن و حفظ بسیاری قسمت‌های بسیاری از آن.
- آشنایی با تاریخ اسلام.[۸]
تلاش برای وحدت اسلامی
مرتضی مطهری یکی دیگر از مزایای آیة‌الله بروجردی را توجه و علاقه فراوان به موضوع وحدت اسلامی و تقریب بین مذاهب اسلامی می‌داند.[۹] از نظر او، آیت‌الله بروجردی چون به تاریخ اسلام و مذاهب اسلامی آشنا بود، می‌دانست که سیاست حکام گذشته در جهان اسلام و استعمار غربی در تفرقه بین مذاهب اسلامی چه اندازه در تضعیف اسلام و مسلمانان تأثیر داشته است. به همین دلیل، بسیار علاقمند بود که تفاهمی بین شیعه و سنی برقرار شود که هم وحدت اسلامی تأمین شود و هم معارف و فقه شیعه، آن طور که هست، به جامعۀ اهل تسنن که اکثریت مسلمانان را تشکیل می‌دهند معرفی شود.[۱۰]
مطهری معتقد است که تأسیس «دار التقریب بین المذاهب الاسلامیه» به‌همت جمعی از روشنفکران سنی و شیعه در مصر موجب شد تا آیت‌الله بروجردی در دوره مرجعیت خود تا حد ممکن با این مؤسسه همکاری کند. در دوران مرجعیت آیة‌الله بروجردی، برای اولین بار بعد از چند قرن، بین زعیم روحانی شیعه و زعیم روحانی سنی، شیخ عبدالمجید سلیم و بعد از فوت او (۱۳۳۴ش) شیخ محمود شلتوت (۱۲۷۲-۱۳۴۳ش) روابط دوستانه برقرار شد و نامه‌ها مبادله گردید. از نظر مطهری طرز تفکر آیت‌الله بروجردی و ارتباط سازنده‌اش با شیخ شلتوت موجب شد تا شیخ الازهر فتوای تاریخی معروف خود را در مورد به رسمیت‌شناختن مذهب شیعه صادر کند.[۱۱]
مطهری از دو منبع موثق نقل می‌کند که در بیماری قلبی که منجر به درگذشت آیت‌الله بروجردی شد، بعد از حمله قلبی اول، که موجب بیهوشی او شد، بعد از اینکه به هوش آمد، قبل از هر چیزی، موضوع تقریب و وحدت اسلامی را طرح می‌کند و می‌گوید من آرزوهای بسیاری در این زمینه داشتم.[۱۲]
اعزام مبلغ به خارج
مرتضی مطهری اعزام مبلغ و نماینده مذهبی به کشورهای خارجی را از دیگر مزایا و خدمات آیت‌الله بروجردی بر می‌شمرد.[۱۳] از نظر مطهری معرفی صحیحی از اسلام به کشورهای خارجی تا زمان زعامت آیت‌الله بروجردی انجام نشده بود و این وضعیت درباره جامعه شیعه نیز صدق می‌کرد.[۱۴]
مطهری معتقد است آیت‌الله بروجردی علاوه بر جنبه فقاهت مطالعاتی درباره وجوه مختلف اسلام داشت و از طرفی بر خلاف سایر مراجع قبل از خود از تاریخ قرون جدید و اوضاع عصر خود تا حدود نسبتاً خوبی آگاه داشت. این دو جنبه موجب می‌شد که آیت‌الله بروجردی معتقد باشد که اگر حقایق فطری اسلامی بر افکار حقیقتجو و کم‌تعصب اروپایی عرضه داشته شود این دین را تدریجاً خواهند پذیرفت. به همین دلیل، آیت‌الله بروجردی نمایندگانی به آلمان و آمریکا اعزام کرد و به دنبال اعزام نمایندگان دیگر بود که از دنیا رفت.[۱۵]
مطهری معتقد است که این اقدامات با اقدامات تبلیغی مسیحیان قابل مقایسه نیست، ولی در مقایسه با قبل از اقدامات آیت‌الله بروجردی، که فکر چنین کارهایی در ذهن مبلغان دینی اسلامی وجود نداشت، نشان می‌دهد که او چه اقدام برجسته‌ای را صورت داده است. مطهری اضافه می‌کند که بعد از ارتحال آیت‌الله بروجردی تقویت، تکمیل و ترویج این برنامه باید از سوی شیعیان به عنوان یک امر واجب دنبال شود.[۱۶]
تأسیس مراکز آموزشی
شهید مطهری یکی از مزایای برجسته آیت‌الله بروجردی را علاقمندی او به تأسیس مراکز آموزشی جدید تحت نظر مدیران متدین بر می‌شمرد؛ تا دانش‌آموزان هم علم بیاموزند و هم دین.[۱۷] مطهری این علاقه را نشان از طرز تفکر روشن آیت‌الله بروجردی می‌داند.[۱۸] از نظر مطهری، آیت‌الله بروجردی دیانت مردم را در بی‌خبری و بی‌سوادی آنان جست‌وجو نمی‌کرد و معتقد بود که اگر مردم عالم شوند و دین هم به طور صحیح و معقول به آنها تعلیم داده شود، هم دانا و هم متدین خواهند شد.[۱۹]
مطهری در ادامه اضافه می‌کند که آیت‌الله بروجردی اجازه داده که مبالغ زیادی از وجوه و سهم امام(ع) را صرف تأسیس مراکز آموزشی کنند؛[۲۰] برای نمونه، آیت‌الله بروجردی اجازه داده مبلغی در حدود هشتصد هزار ریال از سهم امام(ع) به دبیرستان کمال نارمک داده شود. همچنین، او به مدارس جامعه تعلیمات اسلامی کمک‌های شایانی کرده است.[۲۱]
مطهری این اقدامات آیت‌الله بروجردی را بسیار قابل تحسین دانسته، هرچند آن را نسبت به آنچه که باید بشود ناچیز می‌داند. مطهری اضافه می‌کند با توجه به اینکه همیشه افرادی بودند که آبادی دین را در خرابی مراکز آموزشی علوم جدید می‌دانستند، عمل آیة‌الله بروجردی را از این جهت بسیار ارزشمند تلقی می‌کند.[۲۲]
نظام‌مندکردن سازمان اداری روحانیت
مرتضی مطهری یکی دیگر از خدمات آیت‌الله بروجردی را این می‌داند که برخی از امور مرجعیت را تحت نظامی منسجم قرار می‌دهد.[۲۳] بستر این موضوع این بوده که معمولاً در هر شهری افرادی وکالت‌نامه‌ای از طرف مرجع تقلید می‌گرفتند برای گرفتن وجوهات شرعی و فرستادن به دفتر مرجع و ممکن بوده اجازه‌ای هم برای مصرف مقداری از آن را هم می‌گرفتند. تا قبل از زمان آیت‌الله بروجردی این وکالت‌ها دقیقاً ثبت نمی‌شده و همین موجب بی‌نظمی و گاهی سوء‌استفاده برخی شیادان با جعل مهر و امضاء مرجع می‌شده است.[۲۴]
مطهری نقل می‌کند که آیت‌الله بروجردی از همان روزهای اول زعامت دستور دادند تا دفتری تنظیم شود و در آن همه اطلاعات مربوط به وکالت‌های شرعی درج شود. مطهری اضافه می‌کند که ممکن است کسانی این اقدام آیت‌الله بروجردی را مهم نشمارند و بگویند این کاری است که در هم مؤسسات انجام می‌شود، ولی این کار در جایی انجام شده که قبلاً مدیران آن به نظم در این امور توجهی نداشته‌اند و این اقدامات آیت‌الله بروجردی را به منزله یک مجاهده عظیم و یک قدم بزرگ در اعتلای حوزه علمیه محسوب می‌کند.[۲۵]
منابع
- ↑ مطهری، مرتضی و دیگران، بحثی درباره مرجعیت و روحانیت، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۹۷ش، ص۳۰۱-۳۱۷.
- ↑ درخشه، جلال، «بحثی درباره مرجعیت و روحانیت»، فصلنامه علمی پژوهشی علوم سیاسی، شماره ۱۶، زمستان ۱۳۸۰ش، ص۲۹۶–۲۹۷.
- ↑ درخشه، «بحثی درباره مرجعیت و روحانیت»، ص۲۹۷.
- ↑ مطهری، و دیگران، بحثی درباره مرجعیت و روحانیت، یادداشت ناشر چاپ سوم، ص۳.
- ↑ مطهری، و دیگران، بحثی درباره مرجعیت و روحانیت، یادداشت ناشر چاپ سوم، ص۳–۴.
- ↑ مطهری، مرتضی، تکامل اجتماعی انسان (به‌ضمیمه هدف زندگی، الهامی از شیخ الطائفه و مزایا و خدمات مرحوم آیه‌الله بروجردی)، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۷۸ش، ص۱۱۹.
- ↑ مطهری و دیگران، بحثی درباره مرجعیت و روحانیت، ص۳۰۴.
- ↑ مطهری، بحثی درباره مرجعیت و روحانیت، ص۳۰۴-۳۱۲.
- ↑ مطهری، بحثی درباره مرجعیت و روحانیت، ص۳۱۲.
- ↑ مطهری، بحثی درباره مرجعیت و روحانیت، ص۳۱۲.
- ↑ مطهری، بحثی درباره مرجعیت و روحانیت، ص۳۱۲-۳۱۳.
- ↑ مطهری، بحثی درباره مرجعیت و روحانیت، ص۳۱۳.
- ↑ مطهری، بحثی درباره مرجعیت و روحانیت، ص۳۱۳.
- ↑ مطهری، بحثی درباره مرجعیت و روحانیت، ص۳۱۴.
- ↑ مطهری، بحثی درباره مرجعیت و روحانیت، ص۳۱۴-۳۱۵.
- ↑ مطهری، بحثی درباره مرجعیت و روحانیت، ص۳۱۵.
- ↑ مطهری، بحثی درباره مرجعیت و روحانیت، ص۳۱۵.
- ↑ مطهری، بحثی درباره مرجعیت و روحانیت، ص۳۱۵.
- ↑ مطهری، بحثی درباره مرجعیت و روحانیت، ص۳۱۵-۳۱۶.
- ↑ مطهری، بحثی درباره مرجعیت و روحانیت، ص۳۱۵-۳۱۶.
- ↑ مطهری، بحثی درباره مرجعیت و روحانیت، ص۳۱۶.
- ↑ مطهری، بحثی درباره مرجعیت و روحانیت، ص۳۱۶.
- ↑ مطهری، بحثی درباره مرجعیت و روحانیت، ص۳۱۶.
- ↑ مطهری، بحثی درباره مرجعیت و روحانیت، ص۳۱۷.
- ↑ مطهری، بحثی درباره مرجعیت و روحانیت، ص۳۱۷-۳۱۸.