اخلاق بندگی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
'''اخلاق بندگی''' فضایل و رذایل اخلاقی است که مربوط به رابطه انسان و خدا باشد | '''اخلاق بندگی''' فضایل و رذایل اخلاقی است که مربوط به رابطه انسان و خدا باشد و موارد متعددی را شامل می‌شود. | ||
'''ایمان''' | '''ایمان''' | ||
شهید مطهری در تعریف ایمان، آن‌را گرایش و تسلیم معرفی می‌کند. او معتقد است در ایمان عنصر گرایش، تسلیم، خضوع، علاقه و محبت نیز وجود دارد.<ref>مطهری، مرتضی، انسان کامل، ج۱، ص۱۵۶.</ref> | شهید مطهری در تعریف ایمان، آن‌را گرایش و تسلیم معرفی می‌کند. او معتقد است در ایمان عنصر گرایش، تسلیم، خضوع، علاقه و محبت نیز وجود دارد.<ref>مطهری، مرتضی، انسان کامل، ج۱، ص۱۵۶.</ref> در قرآن پیرامون ایمان آمده: {{قرآن||ترجمه=«آیا شما را به یک تجارت و بازرگانی که شما را از شکنجه‌های دردناک نجات می‌دهد راهنمایی کنم؟ آن این است که به خدا و پیامبر او ایمان بیاورید».|سوره=صف|آیه=۱۰–۱۱.}} قرآن از ایمان به خدا و پیامبر به عنوان تجارت و سرمایه یاد کرده است.<ref>مطهری، مرتضی، بیست گفتار، ج۱، ص۲۱۷.</ref> اولین اثر ایمان این است که پشتوانه اخلاق قرار می‌گیرد.<ref>مطهری، مرتضی، بیست گفتار، ج۱، ص۲۲۱.</ref> | ||
در قرآن پیرامون ایمان آمده: {{قرآن||ترجمه= «آیا شما را به یک تجارت و بازرگانی که شما را از شکنجه‌های دردناک نجات می‌دهد راهنمایی کنم؟ آن این است که به خدا و | |||
{{همچنین ببینید|ایمان و اراده انسان|رابطه وحی، دین و ایمان در جهان مدرن}} | |||
'''توکل''' | '''توکل''' | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۵: | ||
* در سرنوشت انسان و جهان به‌طور مستقل دخالت داشته و دارای مقام ربوبیت است. بنابر این حقیقت عبادت از دو رکن تشکیل می‌شود: ۱. عقیده؛ ۲. عمل.<ref>ربانی گلپایگانی، علی، عقاید استدلالی، ص۱۲۱.</ref> | * در سرنوشت انسان و جهان به‌طور مستقل دخالت داشته و دارای مقام ربوبیت است. بنابر این حقیقت عبادت از دو رکن تشکیل می‌شود: ۱. عقیده؛ ۲. عمل.<ref>ربانی گلپایگانی، علی، عقاید استدلالی، ص۱۲۱.</ref> | ||
امام علی(ع) عبادت کنندگان را سه دسته خوانده‌اند: آنهایی که از | امام علی(ع) عبادت کنندگان را سه دسته خوانده‌اند: آنهایی که از ترسِ دوزخ، خدا را می‌پرستند، این عبادت بردگان است؛ آنهایی که برای پاداش، خدا را می‌پرستند، این عبادت مزد بگیران است و آنها که برای عشق و محبت او را عبادت می‌کنند، این عبادت آزادگان است».<ref name=":0">کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۸۴.</ref> | ||
{{شعر|من اگر چه بندگی را به خدا رسانده باشم|همه بنده‌ام خدایا به تو می‌رسد خدایی<ref>«[https://liwa.ir/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%84%D9%88%D8%AF-%D8%AF%DA%A9%D9%84%D9%85%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AF-%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B1-%D8%B1%D9%87%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C-%D9%86/ دکلمه استاد شهریار رهی از نوای نایم بزن]»، لیوا.</ref>}} | {{شعر|من اگر چه بندگی را به خدا رسانده باشم|همه بنده‌ام خدایا به تو می‌رسد خدایی<ref>«[https://liwa.ir/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%84%D9%88%D8%AF-%D8%AF%DA%A9%D9%84%D9%85%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AF-%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B1-%D8%B1%D9%87%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C-%D9%86/ دکلمه استاد شهریار رهی از نوای نایم بزن]»، لیوا.</ref>}} | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۱: | ||
'''اخلاص و تقوا''' | '''اخلاص و تقوا''' | ||
اخلاص به این معنا است که فقط برای خدا کارهایت را انجام بدهی و هیچ‌کس یا چیز دیگر در نظرت نباشد. پرستشی که می‌کنی تنها برای رضای خدا باشد اگر چنانچه در این عبادت نظرت به چیز دیگر شد از خلوص می‌افتد. در حدیثی آمده «روزه تثبیت کننده اخلاص است».<ref>دستغیب، عبدالحسین، بندگی، راز آفرینش، ص۴۱۰.</ref> | |||
تقوا در یک معنا اهمیت‌دادن به واجبات و دوری‌کردن از محرمات است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، گفتار معصومین(ع)، ص۱۴.</ref> در قرآن کریم پیرامون اهمیت تقوا آمده که «زاد وتوشه تهیه کنید که بهترین زاد و توشه پرهیزکاری است»<ref>بقره / ۱۹۱.</ref> و «ما بهشت را مخصوص باتقوایان قرار دادیم».<ref>مریم / ۶۳.</ref> علی(ع)نیز فرمودند: «عملی که همراه با تقوا باشد کم نمی‌شود (هرچند به نظر ناچیز بیاید) چگونه کم خواهد بود عملی که مقبول درگاه خداست؟».<ref>نهج البلاغه، کلمات قصار، ۹۵.</ref> | |||
'''خدمت به بندگان خدا''' | |||
از جمله موارد مهم دیگری که در بحث اخلاق بندگی مطرح می‌شود، خدمت به بندگان خدا می‌باشد؛ زیرا همان‌طور که انسان خالق خویش را در همه جوانب می‌پذیرد، بایستی مخلوق او را نیز بپذیرد و کمک‌کار و یاری کننده آنها باشد. | |||
در روایت شریفی از پیامبر(ص) نقل شده است که: «عابدترین مردم آن کسی است که نسبت به مردم خیرخواه تر از دیگران و نسبت به تمام مسلمین سلیم القلب تر و باصفاتر باشد»<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۲، ص۱۶۳.</ref> | |||
'''یقین''' | |||
از موارد دیگر اخلاق بندگی یقین است. از رسول خدا(ص) نقل شده است: «از جبرئیل پرسیدم تفسیر یقین چیست؟ گفت: مؤمن به گونه ای برای خدا عمل کند که گویا او را می‌بیند، و اگر او خدا را نمی‌بیند، خدا او را می‌بیند و یقین بداند، آنچه به او رسیده ممکن نبود از او بگذرد و آنچه از او گذشته ممکن نبود به او برسد».<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۶۷، ص۱۷۳.</ref> | |||
'''امید به خدا''' | |||
از جمله صفات مهمی که در روایات بر آن تأکید شده است و شایسته هر انسان مؤمنی است که نسبت به خداوند متعال آن را رعایت کند، امید می‌باشد. در روایت شریفی از امام علی(ع) نقل شده است: «هر چه امید دارید، به خدای سبحان داشته باشید و به کسی جز او امید نبندید؛ زیرا هیچ‌کس به غیر خدای تعالی امید نبست، مگر آن که ناامید برگشت».<ref>محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، ج۴، ص۱۹۸۹.</ref> | |||
{{مطالعه بیشتر}} | {{مطالعه بیشتر}} | ||
نسخهٔ ۲ اوت ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۵۹
بندگی و اخلاق بندگی چیست؟
اخلاق بندگی فضایل و رذایل اخلاقی است که مربوط به رابطه انسان و خدا باشد و موارد متعددی را شامل می‌شود.
ایمان
شهید مطهری در تعریف ایمان، آن‌را گرایش و تسلیم معرفی می‌کند. او معتقد است در ایمان عنصر گرایش، تسلیم، خضوع، علاقه و محبت نیز وجود دارد.[۱] در قرآن پیرامون ایمان آمده: ﴿«آیا شما را به یک تجارت و بازرگانی که شما را از شکنجه‌های دردناک نجات می‌دهد راهنمایی کنم؟ آن این است که به خدا و پیامبر او ایمان بیاورید».﴾(صف:۱۰–۱۱.) قرآن از ایمان به خدا و پیامبر به عنوان تجارت و سرمایه یاد کرده است.[۲] اولین اثر ایمان این است که پشتوانه اخلاق قرار می‌گیرد.[۳]
توکل
توکل اعتماد کردن و مطمئن بودن دل انسان به خداوند و واگذاری کارها به پروردگار است. از سوی دیگر بیزاری و دوری جستن از هر قدرت دیگر و تکیه بر قدرت الهی نیز در معنای توکل دانسته شده است.
عبادت
عبادت عبارت است از هرگونه تذلل و خضوع قولی یا عملی در برابر موجودی، با اعتقاد به اینکه او دارای همه یا برخی از ویژگی‌های زیر است:
- در وجود و کمالات وجودی خود مستقل است.
- خالق و پدید آورنده انسان، جهان یا برخی از موجودات است.
- مالک سود و زیان انسان و سایر موجودات است.
- در سرنوشت انسان و جهان به‌طور مستقل دخالت داشته و دارای مقام ربوبیت است. بنابر این حقیقت عبادت از دو رکن تشکیل می‌شود: ۱. عقیده؛ ۲. عمل.[۴]
امام علی(ع) عبادت کنندگان را سه دسته خوانده‌اند: آنهایی که از ترسِ دوزخ، خدا را می‌پرستند، این عبادت بردگان است؛ آنهایی که برای پاداش، خدا را می‌پرستند، این عبادت مزد بگیران است و آنها که برای عشق و محبت او را عبادت می‌کنند، این عبادت آزادگان است».[۵]
| من اگر چه بندگی را به خدا رسانده باشم | همه بنده‌ام خدایا به تو می‌رسد خدایی[۶] | |
اخلاص و تقوا
اخلاص به این معنا است که فقط برای خدا کارهایت را انجام بدهی و هیچ‌کس یا چیز دیگر در نظرت نباشد. پرستشی که می‌کنی تنها برای رضای خدا باشد اگر چنانچه در این عبادت نظرت به چیز دیگر شد از خلوص می‌افتد. در حدیثی آمده «روزه تثبیت کننده اخلاص است».[۷]
تقوا در یک معنا اهمیت‌دادن به واجبات و دوری‌کردن از محرمات است.[۸] در قرآن کریم پیرامون اهمیت تقوا آمده که «زاد وتوشه تهیه کنید که بهترین زاد و توشه پرهیزکاری است»[۹] و «ما بهشت را مخصوص باتقوایان قرار دادیم».[۱۰] علی(ع)نیز فرمودند: «عملی که همراه با تقوا باشد کم نمی‌شود (هرچند به نظر ناچیز بیاید) چگونه کم خواهد بود عملی که مقبول درگاه خداست؟».[۱۱]
خدمت به بندگان خدا
از جمله موارد مهم دیگری که در بحث اخلاق بندگی مطرح می‌شود، خدمت به بندگان خدا می‌باشد؛ زیرا همان‌طور که انسان خالق خویش را در همه جوانب می‌پذیرد، بایستی مخلوق او را نیز بپذیرد و کمک‌کار و یاری کننده آنها باشد.
در روایت شریفی از پیامبر(ص) نقل شده است که: «عابدترین مردم آن کسی است که نسبت به مردم خیرخواه تر از دیگران و نسبت به تمام مسلمین سلیم القلب تر و باصفاتر باشد»[۱۲]
یقین
از موارد دیگر اخلاق بندگی یقین است. از رسول خدا(ص) نقل شده است: «از جبرئیل پرسیدم تفسیر یقین چیست؟ گفت: مؤمن به گونه ای برای خدا عمل کند که گویا او را می‌بیند، و اگر او خدا را نمی‌بیند، خدا او را می‌بیند و یقین بداند، آنچه به او رسیده ممکن نبود از او بگذرد و آنچه از او گذشته ممکن نبود به او برسد».[۱۳]
امید به خدا
از جمله صفات مهمی که در روایات بر آن تأکید شده است و شایسته هر انسان مؤمنی است که نسبت به خداوند متعال آن را رعایت کند، امید می‌باشد. در روایت شریفی از امام علی(ع) نقل شده است: «هر چه امید دارید، به خدای سبحان داشته باشید و به کسی جز او امید نبندید؛ زیرا هیچ‌کس به غیر خدای تعالی امید نبست، مگر آن که ناامید برگشت».[۱۴]
مطالعه بیشتر
۱ـ راز بندگی ـ راز آفرینش، سید عبدالحسین دستغیب، انتشارات کانون تربیت.
۲ـ اسرار عبادات، عبدالله جوادی آملی، انتشارات الزهرا.
۳ـ آئین بندگی، حسین ساروی غفاری، انتشارات بنیاد معارف اسلامی قم.
۴ـ اخلاق عبادی، علی اصغر الهامی نیا، انتشارات مرکز تحقیقات اسلامی.
منابع
- ↑ مطهری، مرتضی، انسان کامل، ج۱، ص۱۵۶.
- ↑ مطهری، مرتضی، بیست گفتار، ج۱، ص۲۱۷.
- ↑ مطهری، مرتضی، بیست گفتار، ج۱، ص۲۲۱.
- ↑ ربانی گلپایگانی، علی، عقاید استدلالی، ص۱۲۱.
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۸۴.
- ↑ «دکلمه استاد شهریار رهی از نوای نایم بزن»، لیوا.
- ↑ دستغیب، عبدالحسین، بندگی، راز آفرینش، ص۴۱۰.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، گفتار معصومین(ع)، ص۱۴.
- ↑ بقره / ۱۹۱.
- ↑ مریم / ۶۳.
- ↑ نهج البلاغه، کلمات قصار، ۹۵.
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۲، ص۱۶۳.
- ↑ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۶۷، ص۱۷۳.
- ↑ محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، ج۴، ص۱۹۸۹.