انتخاب پیامبران

سؤال

چرا خداوند از میان انسان‌ها برخی افراد را به پیامبری انتخاب کرده است؟

دلیل اصلی انتخاب هر یک از پیامبران لیاقت و توانایی آنان بر انجام مسئولیت رسالت بوده است. دریافت وحی الهی و ارتباط با فرشته وحی، نیاز به ظرفیت وجودی خاصی دارد که در برخی افراد وجود دارد.

هر انسانی به اندازه توانایی‌هایش مورد سنجش قرار می‌گیرد و در نتیجه به همان اندازه که توانایی و لیاقت پیامبران از سایرین بالاتر است، وظیفه و مسئولیت‌شان نیز بیشتر است.

شایستگی شخصی

خداوند در سوره انعام می‌فرماید: ﴿الله اعلم حیث یجعل رسالته۝۱۲۴؛ خدا بهتر می‌داند رسالت خود را در کجا قرار دهد.﴾ براین اساس خداوند می‌داند چه کسی شایستگی نبوت و لیاقت رسالت الهی را دارد.

ظرفیت وجودی

جان و روان آدمیان به اندازه ظرفیت وجودی خود می‌تواند فیض الهی را دریافت کند. انبیا به دلیل استعداد وجودی و ظرفیت هستی خود می‌تواند هدایت، رحمت، نبوت، رسالت و کلام خدا را بدون واسطه یا به واسطه جبرئیل از خداوند دریافت کند؛ اما سایر افراد بشر به‌طور غیر مستقیم و به واسطه پیامبران الهی حکم خدا را دریافت می‌کنند و هرگز توان و ظرفیت آن را ندارند که به‌طور مستقیم در معرض وحی و تجلی کلام الهی قرار گیرند. به همین جهت است که هر کسی به اندازه توان و ظرفیت خود کمال دریافت می‌کند.

اما چرا خداوند به همه افراد، ظرفیت و لیاقت پیامبر شدن را نداده است؟ هر موجود، مَظهر یک اسم از اسمای الهی است، و پیامبر اکرم مظهر اسم اعظم الهی، الله است و همه اسما و صفات دیگر را در خود جمع کرده است. فردی که مظهر اسم جامع همه اسماء است، سزاوار است که پیامبر خاتم باشد.

در برخی روایات آمده است: «بالعدل قامت السموات و الارض؛ نظام هستی بر اساس عدالت استوار است». بنابراین در تمام شئون نظام آفرینش عدل برقرار است، لذا خداوند نیز مقام نبوت را به افرادی می‌دهد که سزاوار آن هستند و اگر به هر فردی بدهد، خلاف عدل خواهد بود.

تناسب وظیفه با توانایی

مسئولیت الهی و اجتماعی هر شخص به اندازه معرفت و روحیه اجتماعی و توان فکری و علمی اوست و هر کس به تناسب توانمندی سنجیده می‌شود. در نتیجه هر فرد باید تلاش کند که از عهده وظایفی که به آن موظف شده است برآید.

اگر چه انبیای الهی همه از جنس بشر هستند و در قرآن از قول پیامبر اکرم(ص) آمده: «انا بشر مثلکم»؛ اما آنها ظرفیت، لیاقت و شایستگی‌های خاصی داشته‌اند که در دیگران نیست.

مطالعه بیشتر

• علامه طباطبایی، مباحثی در وحی و قرآن، نشر بنیاد علوم اسلامی، چ ۱، ۱۳۶۱ ش.
• جوادی آملی، عبدالله، مبدأ و معاد، مقاله ۹، نشر الزهرا، تهران، چ ۳، ۱۳۷۲ ش.
• اصول عقاید، ج ۲، (رهنماشناسی)، مصباح یزدی، محمد تقی، نشر مدیریت حوزه علمیه قم، ج ۱، ۱۳۷۲ ش.