ویژگی‌های یاری‌دهنده دین در نامه ۴۵ نهج‌البلاغه

سؤال

امام علی(ع) می‌فرماید: «شما نمی‌توانید مانند من زندگی کنید، اما با چهار خصلت ورع، جهاد، رازداری و سداد مرا در احیاء دین کمک کنید.» این چهار خصلت در کدام خطبه یا نامه آن حضرت آمده است؟ مراد از این خصوصیات چیست؟

نامه ۴۵ نهج البلاغه خطاب به عثمان بن حنیف انصاری صادر شده است که در زمان خلافت امام علی(ع) فرماندار بصره بود و دعوت مهمانی سرمایه‌داری از مردم بصره را پذیرفته بود. امام علی(ع) در این نامه ضمن تأکید بر ضرورت ساده‌زیستی کارگزاران، نظام حکومتی خود را به عنوان الگوی ساده‌زیستی به مردم معرفی می‌کند و دنیا و دنیاپرستان را مورد نکوهش قرار می‌دهد. بخشی از این نامه بدین قرار است:

« أَلَا وَ إِنَّ لِكُلِّ مَأْمُومٍ إِمَاماً يَقْتَدِي بِهِ وَ يَسْتَضِيءُ بِنُورِ عِلْمِهِ؛ أَلَا وَ إِنَّ إِمَامَكُمْ قَدِ اكْتَفَى مِنْ دُنْيَاهُ بِطِمْرَيْهِ وَ مِنْ طُعْمِهِ بِقُرْصَيْهِ؛ أَلَا وَ إِنَّكُمْ لَا تَقْدِرُونَ عَلَى ذَلِكَ، وَ لَكِنْ أَعِينُونِي بِوَرَعٍ وَ اجْتِهَادٍ وَ عِفَّةٍ وَ سَدَادٍ

آگاه باشید هر پیروی را امامی است که از او پیروی می‌کند و از نور دانشش روشنی می‌گیرد، آگاه باشید امام شما از دنیای خود به دو جامه فرسوده و دو قرص نان رضایت داده است بدانید که شما توانایی چنین کاری را ندارید اما با پرهیزگاری و تلاش و پاکدامنی و راستی مرا یاری دهید.

»

تعریف خصوصیات چهارگانه در نامه امام:

• ورع: برخوداری از ملکه تقوا و پرهیزگاری که در اثر مداومت بر انجام واجبات الهی و ترک محرمات پدید می‌آید.
• اجتهاد: سخت‌کوشی و تلاش مداوم در جهت تحقق اهداف
• عفت: پاکدامنی و دوری جستن از مفاسد اخلاقی
• سداد: راستی و درستی را پیشه کردن و پرهیز از کذب و سخن باطل