رابطه حجاب مشکی و افسردگی

سؤال

آیا حجاب مشکی باعث افسردگی و یا تشدید آن می‌شود؟

درگاه‌ها

حجاب مشکی و افسردگی در نظر برخی همراه با یکدیگر بوده و دلیل افسردگی و یا تشدید آن را استفاده مکرر از پوشش مشکی بیان نموده‌اند. این مسئله دلیل کاملی نبوده و هم‌چنین دلیل و مدرک علمی برای آن بیان نشده است. اما در مقابل متخصصینی مسئله افسردگی به دلیل پوشش مشکی را رد نموده و در روان‌شناسی رنگ‌ها نیز خصوصیاتی چون ایجاد حد و مرز و نیز نه گفتن به برخی خواست‌ها و تمایل‌ها برای آن توصیف شده است.

پوشش مشکی دلیل افسردگی

نظریه‌ای مدعی این مسئله است که استفاده مکرر از لباس‌هایی با رنگ تیره و سیاه مانند مقنعه و چادر مشکی، می‌تواند موجب افسردگی و یا تشدید این حالت شود. برخی نیز ادعای اثبات علمی این مدعا را کرده‌اند. این سخن به روش تبلیغ تلقینی و القایی، به‌طور صریح و بدون ارائه هیچ دلیل و مدرک معتبری این تفکر را ترویج نموده است.

استفاده از واژه‌های «مکرر»، «می‌تواند» و «تشدید» بیان کننده چند مطلب است:

• ادعا کننده این بحث قبول دارد که اگر استفاده از پوشش و لباس سیاه، مانند چادر مشکی، به‌طور «مکرر» و دائمی نباشد، بلکه فقط در بیرون از منزل و در مواجهه با نامحرم باشد، باعث افسردگی نخواهد بود.

• از کلمه «می‌تواند» فهمیده می‌شود که حتی استفاده مکرر و دائمی فقط از لباس سیاه، به‌طور احتمالی ممکن است به افسردگی منجر شود؛ یعنی این‌گونه نیست که بین پوشش مکرر و دائمی لباس تیره و مشکی و افسردگی رابطه قطعی و لزومی باشد.

• «تشدید» افسردگی با پوشش سیاه یعنی سبب ایجاد افسردگی نیست، بلکه ممکن است بعضی از افرادی که در اثر عوامل دیگر دچار افسردگی شده‌اند، استفاده از لباس مشکی باعث تشدید افسردگی آنها گردد.

بنابراین، این ادعا بیان کننده رابطه‌ای احتمالی بین استفاده مکرر از لباس سیاه و افسردگی است؛ اما برای اثبات این رابطه احتمالی، دلیل و مدرک علمی از کارشناسان قابل اعتماد و پژوهش‌های قابل اطمینان، ارائه نشده است. اما رد این نظریه در گفتار برخی متخصصین بیان شده است «این حرف که پوشش تیره بانوان یا آقایان در جامعه دلیل افسردگی است کاملا سخن غلطی است و هیچ پایه علمی ندارد»؛

برخی نیز تمایل افراد افسرده به پوشش مشکی را دلیل بر این ادعا بیان نموده‌اند که این سخن نیز مانند نظریه قبل فاقد دلیل و مدرک علمی بوده و چنا‌نچه این‌گونه باشد و با پژوهش‌های میدانی اثبات شود، این دلیل نهایی و قطعی آن نخواهد بود.

نظر متخصصین و نظریه اسلام در استفاده از رنگ تیره

تشخیص روان‌شناسان متخصص و متعهد درباره فردی که دچار افسردگی است اگر مبنی بر این باشد که پوشش سیاه در مورد این فرد خاص باعث تشدید افسردگی او می‌گردد، در چنین موردی عقل و شرع به هیچ‌وجه او را ملزم به استفاده از لباس مشکی نمی‌کنند؛ همان‌گونه که درباره افرادی که دچار افسردگی نیستند نیز چنین الزامی وجود ندارد.

امروزه در روان‌شناسی رنگ‌ها، رنگ مشکی رنگی صامت و غیرفعال است و باعث تحریک و جلب توجه نمی‌شود، و این یک واقعیت مسلم است. در کتاب روان‌شناسی رنگ‌ها درباره رنگ سیاه گفته شده است که «سیاه، نمایان‌گر مرز مطلق است»؛ بنابراین، فردی که در مقابل نامحرم و در بیرون منزل، از حجاب مشکی استفاده می‌کند با این کار، مرز مطلق و کاملی بین خود و افراد نامحرم ایجاد می‌نماید. وقتی که خانمی در بیرون منزل از چادر مشکی استفاده می‌کند، خواهان این مسئله است که نامحرم به این حریم نزدیک نشود.

هم‌چنین در روان‌شناسی رنگ‌ها آمده است که سیاه به معنای «نه» بوده و نقطه مقابل «بله» یعنی رنگ سفید است؛ بنابراین، وقتی بانوان در مقابل نامحرم از حجاب مشکی استفاده می‌کنند، در واقع می‌خواهند به او «نه» بگویند؛ از نظر روانی نیز وقتی انسان پارچه مشکی را می‌بیند، دیگر چندان رغبتی برای نگاه کردن ندارد و خودبه‌خود نظر را برمی‌گرداند.

با توجه به رنگ حجاب قرآنی، خِمار و جَلباب آن‌گونه که از شواهد لغوی، حدیثی و تاریخی استنباط می‌گردد، مشکی بوده است و با توجه به روان‌شناسی رنگ مشکی، این ویژگی در توجیه فلسفه حجاب برای بانوان نقش بسیار مؤثری دارد.