مساجد در آیه ۱۸ سوره جن

سؤال

خدا در آیه ۱۸ سوره جن می‌فرماید: که مساجد مختص توجه و ذکر خداست و با خدا هیچ‌کسی را نخوانید. مقصود از مساجد چیست؟

خداوند در آیه ۱۸ سوره جن می‌فرماید: ﴿وَ أَنَّ الْمَسَاجِدَ لِلَّهِ فَلَا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَدًا؛ و مساجد ویژه خداست، پس هیچ کس را با خدا مپرستید.﴾(جن:۱۸) جمله «أَنَّ الْمَساجِدَ لِلَّهِ؛ مساجد ویژه خداست» به منزله علت برای جمله بعد است که می‌فرماید: «

پس با خدا احدی را نپرستید و نخوانید»، در حقیقت تقدیر آیه چنین است: «لا تدعوا مع اللَّه احدا غیره لان المساجد للَّه؛ با خدا احدی غیر او را مخوانید، برای اینکه مساجد تنها مال او است».

اعضای سجده. از امام جواد(ع) روایت شده که مراد از مساجد در این آیه، اعضای هفتگانه بدن آدمی است که در هنگام سجده باید روی زمین قرار گیرند و عبارتند از: پیشانی، دو کف دست، دو سر زانو و دو سر انگشتان بزرگ پا. با در نظر گرفتن این حدیث آنچه به نظر ما مناسب‌تر است این است که بگوییم: مراد ازاین آیه شریفه این است که مواضع هفتگانه سجود تشریعا به خدا اختصاص دارد و مراد از «دعاء» که فرموده «پس غیر خدا را نخوانید» نیز همان سجده است، چون روشن‌ترین مظاهر و مصادیق عبادت یا خصوص نماز همان سجده است، و اصلاً نماز به خاطر سجده است، که عبادت نامیده می‌شود.

فخر رازی در تفسیر خود، نظرات مفسران در مقصود از مساجد در این آیه را نقل کرده است:

• هرجایی است که برای نماز و یاد خدا بنا شود. بنابر این قول مساجد، کنیسه‌ها و کلیساها را شامل می‌شود.
• تمام سطح زمین، به دلیل اینکه پیامبر(ص) فرمود: «جُعِلَتْ لِيَ اَلْأَرْضُ مَسْجِداً وَ طَهُوراً؛ زمین سجده گاه و پاک کننده برای من مقرر شده است» پس در این آیه، گویا خداوند می‌فرماید که تمام زمین را برای خودش خلق کرده، پس بر روی زمین برای غیر خداوند سجده نکنید.
• نمازها. مساجد در این قول جمع مسجَد (به فتح جیم) به معنای سجود است و معنای آیه می‌شود، سجده‌ها فقط برای خداوند است و برای غیر خدا سجده نکنید.
• مکه و تمام مساجدی که در آن است.