حدیث بوسیدن پیشانی مؤمن

سؤال

امام صادق -علیه السلام- می‌فرمایند: «إِنَّ لَکُمْ لَنُوراً تُعْرَفُونَ بِهِ فِی الدُّنْیَا حَتَّی إِنَّ أَحَدَکُمْ إِذَا لَقِیَ أَخَاهُ قَبَّلَهُ فِی مَوْضِعِ النُّورِ مِنْ جَبْهَتِهِ» «... پیشانی را ببوسید که محل نور است» منظور امام چه نوری می‌باشد؟

روایت از نظر سند ضعیف و قابل اعتماد نیست و بر فرض قبول مراد از نور، نور معرفت و ایمان است که ملائکه الهی، رسول خدا، ائمه اطهار و مؤمنان وارسته، آن نور را می‌شناسند.

حدیث و ترجمه

مرحوم کلینی در باب بوسیدن پیشانی مؤمن روایتی از امام صادق –(ع)- نقل می‌کند که: «إِنَّ لَکُمْ لَنُوراً تُعْرَفُونَ بِهِ فِی الدُّنْیَا حَتَّی إِنَّ أَحَدَکُمْ إِذَا لَقِیَ أَخَاهُ قَبَّلَهُ فِی مَوْضِعِ النُّورِ مِنْ جَبْهَتِهِ»؛ «شیعیان نوری دارند که در دنیا با آن نور شناخته می‌شوند و وقتی با همدیگر ملاقات می‌کنند، سزاوار است که پیشانی هم را ببوسند چرا که محل نور در پیشانی شیعه است».

سند =

در سند این روایت «أَبُو عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیُّ» که نامش احمد بن ادریس قمی و «حَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْکُوفِیِّ» و «عُبَیْسِ بْنِ هِشَامٍ» وجود دارد که هر سه امامی مذهب، ثقه و جلیل القدر هستند.

راوی چهارم این روایت «حُسَیْنِ بْنِ أَحْمَدَ الْمِنْقَرِیِّ» است که در کتاب‌های رجالی تضعیف شده است.

راوی پنجم این روایت «یُونُسَ بْنِ ظَبْیَانَ» است که ضعیف، فاسد المذهب، دروغگو، غالی، همه کتاب‌هایش مخلوط (به مطالب درست و نادرست) و مورد لعن امام موسی کاظم –(ع)- می‌باشد.

بنابراین چنین حدیثی قابل استناد نیست و نمی‌توان آن را از نظر سندی قبول کرد.

دلالت حدیث

صرف نظر از ضعف سندی، صالحی مازندرانی در شرح این حدیث آورده است که مراد از نور همان نور معرفت، نور ایمان، نور اخلاق و نور عمل است و مراد از «تُعْرَفُونَ» ملائکه الهی و اهل آسمان‌ها و اهل صلاح روی زمین است که با نگاه به سیمای این فرد، آن نور را مشاهده کرده و او را می‌شناسند و این می‌رساند که محل بوسیدن پیشانی است و در روایتی دیگر آمده صورت برادر مؤمن را بوسیدن سزاوار است و هر دو جایز است. ‏

علامه مجلسی نیز می‌نویسد: «تُعْرَفُونَ» اشاره به آیه قرآن کریم دارد که می‌فرماید: «سِیماهُمْ فِی وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ» و لازم نیست این نور را همه بشناسند و بلکه ملائکه و معصومین آن را می‌شناسند و ممکن است مؤمنان برجسته و ایمان کامل نیز آنها را بشناسند.