خطای حضرت آدم و محرومیت همه انسان‌ها

سؤال

آیا با عدالت خداوند سازگار است که به خاطر خطای حضرت آدم، تمام نسل او دچار محرومیت از بهشت و این همه مشکلات شوند؟

بهشت حضرت آدم

گرچه بعضی بهشت آ دم را بهشت موعود نیکان و پاکان می‌دانند ولی تحقیق مسئله نشانگر این است که بهشت موعود نبوده است بلکه از باغهای پرنعمت و روح‌افزای یکی از مناطق سرسبز زمین بوده است، زیرا:

اولاً بهشت موعود قیامت، نعمتی جاودانی است که در آیات زیادی از قرآن به جاودانگی آن اشاره شده است و بیرون رفتن از آن ممکن نیست.

و در روایاتی که از طریق اهل بیت(ع) به ما رسیده به این موضوع تصریح شده است؛ راوی می‌گوید، از امام صادق(ع) راجع به بهشت آدم پرسیدم ـ امام فرمود: «باغی از باغهای دنیا بود که خورشید و ماه بر آن می‌تابید و اگر بهشت جاودانی بود، هرگز از آن بیرون رانده نمی‌شد.

ثانیا: ابلیس در آن بهشت راه ندارد، در آنجا نه وسوسه‌های شیطانی وجود دارد و نه نافرمانی خدا.

نزول مقامی

از اینجا روشن می‌شود که منظور از هبوط و نزول آدم به زمین، نزول مقامی است نه مکانی یعنی از مقام ارجمند خود و از آن بهشت سرسبز پائین آمد. بهرحال این بهشت آدم، غیر از بهشت سرای دیگر است چراکه آن پایان سیر انسان است و این آغاز سیر آدم بود؛ و نیز این مقدمه اعمال و برنامه‌های او است و آن (بهشت قیامت) نتیجه اعمال و برنامه‌هایش.

زمین جایگاه انسان‌ها

بنابراین مطابق آیه ۳۶ از سوره بقره، زمین جایگاه و محل استقرار و آسایش همه انسانهاست و این تصمیم و خواست الهی است و حضرت آدم(ع) هیچ تقصیر و دخالتی در این امر نداشته است، و حکمت و مشیت خداوندی با ملاحظه مصالح بندگان آن را اقتضا کرده است و هیچ منافاتی با عدالت او ندارد بلکه در اختیار گذاشتن امکانات و نعمتهای دنیوی به علاوه نعمت‌های بدنی و جسمی برای انسان، از الطاف پروردگار متعال است تا انسان بتواند از همه اینها بهره برده و برای خانه آخرتش، توشه‌های خوبی مهیا سازد.

نکته مهم دیگری که باید به آن اشاره شود این است که خداوند بر اساس حکمت خویش جهان را بر اساس تأثیر علل و اسباب آفریده است. فرمان الهی و نهی خداوند از خوردن از درخت ممنوعه آثاری در پی داشته که از جمله محرومیت از ادامه زندگی در آن جای راحت از عواقب آن بوده است بر اساس قانون علیت این اثر بر آن علت مترتب می‌شود چه بخواهیم و چه دوست نداشته باشیم و این امر، ارتباطی به عدالت خداوند ندارد چرا که انجام دهندهٔ کار خود ما بوده‌ایم و از اول هم مشخص بود که آثار آن به خود انجام دهنده کار و نسل وی بازگشت می‌کند و ربطی به عدالت خدا ندارد آیا اگر پدری خانهٔ خود را بفروشد و بدون منزل باقی بماند می‌توان گفت که عدالت خداوند با بی خانمان شدن نسل وی سازگار نیست زیرا آن‌ها دست به فروش منزل خود نزده‌اند؟ خیر، چرا که جهان مکان تأثیر علل و اسباب است.