وقف در قرآن

سؤال

آیا در قرآن جهت تشویق مردم به وقف، سوره‌ای نازل شده است؟

در قرآن سوره یا آیه‌ای در مورد خصوص وقف و امثال آن نیامده است؛ بلکه به صورت کلی آیاتی درباره انفاق داریم که شامل وقف و صدقات جاریه نیز می‌شود که به نمونه‌هایی اشاره می‌شود:

۱. ﴿لن تنالوا البرّ حتّی تنفقُوا مما تحبّون؛ هرگز به (حقیقت) نیکوکاری نمی‌رسید مگر این که از آنچه دوست می‌دارید (در راه خدا) انفاق کنید.﴾ این آیه شامل انفاقی که به طریق وقف و صدقه جاریه می‌باشد نیز می‌شود.

۲. ﴿و ما تقدّموا لانفسکم من خیرٍ تجدوهُ عندالله هو خیراً و اعظمَ اجراً؛ آنچه را از کارهای نیک برای خود از پیش می‌فرستید نزد خدا به بهترین وجه و بزرگترین پاداش خواهد یافت.﴾ عمومیت آیه فوق نیز وقف را شامل می‌شود.

۳. ﴿و اتی المال علی حبّه ذوی‌القربی و الیتامی و المساکین و ابن السبیل و السائلین و فی الرقاب؛ و مال (خود) را با همه علاقه‌ای که به آن دارد، به خویشاوندان و یتیمان و مسکینان و در راه‌ماندگان در راه و سائلان و بردگان انفاق می‌کند.﴾ این آیه هم با عمومیتش شامل وقف می‌شود، و به همین دلیل علماء از جمله فاضل مقداد به آیات فوق برای وقف استدلال نموده است.

مصادیق متعددی برای وقف وجود دارد که گاهی مصداق خاص وقف بدون نام بردن وقف، در قرآن بیان شده است، مانند آیاتی که مربوط به مسجد می‌باشد.

ولی در روایات مسئله وقف به صورت روشن بیان شده است. از جمله پیامبر اکرم(ص) فرمود: وقتی انسان از دنیا رفت عملش قطع می‌شود مگر از سه چیز: ۱. علمی که از آن بهره برده می‌شود؛ ۲. صدقه جاریه (و وقف مالی) که برای او به جا مانده است؛ ۳. و فرزند صالحی که برای او به جا مانده است.

مطالعه بیشتر

۱. شرح لمعه، شهید ثانی، ج۳، ص۱۶۳ الی ۱۸۸.