پیامدهای حسد: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۶ دسامبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۳:۲۶

سؤال

پیامدهای حسادت چیست؟

پیامدهای فردی

پیامدهای فردی حسادت فراوان دانسته شده؛ برخی از آنها چنین است:

اندوه دائمی

فرد حسود، خود را در عذاب دیده و دچار اندوهی دائمی است؛ زیرا همیشه از دیدن کسانی که دارای نعمت هستند و بهره‌ای از زندگی مادی و معنوی دارند، احساس محرومیت کرده و به اندوه گرفتار می‌شود. در روایتی، حسود ناآرام معرفی شده^[۱] و بر اساس روایتی دیگر، حسد روح انسان را معیوب ساخته و آن را می‌گدازد.^[۲]

بیمارهای جسمی

حسد آثار نامطلوبی روی جسم و سلامت انسان می‌گذارد. در علم پزشکی، ثابت شده برخی از بیماری‌های جسمی عامل روانی دارند. در این علم، مطالبی با عنوان «بیماری‌های روان‌تنی» وجود دارد که در آن به این قسم از بیماری‌ها پرداخته شده است.

به گفته امام علی(ع)، جای شگفتی است که حسودان از سلامت تن خود غافلند.^[۳] او در روایتی دیگر، تندرستی بدن را از کمی حسادت دانسته است.^[۴]

انکار حکمت و عدل خدا

حسود در حقیقت، نسبت به حکمت خداوند که بخشنده این نعمت‌ها است معترض است و از اعطای نعمت به افراد از طرف خداوند، ناراضی است. بنا بر حدیثی از امام صادق(ع) نیز حسد از انکار نعمت‌های خدا به افراد سرچشمه می‌گیرد.^[۵]

به گفته امام خمینی، در کتاب اربعین حدیث، حسد به معنای قبول نداشتن عدل الهی است؛ زیرا اگر حسود خدا را عادل می‌دانست، تقسیم او را نیز عادلانه می‌دانست. در روایتی نیز، حسود از قسمت‌هایی که خدا بین بندگان کرده روگردان و نسبت به نعمت‌های او خشمگین معرفی شده است.^[۶]

پیامدهای اجتماعی

پیامدهای اجتماعی حسد گوناگون است. برخی از آنها را چنین دانسته‌اند:

صرف انرژی در راه نادرست

حسود بیشتر نیروها و انرژی‌های بدنی و فکری خود را که باید در راه پیشبرد اهداف اجتماعی به کار ببرد، در مسیر نابودی و ویران کردن آنچه هست صرف می‌کند؛ از این رو، هم سرمایه‌های وجودی خود را از بین می‌برد و هم سرمایه‌های اجتماعی را.

جرم و جنایت

حسد را انگیزه بخشی از جنایات دنیا مانند دزدی، قتل و تجاوز به حقوق دیگران شمرده‌اند. در قرآن نیز، سبب نخستین قتل در روی زمین، که قتل هابیل توسط قابیل است، حسد دانسته شده است.^[۷]

به گفته ناصر مکارم شیرازی، مرجع تقلید شیعه، حسادت وحشی‌ترین دشمن سعادت بشریت است؛ زیرا حسود می‌کوشد تا دیگران را به عقب بکشد و این برخلاف روح تکامل و ترقی است؛ از این رو، جوامعی که یکی از دانشمندان می‌گوید: «حسد و بدخواهی از خطرناک‌ترین صفات است و باید آن را به منزله موحش‌ترین دشمن سعادت تلقی کرد و در دفع آن کوشید.»

جوامعی که افراد آن را اشخاص حسود و تنگ نظر تشکیل می‌دهند، جوامعی عقب افتاده هستند؛ زیرا همان‌طور که گفتیم حسود همیشه می‌کوشد تا دیگران را به عقب بکشد و این درست بر خلاف روح تکامل و ترقی است.^[۸]

مطالعه بیشتر

. حسد و دروغ، شهید سید عبدالحسین دستغیب.

۲. پرورش روح؛ محمد شفیعی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۰.

منابع

↑ همان، ص۲۵۶.
↑ آمدی، عبدالواحد، غررالحکم و دررالکلم، ص۱۴۱.
↑ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۷۳، ص۲۵۶.
↑ همان، ص۲۵۶.
↑ قال الصادق -علیه السلام-: "الحَسَدَ اَصْلُهُ مِنْ عمی القَلْبِ والحُجُودُ لِفَضْلِ الله تَعالی وهما جناحان لِلْکُفْرِ وبِالْحَسَدِ وقع بن آدم فی حَسْرَه الاَبَدِ وَهَلَکَ مَهْلَکاً لا ینجو مِنْه ابداً." نوری، حسین، مستدرک الوسائل، ج۲، ص۳۲۷.
↑ موسوی الخمینی، روح الله، چهل حدیث، ص۱۱۲.
↑ قال الله: "فَطَوَّعَتْ لَهُ نَفْسُهُ قَتْلَ اخیهِ فَقَتَلَهُ فَاَصْبَحَ مِنَ الخاسرین" مائده، ۳۰. (نفس اماره او را وادار به کشتن برادرش کرد و او را کشت، و از زیانکاران گردید."
↑ مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، ج۳، ص۴۲۳.

[1] همان، ص۲۵۶.

[2] آمدی، عبدالواحد، غررالحکم و دررالکلم، ص۱۴۱.

[3] مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۷۳، ص۲۵۶.

[4] همان، ص۲۵۶.

[5] قال الصادق -علیه السلام-: "الحَسَدَ اَصْلُهُ مِنْ عمی القَلْبِ والحُجُودُ لِفَضْلِ الله تَعالی وهما جناحان لِلْکُفْرِ وبِالْحَسَدِ وقع بن آدم فی حَسْرَه الاَبَدِ وَهَلَکَ مَهْلَکاً لا ینجو مِنْه ابداً." نوری، حسین، مستدرک الوسائل، ج۲، ص۳۲۷.

[6] موسوی الخمینی، روح الله، چهل حدیث، ص۱۱۲.

[7] قال الله: "فَطَوَّعَتْ لَهُ نَفْسُهُ قَتْلَ اخیهِ فَقَتَلَهُ فَاَصْبَحَ مِنَ الخاسرین" مائده، ۳۰. (نفس اماره او را وادار به کشتن برادرش کرد و او را کشت، و از زیانکاران گردید."

[8] مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، ج۳، ص۴۲۳.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

@@ خط ۱۰: / خط ۱۰: @@
 === اندوه دائمی ===
-فرد حسود، خود را در عذاب و شکنجه دیده و همیشه اندوهناک است؛ زیرا همیشه از دیدن کسانی که دارای نعمت هستند و بهره‌ای از زندگی مادی و معنوی دارند، عذاب می‌برد و خود را به غم و احساس محرومیت گرفتار می‌کند.
+فرد حسود، خود را در عذاب دیده و دچار اندوهی دائمی است؛ زیرا همیشه از دیدن کسانی که دارای نعمت هستند و بهره‌ای از زندگی مادی و معنوی دارند، احساس محرومیت کرده و به اندوه گرفتار می‌شود. در روایتی، حسود ناآرام معرفی شده<ref>همان، ص۲۵۶.</ref> و بر اساس روایتی دیگر، حسد روح انسان را معیوب ساخته و آن را می‌گدازد.<ref>آمدی، عبدالواحد، غررالحکم و دررالکلم، ص۱۴۱.</ref>
-و نیز از آن حضرت می‌خوانیم که: «دروغگو مردانگی ندارد و حسود ناآرام است.»<ref>وقال علی-علیه السلام-: "لامُرّوه لِکَذُوب ولا راحَه لِحَسُود." همان، ص۲۵۶.</ref>
-در جای دیگر، مضرات روانی آن را گوشزد می‌کند و می‌فرماید: «بترسید از حسد، زیرا روح انسان را معیوب می‌سازد و آن را می‌گدازد.»<ref>قال علی-علیه السلام-: "اِحْذَروُا مِنَ الْحَسَدِ فَاِنَّهُ یُزری النَفْسِ." آمدی، عبدالواحد، غررالحکم و دررالکلم، ص۱۴۱.</ref>
 === بیمارهای جسمی ===
-در روایات اسلامی آمده است که سرچشمه بسیاری از مفاسد فردی و اجتماعی حسد است. حسد آثار نامطلوبی روی جسم و سلامت انسان می‌گذارد. افراد حسود معمولاً افرادی رنجور و از نظر اعصاب و دستگاه‌های مختلف بدن، غالباً ناراحت و بیمارند. امروز این حقیقت ثابت شده که بیماری‌های جسمی در بسیاری از موارد، عامل روانی دارند. در طبّ امروز بحث‌های مشروحی تحت عنوان بیماری‌های «روان تنی» دیده می‌شود که به این قسمت از بیماری‌ها اختصاص دارند.
+حسد آثار نامطلوبی روی جسم و سلامت انسان می‌گذارد. در علم پزشکی، ثابت شده برخی از بیماری‌های جسمی عامل روانی دارند. در این علم، مطالبی با عنوان «بیماری‌های روان‌تنی» وجود دارد که در آن به این قسم از بیماری‌ها پرداخته شده است.
-علی-علیه السلام- در موارد متعددی به زیان‌های جسمانی حسد اشاره نموده‌اند و فرموده‌اند: «جای شگفت است که حسودان از سلامت تن خود غافلند.»<ref>قال علی-علیه السلام-: "اَلْعَجَبُ لِغَفْلَه الحُسّاد عن سَلامَه الاَجْساد." مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۷۳، ص۲۵۶.</ref>
-و در حدیثی دیگر فرمودند: «تندرستی بدن از کمی حسادت است.»<ref>و قال علی-علیه السلام-: "صِحَه الجَسَدِ مِنْ قِلَه الحسد." همان، ص۲۵۶.</ref>
+به گفته امام علی(ع)، جای شگفتی است که حسودان از سلامت تن خود غافلند.<ref>مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۷۳، ص۲۵۶.</ref> او در روایتی دیگر، تندرستی بدن را از کمی حسادت دانسته است.<ref>همان، ص۲۵۶.</ref>
-=== انکار حکمت خدا ===
+=== انکار حکمت و عدل خدا ===
-از نظر معنوی، حسد نشانه کمبود شخصیت، نادانی، کوتاه فکری و نقص ایمان است؛ زیرا حسود در واقع خود را ناتوان‌تر از آن می‌بیند که به مقام محسود و بالاتر از آن برسد؛ لذا سعی می‌کند محسود را به عقب برگرداند، به علاوه، او عملاً نسبت به حکمت خداوند که بخشنده اصلی این نعمت‌ها است معترض است و نسبت به اعطای نعمت به افراد از طرف خداوند ایراد دارد؛ لذا در حدیثی از امام صادق -علیه السلام- می‌خوانیم: «حسد و بدخواهی از تاریکی قلب و کور دلی است و از انکار نعمت‌های خدا به افراد سرچشمه می‌گیرد، و این دو (کور دلی و ایراد بر بخشش خدا) دو بال کفر هستند؛ به سبب حسد بود که فرزند آدم در یک حسرت جاویدانی فرورفت و به هلاکتی افتاد که هرگز از آن رهایی نمی‌یابد.»<ref>قال الصادق -علیه السلام-: "الحَسَدَ اَصْلُهُ مِنْ عمی القَلْبِ والحُجُودُ لِفَضْلِ الله تَعالی وهما جناحان لِلْکُفْرِ وبِالْحَسَدِ وقع بن آدم فی حَسْرَه الاَبَدِ وَهَلَکَ مَهْلَکاً لا ینجو مِنْه ابداً." نوری، حسین، مستدرک الوسائل، ج۲، ص۳۲۷.</ref>
+حسود در حقیقت، نسبت به حکمت خداوند که بخشنده این نعمت‌ها است معترض است و از اعطای نعمت به افراد از طرف خداوند، ناراضی است. بنا بر حدیثی از [[امام صادق(ع)]] نیز حسد از انکار نعمت‌های خدا به افراد سرچشمه می‌گیرد.<ref>قال الصادق -علیه السلام-: "الحَسَدَ اَصْلُهُ مِنْ عمی القَلْبِ والحُجُودُ لِفَضْلِ الله تَعالی وهما جناحان لِلْکُفْرِ وبِالْحَسَدِ وقع بن آدم فی حَسْرَه الاَبَدِ وَهَلَکَ مَهْلَکاً لا ینجو مِنْه ابداً." نوری، حسین، مستدرک الوسائل، ج۲، ص۳۲۷.</ref>
-امام خمینی (ره) در این باره می‌فرماید: … آن کس که حسد می‌ورزد و زایل شدن نعمت غیر را آرزو می‌کند و کینه صاحب نعمت را در دل دارد، بداند که ایمان ندارد، چون باید بداند که حق تعالی از روی صلاح تام این نعمت را نصیب او کرده و دست فهم ما از آن کوتاه است و بداند علاوه بر این که ایمان ندارد، عدل الهی را نیز قبول ندارد… چون ایمان به عدل با حسادت منافات دارد. تو اگر او را عادل می دانی، تقسیم او را هم عادلانه بدان. چنانچه در حدیث شریف فرمود که حق تعالی می‌فرماید: «حسود رو گردان است از قسمت‌هایی که بین بندگانم کرده‌ام، و از نعمت‌های من غضبناک است.»<ref>موسوی الخمینی، روح الله، چهل حدیث، ص۱۱۲.</ref>
+به گفته امام خمینی، در کتاب اربعین حدیث، حسد به معنای قبول نداشتن عدل الهی است؛ زیرا اگر حسود خدا را عادل می‌دانست، تقسیم او را نیز عادلانه می‌دانست. در روایتی نیز، حسود از قسمت‌هایی که خدا بین بندگان کرده روگردان و نسبت به نعمت‌های او خشمگین معرفی شده است.<ref>موسوی الخمینی، روح الله، چهل حدیث، ص۱۱۲.</ref>
 == پیامدهای اجتماعی ==
@@ خط ۳۲: / خط ۲۶: @@
 === صرف انرژی در راه نادرست ===
-حسود تمام یا بیشتر نیروها و انرژی‌های بدنی و فکری خود را که باید در راه پیشبرد اهداف اجتماعی به کار ببرد، در مسیر نابودی و ویران کردن آنچه هست صرف می‌کند؛ از این رو، هم سرمایه‌های وجودی خود را از بین می‌برد و هم سرمایه‌های اجتماعی را.
+حسود بیشتر نیروها و انرژی‌های بدنی و فکری خود را که باید در راه پیشبرد اهداف اجتماعی به کار ببرد، در مسیر نابودی و ویران کردن آنچه هست صرف می‌کند؛ از این رو، هم سرمایه‌های وجودی خود را از بین می‌برد و هم سرمایه‌های اجتماعی را.
 === جرم و جنایت ===
-حسد، انگیزه قسمتی از جنایات دنیا است؛ اگر عوامل و علل اصلی قتل‌ها، دزدی‌ها، تجاوزها و مانند آن را بررسی کنیم خواهیم دید که قسمت قابل توجهی از آن‌ها از حسد سرچشمه می‌گیرد، مثلاً قرآن مجید می‌فرماید: «نخستین قتل و کشتاری که در روی زمین واقع شد، به سبب حسد بود.»<ref>قال الله: "فَطَوَّعَتْ لَهُ نَفْسُهُ قَتْلَ اخیهِ فَقَتَلَهُ فَاَصْبَحَ مِنَ الخاسرین" مائده، ۳۰. (نفس اماره او را وادار به کشتن برادرش کرد و او را کشت، و از زیانکاران گردید."</ref>
+حسد را انگیزه بخشی از جنایات دنیا مانند دزدی، قتل و تجاوز به حقوق دیگران شمرده‌اند. در قرآن نیز، سبب نخستین قتل در روی زمین، که قتل هابیل توسط قابیل است، حسد دانسته شده است.<ref>قال الله: "فَطَوَّعَتْ لَهُ نَفْسُهُ قَتْلَ اخیهِ فَقَتَلَهُ فَاَصْبَحَ مِنَ الخاسرین" مائده، ۳۰. (نفس اماره او را وادار به کشتن برادرش کرد و او را کشت، و از زیانکاران گردید."</ref>
-شاید به همین دلیل است که حسد را به شراره ای از آتش تشبیه کرده‌اند که می‌تواند موجودیت حسود یا جامعه ای را که در آن زندگی می‌کند به خطر اندازد.
-یکی از دانشمندان می‌گوید: «حسد و بدخواهی از خطرناک‌ترین صفات است و باید آن را به منزله موحش‌ترین دشمن سعادت تلقی کرد و در دفع آن کوشید.»
+به گفته ناصر مکارم شیرازی، مرجع تقلید شیعه، حسادت وحشی‌ترین دشمن سعادت بشریت است؛ زیرا حسود می‌کوشد تا دیگران را به عقب بکشد و این برخلاف روح تکامل و ترقی است؛ از این رو، جوامعی که یکی از دانشمندان می‌گوید: «حسد و بدخواهی از خطرناک‌ترین صفات است و باید آن را به منزله موحش‌ترین دشمن سعادت تلقی کرد و در دفع آن کوشید.»
 جوامعی که افراد آن را اشخاص حسود و تنگ نظر تشکیل می‌دهند، جوامعی عقب افتاده هستند؛ زیرا همان‌طور که گفتیم حسود همیشه می‌کوشد تا دیگران را به عقب بکشد و این درست بر خلاف روح تکامل و ترقی است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، ج۳، ص۴۲۳.</ref>