۲٬۱۶۱
ویرایش
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
(ایجاد مدخل جدید : ضمیر جمع برای تثنیه در قرآن) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
== چرایی ضمیر جمع برای تثنیه == | == چرایی ضمیر جمع برای تثنیه == | ||
کلمه ''' | کلمه '''«هَذَانِ»''' و '''«خَصْمَانِ»''' تثنیه هستند و بر عدد دو دلالت دارند نه بیشتر یعنی این دو با همدیگر جدال دارند و سه یا بیشتر از آن نیستند. طبق دستور زبان عربی در ادامه باید '''«اختصما»''' و '''«ربهما»''' می‌آمد نه '''«اخْتَصَمُوا»''' و '''«رَبِّهِمْ»''' که جمع هستند و بیشتر از دو را نیز شامل می‌شوند. | ||
پاسخ این است که اگر ''' | پاسخ این است که اگر '''«هَذَانِ»''' و '''«خَصْمَانِ»''' به دو نفر اشاره داشت، کلمات بعدی هم باید تثنیه آورده می‌شد و اشکال وارد بود. اما این دو کلمه به دو گروه اشاره دارند و گروه، هم به دو نفر گفته می‌شود و هم به بیشتر از دو نفر و از این نگاه طبق قاعده زبان عربی، کلمات بعدی جمع آورده می‌شود. این دو گروه مومن و کافر در باره پروردگار با هم اختلاف دارند که مؤمنان خدا را قبول می‌کنند و کافران انکار و این آیه می‌گوید اینها دو گروهند که درباره پروردگارشان به مخاصمه و جدال پرداختند، پس محل نزاع خداست که گروهی او را یکتا می‌دانند و اطاعت می‌کنند و گروهی به او کفر می‌ورزند و اطاعت نمی‌کنند.<ref>طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج۱۷، ص۲۹۲.</ref> نظیر این، در آیات دیگر نیز آمده است: | ||
{{قرآن| وَ إِنْ طائِفَتانِ مِنَ الْمُؤْمِنینَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَیْنَهُما|ترجمه=و هر گاه دو گروه از مؤمنان با هم به | {{قرآن| وَ إِنْ طائِفَتانِ مِنَ الْمُؤْمِنینَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَیْنَهُما|ترجمه=و هر گاه دو گروه از مؤمنان با هم به جنگ پردازند، آنها را آشتی دهید.|سوره=حجرات|آیه=۹}} در این آیه هم چون دو گروه از مؤمنان با هم جنگ دارند و گروه بیشتر از دو نفر هستند، '''«الْمُؤْمِنینَ»''' و '''«اقْتَتَلُوا»''' را جمع آورده است و چون دو گروه بیشتر نیستند '''«بَیْنَهُما»''' را تثنیه آورده است.<ref>طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه: احمد بهشتی، تهران، انتشارات فراهانی، ۱۳۵۴ش، ج۱۶، ص۱۹۶.</ref> | ||
{{قرآن|إِذْ دَخَلُوا عَلی داوُدَ فَفَزِعَ مِنْهُمْ قالُوا لا تَخَفْ خَصْمانِ بَغی بَعْضُنا عَلی بَعْضٍ فَاحْکُمْ بَیْنَنا بِالْحَقِّ|ترجمه=در آن هنگام بر داود وارد شدند و او از دیدن آنها وحشت کرد؛ گفتند: نترس، دو شاکی هستیم که یکی از ما بر دیگری ستم کرده است. در میان ما بحق داوری کن.|سوره=ص|آیه=۲۲}} در این آیه کلمات ''' | {{قرآن|إِذْ دَخَلُوا عَلی داوُدَ فَفَزِعَ مِنْهُمْ قالُوا لا تَخَفْ خَصْمانِ بَغی بَعْضُنا عَلی بَعْضٍ فَاحْکُمْ بَیْنَنا بِالْحَقِّ|ترجمه=در آن هنگام بر داود وارد شدند و او از دیدن آنها وحشت کرد؛ گفتند: نترس، دو شاکی هستیم که یکی از ما بر دیگری ستم کرده است. در میان ما بحق داوری کن.|سوره=ص|آیه=۲۲}} در این آیه کلمات '''«دَخَلُوا»''' و '''«مِنْهُمْ»''' و '''«قالُوا»''' جمع هستند و کلمه '''«خَصْمانِ»''' تثنیه و بر عدد دو دلالت دارد. زیرا دو گروه با هم اختلاف داشتند. در هر گروه ممکن است بیش از سه نفر باشد، کلمات جمع آورده شده است.<ref>فخر رازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق، ج۲۶، ص۳۸۲.</ref> | ||
علامه طباطبایی می‌نویسد: تعبیر «خَصْمَانِ اخْتَصَمُوا» چقدر جالب و پرمعنا است، از یک طرف اهل خصومت را تثنیه آورده تا برساند دو گروه بیشتر وجود ندارد یا خدا را قبول دارد یا ندارد و از سوی دیگر خصومت‌شان را به صورت جمع تعبیر کرده و آنگاه خصومت شان را درباره پروردگارشان دانسته و فهمانده که اختلاف‌شان در وصف ربوبیت خدای تعالی بوده و در نتیجه فهمانده است که برگشت تمامی اختلافات مذاهب هر قدر هم که زیاد باشند در یک مسئله است و آن وصف ربوبیت خدا است.<ref>طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج ۱۴، ص ۵۰۴.</ref> | علامه طباطبایی می‌نویسد: تعبیر «خَصْمَانِ اخْتَصَمُوا» چقدر جالب و پرمعنا است، از یک طرف اهل خصومت را تثنیه آورده تا برساند دو گروه بیشتر وجود ندارد یا خدا را قبول دارد یا ندارد و از سوی دیگر خصومت‌شان را به صورت جمع تعبیر کرده و آنگاه خصومت شان را درباره پروردگارشان دانسته و فهمانده که اختلاف‌شان در وصف ربوبیت خدای تعالی بوده و در نتیجه فهمانده است که برگشت تمامی اختلافات مذاهب هر قدر هم که زیاد باشند در یک مسئله است و آن وصف ربوبیت خدا است.<ref>طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج ۱۴، ص ۵۰۴.</ref> | ||