حدیث ابوبکر به منزله گوش و عمر به منزله چشم پیامبر است: تفاوت میان نسخه‌ها

Article-dot.png
Article-dot.png
Article-dot.png
Article-dot.png
Article-dot.png
Article-dot.png
Article-dot.png
از ویکی پاسخ
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}در کتاب‌های شیعه روایتی از رسول خدا چنین نقل شده است: «اِنَّ اَبا بَكْرٍ مِنّی بِمَنْزِلَةِ السَّمْعِ وَ اِنَّ عُمَرَ مِنّی بِمَنْزِلَةِ الْبَصَرِ». چرا شیعیان با وجود این روایت که به فضیلت خلفا دلالت می‌کند، آنها را سرزنش می‌کنند؟{{پایان سوال}}
{{سوال}}در کتاب‌های شیعه روایتی از رسول خدا(ص) چنین نقل شده است: «اِنَّ اَبا بَكْرٍ مِنّی بِمَنْزِلَةِ السَّمْعِ وَ اِنَّ عُمَرَ مِنّی بِمَنْزِلَةِ الْبَصَرِ». چرا شیعیان با وجود این روایت که به فضیلت خلفا دلالت می‌کند، آنها را سرزنش می‌کنند؟{{پایان سوال}}


{{پاسخ}}
{{پاسخ}}

نسخهٔ ‏۱۵ ژوئیهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۲:۵۰

سؤال
در کتاب‌های شیعه روایتی از رسول خدا(ص) چنین نقل شده است: «اِنَّ اَبا بَكْرٍ مِنّی بِمَنْزِلَةِ السَّمْعِ وَ اِنَّ عُمَرَ مِنّی بِمَنْزِلَةِ الْبَصَرِ». چرا شیعیان با وجود این روایت که به فضیلت خلفا دلالت می‌کند، آنها را سرزنش می‌کنند؟


ابوبکر به منزله گوش و عمر به منزله چشم پیامبر است، بخشی از حدیثی است که در آن پیامبر(ص)، خلفای سه‌گانه را (ابوبکر، عمر و عثمان) به دلیل غصب خلافت از امام علی(ع) نکوهش کرده است. در این حدیث، پیامبر خلفای سه‌گانه را به منزله گوش، چشم و قلب خود شمرده که باید از جانشینی امام علی(ع) حمایت کنند؛ ولی خلافت را از او غصب خواهند کرد و به همین دلیل، روز قیامت مورد بازخواست قرار خواهند گرفت.

تقطیع این حدیث و ذکر تنها بخش نخست آن باعث شده مخاطب تصور کند محتوای آن ستایش خلفای سه‌گانه است؛ با اینکه از ادامه روایت فهمیده می‌شود پیامبر(ص) آنها را نکوهش کرده است. این روایت در کتاب‌های حدیثی عیون اخبار الرضا(ع) و معانی الاخبار نقل شده و از نظر سندی صحیح شمرده شده است.

متن و ترجمه

امام هادی(ع) از پدارنش، از امام حسین روایت کرده که پیامبر(ص) فرمود:

بررسی سندی

حدیث ابوبکر به منزله گوش و عمر به منزله چشم پیامبر است، با یک سلسله‌سند در کتاب‌های حدیثی عیون اخبار الرضا(ع)[۲] و معانی الاخبار[۳] ذکر شده است. رجال‌شناسان شیعه همه راویان سلسله‌سند این روایت را شیعه و ثقه (مورد اعتماد) دانسته‌اند.[۴] عالمان علم درایه حدیثی که راویان سلسله‌سند آن شیعه و ثقه باشند را صحیح و معتبر شمرده‌اند.[۵]

محتوا

بر اساس حدیث ابوبکر به منزله گوش و عمر به منزله چشم پیامبر است، پیامبر(ص) خلفای سه‌گانه را (ابوبکر، عمر و عثمان) به دلیل غصب خلافت از امام علی(ع) نکوهش کرده است. در این روایت، پیامبر خلفای سه‌گانه را به منزله گوش، چشم و قلب خود شمرده که باید از جانشینی امام علی(ع) حمایت کنند؛ ولی خلافت را از او غصب خواهند کرد و به همین دلیل، روز قیامت مورد بازخواست قرار خواهند گرفت.

تقطیع حدیث

برخی این حدیث را تقطیع کرده و تنها بخش نخست آن را ذکر کرده‌اند. تقطیع حدیث به این معنا است که برای نمونه، یک پژوهشگر بخشی از حدیثی را که مربوط به پژوهش او است ذکر کرده و دیگر بخش‌های عبارت را حذف می‌کند. اگر تقطیع به صورتی باشد که مخاطب در فهم درست آن بخش از روایت به اشتباه بیافتد، پژوهشگر دچار تقطیع نادرست شده است.[۶]

در حدیث ابوبکر به منزله گوش و عمر به منزله چشم پیامبر است، اگر فقط همین بخش از روایت ذکر شود و دیگر قسمت‌های آن حذف شود، فهمی نادرست از روایت برداشت می‌شود. در این صورت، مخاطب تصور می‌کند پیامبر(ص) خلفای سه‌گانه را ستوده است؛ با اینکه مقصود این بخش از حدیث از ادامه آن معلوم می‌شود که آنها را به دلیل غصب خلافت نکوهش کرده است.

گفته شده این احتمال وجود دارد که تقطیع این حدیث به‌دست مخالفان شیعه ایجاد شده تا به مخاطب القا کنند، برای خلفای سه‌گانه در منابع حدیثی شیعه ستایش وجود دارد.


منابع

  1. شیخ صدوق، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا(ع)، ج۱، ص۳۱۳، به تحقیق و تصحیح مهدی لاجوردی، تهران، نشر جهان، ۱۳۷۸ق.
  2. شیخ صدوق، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا(ع)، ج۱، ص۳۱۳، به تحقیق و تصحیح مهدی لاجوردی، تهران، نشر جهان، ۱۳۷۸ق.
  3. شیخ صدوق، محمد بن علی، معانی الاخبار، ص۳۸۷، تصحیح و تحقیق علی‌اکبر غفاری، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۰۳ق.
  4. نگاه کنید به نرم‌افزار درایة النور۲، مرکز تحقیقاتی نور.
  5. مامقانی، عبدالله، مقباس الهدایة فی علم الدرایة، ج۵، ص۴۱۳، تحقیق محمدرضا مامقانی، قم، مؤسسة‌ آل‌البیت(ع) لاحیاء التراث، ۱۴۱۱ق.
  6. ر. ک. طباطبایی، سید محمدکاظم، منطق فهم حدیث، قم،: مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی، چاپ اول، ۱۳۹۰، ص۳۸۵ و ۳۸۶.