ازدواج با خواهرزن

سؤال

چرا احکام الهی مثل ازدواج با دوخواهر بر حضرت یعقوب(علیه‌السلام) حلال و در شریعت اسلام حرام است؟

ازدواج با دو خواهر به طور همزمان از دیدگاه اسلام و بر اساس آیۀشریف ۲۳ سورۀ نساء باطل و حرام است، اما ازدواج با دو خواهر اگر در دو زمان باشد اشکال ندارد. البته در آیه فوق خداوند می فرماید «جمع بین دو خواهر حرام است، مگر آنچه در قبل اتفاق افتاده که خداوند غفور و رحیم است. »

در مورد حضرت یعقوب این که گفته شده است حضرت یعقوب نبی (علیه‌السلام) با دو خواهر از دختران دائی خود ازدواج نموده است بیشتر در منابع اهل سنت آمده و در منابع شیعه ازجمله بحار الانوار (ج۲)، در تفسیر مجمع البیان طبرسی(ره) و در تفاسیر دیگر گفته شده : «یعقوب، راحیل را پس از این که لیا خواهرش (همسر یعقوب) ازدنیا رفت؛ گرفت و جمع بین دو خواهر نکرد». اختلاف سن فرزندان حضرت یعقوب با یوسف(علیه‌السلام)، از جمله فرزند بزرگ حضرت، حدود ۵۰ سال است و خداوند به حضرت یعقوب در۸۰ سالگی یوسف و بنیامین را عطا می کند، و در سن بالای ۹۰ سالگی یوسف را از دست می دهد و سن حدود۱۳۰ سالگی به مصر می رود و یوسف را می بیند و در سن حدود ۱۴۷ سالگی در مصر فوت می کند، موید همین مطلب است. زیرا، اگر سن فرزندان حضرت یعقوب را کنار هم بگذاریم خواهیم دید لیا همسر اول حضرت یعقوب فوت کرده، سپس با راحیل ازدواج می کند و راحیل زنده می ماند و یوسف و بنیامین پس از۱۰ اولاد دیگر به دنیا آمده اند و یکی از عامل های حسادت به خصوص شش بردار یعنی فرزندان لیا نسبت به یوسف، فوت کردن مادرشان و زنده بودن راحیل است و همچنین در تفسیر برهان و برخی تفاسیر دیگر گفته شده راحیل زنده بوده و با یعقوب و۱۱فرزند به مصر وارد می شوند.

بر فرض اگر روایت فوق را نیز نپذیریم، باید بگوییم که این گونه موارد، اعتباری و متغیر هستند و از ابتدای آفرینش انسان ها، نمونه هایی وجود داشته، همان طور که درباره ی ازدواج هابیل و قابیل، مرحوم طبرسي حديثي از امام سجاد(علیه‌السلام) نقل مي كند كه آن حضرت در ضمن گفتاري كه به مردي قريشي بيان داشت جريان ازدواج هابيل را با بلوزا خواهر قابيل، هم چنين ازدواج قابيل را با اقليما خواهر هابيل شرح مي داد. فرمود: اين مطلب را انكار مكن چه آن كه روش الهي بر اين جاري شده است مگر نه اين است كه خداوند زوجه ی آدم را از خود او آفريد و سپس براي او حلالش كرد . علامه طباطبائي در توجيه اين نظريه مي فرمايد حكم ازدواج يك حكم تشريعي و تابع مصالح و مفاسد است و حكم تكويني نيست كه قابل تغيير نباشد. زمام چنين حكمي به دست خداست؛ از اين رو ممكن است روزي به خاطر ضرورت از جانب خدا حلال گردد. در جامعه آن روز كه فقط چند خواهر و برادر بوده اند با در نظر گرفتن مشيت خداوند عنوان فحشا صدق نخواهد كرد. حال چه اشكالي دارد كه به طور موقت براي گروهي به خاطر ضرورت اين گونه ازدواج مباح باشد.

البته لازم به ذکر است که حتی در مورد فرزندان آدم نیز روایت متفاوتی وجود دارد. نقل است که امام صادق(ع) فرمودند هابیل و قابیل با فرشتگان دیگری که به شکل انسان بودند و یا انسان های ماقبل از آدم که باقی مانده بودند ازدواج کردند.