آیات و روایات درباره حکم ارتداد: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی پاسخ
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴: خط ۴:
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
ارتداد در لغت به معنای بازگشتن است و در اصطلاح خروج فرد مسلمان از دین اسلام و بازگشت از ایمان به کفر را گویند.<ref>ر. ک. قرشی، سید علی‌اکبر، قاموس قرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج۳، ص۷۹.</ref>
[[ارتداد]] در لغت به معنای بازگشتن است و در اصطلاح خروج فرد مسلمان از دین اسلام و بازگشت از ایمان به کفر را گویند.<ref>ر. ک. قرشی، سید علی‌اکبر، قاموس قرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج۳، ص۷۹.</ref> در قرآن آیاتی درباره مرتدین آمده است اما حکمی درباره آنها گفته نشده است. روایاتی منتسب به پیامبر وجود دارد که احکامی را بر فرد [[مرتد]] مترتب کرده است.


قرآن کریم، در برخی آیات به اصطلاح ارتداد اشاره فرموده است از جلمه:
'''ارتداد در قرآن'''


۱. {{قرآن|... وَ مَنْ یَرْتَدِدْ مِنْکُمْ عَنْ دِینِهِ فَیَمُتْ وَ هُوَ کافِرٌ فَأُولئِکَ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ فِی الدُّنْیا وَ الآخِرَه وَ أُولئِکَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فِیها خالِدُونَ}}<ref>بقره/۲۱۷.</ref> «ولی کسی که از آیینش برگردد، و در حال کفر بمیرد، تمام اعمال نیک (گذشته) او در دنیا و آخرت، بر باد می‌رود؛ و آنان اهل دوزخند؛ و همیشه در آن خواهند بود.»
۱. {{قرآن|... وَ مَنْ یَرْتَدِدْ مِنْکُمْ عَنْ دِینِهِ فَیَمُتْ وَ هُوَ کافِرٌ فَأُولئِکَ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ فِی الدُّنْیا وَ الآخِرَه وَ أُولئِکَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فِیها خالِدُونَ|ترجمه=ولی کسی که از آیینش برگردد، و در حال کفر بمیرد، تمام اعمال نیک (گذشته) او در دنیا و آخرت، بر باد می‌رود؛ و آنان اهل دوزخند؛ و همیشه در آن خواهند بود.|سوره=بقره|آیه=۲۱۷}}


۲. {{قرآن|یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا مَنْ یَرْتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دِینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی اللَّهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبُّونَهُ…}}<ref>مائده/۵۴.</ref> «ای کسانی که ایمان آورده‌اید هر کس از شما از آیین خود بازگردد (به خدا زیانی نمی‌رساند) خداوند جمعیتی را می‌آورد که آنها را دوست دارد و آنان (نیز) او را دوست دارند…»
۲. {{قرآن|یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا مَنْ یَرْتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دِینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی اللَّهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبُّونَهُ…|ترجمه=ای کسانی که ایمان آورده‌اید هر کس از شما از آیین خود بازگردد (به خدا زیانی نمی‌رساند) خداوند جمعیتی را می‌آورد که آنها را دوست دارد و آنان (نیز) او را دوست دارند.|سوره=مائده|آیه=۵۴}}


۳. {{قرآن|إِنَّ الَّذِینَ ارْتَدُّوا عَلی أَدْبارِهِمْ مِنْ بَعْدِ ما تَبَیَّنَ لَهُمُ الْهُدَی الشَّیْطانُ سَوَّلَ لَهُمْ وَ أَمْلی لَهُمْ}} «کسانی که بعد از روشن شدن هدایت برای آنها، پشت به حق کردند، شیطان اعمال زشتشان را در نظرشان زینت داده و آنان را با آرزوهای طولانی فریفته است.» و همچنین سوره‌ها و آیات: آل‌عمران، ۸۶، ۹۱؛ نساء، ۱۳۷؛ و… درباره مرتد و ارتداد می‌باشد.
۳. {{قرآن|إِنَّ الَّذِینَ ارْتَدُّوا عَلی أَدْبارِهِمْ مِنْ بَعْدِ ما تَبَیَّنَ لَهُمُ الْهُدَی الشَّیْطانُ سَوَّلَ لَهُمْ وَ أَمْلی لَهُمْ|ترجمه=کسانی که بعد از روشن شدن هدایت برای آنها، پشت به حق کردند، شیطان اعمال زشتشان را در نظرشان زینت داده و آنان را با آرزوهای طولانی فریفته است.|سوره=محمد|آیه=۲۵}}


از آیات قرآن کریم استفاده می‌شود که مجازات مرتد به خاطر ماهیت مجرمانه عمل او و جلوگیری از پیامدهای ارتداد است؛ زیرا پذیرش دین اسلام باید براساس منطق باشد، کسی که بعد از تحقیق و پذیرش دین اسلام را رها کند و به سوی آیین‌های دیگری برود، غالباً انگیزه صحیح و درستی ندارد و بازگشت و ارتداد او به خیانت شبیه‌تر است و به تعبیر قرآن کریم<ref>محمد/۲۵.</ref> شیطان اعمال زشتشان را در نظرشان زینت داده یا زندگی پست دنیا را بر آخرت ترجیح داده است.<ref>نحل/۱۰۷.</ref> هرچند قرآن به صراحت حکم مرتد را نفرموده ولی این حکم از روایات استفاده می‌شود.
و همچنین سوره‌ها و آیات: آل‌عمران، ۸۶، ۹۱؛ نساء، ۱۳۷؛ و… درباره مرتد و ارتداد می‌باشد.


و از تعبیرهای قرآن درباره مرتد مثل {{قرآن|کَیْفَ یَهْدِی اللَّهُ قَوْماً کَفَرُوا بَعْدَ إِیمانِهِمْ وَ شَهِدُوا أَنَّ الرَّسُولَ حَقٌّ وَ جاءَهُمُ الْبَیِّناتُ وَ اللَّهُ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ}}<ref>آل‌عمران/۸۶ و نیز محمد/۲۵.</ref> چگونه خداوند جمعیتی را هدایت می‌کند که بعد از ایمان و گواهی به حقانیت رسول و آمدن نشانه‌های روشن برای آن‌ها کافر شدند؟ و خدا جمعیت ستمکاران را هدایت نخواهد کرد!» نشان می‌دهد که این افراد از روی لجاجت، کینه‌توزی، هتک مقدسات، مقابله با اسلام و… از دین اسلام دست برمی‌دارند و مؤید آن حوادث آغاز اسلام (اهل ردّه) است که وقتی عدد مرتدین زیاد شد، آنان به قصد نابودی اسلام به مدینه حمله کرده و با مسلمانان وارد جنگ شدند.<ref>ر. ک. حسن ابراهیم حسن، تاریخ اسلام، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ج۱، ص۳۴۴–۳۵۳.</ref> افزون بر این، اگر به افراد اجازه داده شود که هر روز مایل باشند خود را مسلمان و هر روز که مایل نباشند خود را غیرمسلمان معرفی کنند، جبهه داخلی کشور اسلامی از هم متلاشی می‌شود و دچار هرج و مرج می‌گردد.
از آیات قرآن کریم استفاده می‌شود که مجازات مرتد به خاطر ماهیت مجرمانه عمل او و جلوگیری از پیامدهای ارتداد است؛ زیرا پذیرش دین اسلام باید بر اساس منطق باشد، کسی که دین اسلام را رها کند و به سوی آیین‌های دیگری برود، غالباً انگیزه صحیح و درستی ندارد و بازگشت و ارتداد او به خیانت شبیه‌تر است. و به تعبیر قرآن کریم<ref>محمد/۲۵.</ref> شیطان اعمال زشتشان را در نظرشان زینت داده یا زندگی پست دنیا را بر آخرت ترجیح داده است.<ref>نحل/۱۰۷.</ref> هرچند قرآن حکم مرتد را نفرموده ولی این حکم از روایات استفاده می‌شود.


ارتداد گاهی فردی است و از حدود زبان تجاوز نمی‌کند و بر اثر گرفتار شدن در دام شبهات می‌باشد؛ ولی بحث ما جنبه کلی دارد و احکام تابع یک فرد و دو فرد نمی‌شود، بلکه مجموعه افراد را به‌طور کلی باید در نظر گرفت از این جهت می‌توان گفت بازگشت فرد مؤمن به انکار و اعتراض (ارتداد) غالباً خالی از واکنش و تحریک بر ضد نظام اسلام نخواهد بود؛ و تحریک نیز بر ضد نظامی که با تلاش‌های زیاد پیامبر اکرم(ص) و یارانش و به قیمت خون میلیون‌ها انسان فداکار و جانباز تمام شده است. در چنین شرایطی ارتداد فرد به صورت هسته فتنه درآمده و تحریکات و واکنش‌های او منشأ جذب دشمنان و افراد ضعیف الایمان می‌شود.
قرآن کریم در جایی دیگر می‌فرماید: {{قرآن|وَ مَنْ یَرْتَدِدْ مِنْکُمْ عَنْ دِینِهِ فَیَمُتْ وَ هُوَ کافِرٌ فَأُولئِکَ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ فِی الدُّنْیا وَ الْ‌آخِرَه وَ أُولئِکَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فِیها خالِدُونَ؛..|ترجمه=ولی کسی که از آیینش برگردد، و در حال کفر بمیرد تمام اعمال نیک (گذشته او) در دنیا و آخرت، بر باد می‌رود؛ و آنان اهل دوزخند، و همیشه در آن خواهند بود.|سوره=بقره|آیه=۲۱۷}}


دین مقدس اسلام برای جلوگیری از چنین فتنه‌هایی، دستور داده است که مرتد کشته شود تا مغرضان با دین و مکتب خدا بازی و غرض‌ورزی نکنند. البتّه میان مرتد فطری (کسی که از پدر و مادر مسلمان متولد شده و پس از قبول اسلام از اسلام برگشته است) و مرتد ملّی (کسی که پدر و مادر او به هنگام انعقاد نطفه‌اش مسلمان نبوده‌اند و او بعداً اسلام را پذیرفته و سپس از آن برگشته) و نیز بین زن مرتد و مرد مرتد فرق است، مرد اگر مرتد فطری باشد، بدون قید و شرط اعدام می‌شود ولی اگر مرتد ملی باشد، در صورت عدم توبه کشته می‌شود؛ ولی زن مرتد (چه فطری و چه ملّی) در اسلام کشته نمی‌شود، بلکه حبس می‌شود و آن هم شاید به این جهت باشد که زن هرچند انسان کاملی است؛ ولی به خاطر داشتن عواطف سرشار، زودتر تحت تأثیر قرار می‌گیرد و همان‌طور که زودتر به انحراف کشیده می‌شود، زودتر نیز به سوی حق بازمی‌گردد.<ref>ر. ک. سبحانی، جعفر، پرسشها و پاسخها، قم، مؤسسه سیدالشهداء، ص۲۵۵–۲۶۰؛ طباطبایی حکیم، سید محسن، مستمسک العروه، نجف، چاپ چهارم، ج۱، ص۳۷۸–۳۸۴.</ref>
'''ارتداد در روایات'''


قرآن کریم در جایی دیگر می‌فرماید: {{قرآن|... وَ مَنْ یَرْتَدِدْ مِنْکُمْ عَنْ دِینِهِ فَیَمُتْ وَ هُوَ کافِرٌ فَأُولئِکَ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ فِی الدُّنْیا وَ الْ‌آخِرَه وَ أُولئِکَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فِیها خالِدُونَ؛..}} «ولی کسی که از آیینش برگردد، و در حال کفر بمیرد تمام اعمال نیک (گذشته او) در دنیا و آخرت، بر باد می‌رود؛ و آنان اهل دوزخند، و همیشه در آن خواهند بود.»
درباره ارتداد و حکم مرتد فطری روایات فراوانی نیز وارد شده که به برخی از آنها اشاره می‌شود:
 
۱. [[پیامبر اسلام(ص)]] می‌فرماید: «''مَنْ بَدَّلَ دِينَهُ فَاقْتُلُوهُ''؛<ref>ر. ک. حر عاملی، محمد بن حسن، مستدرک الوسائل، قم، مؤسسه آل‌البیت(ع)، ج۱۸، ص۱۶۴.</ref> هر کس (مرد مسلمانی) دینش را تبدیل و تغییر داد او را بکشید.»<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، میزان الحکمه، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، ج۴، ص۹۷.</ref>


درباره ارتداد و حکم مرتد فطری روایات فراوانی نیز وارد شده که به برخی از آنها اشاره می‌شود:
۲. علی بن جعفر می‌گوید: از امام موسی بن جعفر(ع) درباره مرد مسلمانی که نصرانی شده بود سؤال کردم امام فرمود: «یقتل و لا یستتاب…؛<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، اصول الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج۷، ص۲۵۷.</ref> چنین کسی کشته می‌شود و توبه او پذیرفته نیست».


۱. پیامبر گرامی(ص) می‌فرماید: «من بدل دینه فاقتلوه؛<ref>ر. ک. حر عاملی، محمد بن حسن، مستدرک الوسائل، قم، مؤسسه آل‌البیت(ع)، ج۱۸، ص۱۶۴.</ref> هر کس (مرد مسلمانی) دینش را تبدیل و تغییر داد او را بکشید.»<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، میزان الحکمه، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، ج۴، ص۹۷.</ref>
۳. امام صادق(ع) می‌فرماید: «هر مرد مسلمانی از میان مسلمانانی از دین اسلام برگردد و حضرت محمد و نبوت او را تکذیب کند ریختن خون او برای کسی که ارتداد او را شنیده و فهمیده مباح است و زن مرتد از روزی که مرتد شده باید از او جدا شود و به او نباید نزدیک شود و مالش نیز در میان ورثه تقسیم می‌شود.»<ref>اصول الکافی، همان.</ref>


۲. علی بن جعفر می‌گوید: از حضرت امام موسی بن جعفر ـ علیه‌السّلام ـ درباره مرد مسلمانی که نصرانی شده بود سؤال کردم امام ـ علیه‌السّلام ـ فرمود: «یقتل و لا یستتاب…؛<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، اصول الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج۷، ص۲۵۷.</ref> چنین کسی کشته می‌شود و توبه او پذیرفته نیست».
باید این به این نکته مهم اشاره شود که بعضی محققین علوم حدیث و فقها، در صحت انتساب این روایات تشکیک کرده‌اند و آن را جعلی دانسته‌اند.


۳. امام صادق ـ علیه‌السّلام ـ می‌فرماید: «کل مسلم بین مسلمین ارتد عن الاسلام و حجد محمداً(ص) نبوته و کذبه فانّ دمه مباح لکل من سمع ذلک منه و امرأته بائنه من یوم ارتد فلا تقربه و یقسم ماله علی ورثته…؛<ref>اصول الکافی، همان.</ref>» «هر مرد مسلمانی از میان مسلمانانی از دین اسلام برگردد و حضرت محمد و نبوت او را تکذیب کند ریختن خون او برای کسی که ارتداد او را شنیده و فهمیده مباح است و زن مرتد از روزی که مرتد شده باید از او جدا شود و به او نباید نزدیک شود و مالش نیز در میان ورثه تقسیم می‌شود…».
<span></span>
{{پایان پاسخ}}
{{مطالعه بیشتر}}
{{مطالعه بیشتر}}


خط ۴۴: خط ۴۵:


۵. قرائتی، محسن، تفسیر نور، (قم، مؤسسه در راه حق) ج۱، ص۴۳۳.
۵. قرائتی، محسن، تفسیر نور، (قم، مؤسسه در راه حق) ج۱، ص۴۳۳.
{{پایان مطالعه بیشتر}}
 
<span></span>


== منابع ==
== منابع ==

نسخهٔ ‏۱۸ ژانویهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۲:۳۵

سؤال

آیات و روایاتی را که در زمینه حکم مرتد وارد شده است بیان فرمایید؟

ارتداد در لغت به معنای بازگشتن است و در اصطلاح خروج فرد مسلمان از دین اسلام و بازگشت از ایمان به کفر را گویند.[۱] در قرآن آیاتی درباره مرتدین آمده است اما حکمی درباره آنها گفته نشده است. روایاتی منتسب به پیامبر وجود دارد که احکامی را بر فرد مرتد مترتب کرده است.

ارتداد در قرآن

۱. ﴿... وَ مَنْ یَرْتَدِدْ مِنْکُمْ عَنْ دِینِهِ فَیَمُتْ وَ هُوَ کافِرٌ فَأُولئِکَ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ فِی الدُّنْیا وَ الآخِرَه وَ أُولئِکَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فِیها خالِدُونَ؛ ولی کسی که از آیینش برگردد، و در حال کفر بمیرد، تمام اعمال نیک (گذشته) او در دنیا و آخرت، بر باد می‌رود؛ و آنان اهل دوزخند؛ و همیشه در آن خواهند بود.﴾(بقره:۲۱۷)

۲. ﴿یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا مَنْ یَرْتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دِینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی اللَّهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبُّونَهُ…؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید هر کس از شما از آیین خود بازگردد (به خدا زیانی نمی‌رساند) خداوند جمعیتی را می‌آورد که آنها را دوست دارد و آنان (نیز) او را دوست دارند.﴾(مائده:۵۴)

۳. ﴿إِنَّ الَّذِینَ ارْتَدُّوا عَلی أَدْبارِهِمْ مِنْ بَعْدِ ما تَبَیَّنَ لَهُمُ الْهُدَی الشَّیْطانُ سَوَّلَ لَهُمْ وَ أَمْلی لَهُمْ؛ کسانی که بعد از روشن شدن هدایت برای آنها، پشت به حق کردند، شیطان اعمال زشتشان را در نظرشان زینت داده و آنان را با آرزوهای طولانی فریفته است.﴾(محمد:۲۵)

و همچنین سوره‌ها و آیات: آل‌عمران، ۸۶، ۹۱؛ نساء، ۱۳۷؛ و… درباره مرتد و ارتداد می‌باشد.

از آیات قرآن کریم استفاده می‌شود که مجازات مرتد به خاطر ماهیت مجرمانه عمل او و جلوگیری از پیامدهای ارتداد است؛ زیرا پذیرش دین اسلام باید بر اساس منطق باشد، کسی که دین اسلام را رها کند و به سوی آیین‌های دیگری برود، غالباً انگیزه صحیح و درستی ندارد و بازگشت و ارتداد او به خیانت شبیه‌تر است. و به تعبیر قرآن کریم[۲] شیطان اعمال زشتشان را در نظرشان زینت داده یا زندگی پست دنیا را بر آخرت ترجیح داده است.[۳] هرچند قرآن حکم مرتد را نفرموده ولی این حکم از روایات استفاده می‌شود.

قرآن کریم در جایی دیگر می‌فرماید: ﴿وَ مَنْ یَرْتَدِدْ مِنْکُمْ عَنْ دِینِهِ فَیَمُتْ وَ هُوَ کافِرٌ فَأُولئِکَ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ فِی الدُّنْیا وَ الْ‌آخِرَه وَ أُولئِکَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فِیها خالِدُونَ؛..؛ ولی کسی که از آیینش برگردد، و در حال کفر بمیرد تمام اعمال نیک (گذشته او) در دنیا و آخرت، بر باد می‌رود؛ و آنان اهل دوزخند، و همیشه در آن خواهند بود.﴾(بقره:۲۱۷)

ارتداد در روایات

درباره ارتداد و حکم مرتد فطری روایات فراوانی نیز وارد شده که به برخی از آنها اشاره می‌شود:

۱. پیامبر اسلام(ص) می‌فرماید: «مَنْ بَدَّلَ دِينَهُ فَاقْتُلُوهُ؛[۴] هر کس (مرد مسلمانی) دینش را تبدیل و تغییر داد او را بکشید.»[۵]

۲. علی بن جعفر می‌گوید: از امام موسی بن جعفر(ع) درباره مرد مسلمانی که نصرانی شده بود سؤال کردم امام فرمود: «یقتل و لا یستتاب…؛[۶] چنین کسی کشته می‌شود و توبه او پذیرفته نیست».

۳. امام صادق(ع) می‌فرماید: «هر مرد مسلمانی از میان مسلمانانی از دین اسلام برگردد و حضرت محمد و نبوت او را تکذیب کند ریختن خون او برای کسی که ارتداد او را شنیده و فهمیده مباح است و زن مرتد از روزی که مرتد شده باید از او جدا شود و به او نباید نزدیک شود و مالش نیز در میان ورثه تقسیم می‌شود.»[۷]

باید این به این نکته مهم اشاره شود که بعضی محققین علوم حدیث و فقها، در صحت انتساب این روایات تشکیک کرده‌اند و آن را جعلی دانسته‌اند.


مطالعه بیشتر

۱. علامه طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، (بیروت، مؤسسه اعلمی) ج۲، ص۳۴۲–۳۴۷.

۲. شیخ صدوق، من لا یحضر الفقیه، (قم، انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه)، ج۳، ص۱۵۲؛ ج۴، ص۳۳۲.

۳. ناصر مکارم شیرازی و همکاران، تفسیر نمونه، (تهران، دارالکتب الاسلامیه) ج۲، ص۲۷۸–۲۸۱؛ ج۱۱، ص۴۱۸–۴۲۱ و ص۴۲۶–۴۲۷.

۴. ناصر مکارم شیرازی و همکاران، پیام قرآن، (تهران، دارالکتب الاسلامیه)، ج۱۰، ص۲۰۳–۲۰۷.

۵. قرائتی، محسن، تفسیر نور، (قم، مؤسسه در راه حق) ج۱، ص۴۳۳.

منابع

  1. ↑ ر. ک. قرشی، سید علی‌اکبر، قاموس قرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج۳، ص۷۹.
  2. ↑ محمد/۲۵.
  3. ↑ نحل/۱۰۷.
  4. ↑ ر. ک. حر عاملی، محمد بن حسن، مستدرک الوسائل، قم، مؤسسه آل‌البیت(ع)، ج۱۸، ص۱۶۴.
  5. ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، میزان الحکمه، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، ج۴، ص۹۷.
  6. ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج۷، ص۲۵۷.
  7. ↑ اصول الکافی، همان.
مقاله‌های مرتبط
برگرفته از «https://fa.wikipasokh.com/index.php?title=آیات_و_روایات_درباره_حکم_ارتداد&oldid=11352»