انواع بدبینی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۳ ژانویهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۲۲:۱۳

سؤال

بدبینی دارای چه انواعی است؟

بدبینی عقیدتی

گاهی بدبینی در حوزه اعتقادات انسان نمودار می‌شود.

بیشتر، افرادی که به وجود خدا معتقد نیستند، مانند مادی‌گرایان به این نوع بدبینی گرفتار می‌شوند؛ زیرا آنها طبق بینش مادی خود، جهان را هدفدار نمی‌دانند؛ در نتیجه برای انسان هدفی ترسیم نمی‌کنند؛ از این رو دچار بدبینی عقیدتی می‌شوند. از پیامدهای این نوع بدبینی،‌ احساس پوچی و اقدام به خودکشی است.

بدبینی رفتاری

گاهی بدبینی در حوزه رفتار فرد نمودار می‌شود، که خود به سه دسته تقسیم شده است:

بدبینی نسبت به خود

بدبینی نسبت به خود، اگر چه ممکن است در ابتدا بار منفی داشته باشد، ولی از ویژگی‌های پسندیده شمرده شده است؛ چراکه برای کنترل برخی از رذائل اخلاقی، مانند خودخواهی، عُجْب و خودپسندی مفید است. بر اساس روایتی، امام علی(ع) یکی از ویژگی‌های مؤمن را سوء ظن داشتن به خود دانسته است.^[۱]

بدبینی نسبت به خود، به معنای عدم اعتماد به نفس نبوده و در مقابل عزت نفس قرار نمی‌گیرد؛ بلکه این حالت باعث می‌شود که انسان به نقص‌های خود اندیشیده و از عیب‌جویی دیگران دوری کند.

بدبینی نسبت به خدا

بدبینی نسبت به خدا، به معنای نسبت دادن گرفتاری‌ها و مشکلات به خدا است. این نوع بدبینی بیشتر در مواقع بحرانی و در دل‌های افرادی که از ایمان قوی برخوردار نیستند پیدا می‌شود. مانند وقتی که فرد به بیماری، فقر یا فقدان نزدیکان دچار می‌شود و این موارد را به خدا نسبت می‌دهد.

در جنگ احد برخی از مسلمانان گمان کردند دلیل شکست آنها، ناحق بودن آنها است؛ در حالی که علت شکست آنها غرور، طمع و نافرمانی آنان بود.

بدبینی نسبت به خدا، از نظر شرعی حرام و گناه کبیره است.^[۲]

این نوع بدبینی به خاطر وجود عواملی مانند «انتظار استجابت فوری دعا» و «انتظار پیروزی بدون تلاش و فعالیت» ایجاد می‌شود.

بدبینی نسبت به دیگران

هرگاه عملی از کسی سر زند که قابل تفسیر صحیح و نادرست باشد و فرد آن را به صورت نادرستی تفسیر کند، دچار بدبینی به دیگران شده است. در قرآن از این نوع بدبینی نهی شده است و برخی از بدبینی‌ها نسبت به دیگران را گناه دانسته است.^[۳]

البته بدبینی که به صورت بی‌اختیار به ذهن فرد خطور می‌کند، تا زمانی که ترتیب اثر به آن داده نشده، گناه نیست.

منابع

↑ نهج البلاغه، خطبه ۲۱۱.
↑ نگاه کنید به دستغیب، گناهان کبیره.
↑ حجرات:۱۲.

[1] نهج البلاغه، خطبه ۲۱۱.

[2] نگاه کنید به دستغیب، گناهان کبیره.

[3] حجرات:۱۲.

[۱]

[۲]

[۳]

@@ خط ۱۸: / خط ۱۸: @@
 بدبینی نسبت به خود، اگر چه ممکن است در ابتدا بار منفی داشته باشد، ولی از ویژگی‌های پسندیده شمرده شده است؛ چراکه برای کنترل برخی از رذائل اخلاقی، مانند خودخواهی، عُجْب و خودپسندی مفید است. بر اساس روایتی، امام علی(ع) یکی از ویژگی‌های مؤمن را سوء ظن داشتن به خود دانسته است.<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۱۱.</ref>
-بدبینی نسبت به خود، به معنای عدم اعتماد به نفس نبوده و در مقابل عزت نفس قرار نمی‌گیرد؛ بلکه مؤمن وقتی ترس از دچار شدن به تکبر و خودبینی دارد، با این ویژگی از گرفتار شدن در آن جلوگیری می‌کند.
+بدبینی نسبت به خود، به معنای عدم اعتماد به نفس نبوده و در مقابل عزت نفس قرار نمی‌گیرد؛ بلکه این حالت باعث می‌شود که انسان به نقص‌های خود اندیشیده و از عیب‌جویی دیگران دوری کند.
-این حالت باعث می‌شود که انسان به نقص‌های خود اندیشیده و از عیب‌جویی دیگران دوری کند.
+=== بدبینی نسبت به خدا ===
+بدبینی نسبت به خدا، به معنای نسبت دادن گرفتاری‌ها و مشکلات به خدا است. این نوع بدبینی بیشتر در مواقع بحرانی و در دل‌های افرادی که از ایمان قوی برخوردار نیستند پیدا می‌شود. مانند وقتی که فرد به بیماری، فقر یا فقدان نزدیکان دچار می‌شود و این موارد را به خدا نسبت می‌دهد.
-=== بدبینی نسبت به خدا ===
+در جنگ احد برخی از مسلمانان گمان کردند دلیل شکست آنها، ناحق بودن آنها است؛ در حالی که علت شکست آنها غرور، طمع و نافرمانی آنان بود.
-بدبینی نسبت به خدا،
-این نوع بدبینی غالباً در مواقع بحرانی و در دل‌های افراد سست ایمان پیدا می‌شود مثل وقتی که فرد به بیماری، فقر، فقدان نزدیکان و… دچار می‌شود و این گرفتاری‌ها را به خدا و عوامل معنوی نسبت می‌دهد. در صورتی که بسیاری از مشکلات را اعمال خود انسان پدیدمی‌آورند مثل واقعه جنگ احد که در قرآن کریم بدان اشاره رفته است و بعضی گمان برند و گفتند که این شکست دلیل به ناحق بودن ماست و اگر به وحی خدا و آیین حق بود شکست نمی‌خوردیم و… در صورتی که علت شکست غرور، طمع و نا فرمانی آنان بود. این بدبینی از نظر شرعی حرام و گناه کبیره است.<ref>ر. ک. دستغیب، گناهان کبیره.</ref>
+بدبینی نسبت به خدا، از نظر شرعی حرام و گناه کبیره است.<ref>نگاه کنید به دستغیب، گناهان کبیره.</ref>
-دلائل این بدبینی را هم می‌توان «انتظار استجابت فوری دعا»، «انتظار فتح و پیروزی بدون تلاش و فعالیت» و… دانست.
+این نوع بدبینی به خاطر وجود عواملی مانند «انتظار استجابت فوری دعا» و «انتظار پیروزی بدون تلاش و فعالیت» ایجاد می‌شود.
 === بدبینی نسبت به دیگران ===
-هرگاه عملی از کسی سر زند که قابل تفسیر صحیح و نادرست باشد و ما آنرا به صورت نادرستی تفسیر کنیم دچار بدبینی به دیگران شده‌ایم. در قرآن از این نوع بدبینی نهی شده‌ایم حتی بعضی از این نوع منفی نگری‌ها را هم گناه دانسته است…<ref>حجرات/۱۲.</ref>؛ البته به این نکته باید توجه داشته باشیم که گاهی انسان بی‌اختیار، نظر منفی نسبت به دیگران پیدا می‌کند؛ ولی مهم آنست که ما به این گمان منفی ترتیب اثر ندهیم.
+هرگاه عملی از کسی سر زند که قابل تفسیر صحیح و نادرست باشد و فرد آن را به صورت نادرستی تفسیر کند، دچار بدبینی به دیگران شده است. در قرآن از این نوع بدبینی نهی شده است و برخی از بدبینی‌ها نسبت به دیگران را گناه دانسته است.<ref>حجرات:۱۲.</ref>
-تا اینجا متوجه شدیم که بحث منفی نگری دریائی از ظرائف است که مجال بیشتری را می‌طلبد و مختص به یک قشر خاصی یا جامعه مذهبی خاصی نیست؛ بلکه یک اختلال شناختی و رفتاری است که قابل درمان است.
-<span></span>
+البته بدبینی که به صورت بی‌اختیار به ذهن فرد خطور می‌کند، تا زمانی که ترتیب اثر به آن داده نشده، گناه نیست. <span></span>
 == منابع ==