اوصاف اهل تقوا در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۱۵

سؤال

اوصاف متقین را از دیدگاه قرآن بیان کنید؟

قرآن، صفاتی برای اهل تقوا ذکر کرده است:

هدایت پذیری از قرآن: ﴿آن کتاب با عظمتی است که شک در آن راه ندارد؛ و مایه هدایت اهل تقوا است.﴾(بقره:۲)
ایمان به غیب: متقین به غیب ایمان دارند.^[۱]
ایمان به قرآن: اهل تقوا به آنچه بر پیامبر(ص) نازل شده، ایمان دارند.^[۲]
یقین به قیامت: ﴿و آنانند كه به آخرت يقين دارند.﴾(بقره:۴) این صفت بعد از دو صفت ایمان به غیب^[۳] و ایمان به قرآن^[۴] آمده است.
بهتر دانستن آخرت از دنیا: ﴿زندگانی دنیا متاعی اندک است و جهان آخرت برای هر کس که اهل تقوا باشد، بهتر از دنیاست.﴾(نساء:۷۷)
دوری از گناه: تا حد امکان گناه نمی‌کنند و اگر گناهی از آنان سر زند، گناه کوچکی است.^[۵] اهل تقوی اصرار بر گناه نمی‌کنند و اگر گناهی از آنان سر زند در اولین فرصت، توبه می‌کنند.^[۶]
اقامه نماز: متقین نماز را بر پا می‌دارند.^[۷]
چیرگی بر خشم: مومنان، در جائی که نباید خشمگین شوند، خشم خود را فرو می‌برند: ﴿وَالْكَاظِمِينَ الْغَيْظَ وَالْعَافِينَ عَنِ النَّاسِ؛ و خشم خود را فرو مى‌برند؛ و از مردم در مى‌گذرند.﴾(آل عمران:۱۳۴)
شب زنده‌داری: ﴿وَالْمُسْتَغْفِرِينَ بِالْأَسْحَارِ؛ و استغفار کنندگان در سحرگاهانند.﴾(آل عمران:۱۷) متقین به هنگام سحر و آخر شب، به یاد خدا به پا می‌خیزند و استغفار و طلب آمرزش می‌کنند.^[۸]
رعایت حقوق دیگران.^[۹]
وفادار به عهد و پیمان: ﴿مَنْ أَوْفَىٰ بِعَهْدِهِ وَاتَّقَىٰ فَإِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَّقِينَ؛ آنکه به پیمان خود وفا کند و بپرهیزد البته خداوند پرهیزکاران را دوست دارد.﴾(آل عمران:۷۶)
رعایت عدالت: براساس قرآن هر کسی به شما تجاوز کرد به او تعدی کنید^[۱۰] زیاده روی در پاسخ گوئی از حریم تقوی خارج است، بی عدالتی در مقابله به مثل کردن، حقی در برابر دشمنان دین بی تقوائی است.^[۱۱]
شکیبایی و صبر:^[۱۲] متقین در کارها، صبر و استقامت و پشتکار دارند و در برابر حوادث و در برابر گناه و به هنگام گرفتاری و شدائد فردی و اجتماعی، ایستادگی و مقاومت به خرج می‌دهند.^[۱۳]
راستگویی.^[۱۴]
فروتنی و تواضع.^[۱۵]
بخشش و گذشت.^[۱۶]
انفاق.^[۱۷]
عدم فساد و برتری‌جویی:﴿در اين جهان نه خواهان برترى‌جويى هستند و نه خواهان فساد﴾(قصص:۸۳)
پرهیز از ربا:﴿ربا را [با سود] چندين برابر مخوريد.﴾(آل عمران:۱۳۰)

منابع

↑ سوره بقره، آیه ۳.
↑ سوره بقره، آیه ۴.
↑ سوره بقره، آیه۳.
↑ سوره بقره، آیه۴.
↑ سوره نجم، آیه ۳۲.
↑ سوره آل عمران، آیه ۱۳۵.
↑ سوره بقره، آیه۳.
↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۲، ص۳۴۴.
↑ سوره بقره، آیه ۲۴۱.
↑ سوره بقره، آیه ۱۹۴.
↑ تفسیر نمونه، ج۲، ص۱۹.
↑ سوره آل عمران، آیه ۱۷.
↑ تفسیر نمونه، ج۲، ص۳۴۴.
↑ سوره آل عمران، آیه ۱۷.
↑ سوره آل عمران، آیه ۱۷.
↑ سوره آل عمران، آیه ۱۳۴.
↑ آل‌عمران، آیه ۱۷؛ سوره لیل، آیه ۵.

[1] سوره بقره، آیه ۳.

[2] سوره بقره، آیه ۴.

[3] سوره بقره، آیه۳.

[4] سوره بقره، آیه۴.

[5] سوره نجم، آیه ۳۲.

[6] سوره آل عمران، آیه ۱۳۵.

[7] سوره بقره، آیه۳.

[8] مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۲، ص۳۴۴.

[9] سوره بقره، آیه ۲۴۱.

[10] سوره بقره، آیه ۱۹۴.

[11] تفسیر نمونه، ج۲، ص۱۹.

[12] سوره آل عمران، آیه ۱۷.

[13] تفسیر نمونه، ج۲، ص۳۴۴.

[14] سوره آل عمران، آیه ۱۷.

[15] سوره آل عمران، آیه ۱۷.

[16] سوره آل عمران، آیه ۱۳۴.

[17] آل‌عمران، آیه ۱۷؛ سوره لیل، آیه ۵.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

@@ خط ۳: / خط ۳: @@
 اوصاف متقین را از دیدگاه قرآن بیان کنید؟
 {{پایان سوال}}
-{{پاسخ}}قرآن اوصاف زیادی برای [[متقین]] نام برده است. آنان کسانی هستند که به غیب و آنچه که بر پیامبران نازل شده است مؤمن هستند و به سرای آخرت یقین دارند. برپادارنده نماز هستند. انفاق می کنند. ربا نمی خورند. بر نفس خود چیره هستند و مردم را می‌بخشند. از گناه دوری می‌کنند و به عهد و پیمان خود وفادار می‌مانند. راستگو هستند و صبر پیشه می‌کنند. اهل فساد و برتری‌جویی نیستند و متواضع و فروتن هستند.
+{{پاسخ}}
 {{فضایل اخلاقی در قرآن}}
-== معنای لغوی تقوا ==
-تقوا از ریشه «وقی یقی» است و مصدر آن «وقایه» است، راغب اصفهانی در مفردات می‌گوید، وقایه نگهداری و محافظت هر چیز است از آنچه به انسان ضرر وآزار می‌رساند و در ادامه می‌فرماید: تقوی عبارت است از محافظت و نگهداری نفس، از آنچه جای نگرانی است. در عرف شرع تقوی یعنی حفظ نفس از ورود هر چه که گناه است.<ref>خسروی، غلامرضا، کتاب مفردات راغب، انتشارات رضوی، ج۱، ص۵۳۰.</ref>
-== اوصاف متقین در آیات ==
-* '''هدایت پذیری از قرآن:''' خداوند می‌فرماید: {{قرآن|ذَٰلِكَ الْكِتَابُ لَا رَيْبَ ۛ فِيهِ ۛ هُدًى لِلْمُتَّقِينَ|ترجمه=اين است همان كتابى كه در آن هيچ شكى نيست. پرهيزگاران را راهنماست|سوره=بقره|آیه=۲}} قرآن کریم برای هدایت همگان نازل شده است اما در تمام موارد هدایت خود را به متقین نسبت داده است، جز آیهٔ ۱۸ سورهٔ بقره. البته علت این استناد قرآن کریم این است که متقین در برابر حق تعالی تسلیمند و از آن پیروی می‌کنند، بنابراین تقوا زمینهٔ هدایت پذیری از قرآن است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیه، ج۱، ص۳۸.</ref>
-* '''ایمان به غیب:''' متقین به غیب ایمان دارند<ref>سوره بقره، آیه ۳.</ref>؛ یعنی به تمام حقایقی که از حواس ظاهری پنهان است، ایمان دارند که شامل ایمان به خدا و صفات خدا و روز قیامت و عالم مجردات و ارواح و ملائکه و شیاطین می‌باشد.<ref>جعفری، یعقوب، تفسیر کوثر، ج۱، ص۶، ذیل آیه ۳ بقره.</ref>
-* '''ایمان به قرآن:''' متقین به آنچه که بر پیامبر(ص) نازل شده است ایمان دارند<ref>سوره بقره، آیه ۴.</ref> اینکه انسان فقط خدا را بشناسد و به او ایمان داشته باشد، کافی نیست بلکه باید تکالیفی را که خداوند از ما خواسته است بشناسیم و شناخت این تکالیف، با ایمان و اعتقاد بر پیامبران او امکان‌پذیر است.<ref>همان.</ref>
-* '''یقین به قیامت:''' خداوند می‌فرماید: {{قرآن|وَبِالْآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ|ترجمه=و آنانند كه به آخرت يقين دارند.|سوره=بقره|آیه=۴}} این صفت بعد از دو صفت ایمان به غیب (خدا) و ایمان به قرآن آمده است که مکمل آن دو باور می‌شود.<ref>همان.</ref>
-* '''بهتر دانستن آخرت از دنیا:''' خداوند می‌فرماید: {{قرآن|مَتَاعُ الدُّنْيَا قَلِيلٌ وَالْآخِرَةُ خَيْرٌ لِمَنِ اتَّقَىٰ|ترجمه=زندگانی دنیا متاعی اندک است و جهان آخرت برای هر کس که خداترس باشد بهتر از دنیاست|سوره=نساء|آیه=۷۷}} برای پرهیزکاران آخرت بهتر از دنیاست، و تسلیم نبودن در برابر احکام الهی و هراس از رویارویی با دشمن، اهمیت دادن بیش از حد به دنیا، نشانه بی تقوایی است.<ref>هاشمی رفسنجانی، اکبر، تفسیر راهنما، قم: مرکز فرهنگ و معارف قرآن، ج۳، ص۴۷۶.</ref>
-* '''دوری از گناه:''' تا حد امکان گناه نمی‌کنند و اگر گناهی از آنان سر زند، گناه کوچکی است.<ref>سوره نجم، آیه ۳۲.</ref>  اهل تقوی اصرار بر گناه نمی‌کنند و اگر گناهی از آنان سر زند در اولین فرصت، توبه می‌کنند.<ref>آیه ۱۳۵ سوره آل عمران</ref>
-* '''اقامه نماز:''' متقین نماز را بر پا می‌دارند.<ref>سوره بقره، آیه۳.</ref> اقامه کردن نماز با خواندن آن فرق دارد و منظور از اقامهٔ نماز، زنده کردن و احیاء کردن آن در جامعه است که تنها کار متقین است. البته در قرآن کریم، هیچ‌گاه نیامده است، نماز بخوانید، چون نماز ستون دین است و ستون بر پا کردنی است نه خواندنی.<ref>تفسیر کوثر، ذیل آیه ۳ سوره بقره.</ref>
-* '''چیرگی بر نفس:''' متقین آنجا که باید خشمگین می‌شوند و آنجا که نباید، به خشم خود مسلطند. در جایی با کفار جهاد می کنند.<ref>سوره توبه، آیه ۱۲۳.</ref> جهاد با کفار و نرمش نداشتن در برابر آنان از جلوه‌های تقواست.<ref>تفسیر راهنما، پیشین، ج۷، ص۳۴۸.</ref> و در جائی که نباید خشمگین شوند، خشم خود را فرو می‌برند، چنان‌که می‌فرماید:{{قرآن|وَالْكَاظِمِينَ الْغَيْظَ وَالْعَافِينَ عَنِ النَّاسِ|ترجمه=و خشم خود را فرو مى‌برند؛ و از مردم در مى‌گذرند.|سوره=آل عمران|آیه=۱۳۴}}
-* '''شب زنده‌داری:''' خداوند می‌فرماید: {{قرآن|وَالْمُسْتَغْفِرِينَ بِالْأَسْحَارِ|ترجمه=و استغفار کنندگان در سحرگاهانند.|سوره=آل عمران|آیه=۱۷}} متقین به هنگام سحر و آخر شب، آن هنگام که توجه خاصی به ارزشهای اصلی هستی در سر مردان خدا و قلب زنده‌دلان پیدا می‌شود، به یاد خدا به پا می‌خیزند و استغفار و طلب آمرزش می‌کنند.<ref>تفسیر نمونه، پیشین، ج۲، ص۳۴۴.</ref>
-* '''رعایت حقوق دیگران:'''<ref>سوره بقره، آیه ۲۴۱.</ref>  رعایت حقوق دیگران وظیفهٔ تقوا پیشگان و نشانهٔ تقوا است.<ref>تفسیر نمونه، پیشین، ذیل آیه ۲۴۱ سوره بقره.</ref>
-* '''وفادار به عهد و پیمان:''' خداوند می‌فرماید: {{قرآن|مَنْ أَوْفَىٰ بِعَهْدِهِ وَاتَّقَىٰ فَإِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَّقِينَ|ترجمه=آنکه به پیمان خود وفا کند و بپرهیزد البته خداوند پرهیزکاران را دوست دارد.|سوره=آل عمران|آیه=۷۶}} وفای به عهد، امانتداری و پرهیز از خیانت، از نشانه‌های تقواست.<ref>تفسیر راهنما، پیشین، ذیل آیه ۷۶ سوره آل عمران.</ref>
-* '''رعایت عدالت''': خداوند می‌فرماید: در قرآن است که هر کسی به شما تجاوز کرد به او تعدی کنید<ref>سوره بقره، آیه ۱۹۴.</ref> زیاده روی در پاسخ گوئی از حریم تقوی خارج است، بی عدالتی در مقابله به مثل کردن، حقی در برابر دشمنان دین بی تقوائی است.<ref>تفسیر نمونه، پیشین، ج۲، ص۱۹.</ref>
-* '''شکیبایی و صبر:'''<ref>سوره آل عمران، آیه ۱۷.</ref> متقین در کارها، صبر و استقامت و پشتکار دارند و در برابر حوادث و در برابر گناه و به هنگام گرفتاری و شدائد فردی و اجتماعی، ایستادگی و مقاومت به خرج می‌دهند.<ref>تفسیر نمونه، پیشین، ج۲، ص۳۴۴.</ref>
-* '''راستگویی:'''<ref>سوره آل عمران، آیه ۱۷.</ref> متقین راستگو و درست کردارند، آنچه در باطن به آن معتقدند، در ظاهر هم به آن عمل می‌کنند و از نفاق و دروغ و خیانت به دورند.<ref>همان.</ref>
-* '''فروتنی و تواضع:'''<ref>سوره آل عمران، آیه ۱۷.</ref> [[حضرت علی(ع)]] در این خصوص می‌فرمایند: متقین از تکبر دوری می‌جویند.<ref>نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، مؤسسه انتشارات مشهور، خطبه ۱۹۳، ص۴۰۵.</ref> آنان در راه بندگی و عبودیت خدا، خاضع و فروتن هستند و به این کار مداومت دارند.<ref>تفسیر نمونه، پیشین، ج۲، ص۳۴۵.</ref>
-* '''بخشش و گذشت:''' <ref>سوره آل عمران، آیه ۱۳۴.</ref> متقین از خطاهای مردم می‌گذرند، گذشت و بخشش آن‌ها باعث می‌شود تا این که کینه‌ها و عداوت میان مردم از بین برود.
-* '''انفاق''':<ref>آیه ۱۷ آل عمران، سوره لیل، آیه ۵.</ref> از صفات متقین پرهیز از ثروت اندوزی، تزکیه خواهی، سخاوتمندی و اخلاص است که نشانه‌های تقوا به حساب می‌آیند.<ref>تفسیر راهنما، پیشین، ج۲۰، ص۵۲.</ref> متقین در همه حال انفاق می‌کنند چه وقت راحتی و چه وقت محرومیت.<ref>تفسیر نمونه، پیشین، ج۳، ص۹۶.</ref> و در سختی هم انفاق می‌کنند. <ref>تفسیر نمونه، پیشین، ج۲، ص۳۴۴.</ref> آنان نه تنها از اموال بلکه از تمام مواهب مادی و معنوی که در اختیار دارند، در راه خدا انفاق می‌کنند و به این وسیله، دردهای اجتماع را درمان می‌بخشند.
-* '''عدم فساد و برتری‌جویی:''' خداوند می‌فرماید: {{قرآن|لَا يُرِيدُونَ عُلُوًّا فِي الْأَرْضِ وَلَا فَسَادًا|ترجمه=در اين جهان نه خواهان برترى‌جويى هستند و نه خواهان فساد|سوره=قصص|آیه=۸۳}} تقوا عامل محافظت انسان‌ها از هر نوع برتری طلبی و فساد انگیزی است. حضرت علی(ع) در زمان خلافت خود در بازار قدم می‌زدند و این آیه را برای بازاریان قرائت می‌کردند، و به آنها می‌فرمودند: این آیه دربارهٔ زمام داران عادل و متواضع و صاحبان قدرت در میان مردم، نازل شده است.<ref>تفسیر نمونه، پیشین، ذیل آیه ۸۸ قصص.</ref>
-* '''پرهیز از ربا:''' خداوند می‌فرماید: {{قرآن|لَا تَأْكُلُوا الرِّبَا أَضْعَافًا مُضَاعَفَةً|ترجمه=ربا را [با سود] چندين برابر مخوريد.|سوره=آل عمران|آیه=۱۳۰}} این آیه لزوم رعایت تقوای الهی را در امور اقتصادی می‌رساند و اشاره دارد، که [[ربا]] خواری با تقوا پیشگی، ناسازگار است و پرهیز از ربا خواری در جامعهٔ ایمانی، نشانهٔ تقوا پیشگی آن جامعه است.<ref>تفسیر راهنما، پیشین، ج۳، ص۶۴.</ref>
+قرآن، صفاتی برای اهل تقوا ذکر کرده است:
+* '''هدایت پذیری از قرآن:''' {{قرآن||ترجمه=آن کتاب با عظمتی است که شک در آن راه ندارد؛ و مایه هدایت اهل تقوا است.|سوره=بقره|آیه=۲}}
+* '''ایمان به غیب:''' متقین به غیب ایمان دارند.<ref>سوره بقره، آیه ۳.</ref>
+* '''ایمان به قرآن:''' اهل تقوا به آنچه بر پیامبر(ص) نازل شده، ایمان دارند.<ref>سوره بقره، آیه ۴.</ref>
+* '''یقین به قیامت:''' {{قرآن||ترجمه=و آنانند كه به آخرت يقين دارند.|سوره=بقره|آیه=۴}} این صفت بعد از دو صفت ایمان به غیب<ref>سوره بقره، آیه۳.</ref> و ایمان به قرآن<ref>سوره بقره، آیه۴.</ref> آمده است.
+* '''بهتر دانستن آخرت از دنیا:''' {{قرآن||ترجمه=زندگانی دنیا متاعی اندک است و جهان آخرت برای هر کس که اهل تقوا باشد، بهتر از دنیاست.|سوره=نساء|آیه=۷۷}}
+* '''دوری از گناه:''' تا حد امکان گناه نمی‌کنند و اگر گناهی از آنان سر زند، گناه کوچکی است.<ref>سوره نجم، آیه ۳۲.</ref>  اهل تقوی اصرار بر گناه نمی‌کنند و اگر گناهی از آنان سر زند در اولین فرصت، توبه می‌کنند.<ref>سوره آل عمران، آیه ۱۳۵.</ref>
+* '''اقامه نماز:''' متقین نماز را بر پا می‌دارند.<ref>سوره بقره، آیه۳.</ref>
+* '''چیرگی بر خشم:''' مومنان، در جائی که نباید خشمگین شوند، خشم خود را فرو می‌برند: {{قرآن|وَالْكَاظِمِينَ الْغَيْظَ وَالْعَافِينَ عَنِ النَّاسِ|ترجمه=و خشم خود را فرو مى‌برند؛ و از مردم در مى‌گذرند.|سوره=آل عمران|آیه=۱۳۴}}
+* '''شب زنده‌داری:''' {{قرآن|وَالْمُسْتَغْفِرِينَ بِالْأَسْحَارِ|ترجمه=و استغفار کنندگان در سحرگاهانند.|سوره=آل عمران|آیه=۱۷}} متقین به هنگام سحر و آخر شب، به یاد خدا به پا می‌خیزند و استغفار و طلب آمرزش می‌کنند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۲، ص۳۴۴.</ref>
+* '''رعایت حقوق دیگران.'''<ref>سوره بقره، آیه ۲۴۱.</ref>
+* '''وفادار به عهد و پیمان:''' {{قرآن|مَنْ أَوْفَىٰ بِعَهْدِهِ وَاتَّقَىٰ فَإِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَّقِينَ|ترجمه=آنکه به پیمان خود وفا کند و بپرهیزد البته خداوند پرهیزکاران را دوست دارد.|سوره=آل عمران|آیه=۷۶}}
+* '''رعایت عدالت''': براساس قرآن هر کسی به شما تجاوز کرد به او تعدی کنید<ref>سوره بقره، آیه ۱۹۴.</ref> زیاده روی در پاسخ گوئی از حریم تقوی خارج است، بی عدالتی در مقابله به مثل کردن، حقی در برابر دشمنان دین بی تقوائی است.<ref>تفسیر نمونه، ج۲، ص۱۹.</ref>
+* '''شکیبایی و صبر:'''<ref>سوره آل عمران، آیه ۱۷.</ref> متقین در کارها، صبر و استقامت و پشتکار دارند و در برابر حوادث و در برابر گناه و به هنگام گرفتاری و شدائد فردی و اجتماعی، ایستادگی و مقاومت به خرج می‌دهند.<ref>تفسیر نمونه، ج۲، ص۳۴۴.</ref>
+* '''راستگویی.'''<ref>سوره آل عمران، آیه ۱۷.</ref>
+* '''فروتنی و تواضع.'''<ref>سوره آل عمران، آیه ۱۷.</ref>
+* '''بخشش و گذشت.'''<ref>سوره آل عمران، آیه ۱۳۴.</ref>
+* '''انفاق.'''<ref>آل‌عمران، آیه ۱۷؛ سوره لیل، آیه ۵.</ref>
+* '''عدم فساد و برتری‌جویی:'''{{قرآن||ترجمه=در اين جهان نه خواهان برترى‌جويى هستند و نه خواهان فساد|سوره=قصص|آیه=۸۳}}
+* '''پرهیز از ربا:'''{{قرآن||ترجمه=ربا را [با سود] چندين برابر مخوريد.|سوره=آل عمران|آیه=۱۳۰}}
 {{پایان پاسخ}}
-{{مطالعه بیشتر}}
-==مطالعه بیشتر ==
-خطبهٔ همام، یا تفسیر نمونه، ذیل آیهٔ ۱۳ سورهٔ حجرات یا آیهٔ ۴ سورهٔ بقره که به صورت تفصیلی بحث شده است، رجوع شود.
-{{پایان مطالعه بیشتر}}
 == منابع ==
@@ خط ۶۴: / خط ۳۷: @@
 }}
 {{تکمیل مقاله
-  | شناسه =
+  | شناسه =-
-  | تیترها =
+  | تیترها =-
-  | ویرایش =
+  | ویرایش =شد
   | لینک‌دهی =
   | ناوبری =
@@ خط ۷۲: / خط ۴۵: @@
   | تغییر مسیر =
   | ارجاعات =
-  | بازبینی =
+  | ارزیابی کمی =شد
   | تکمیل =
-  | اولویت =
+  | اولویت =ج
-  | کیفیت =
+  | کیفیت =ب
 }}
 {{پایان متن}}