عقاید اخباریگری: تفاوت میان نسخه‌ها
A.rezapour (بحث | مشارکتها) |
Nazarzadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' (ع)' به '(ع)') |
||
| (۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{شروع متن}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} | {{سوال}} | ||
اخباریگری و ویژگی‌های آن چیست؟ | اخباریگری و ویژگی‌های آن چیست؟ | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}}'''[[اخباریگری]]''' رویکردی در مباحث [[فقه|فقهی]] است که در استنباط حکم شرعی، تنها بر اساس نصِّ [[حدیث|احادیث]] عمل | {{درگاه|حوزه و روحانیت}} | ||
{{پاسخ}}'''[[اخباریگری]]''' رویکردی در مباحث [[فقه|فقهی]] است که در استنباط حکم شرعی، تنها بر اساس نصِّ [[حدیث|احادیث]] عمل می‌کند. اخباریان معتقدند [[عقل]] جایزالخطا است و نباید از آن در شناخت [[اصول دین|اصول]] و [[فروع دین]] بهره برد. به باور آنها، فهم غیر معصوم از [[ظاهر قرآن]] حجت نیست. آنها [[ظنون معتبره]] را نیز نپذیرفته‌اند. | |||
عالمان اخباری، معتقد به [[تواتر]] روایات [[کتب اربعه]] بلکه همه کتاب‌های روایی شیعه شدند؛ بنابراین [[علم رجال]] را بی‌فایده شمرده‌اند. به اعتقاد آنها، [[اجتهاد]] جایز نیست و مکلفان باید خود، به کتاب‌های حدیثی مراجعه کرده و تکلیف خود را بفهمند و اگر در موضوعی روایتی یافت نشد [[احتیاط]] کنند. | عالمان اخباری، معتقد به [[تواتر]] روایات [[کتب اربعه]] بلکه همه کتاب‌های روایی شیعه شدند؛ بنابراین [[علم رجال]] را بی‌فایده شمرده‌اند. به اعتقاد آنها، [[اجتهاد]] جایز نیست و مکلفان باید خود، به کتاب‌های حدیثی مراجعه کرده و تکلیف خود را بفهمند و اگر در موضوعی روایتی یافت نشد [[احتیاط]] کنند. | ||
== انکار حجیت عقل == | == انکار حجیت عقل == | ||
اخباریان [[عقل]] را جایزالخطا شمرده و به | مهمترین اختلاف اصولیون و اخباری‌ها در حجیت عقل است که سایر اختلاف‌ها هم از آن نشأت می‌گیرد.<ref>تحلیلی پیرامون فراز و فرود اخباریان، محسن صبوریان، حمید پارسانیا، تاریخ اسلام و ایران دوره جدید تابستان ۱۳۹۷، شماره ۳۸. (پیاپی ۱۲۸)</ref> اخباریان [[عقل]] را جایزالخطا شمرده و به آن در شناخت [[اصول دین|اصول]] و [[فروع دین]] نقشی نمی‌دهند. محمدامین استرآبادی بنیان‌گذار اخباریگری مدعی است عقل فقط در اموری که مبدأ حسی یا نزدیک به حس دارند (مانند ریاضیات) حجت است.<ref>مطهری، مرتضی، مجموعه آثار شهید مطهری، ج۲۰، ص۱۶۹.</ref> [[شهید مطهری]]، اخباریگری را نهضتی می‌داند بر ضد عقل.<ref>مجموعه آثار، مطهری، مرتضی، ج۲۰، ص۱۷۰.</ref> اخباریان اذعان داشتند عقل انسان توان درک و فهم احکام و نظریات شرعی را ندارد؛ بنابراین، اعتماد بر ادراکات عقلی در فهم این موارد جایز نیست.<ref>تاریخ حدیث شیعه، طباطبایی، محمد کاظم، ص۲۲۲</ref> شیخ حر عاملی از عالمان اخباری معتقد است دلیل عقلی قطعی برای کشف احکام شرعی وجود ندارد؛ زیرا حکم شرعی از دسترس عقل بشری به دور است.<ref>فقه اهل بیت علیهم السلام - فارسی، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، ج۶۴، ص۳۹۱.</ref> | ||
گرایش اخباری، روش اجتهاد و تفکر تحلیلی را در فقه شیعی محکوم می‌نمود و به پیروی از ظاهر احادیث مذهبی دعوت می‌کرد. ملّا محمد امین استرآبادی، در کتاب الفوائد المدنیة، با استدلالاتی حجّیت عقل را برای کشف حقایق، مورد تردید قرار داد و اصول فقه شیعی را که بر اساس استدلالات و تحلیل عقلی بنا گردیده است، به شدّت رد کرد و منطق ارسطویی را که اساس اجتهاد و استدلالات و فقهای اصولی است، بی‌اعتبار شمرد. می‌توان گفت که مهمترین اختلاف میان دو گرایش اخباری و اصولی در فقه شیعه، همین مسئله اعتبار یا عدم اعتبار عقل در مباحث مذهبی بود.<ref>مقدّمه‌ای بر فقه شیعه، ص ۵۸. به نقل از تاریخ حدیث شیعه در سده‌های دوازدهم و سیزدهم هجری، صفره، حسین، ج۱، ص۳۵.</ref> | |||
== انکار حجیت ظواهر قرآن == | == انکار حجیت ظواهر قرآن == | ||
اخباریان قرآن را به شرط سنت و فقط از | اخباریان قرآن را به شرط سنت و فقط از طریق سنت قابل فهم می‌دانند.<ref>قرآن و قرآن پژوهی، خرمشاهی، بهاءالدین، ج۱، ص۵۹</ref> | ||
اخباریان فهم غیر معصوم از [[قرآن]] را حجت نمی‌دانند. دلیل آنها روایاتی است که فهم قرآن را مختص [[معصومان(ع)]] شمرده و نیز روایاتی که از [[تفسیر به رأی]] نهی کرده است. اخباریون با انکار حجیت ظواهر قرآن، باب یکی از منابع استنباط احکام شرعی و | اخباریان فهم غیر معصوم از [[قرآن]] را حجت نمی‌دانند. دلیل آنها روایاتی است که فهم قرآن را مختص [[معصومان(ع)]] شمرده و نیز روایاتی که از [[تفسیر به رأی]] نهی کرده است. اخباریون با انکار حجیت ظواهر قرآن، باب یکی از منابع استنباط احکام شرعی و دین‌شناسی را بستند.<ref>پیدایش، سیر تطور و تداوم اخباریگری، فائز قاسم، شریفی محمد، دوفصلنامه کتاب قیم، پاییز و زمستان ۱۳۹۳، دوره ۴، شماره ۱۱ (ویژه علوم قرآن و حدیث)</ref> | ||
اخباریان معتقد هستند | اخباریان معتقد هستند بیشتر آیات قرآن کریم، برای مردم قابل فهم نیست و تنها امامان معصوم(ع) قدرت فهمِ مراد همه آیات قرآن را دارند؛ بنابراین، استناد به آیات قرآن برای به دست آوردن حکم و نظریه شارع صحیح نیست. و تنها تفسیر اهل بیت معصوم(ع) معتبر و قابل تبعیت است. شیخ یوسف بحرانی و ملا محسن فیض کاشانی، از جمله اخباریانی هستند که فهم قرآن را در انحصار معصومان نمی‌دانند.<ref>تاریخ حدیث شیعه، طباطبایی، محمد کاظم، ص۲۲۲</ref> | ||
اخباریان استدلال و استناد به قرآن را برای استنباط احکام شرعی، نمی‌پذیرند. ایشان در عمل کردن به احکام قرآن، توقف می‌کنند، مگر این که حدیثی در توضیح و تفسیر آن وارد شده باشد. این بدان خاطر است که عمومها و اطلاقهای قرآن به وسیله سنت، تخصیص و تقیید یافته است و نیز بدان خاطر است که روایاتی از تفسیر به رأی قرآن نهی کرده‌اند.<ref>فقه اهل بیت علیهم السلام - فارسی، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، ج۴، ص۱۳۳.</ref> | |||
== صحت روایات کتب اربعه و حجیت احادیث == | == صحت روایات کتب اربعه و حجیت احادیث == | ||
عالمان اخباری، معتقد به [[تواتر]] روایات [[کتب اربعه]] بلکه همه کتاب‌های روایی شیعه شدند. آنها با توجه به این اعتقاد، احتیاج به [[علم رجال]] را منکر شدند؛ زیرا با توجه به متواتر شمردن کتب اربعه، بحث‌های رجالی فایده نخواهد داشت. همچنین علم رجال حداکثر به ما گمان قوی به صدور حدیث از معصوم(ع) می‌دهد و گمان هم که حجت نیست. | عالمان اخباری، معتقد به [[تواتر]] روایات [[کتب اربعه]] بلکه همه کتاب‌های روایی شیعه شدند. آنها با توجه به این اعتقاد، احتیاج به [[علم رجال]] را منکر شدند؛ زیرا با توجه به متواتر شمردن کتب اربعه، بحث‌های رجالی فایده نخواهد داشت. همچنین علم رجال حداکثر به ما گمان قوی به صدور حدیث از معصوم(ع) می‌دهد و گمان هم که حجت نیست. اخباری‌ها معتقد بودند که همه احادیث وارده از معصومان در کتب معروف و معتبر مانند کتب اربعه قطعی است و نیازی به علم رجال، برای بررسی اسناد آنها نداریم.<ref>دائرة المعارف فقه مقارن، مکارم شیرازی، ناصر، ج۱، ص۱۲۳</ref> | ||
تفکر | تفکر اصلی اخباریان این بود که تنها راه رسیدن به سعادت، تمسک به روایات معصومین(ع) و دوری گزیدن از سایر منابع معرفتی است.<ref>تاریخ حدیث شیعه، طباطبایی، محمد کاظم، ص۲۲۱</ref> | ||
== دیگر عقاید == | == دیگر عقاید == | ||
* '''عدم جواز تقلید:''' اخباریان عقیده دارند که تقلیدکردن از مجتهدان، جایز نیست. و بر مردم لازم است که از ائمّه معصوم(ع) پیروی کنند؛ یعنی در زمان غیبت، مردم باید به محکمات کتاب و احادیث ائمّه معصوم(ع) مراجعه کنند، و مردمی که خود نمی‌توانند از آیات محکم و احادیث امامان معصوم(ع) بر حکم شرعی استدلال کنند، باید به عالم و فقیهی مراجعه کنند که فقط به محکمات و احادیث ائمّه(ع) تمسّک می‌کند و با ادلّه عقلیه و اجماع و رأی و نظر خود، حکمی را استنباط نمی‌کند. این نظر را استرابادی به شیخ صدوق و کلینی نسبت می‌دهد.<ref>الفوائد المدنیة، ص ۴۰، به نقل از اخباریگری، تاریخ و عقاید، بهشتی، ابراهیم، ج۱، ص۳۸۰.</ref> | |||
* '''عدم جواز تقلید:''' | * '''حرمت اجتهاد:''' اخباریان هر نوع اجتهادی را حرام می‌دانند و برخی در تفسیر آن گفته‌اند اجتهادی که در مقابل اجتهاد ائمه باشد.<ref>ادوار فقه (فارسی)، شهابی، محمود، ج۲، ص۲۸۷.</ref> اصولیون ارمغان تفکر اخباریگری را بسته شدن باب اجتهاد می‌دانند.<ref>کلیات فقه اسلامی، علی نوری، علیرضا، ج۱، ص۴۷.</ref> | ||
* '''لزوم احتیاط:''' به باور اخباری‌ها، درباره موضوعاتی که برای آن روایتی در کتب اربعه نیست، باید [[احتیاط]] شود (واجب احتمالی انجام شود و حرام احتمالی ترک شود). شعار عملی اخباریون احتیاط گرایی است. آنها معتقدند در تمامی موارد مشکوک و مردد باید حکم به احتیاط داد.<ref>پیدایش، سیر تطور و تداوم اخباریگری، فائز قاسم، شریفی محمد، دوفصلنامه کتاب قیم، پاییز و زمستان ۱۳۹۳، دوره ۴، شماره ۱۱ (ویژه علوم قرآن و حدیث)</ref> اصولیان اصل برائت و اخباریان اصل احتیاط را جاری می‌دانند.<ref>فرهنگ فقه فارسی، مؤسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامی، ج۱، ص۵۴۸.</ref> روحیه احتیاط گرایی پیش از اخباریگری کم‌رنگ بود اما پس از اخباریان این روحیه تقویت شده است.<ref>وجوب احتیاط از منظر اخباریون، عزیزه نادران کلوانق، سید مصطفی حسینی، رهیافت های نوین در مطالعات اسلامی سال سوم بهار ۱۴۰۰، شماره ۶.</ref> | |||
* '''لزوم احتیاط:''' به باور اخباری‌ها، درباره موضوعاتی که برای آن روایتی در کتب اربعه نیست، باید [[احتیاط]] شود (واجب احتمالی انجام شود و حرام احتمالی ترک شود). شعار عملی اخباریون احتیاط گرایی است. آنها معتقدند در تمامی موارد مشکوک و مردد باید حکم به احتیاط داد.<ref> | * '''انکار حجت ظنون معتبر:''' اخباری‌ها حجیت هر گمانی حتی [[ظنون معتبره]] را نفی کرده‌اند. آنها برای این نظر، به آیات و روایات نهی کننده از عمل به گمان استناد کرده‌اند. ملّا محمّد امین استرآبادی، در کتاب [[الفوائد المدنیة]]، به تفصیل، اجتهاد و تمسّک به استنباطات ظنّی را رد می‌کند.<ref>الفوائد المدنیة، به نقل از تاریخ حدیث شیعه در سده‌های دوازدهم و سیزدهم هجری، صفره، حسین، ج۱، ص۳۶.</ref> | ||
* '''عدم اعتبار اجماع:''' اخباریان معتقد هستند اجماع دلیل شرعی برگرفته از اهل سنّت است و نمی‌تواند به عنوان دلیل حکم شرعی قرار گیرد. اگر همه فقیهان بر حکم مسئله‌ای اجماع کنند آن نظریه حجت نخواهد بود؛ زیرا هیچ‌یک از آنان معصوم نیستند. پس، بود و نبود اجماع یکسان خواهد بود.<ref>تاریخ حدیث شیعه، طباطبایی، محمد کاظم، ج۱، ص۲۲۲</ref> | |||
* '''انکار حجت ظنون معتبر:''' اخباری‌ها حجیت هر گمانی حتی [[ظنون معتبره]] را نفی کرده‌اند. آنها برای این نظر، به آیات و روایات نهی کننده از عمل به گمان استناد کرده‌اند. ملّا محمّد | * '''تحریف قرآن:''' در مقابلِ نظر مشهور و معروف شیعه، گروهی از شیعه و عامّه، قائل به وقوع نقصان در قرآن شده‌اند. [[کلینی]] و [[شیخ صدوق]] در آثارشان روایات زیادی درباره تحریف قرآن آورده‌اند. بیشتر اخباریان متأخّر نیز به پیروی از این افراد، قائل به نقیصه و کاهش در قرآن شده‌اند؛ از آن‌جمله‌اند: محمد امین استرآبادی، محمد تقی مجلسی، سید هاشم بحرانی، شیخ عبدالعلی حویزی، محمّد باقر مجلسی، و شاگردش محمّد صالح مازندرانی، سیّد نعمة الله جزایری، ابوالحسن عاملی نباطی فتونی، سیّد محمّد رضی‌الدین حسینی، محمّد بن سلیمان بن زویر سلیمانی، شیخ یوسف بحرانی و میرزاحسین نوری. برخی دیگر از اخباریان، مانند فیض‌کاشانی، در بعضی از آثار خود، قائل به تحریف شده‌اند. پذیرفتن تنقیص در قرآن، منحصر در اخباریان و اهل حدیث نیست و مخالفان آن نیز اعم از اخباری و اصولی‌اند.<ref>اخباریگری، تاریخ و عقاید، بهشتی، ابراهیم، ج۱، ص۳۰۳.</ref> | ||
* '''عدم اعتبار اجماع:''' اخباریان معتقد هستند اجماع | |||
* '''تحریف قرآن:''' در مقابلِ نظر مشهور و معروف | |||
== مطالعه بیشتر == | == مطالعه بیشتر == | ||
* اخباریگری، تاریخ و عقاید، ابراهیم بهشتی، دارالحدیث، قم. | * اخباریگری، تاریخ و عقاید، ابراهیم بهشتی، دارالحدیث، قم. | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
* [[علمای مشهور اخباری]] | * [[علمای مشهور اخباری]] | ||
* [[دوره‌های اخباریگری]] | * [[دوره‌های اخباریگری]] | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس|۲}} | ||
{{شاخه | {{شاخه | ||
| شاخه اصلی = فقه | | شاخه اصلی = فقه | ||
| شاخه فرعی۱ = | | شاخه فرعی۱ =اخباری | ||
| شاخه فرعی۲ = | | شاخه فرعی۲ = | ||
| شاخه فرعی۳ = | | شاخه فرعی۳ = | ||
}} | }} | ||
{{تکمیل مقاله | {{تکمیل مقاله | ||
| شناسه = شد | | شناسه =شد | ||
| تیترها = شد | | تیترها =شد | ||
| ویرایش = شد | | ویرایش =شد | ||
| لینک‌دهی = شد | | لینک‌دهی =شد | ||
| ناوبری = | | ناوبری = | ||
| نمایه = | | نمایه = | ||
| خط ۶۷: | خط ۶۲: | ||
| بازبینی = | | بازبینی = | ||
| تکمیل = | | تکمیل = | ||
| اولویت = ج | | اولویت =ج | ||
| کیفیت = ج | | کیفیت =ج | ||
}} | }} | ||
{{پایان متن}} | {{پایان متن}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۵ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۴:۴۴
سؤال
اخباریگری و ویژگی‌های آن چیست؟
درگاه‌ها
اخباریگری رویکردی در مباحث فقهی است که در استنباط حکم شرعی، تنها بر اساس نصِّ احادیث عمل می‌کند. اخباریان معتقدند عقل جایزالخطا است و نباید از آن در شناخت اصول و فروع دین بهره برد. به باور آنها، فهم غیر معصوم از ظاهر قرآن حجت نیست. آنها ظنون معتبره را نیز نپذیرفته‌اند.
عالمان اخباری، معتقد به تواتر روایات کتب اربعه بلکه همه کتاب‌های روایی شیعه شدند؛ بنابراین علم رجال را بی‌فایده شمرده‌اند. به اعتقاد آنها، اجتهاد جایز نیست و مکلفان باید خود، به کتاب‌های حدیثی مراجعه کرده و تکلیف خود را بفهمند و اگر در موضوعی روایتی یافت نشد احتیاط کنند.
انکار حجیت عقل
مهمترین اختلاف اصولیون و اخباری‌ها در حجیت عقل است که سایر اختلاف‌ها هم از آن نشأت می‌گیرد.[۱] اخباریان عقل را جایزالخطا شمرده و به آن در شناخت اصول و فروع دین نقشی نمی‌دهند. محمدامین استرآبادی بنیان‌گذار اخباریگری مدعی است عقل فقط در اموری که مبدأ حسی یا نزدیک به حس دارند (مانند ریاضیات) حجت است.[۲] شهید مطهری، اخباریگری را نهضتی می‌داند بر ضد عقل.[۳] اخباریان اذعان داشتند عقل انسان توان درک و فهم احکام و نظریات شرعی را ندارد؛ بنابراین، اعتماد بر ادراکات عقلی در فهم این موارد جایز نیست.[۴] شیخ حر عاملی از عالمان اخباری معتقد است دلیل عقلی قطعی برای کشف احکام شرعی وجود ندارد؛ زیرا حکم شرعی از دسترس عقل بشری به دور است.[۵]
گرایش اخباری، روش اجتهاد و تفکر تحلیلی را در فقه شیعی محکوم می‌نمود و به پیروی از ظاهر احادیث مذهبی دعوت می‌کرد. ملّا محمد امین استرآبادی، در کتاب الفوائد المدنیة، با استدلالاتی حجّیت عقل را برای کشف حقایق، مورد تردید قرار داد و اصول فقه شیعی را که بر اساس استدلالات و تحلیل عقلی بنا گردیده است، به شدّت رد کرد و منطق ارسطویی را که اساس اجتهاد و استدلالات و فقهای اصولی است، بی‌اعتبار شمرد. می‌توان گفت که مهمترین اختلاف میان دو گرایش اخباری و اصولی در فقه شیعه، همین مسئله اعتبار یا عدم اعتبار عقل در مباحث مذهبی بود.[۶]
انکار حجیت ظواهر قرآن
اخباریان قرآن را به شرط سنت و فقط از طریق سنت قابل فهم می‌دانند.[۷]
اخباریان فهم غیر معصوم از قرآن را حجت نمی‌دانند. دلیل آنها روایاتی است که فهم قرآن را مختص معصومان(ع) شمرده و نیز روایاتی که از تفسیر به رأی نهی کرده است. اخباریون با انکار حجیت ظواهر قرآن، باب یکی از منابع استنباط احکام شرعی و دین‌شناسی را بستند.[۸]
اخباریان معتقد هستند بیشتر آیات قرآن کریم، برای مردم قابل فهم نیست و تنها امامان معصوم(ع) قدرت فهمِ مراد همه آیات قرآن را دارند؛ بنابراین، استناد به آیات قرآن برای به دست آوردن حکم و نظریه شارع صحیح نیست. و تنها تفسیر اهل بیت معصوم(ع) معتبر و قابل تبعیت است. شیخ یوسف بحرانی و ملا محسن فیض کاشانی، از جمله اخباریانی هستند که فهم قرآن را در انحصار معصومان نمی‌دانند.[۹]
اخباریان استدلال و استناد به قرآن را برای استنباط احکام شرعی، نمی‌پذیرند. ایشان در عمل کردن به احکام قرآن، توقف می‌کنند، مگر این که حدیثی در توضیح و تفسیر آن وارد شده باشد. این بدان خاطر است که عمومها و اطلاقهای قرآن به وسیله سنت، تخصیص و تقیید یافته است و نیز بدان خاطر است که روایاتی از تفسیر به رأی قرآن نهی کرده‌اند.[۱۰]
صحت روایات کتب اربعه و حجیت احادیث
عالمان اخباری، معتقد به تواتر روایات کتب اربعه بلکه همه کتاب‌های روایی شیعه شدند. آنها با توجه به این اعتقاد، احتیاج به علم رجال را منکر شدند؛ زیرا با توجه به متواتر شمردن کتب اربعه، بحث‌های رجالی فایده نخواهد داشت. همچنین علم رجال حداکثر به ما گمان قوی به صدور حدیث از معصوم(ع) می‌دهد و گمان هم که حجت نیست. اخباری‌ها معتقد بودند که همه احادیث وارده از معصومان در کتب معروف و معتبر مانند کتب اربعه قطعی است و نیازی به علم رجال، برای بررسی اسناد آنها نداریم.[۱۱]
تفکر اصلی اخباریان این بود که تنها راه رسیدن به سعادت، تمسک به روایات معصومین(ع) و دوری گزیدن از سایر منابع معرفتی است.[۱۲]
دیگر عقاید
- عدم جواز تقلید: اخباریان عقیده دارند که تقلیدکردن از مجتهدان، جایز نیست. و بر مردم لازم است که از ائمّه معصوم(ع) پیروی کنند؛ یعنی در زمان غیبت، مردم باید به محکمات کتاب و احادیث ائمّه معصوم(ع) مراجعه کنند، و مردمی که خود نمی‌توانند از آیات محکم و احادیث امامان معصوم(ع) بر حکم شرعی استدلال کنند، باید به عالم و فقیهی مراجعه کنند که فقط به محکمات و احادیث ائمّه(ع) تمسّک می‌کند و با ادلّه عقلیه و اجماع و رأی و نظر خود، حکمی را استنباط نمی‌کند. این نظر را استرابادی به شیخ صدوق و کلینی نسبت می‌دهد.[۱۳]
- حرمت اجتهاد: اخباریان هر نوع اجتهادی را حرام می‌دانند و برخی در تفسیر آن گفته‌اند اجتهادی که در مقابل اجتهاد ائمه باشد.[۱۴] اصولیون ارمغان تفکر اخباریگری را بسته شدن باب اجتهاد می‌دانند.[۱۵]
- لزوم احتیاط: به باور اخباری‌ها، درباره موضوعاتی که برای آن روایتی در کتب اربعه نیست، باید احتیاط شود (واجب احتمالی انجام شود و حرام احتمالی ترک شود). شعار عملی اخباریون احتیاط گرایی است. آنها معتقدند در تمامی موارد مشکوک و مردد باید حکم به احتیاط داد.[۱۶] اصولیان اصل برائت و اخباریان اصل احتیاط را جاری می‌دانند.[۱۷] روحیه احتیاط گرایی پیش از اخباریگری کم‌رنگ بود اما پس از اخباریان این روحیه تقویت شده است.[۱۸]
- انکار حجت ظنون معتبر: اخباری‌ها حجیت هر گمانی حتی ظنون معتبره را نفی کرده‌اند. آنها برای این نظر، به آیات و روایات نهی کننده از عمل به گمان استناد کرده‌اند. ملّا محمّد امین استرآبادی، در کتاب الفوائد المدنیة، به تفصیل، اجتهاد و تمسّک به استنباطات ظنّی را رد می‌کند.[۱۹]
- عدم اعتبار اجماع: اخباریان معتقد هستند اجماع دلیل شرعی برگرفته از اهل سنّت است و نمی‌تواند به عنوان دلیل حکم شرعی قرار گیرد. اگر همه فقیهان بر حکم مسئله‌ای اجماع کنند آن نظریه حجت نخواهد بود؛ زیرا هیچ‌یک از آنان معصوم نیستند. پس، بود و نبود اجماع یکسان خواهد بود.[۲۰]
- تحریف قرآن: در مقابلِ نظر مشهور و معروف شیعه، گروهی از شیعه و عامّه، قائل به وقوع نقصان در قرآن شده‌اند. کلینی و شیخ صدوق در آثارشان روایات زیادی درباره تحریف قرآن آورده‌اند. بیشتر اخباریان متأخّر نیز به پیروی از این افراد، قائل به نقیصه و کاهش در قرآن شده‌اند؛ از آن‌جمله‌اند: محمد امین استرآبادی، محمد تقی مجلسی، سید هاشم بحرانی، شیخ عبدالعلی حویزی، محمّد باقر مجلسی، و شاگردش محمّد صالح مازندرانی، سیّد نعمة الله جزایری، ابوالحسن عاملی نباطی فتونی، سیّد محمّد رضی‌الدین حسینی، محمّد بن سلیمان بن زویر سلیمانی، شیخ یوسف بحرانی و میرزاحسین نوری. برخی دیگر از اخباریان، مانند فیض‌کاشانی، در بعضی از آثار خود، قائل به تحریف شده‌اند. پذیرفتن تنقیص در قرآن، منحصر در اخباریان و اهل حدیث نیست و مخالفان آن نیز اعم از اخباری و اصولی‌اند.[۲۱]
مطالعه بیشتر
- اخباریگری، تاریخ و عقاید، ابراهیم بهشتی، دارالحدیث، قم.
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ تحلیلی پیرامون فراز و فرود اخباریان، محسن صبوریان، حمید پارسانیا، تاریخ اسلام و ایران دوره جدید تابستان ۱۳۹۷، شماره ۳۸. (پیاپی ۱۲۸)
- ↑ مطهری، مرتضی، مجموعه آثار شهید مطهری، ج۲۰، ص۱۶۹.
- ↑ مجموعه آثار، مطهری، مرتضی، ج۲۰، ص۱۷۰.
- ↑ تاریخ حدیث شیعه، طباطبایی، محمد کاظم، ص۲۲۲
- ↑ فقه اهل بیت علیهم السلام - فارسی، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، ج۶۴، ص۳۹۱.
- ↑ مقدّمه‌ای بر فقه شیعه، ص ۵۸. به نقل از تاریخ حدیث شیعه در سده‌های دوازدهم و سیزدهم هجری، صفره، حسین، ج۱، ص۳۵.
- ↑ قرآن و قرآن پژوهی، خرمشاهی، بهاءالدین، ج۱، ص۵۹
- ↑ پیدایش، سیر تطور و تداوم اخباریگری، فائز قاسم، شریفی محمد، دوفصلنامه کتاب قیم، پاییز و زمستان ۱۳۹۳، دوره ۴، شماره ۱۱ (ویژه علوم قرآن و حدیث)
- ↑ تاریخ حدیث شیعه، طباطبایی، محمد کاظم، ص۲۲۲
- ↑ فقه اهل بیت علیهم السلام - فارسی، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، ج۴، ص۱۳۳.
- ↑ دائرة المعارف فقه مقارن، مکارم شیرازی، ناصر، ج۱، ص۱۲۳
- ↑ تاریخ حدیث شیعه، طباطبایی، محمد کاظم، ص۲۲۱
- ↑ الفوائد المدنیة، ص ۴۰، به نقل از اخباریگری، تاریخ و عقاید، بهشتی، ابراهیم، ج۱، ص۳۸۰.
- ↑ ادوار فقه (فارسی)، شهابی، محمود، ج۲، ص۲۸۷.
- ↑ کلیات فقه اسلامی، علی نوری، علیرضا، ج۱، ص۴۷.
- ↑ پیدایش، سیر تطور و تداوم اخباریگری، فائز قاسم، شریفی محمد، دوفصلنامه کتاب قیم، پاییز و زمستان ۱۳۹۳، دوره ۴، شماره ۱۱ (ویژه علوم قرآن و حدیث)
- ↑ فرهنگ فقه فارسی، مؤسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامی، ج۱، ص۵۴۸.
- ↑ وجوب احتیاط از منظر اخباریون، عزیزه نادران کلوانق، سید مصطفی حسینی، رهیافت های نوین در مطالعات اسلامی سال سوم بهار ۱۴۰۰، شماره ۶.
- ↑ الفوائد المدنیة، به نقل از تاریخ حدیث شیعه در سده‌های دوازدهم و سیزدهم هجری، صفره، حسین، ج۱، ص۳۶.
- ↑ تاریخ حدیث شیعه، طباطبایی، محمد کاظم، ج۱، ص۲۲۲
- ↑ اخباریگری، تاریخ و عقاید، بهشتی، ابراهیم، ج۱، ص۳۰۳.