مقصود از اهل‌بیت در آیه تطهیر: تفاوت میان نسخه‌ها

Article-dot.png
از ویکی پاسخ
(بارگزاری اولیه)
 
 
(۳۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۷ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{شاخه
{{نیازمند گسترش}}
| شاخه اصلی = کلام
|شاخه فرعی۱ = امامت خاصه
|شاخه فرعی۲ = فضائل اهل بیت(ع)
|شاخه فرعی۳ =
}}
{{سوال}}
{{سوال}}
چرا در آيه تطهير که پيامبر(ص) و اهل بيت او را از همه پليدي ها و لغزش ها پاکيزه گردانيده همسران پيامبر(ص) جزء آن به حساب نمي آيند؟
مراد از عبارت «اهل البیت» در آیه تطهیر چیست؟ با توجه به سیاق آیات آیا زنان پیامبر(ص) شامل این آیه می‌باشند؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
توضیح اینکه با وجود اينکه آيات قبل و بعد از اين آيه در خصوص زنان پيامبر مي باشد و اگر گفته شود ، به دليل تغيير ضمير از جمع مؤنث به جمع مذکر بايد گفت که خود اهلبيت ظاهرا اسم جمع مذکر است و در جاهاي ديگر قرآن نيز با ضمير جمع مذکر بکار رفته است و اين شايد دليل تغيير ضمير باشد توضيح دهيد.
{{جعبه اطلاعات آیه
| عنوان        =آیه تطهیر
| تصویر        =
| توضیح تصویر=
| اندازه تصویر =
| نام‌های دیگر =
| واقع در سوره=[[سوره احزاب]]
| شماره آیه    =۳۳
| جزء            =۲۲
| شأن نزول    =اهل بیت(ع)
| مکان نزول    =مدینه
|  موضوع      =
| درباره        =
| سایر          =
| آیات مرتبط  =
}}
'''اهل‌بیت در آیه تطهیر''' در نگاه شیعه و بسیاری از اهل‌سنت، اسم خاص برای [[حضرت محمد(ص)]]، [[علی(ع)]]، [[فاطمه(س)]]، [[حسن(ع)]] و [[حسین(ع)]] است. روایات شیعه و برخی روایات اهل‌سنت، بر این مطلب تأکید کرده‌اند.


این سؤال از چند بخش تشكيل شده است كه هر كدام توضيح خاصّ خود را دارد:
مفسران با اینکه قبل و بعد از آیه تطهیر (آیه ۳۳ [[سوره احزاب]]) در خطاب به زنان پیامبر(ص) آمده، اما آیه تطهیر را مرتبط با همسران پیامبر(ص) نمی‌دانند؛ زیرا آیات خطاب به همسران پیامبر(ص)، با تهدید به طلاق و عذاب و دستور به خانه نشینی همراه است، در حالی که خطاب آیه تطهیر، با اکرام و احترام است. همچنین ضمیرها در این هفت آیه مؤنث است، در حالی که دو ضمیر در آیه تطهیر به‌صورت مذکر آمده است.


۱ـ منظور از اهل بيت چه كساني هستند و چگونه مي شود كه افرادي خارج از خانه شخصي پيامبر(ص) را جزء اهل بيت ايشان قلمداد كنيم؟ و مخاطب اصلي اهل بيت چه كساني هستند؟
برخی معتقدند که اگر اهل‌بیت، شامل زنان پیامبر نیز بود، باید توسط همسران یا اطرافیان آن‌ها، ذکر می‌شد، در حالی که هیچ‌یک از این افراد به این فضیلت اشاره‌ای نکرده‌اند.


۲ـ آيا تغيير دو ضمير ذيل الذكر در آيه امكان دارد بر حسب اسم جمع بودن كلمه اهل باشد كه در اين صورت شامل زنان پيامبر(ص) نيز مي شود؟
== متن آیه ==
{{قرآن بزرگ|اِنَّما یُریدُ اللهُ لِیُذهِبَ عَنکُمُ الرِّجسَ اَهلَ البَیتِ وَ یُطَهِّرَکُم تَطهیرًا
| ترجمه = همانا خداوند می‌خواهد آلودگی را از شما خاندان [پیامبر] بزداید و شما را پاک و پاکیزه گرداند.
| سوره = احزاب
| آیه = ۳۳
}}


آيه تطهير: {{قرآن|انّما يريد اللّه ليذهب عنكم الرجس اهل البيت و يطهركم تطهيرا.}}<ref>احزاب / ۳۳.</ref> خدا فقط مى‏خواهد آلودگى را از شما خاندان [پيامبر] بزدايد و شما را پاك و پاكيزه گرداند.
== معنای لغوی و اصطلاحی اهل بیت ==
اهل در لغت به معنای اُنس همراه با تعلق خاطر و وابستگی است. بیت به معنای خانه است، جایی که انسان در آنجا پناه می‌گیرد. ترکیب اهل‌بیت در فرهنگ مسلمانان اعم از شیعه و سنی، معنای خاص محدودتر از معنای لغوی پیدا کرده و برای افراد خاص، عَلَم شده است. شیعیان، اهل‌بیت در قرآن را اسم خاص برای [[پنج تن آل‌عبا]] می‌دانند.<ref>طباطبایی، سید محمد حسین، ترجمه تفسیر المیزان، ترجمه سید محمد باقر همدانی، چاپخانه خوشه، ۱۳۵۷، ج۳۲، ص۱۷۹.</ref>


پاسخ سؤال اوّل: وقتي كه ما به تفسير اين آيه توجّه مي كنيم به اين مطلب دست مي يابيم كه منظور از اهل بيت پيامبر(ص) علي، فاطمه، حسن و حسين مي باشند نه اين كه مراد از اهل بيت موجود در آيه، شامل همسران پيامبر اسلام باشد ما براي اثبات اين ادعا، دلايل آن را در ضمن چند نكته بيان مي كنيم:
== آیات هفت‌گانه همسران پیامبر(ص) ==
[[آیه تطهیر]]، در میان آیات هفت‌گانه‌ای آمده که احکامی را برای همسران پیامبر اکرم(ص) بیان می‌کند، آیات قبل و بعد از آیه تطهیر درباره همسران پیامبر(ص) و خطاب به آن‌ها است. اما مفسران آیه تطهیر را غیر مرتبط با همسران پیامبر می‌دانند.


نكته اوّل: اين جمله در ضمن آيات هفت گانه اي واقع شده كه احكامي را براي همسران پيغمبر اكرم(ص) بيان مي كند آيات قبل و بعد از آن درباره همسران پيغمبر(ص) و خطاب به آن هاست كه آيات مختص به همسران پيامبر(ص) داراي ويژگي هاي زير مي باشند:
* خطاب‌هایی که به [[همسران پیامبر(ص)]] شده با سرزنش همراه است، در این آیات، همسران پیامبر به [[طلاق]] و [[عذاب الهی|عذاب]] تهدید شده و به ماندن در خانه دستور داده شده‌اند. در حالی که خطاب آیه تطهیر با احترام همراه است.
* تمام ضمیرهایی که به همسران پیامبر(ص) بر می‌گردد، همگی مؤنث هستند، در حالیکه دو ضمیر در آیه تطهیر به‌صورت مذکر آمده و نشان می‌دهد، این دو بخش، به افراد مختلفی برگشت می‌کند.
* برخی محققان معتقدند اگر مراد از اهل‌بیت، همسران پیامبر بودند، این افتخاری برای آنان بود. اما هیچ مطلبی نقل نشده که یکی از همسران پیامبر این لقب را به خود نسبت دهد و به آن افتخار کند. معاویه بر برادر ام‌المومنین (خواهرش ام‌حبیبه، همسر پیامبر بود) بودن، افتخار می‌کرد و اگر خواهرش مصداق اهل‌بیت بود، حتماً از آن یاد می‌کرد، در حالی که چنین ادعایی از وی نقل نشده است.<ref>طهرانی، محمد حسین، امام‌شناسی، انتشارات حکمت، چاپ اوّل، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۲۱۷.</ref>


الف) خطاب هايي كه به همسران پيغمبر اكرم(ص) شده با عتاب همراه است زيرا تهديد به طلاق «أمتعكنّ و أسّرحكنّ»، تهديد به عذاب «يضاعف لها العذاب» و مأمور به ماندن در خانه‌«قرن في بيوتكّن» شده اند در حالي كه خطاب به اهل بيت با اكرام و احترام همراه است.
== دیدگاه عالمان اهل‌سنت ==
بسیاری از عالمان اهل‌سنت بر اهل‌بیت بودن پنج تن آل عبا، تأکید کرده‌اند:
*واحدی از عالمان معروف اهل‌سنت آیه تطهیر را در خصوص پیامبر اکرم(ص)، علی(ع)، فاطمه(س) و [[حسنین(ع)]] می‌داند و معتقد است فرد دیگری با آن‌ها در این موضوع مشارکت ندارد.<ref>الواحدی النیسابوری، کتاب اسباب النزول الآیات، ذیل تفسیر آیه ۳۳ احزاب، انتشارات موقع یعسوب.</ref>
* سیوطی از محدثان اهل‌سنت نقل می‌کند پس از [[جنگ جمل]] از [[عایشه]] در مورد علی(ع) پرسیدند. عایشه در پاسخ گفت آیا از من درباره کسی سؤال می‌کنی که محبوب‌ترین مردم نزد پیامبر(ص) و همسر محبوب‌ترین مردم نزد رسول خدا(ص) بود. من، خود دیدم که پیامبر(ص)، علی، [[فاطمه(س)]]، [[حسن(ع)]] و [[حسین(ع)]] را زیر پارچه‌ای جمع کرده و فرمود: خداوندا اینها خاندان من هستند و حامیان من، و رجس و پلیدی را از آن‌ها ببر و از آلودگی‌ها، پاکشان فرما.<ref>سیوطی، الدّر المنثور، ج۸، ص۱۵۵ و ج۶، ص۶۰۴.</ref> این داستان در کتاب‌های [[صحیح مسلم]]، مستدرک و سنن بیهقی از عایشه نقل شده است. البته اکثر مفسران شیعه این حدیث را از زبان [[ام سلمه]] نقل می‌کنند و نزول آیه تطهیر را در خانه ام‌سلمه می‌دانند.
{{همچنین ببینید|دلیل عصمت اهل‌بیت(ع) در آیه تطهیر}}


ب) تمام ضمايري كه به همسران پيامبر(ص) بر مي گردد همگي مونث مي باشند در حالي كه بين بيست و چهار آيه موجود در آيات مخصوص احكام همسران پيامبر(ص) فقط اين قسمت از آيه ۳۳ با دو ضمير مذكر آورده شده است كه جاي بسي فكر و تأمل را خواهد داشت (البته شبهه مطروحه جواب داده خواهد شد).
== مطالعه بیشتر ==
 
* امام‌شناسی جلد سوّم، محمد حسین طهرانی، انتشارات حکمت.
بنابراين مي توان اجمالا نتيجه گرفت كه همسران نمي توانند جزء اهل بيت مذكور در اين آيه باشد كه در اين جا نوبت مراجعه به روايت اهل تشيع و سنّت در مورد اين آيه مي رسد كه اين روايت به روشني مراد آيه را بيان مي كند:
* تجلّی ولایت در آیه تطهیر، عبدالله جوادی آملی، انتشارات اسراء.
 
* پرسمان عصمت، شرحی بر آیه تطهیر، علی اکبر بابایی.
۱. واحدي از علما معروف اهل تسنن مي گويد: «اين آيه در خصوص پيامبر اكرم(ص) و علي و فاطمه و حسنين(ع) نازل شده و كس ديگري در آن با آن ها مشاركت ندارد».}}<ref>الواحدي النيسابوري، كتاب اسباب النزول الآيات، ذيل تفسير آيه ۳۳ احزاب، انتشارات موقع يعسوب.</ref>
 
۲. سيوطي از علما «از دانشمندان علم لغت و ادب و تفسير» اهل سنت اشاره مي‌كند كه: از عايشه پس از جنگ جمل سؤالاتي پرسيدند كه يكي ازآن ها درباره علي(ع) مي باشد. چنين گفته آيا از من درباره كسي سؤال مي كني كه محبوب ترين مردم نزد پيامبر(ص) و از كسي مي پرسي كه همسر محبوب ترين مردم نزد رسول خدا(ص) بود.«من با چشم خود ديدم علي و فاطمه و حسن و حسين را كه پيامبر(ص) آن ها را زير پارچه اي جمع كرده بود فرمود: خداوندا اينها خاندان منند و حاميان من، و رجس و پليدي را از آن ها ببر و از آلودگي ها پاكشان فرما.
 
من گفتم اي رسول خدا آيا من نيز از آنها هستم فرمود: دور باش تو بر خير و نيكي هستي (اما جزء اين جمع (اهل بيت) نمي باشي».<ref>سيوطي، الدّر المنثور، ج۸، ص۱۵۵ و ج۶، ص۶۰۴.</ref>
 
همين داستان را مسلم در صحيح از قول عايشه و حاكم در مستدرك ـ بيهقي در سنن، ابن جرير در تفسيرش ـ ثعلبي در تفسير كبيرش آورده است و (گفته اند كه آيه تطهير پس از اين دعاي پيامبر(ص) نازل گرديده است).
 
ولي اكثر مفسرين شيعه اين حديث را از لسان امّ سلمه نقل مي كنند و محلّ نزول آيه تطهير را منزل اين همسر پيامبر(ص) مي دانند.
 
«بنابراين رواياتي كه درباره آيه تطهير و اختصاص آن ها به پيامبر(ص) و علي و فاطمه و حسنين(ع) در منابع معروف اسلامي آمده است به قدري زياد است كه آن را در رديف روايات متواتره قرار مي دهد و از اين نظر جاي ترديدي در آن باقي نمي ماند».<ref>مكارم شيرازي، ناصر، يكصد و هشتاد پرسش و پاسخ، انتشارات درالكتب الاسلاميه، چاپ سوم، ص۲۷۶.</ref>
 
امّا در مورد قسمتي از سؤال اوّل كه چگونه اهل بيت شامل افرادي مي شود كه خارج از خانه پيامبر(ص) زندگي مي كردند مي شود كه براي پاسخ اين سؤال از دو جنبه لغوي و قرآني در ضمن هم پي مي گيريم.:
 
تركيب كلمه اهل البيت در اصل اهل بيت النبوه مي باشد كه به جهت اختصار اهل بيت گفته مي شود.
 
اگر چه در قرآن كريم بيت به معني خانه سنگي و خشتي استعمال شده است (سوره نور آيه ۶۱ و سوره اسراء آيه ۹۳) لكن مراد از بيت در اهل بيت النبوه خانه خشتي و سنگي و بيت سكونت نيست زيرا همان گونه كه بيت سنگي و گلي قدر مشتركي است كه اهل بيت يك خانواده را گرد هم مي آورد و هر كدام از آن ها اهل آن خانه محسوب مي شوند بيت در اهل بيت النبوه نيز بر قدر جامعي اطلاق مي شود كه افراد محدودي را با مشخصات و ويژگي هاي معيني جمع مي كند از اين رو ممكن است در خانه گلي و سنگي پيامبر(ص) كساني زندگي كنند كه سنخيّت لازم را با بيت النبوّه را نداشته باشند و جزء آن بيت به حساب نيايند چنان كه در روايات فراواني از امّ سلمه و طبق نظر علماي تشيع و برخي از علماي اهل سنت) نقل شده كه وقتي از رسول اكرم(ص) پرسيد آيا من جزء أهل بيت نيستم؟ پيغمبر اكرم(ص) در جواب فرمود: تو جزء همسران شايسته پيغمبر هستي نه جزء اهل بيت با آن كه امّ سلمه در خانه خشتي و سنگي آن حضرت زندگي مي كرد.
 
در مقابل ممكن است كساني باشند كه به علّت بر خورداري از سنخيّت لازم روحي جزء اهل بيت باشند ولي در خانه سنگي و گلي آن حضرت زندگي نكنند بنابراين بيت در واژه اهل البيت بر جامع ديگري اطلاق مي شود.
 
براي اثبات اين مدّعا هر يك از مفردات تركيب أهل البيت النبوه بايد مورد بحث قرار گيرد أهل در لغت به معناي انس همراه تعلق خاطر و وابستگي است كه شدّت و ضعف در اهليّت به شدّت و ضعف در انس و تعلّق بستگي دارد از اين رو ممكن است از كسي كه وابستگي و تعلق خاطري با او نيست سلب اهليّت شود و تعلّق خاطري با او نيست سلب اهليّت شود هر چند جزء فرزندان انسان باشد چنان كه در قرآن خداوند به حضرت نوح مي فرمايد: {{قرآن|إنّه ليس من أهلك<ref>هود / ۴۶</ref> او از اهل تو نيست (فرزندت).
 
بيت به معناي خانه است جايي كه انسان شبانگاه در آنجا پناه مي گيرد.
 
نبوّه مصدر نبأ به معناي خبر، بنابراين نبي به كسي گفته مي شود كه اخبار آسماني دريافت مي كند (رجوع به مفردات نبي شود).
 
آنچه گذشت معاني لغوي كلمات بود ليكن تركيب أهل بيت النبوه در فرهنگ مسلمان اعمّ از شيعي و سنّي معناي خاصّي محدود تر از معناي لغوي پيدا كرده و براي افراد خاصي علم شده است كه «علامّه طباطبايي در تفسير الميزان چنين آورده است كه اهل بيت در قرآن عَلَم و اسم خاص براي ۵ تن آل عبا مي باشد»<ref>طباطبايي، سيد محمد حسين، ترجمه تفسير الميزان، ترجمه سيد محمد باقر همداني، چاپخانه خوشه، ۱۳۵۷، ج۳۲، ص۱۷۹.</ref>
 
آنچه كه در اينجا بايد مطرح شود آن است كه اضافه شدن بيت به نبوّت اضافه لاميّه است و خانه (بيت) متعلّق به نبوّت است نه متعلق به حضرت محمّد بن عبد الله(ص) به عنوان يك شهروند مكّي يا مدني، در اين صورت مراد از اهل بيتي كه منسوب به مقام نبوّت است به اسباب و دلايل مخصوصي نياز دارد و ارتباط سببي و نسبي كفايت نمي كند كه روايت ذكر شده در مطالب قبلي (از عايشه و يا ام سلمه) يكي از آن دلايل مي باشد. با اين ملاك حتّي كساني همانند ۹ امام بعد از امام حسين(ع) كه زمان حيات پيامبر(ص) را درك نكرده اند يا احيانا او را در مكّه و مدينه نديده اند نيز مي توانند اهل بيت نبوّت باشند.
 
كه اين مقصود را حديث ثقلين و حديث سفينه و برخي از روايات معتبره به روشني ثابت مي كند. لكن اگر جهت ديگر آن را يعني بيت را متعلق به شخص حضرت محمّد(ص) به عنوان شهروند مكّي و يا مدني بگيريم بايد تمام كساني كه به خانه آن حضرت از طريق قرابت سبب و نسبي و غيره، همچون ابوسفيان كه قبل از فتح مكّه به خانه دختر خود امّ حبيبه همسر پيامبر(ص) بود (كه ابوسفيان در آن زمان شرك به سر مي برد) و افراد ديگري كه وارد خانه آن حضرت مي شدند را جزء اهل بيت پيامبر(ص) قلمداد مي شدند كه اين خلاف عقل و قصد است»<ref>سيره ابن هشام، ج۴، ص۳۸.</ref>
 
بنابراين مي توان از مطالب قبلي به وضوح استفاده كرد كه شمول اهل بيت مستلزم حضور افراد در خانه پيامبر(ص) و يا جزء اهل آن خانه بودن نمي باشد.
 
پاسخ سؤال دوّم: برخي از مفسران اهل سنت نيز چنين ادعايي كرده اند ولي در مقابل توجيه آن ها بايد گفت:
 
۱. در مجموع آيات هفت گانه محل بحث، بيست و چهار (۲۴) ضمير جمع و در خصوص آيه ۳۳ احزاب كه جمله «انّما يريد الله» در آن آمده است هشت (۸) ضمير جمع به كار رفته است از مجموع اين ضماير ۲۴ گانه فقط ۲ ضمير به صورت جمع مذكّر سالم «كم » آمده است در حالي كه بقيّه ضمير ها جمع مونث است اكنون سئوال اين است كه اين دو ضمير چه خصوصيتي دارد كه به اعتبار «أهل » مذكر آمده ولي شش ضمير ديگر همين آيه و بيست و دو ضمير كه در مجموع اين هفت آيه آمده آن خصوصيت را ندارد و به صورت جمع مونث ذكر شده است؟ با توجه به اين که مدعيان اين توجيه قائلند مجموع اين ۷ آيه با هم نازل شده است (چون اگر به اين قائل نباشند ديگر نمي توانند ادعاي خود را مبني بر شمول زنان پيامبر(ص) را داشته باشند) اگر تبعيت از لفظ اهل، اقتضاي چنين تغييري را دارد در هشت ضمير مخصوص اين آيه (۳۳ احزاب ) و يا حداقل دو ضميري كه بعد از كلمه اهل در آيه بعد، آمده نيز، اين تبعيت بايد وجود داشته باشد.
 
۲. اين توجيه در صورتي صحيح است كه ارجاع ضمير مونث به أهل، غلط باشد در حالي كه كلمه اهل، كلمه اي است كه هم ضمير مذكّر به آن بر مي گردد و هم ضمير مونث بر مي گردد.
 
«زمخشري مفسر اهل سنت نيز در تفسير آيه ۷۵ سوره نساء جايز الوجهين بودن اهل را ثابت كرده است »<ref>زمخشري، تفسير كشّاف، ج۱، ص۵۳۵، ذيل تفسير آيه ۷۵ سوره نساء.</ref>
 
از اين رو اگر در آيه ۳۳ احزاب عنكن و يطهركنّ مي فرمود باز هم صحيح بود.
 
كه نتيجه مي گيريم تغييير سياق ضماير موجود نمي تواند به تبعيّت از كلمه أهل باشد بلكه بايد عامل ديگري داشته باشد»<ref>اقتباس از: جوادي آملي، عبدالله، تجلّي ولايت در آيه تطهير، قم، انتشارات اسراء.</ref> كه خداوند متعال با وجود چنين چيزهاي فقط دو ضمير فوق الذكر را به صورت مذكّر آورده است و با توجّه به اين كه خداوند متعال حكيم مطلق است و كاري را بيهوده انجام نمي دهد و در قرآن هيچ تغييري بدون دليل يافت نمي شود مي توان نتيجه گرفت كه تغيير سياق آيات، حكمت و مطلب خاصّي دارد كه در مطالب قبلي به طور مفصل ثابت شد.
 
علماي شيعي دلايل ديگري بر عدم شمول آيه تطهير بر زنان پيامبر(ص) را ذكر كرده اند كه به عنوان مثال نمونه اي از آن ها را ذكر مي كنيم:
 
«اگر مراد از اهل بيت، زن هاي رسول خدا بودند اين شرفي بود براي آن ها كه در مواقع حساس مباهات و افتخار مي نمودند و ديده نشده كه يكي از زن هاي رسول خدا اين ادعّا را بكند و اين لقب را به خود نسبت دهد تا ديگران از أقرباء و نزديكان اين زنان به شرافت فاميلي با اهل بيت رسول خدا(ص) فخر كنند چنانچه معاويه بر برادري ام المومنين (خواهرش ام حبيبه ) افتخار مي كرد كه اگر خواهرش مصداق اهل بيت بود حتما به آن فخر مي فروخت در حالي که چنين ادعايي از وي نقل نشده است.<ref>طهراني، محمد حسين، امام شناسي، انتشارات حكمت، چاپ اوّل، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۲۱۷.</ref>
 
ادعاي وحدت سياق در اين مورد گزافه اي بيش نيست چون كه:
 
۱. ترتيب در هنگام نزول آيات بدين ترتيبي كه جمع آوري شده و تدوين گشته نبوده است و در اين مطلب تمام مسلمانان عالم اتفاق دارند.
 
در عرف عام بسيار اتفاق مي افتد كه در اثناي كلام روي سخن را به طرف ديگري نموده و خطاب به غير مي كنند و بعد از آن به كلام اوّل بر مي گردند كه اين مسئله در خود قرآن نظايري نيز دارد و در اشعار فصحاء و بلغاء و ادباء عرب نيز جاري است».<ref>سلطان الواعظين شيرازي، شب هاي پيشاور.</ref>
 
بنابراين ادعاي وحدت سياق آيات تا اين كه زنان نيز شامل اهل بيت در آيه شوند تنها به عنوان يك احتمال كوچك است كه با وجود قراين متعددي كه ذكر كرديم بايد از آن دست برداشت. همچنين در روايات بر نزول مجزّاي اين آيه تصريح شده است. وقتي وحدت نزول ميان آيات وجود نداشته باشد، نمي‌توان براي آنها سياق مشتركي در نظر گرفت.
 
==نتيجه گيري==
 
بنابراين طبق روايات رسيده اهل بيت فقط ۵ تن آل عبا مي باشد و شمول افراد خارج از منزل نيز خالي از دليل نيست و با بحث لغوي و شاهد قرآني بيان شد اين افراد مي توانند جزء اهل بيت شمرده شوند و افراد داخل منزل را هم مي توان از اهل بيت بودن خارج كرد.
 
به كلمه أهل هم ضمير مونث و هم مذكّر مي تواند ارجاع داده شود ولي بخاطر اشكالاتي كه در ارجاع ضمير مونث به كلمه اهل در آيه مورد بحث بيان شده آوردن ضمير مذكر دليل خارج و حكمتي خاصّ به خود داشت كه آن هم بيان كردن عصمت و معصوم بودن ۵ تن آل عبا مي باشد.
{{پایان پاسخ}}
{{مطالعه بیشتر}}
==معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:==
 
۱ـ امام شناسي جلد سوّم ،محمد حسين طهراني، انتشارات حكمت.
 
۲ـ تجلّي ولايت در آيه تطهير، عبدالله جوادي آملي، انتشارات اسراء.
 
۳ـ تفاسير قرآن از جمله: الميزان، نمونه، مجمع البيان در ذيل تفسير آيه ۳۳ احزاب.
 
۴ـ شب هاي پيشاور، مرحوم سلطان الواعظين.
 
۵ـ الدّر المنثور ،سيوطي.
 
۶ـ يكصد و هشتاد پرسش و پاسخ، ناصر مكارم شيرازي انتشارات دارالكتب الاسلاميه.
 
۷- پرسمان عصمت، شرحي بر آيه تطهير، علي اكبر بابايي.
{{پایان مطالعه بیشتر}}
 
==منابع==
<references />


== منابع ==
{{پانویس|۲}}
{{شاخه
| شاخه اصلی = کلام
| شاخه فرعی۱ = امامت خاصه
| شاخه فرعی۲ = فضائل اهل بیت(ع)
| شاخه فرعی۳ =
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =  
  | شناسه = شد
  | تیترها =  
  | تیترها = شد
  | ویرایش =  
  | ویرایش = شد
  | لینک‌دهی =  
  | لینک‌دهی = شد
  | ناوبری =  
  | ناوبری =
  | نمایه =  
  | نمایه = شد
  | تغییر مسیر =  
  | تغییر مسیر = شد
  | بازبینی =  
| ارجاعات =
  | تکمیل =  
| بازبینی نویسنده =  
  | اولویت =  
  | بازبینی =شد
  | کیفیت =  
  | تکمیل =
  | اولویت = ب
  | کیفیت = ج
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}
[[رده:آیات قرآن]]
[[ar:المقصود من اهل البيت في آية التطهير]]
[[en:Meaning of Ahl al-Bayt in al-Tathir Verse]]
[[ps:د تطهير په آيت کي د اهل‌بيت څخه مقصد]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۳ اوت ۲۰۲۳، ساعت ۱۵:۲۹

سؤال

مراد از عبارت «اهل البیت» در آیه تطهیر چیست؟ با توجه به سیاق آیات آیا زنان پیامبر(ص) شامل این آیه می‌باشند؟

آیه تطهیر
مشخصات آیه
واقع در سورهسوره احزاب
شماره آیه۳۳
جزء۲۲
اطلاعات محتوایی
شأن نزولاهل بیت(ع)
مکان نزولمدینه

اهل‌بیت در آیه تطهیر در نگاه شیعه و بسیاری از اهل‌سنت، اسم خاص برای حضرت محمد(ص)، علی(ع)، فاطمه(س)، حسن(ع) و حسین(ع) است. روایات شیعه و برخی روایات اهل‌سنت، بر این مطلب تأکید کرده‌اند.

مفسران با اینکه قبل و بعد از آیه تطهیر (آیه ۳۳ سوره احزاب) در خطاب به زنان پیامبر(ص) آمده، اما آیه تطهیر را مرتبط با همسران پیامبر(ص) نمی‌دانند؛ زیرا آیات خطاب به همسران پیامبر(ص)، با تهدید به طلاق و عذاب و دستور به خانه نشینی همراه است، در حالی که خطاب آیه تطهیر، با اکرام و احترام است. همچنین ضمیرها در این هفت آیه مؤنث است، در حالی که دو ضمیر در آیه تطهیر به‌صورت مذکر آمده است.

برخی معتقدند که اگر اهل‌بیت، شامل زنان پیامبر نیز بود، باید توسط همسران یا اطرافیان آن‌ها، ذکر می‌شد، در حالی که هیچ‌یک از این افراد به این فضیلت اشاره‌ای نکرده‌اند.

متن آیه

معنای لغوی و اصطلاحی اهل بیت

اهل در لغت به معنای اُنس همراه با تعلق خاطر و وابستگی است. بیت به معنای خانه است، جایی که انسان در آنجا پناه می‌گیرد. ترکیب اهل‌بیت در فرهنگ مسلمانان اعم از شیعه و سنی، معنای خاص محدودتر از معنای لغوی پیدا کرده و برای افراد خاص، عَلَم شده است. شیعیان، اهل‌بیت در قرآن را اسم خاص برای پنج تن آل‌عبا می‌دانند.[۱]

آیات هفت‌گانه همسران پیامبر(ص)

آیه تطهیر، در میان آیات هفت‌گانه‌ای آمده که احکامی را برای همسران پیامبر اکرم(ص) بیان می‌کند، آیات قبل و بعد از آیه تطهیر درباره همسران پیامبر(ص) و خطاب به آن‌ها است. اما مفسران آیه تطهیر را غیر مرتبط با همسران پیامبر می‌دانند.

  • خطاب‌هایی که به همسران پیامبر(ص) شده با سرزنش همراه است، در این آیات، همسران پیامبر به طلاق و عذاب تهدید شده و به ماندن در خانه دستور داده شده‌اند. در حالی که خطاب آیه تطهیر با احترام همراه است.
  • تمام ضمیرهایی که به همسران پیامبر(ص) بر می‌گردد، همگی مؤنث هستند، در حالیکه دو ضمیر در آیه تطهیر به‌صورت مذکر آمده و نشان می‌دهد، این دو بخش، به افراد مختلفی برگشت می‌کند.
  • برخی محققان معتقدند اگر مراد از اهل‌بیت، همسران پیامبر بودند، این افتخاری برای آنان بود. اما هیچ مطلبی نقل نشده که یکی از همسران پیامبر این لقب را به خود نسبت دهد و به آن افتخار کند. معاویه بر برادر ام‌المومنین (خواهرش ام‌حبیبه، همسر پیامبر بود) بودن، افتخار می‌کرد و اگر خواهرش مصداق اهل‌بیت بود، حتماً از آن یاد می‌کرد، در حالی که چنین ادعایی از وی نقل نشده است.[۲]

دیدگاه عالمان اهل‌سنت

بسیاری از عالمان اهل‌سنت بر اهل‌بیت بودن پنج تن آل عبا، تأکید کرده‌اند:

  • واحدی از عالمان معروف اهل‌سنت آیه تطهیر را در خصوص پیامبر اکرم(ص)، علی(ع)، فاطمه(س) و حسنین(ع) می‌داند و معتقد است فرد دیگری با آن‌ها در این موضوع مشارکت ندارد.[۳]
  • سیوطی از محدثان اهل‌سنت نقل می‌کند پس از جنگ جمل از عایشه در مورد علی(ع) پرسیدند. عایشه در پاسخ گفت آیا از من درباره کسی سؤال می‌کنی که محبوب‌ترین مردم نزد پیامبر(ص) و همسر محبوب‌ترین مردم نزد رسول خدا(ص) بود. من، خود دیدم که پیامبر(ص)، علی، فاطمه(س)، حسن(ع) و حسین(ع) را زیر پارچه‌ای جمع کرده و فرمود: خداوندا اینها خاندان من هستند و حامیان من، و رجس و پلیدی را از آن‌ها ببر و از آلودگی‌ها، پاکشان فرما.[۴] این داستان در کتاب‌های صحیح مسلم، مستدرک و سنن بیهقی از عایشه نقل شده است. البته اکثر مفسران شیعه این حدیث را از زبان ام سلمه نقل می‌کنند و نزول آیه تطهیر را در خانه ام‌سلمه می‌دانند.
همچنین ببینید: دلیل عصمت اهل‌بیت(ع) در آیه تطهیر

مطالعه بیشتر

  • امام‌شناسی جلد سوّم، محمد حسین طهرانی، انتشارات حکمت.
  • تجلّی ولایت در آیه تطهیر، عبدالله جوادی آملی، انتشارات اسراء.
  • پرسمان عصمت، شرحی بر آیه تطهیر، علی اکبر بابایی.

منابع

  1. ↑ طباطبایی، سید محمد حسین، ترجمه تفسیر المیزان، ترجمه سید محمد باقر همدانی، چاپخانه خوشه، ۱۳۵۷، ج۳۲، ص۱۷۹.
  2. ↑ طهرانی، محمد حسین، امام‌شناسی، انتشارات حکمت، چاپ اوّل، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۲۱۷.
  3. ↑ الواحدی النیسابوری، کتاب اسباب النزول الآیات، ذیل تفسیر آیه ۳۳ احزاب، انتشارات موقع یعسوب.
  4. ↑ سیوطی، الدّر المنثور، ج۸، ص۱۵۵ و ج۶، ص۶۰۴.
مقاله‌های مرتبط
برگرفته از «https://fa.wikipasokh.com/index.php?title=مقصود_از_اهل‌بیت_در_آیه_تطهیر&oldid=60697»