منازل آخرت: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی پاسخ
(جایگزینی متن - ' | ارجاعات =' به ' | ارجاعات = | بازبینی نویسنده = ')
جز (جایگزینی متن - ' (ع)' به '(ع)')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
 
(۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
منازل و مراحل آخرت وچگونگی عالم پس از مرگ را توضيح دهيد؟
منازل و مراحل آخرت وچگونگی عالم پس از مرگ را توضیح دهید؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
 
'''منازل آخرت'''، به منزل‌گاه‌های انسان بعد از مرگ اشاره دارد. منازل [[سکرات مرگ|سَکَرات مرگ]]، [[قبر]]، [[برزخ]]، [[نفخ صور]]، [[سنجش اعمال]] و [[پل صراط]] از منازل مشهور و مورد اتفاق است که در [[قرآن]] و روایات نیز مطالبی در مورد آن‌ها وارد شده است. بر اساس حدیثی از [[امام صادق(ع)]]، مواقف آخرت ۵۰ موقف است. با توجه به روایات در مورد سؤال از برخی اعمال خاص مانند [[نماز]]، بعضی از علما اینطور برداشت کرده‌اند که هر منزلی دارای چندین موقف است.
منازل آخرت و میعادگاه‌های پس از مرگ بر اساس روایات اسلامی در زیر آمده است:


==سکرات مرگ==
==سکرات مرگ==
{{اصلی|سکرات الموت}}
{{اصلی|سکرات مرگ}}
نخستين منزل انسان پس از مرگ، سكرات مرگ و سختي جان دادن است. [[اميرالمؤمنين(ع)]] در تبيين سكرات مرگ مي فرمايد: «مرگ را ورطه‌ها و دشواري‌هايي است، سخت تر از آن كه بتوان وصفش كرد، يا عقل‌هاي مردم بتواند آن را بفهمد.»<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۲۱.</ref>
نخستین منزل انسان پس از مرگ، سکرات مرگ و سختی جان دادن است. [[امیرالمؤمنین(ع)]] در تبیین سکرات مرگ می‌فرمایند: «مرگ را ورطه‌ها و دشواری‌هایی است، سخت‌تر از آن که بتوان وصفش کرد، یا عقل‌های مردم بتواند آن را بفهمد.»<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۲۱.</ref>


طبق اين كلام حضرت، سكرات مرگ بگونه اي سخت است كه اساساً قابل وصف نيست، و اگر بتوان آن را وصف كرد، كساني كه در دنيا هستند توان درك و فهم آن را ندارند.
طبق این کلام، سکرات مرگ بگونه ای سخت است که قابل وصف نیست، و اگر بتوان آن را وصف کرد، کسانی که در دنیا هستند توان درک و فهم آن را ندارند.


==قبر==
==قبر==
{{اصلی|قبر}}
{{اصلی|قبر}}
منزل ديگر، قبر است، اميرالمؤمنين(ع) درباره اين منزل مي‌فرمايند:{{عربی|فيا لَهُ مِن بيتِ وحده، و منزل وحشهٍ و مفرد غربَه|ترجمه=يعني وای براو از خانه تنهايي، و سراي وحشت، و جايگاه بي كسي و غربت.}}<ref>همان، خطبه ۱۵۸.</ref>
امیرالمؤمنین(ع) درباره این منزل می‌فرمایند:{{عربی|فيا لَهُ مِن بيتِ وحده، و منزل وحشهٍ و مفرد غربَه|ترجمه=وای براو از خانه تنهايي، و سراي وحشت، و جايگاه بي كسي و غربت.}}<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۵۸.</ref>


در روايتي آمده است که روزي رسول خدا(ص) بر سر ميتي كه او را دفن مي‌كردند حاضر شد، و در حالي كه اشك از چشمان حضرت به شدّت سرازير بود به مردم فرمود: {{عربی|اخواني لمثل هذا فاعدّوا|ترجمه=يعني اي برادرانِ من، از براي همچو منزلي خود را آماده سازيد.}}<ref>قمي، شيخ عباس، منارل الآخره، نشر مؤسسه در راه حق، قم، ۱۳۶۵ ش، ص۲۰.</ref>
در روایتی آمده است که روزی رسول خدا(ص) بر سر میتی که او را دفن می‌کردند حاضر شد، و در حالی که اشک از چشمان حضرت به شدّت سرازیر بود به مردم فرمود: {{عربی|اخواني لمثل هذا فاعدّوا|ترجمه=اي برادرانِ من، از براي همچو منزلي خود را آماده سازيد.}}<ref>قمی، شیخ عباس، منارل الآخره، نشر مؤسسه در راه حق، قم، ۱۳۶۵ ش، ص۲۰.</ref>


==برزخ==
==برزخ==
{{اصلی|برزخ}}
{{اصلی|برزخ}}
برزخ واسطه ميان دنيا و آخرت است. انسان پس از مرگ از جهت اعتقاداتي كه داشته و اعمال نيك و بدي كه در اين دنيا انجام داده مورد بازپرسي قرار مي‌گيرد و پس از محاسبه اجمالي طبق نتيجه اي كه گرفته شده به يك زندگي شيرين و گوارا يا تلخ و ناگوار محكوم گرديده و با همان زندگي در انتظار روز رستاخيز عمومي بسر مي‌برد. انسان اگر از نيكان است از سعادت و نعمت و جوار پاكان و مقربان درگاه خدا برخوردار مي‌شود و اگر از بدان است در نقمت و عذاب و مصاحبت شياطين و پيشوايان ضلال مي‌گذراند.<ref>طباطبايي، سيد محمد حسين، شيعه در اسلام، تهران، نشر دارالكتب الاسلاميه، ۱۳۴۸ ش، ص۱۰۰.</ref>
برزخ واسطه میان دنیا و آخرت است. انسان پس از مرگ از جهت اعتقاداتی که داشته و اعمال نیک و بدی که در این دنیا انجام داده مورد بازپرسی قرار می‌گیرد و پس از محاسبه اجمالی طبق نتیجه ای که گرفته شده به یک زندگی شیرین و گوارا یا تلخ و ناگوار محکوم گردیده و با همان زندگی در انتظار روز رستاخیز عمومی بسر می‌برد. انسان اگر از نیکان است از سعادت و نعمت و جوار پاکان و مقربان درگاه خدا برخوردار می‌شود و اگر از بدان است در عذاب و مصاحبت شیاطین و ظالمان می‌گذراند.<ref>طباطبایی، سید محمد حسین، شیعه در اسلام، تهران، نشر دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۴۸ ش، ص۱۰۰.</ref>


==نفخ صور==
==نفخ صور==
{{اصلی|نفخ صور}}
{{اصلی|نفخ صور}}
منزل ديگر مرحله اي است كه از آن در آموزه هاي ديني به «نفخ صور= فرياد مرگ و حيات» ياد شده است، و در آيات فراواني از قرآن مجيد اشاراتي به این مسأله شده است. از مجموع آن آيات به خوبي استفاده مي شود كه دو بار در صور دميده مي شود، يك بار در پايان جهان كه همه خلايق مي ميرند و اين نفخه مرگ است، و بار ديگر در آستانه رستاخيز كه همه مردگان زنده مي شوند که نفخه حيات نامیده می‌شود. در حقيقت توقف و از كار افتادن اين جهان و آغاز حركت جهان ديگر تشبيه به توقف و حركت لشكرها شده است كه با صداي شيپور مخصوص يا صداي بلند ديگري همگي با هم از راه رفتن باز مي‌ايستند و متوقف مي‌شوند و با صداي ديگر به پا مي خيزند و حركت مي‌كنند.<ref>مكارم شيرازي، ناصر، پيام قرآن، تهران، نشر دارالكتب الاسلاميه، ۱۳۷۷ ش، ج۶، ص۴۶.</ref> در [[قرآن]] درباره اين مرحله و منزل انسان چنين آمده: {{قرآن|وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ إِلاَّ مَنْ شاءَ اللَّهُ ثُمَّ نُفِخَ فِيهِ أُخْري فَإِذا هُمْ قِيامٌ يَنْظُرُونَ|ترجمه=يعني و در صور دميده مي شود و تمام كساني كه در آسمان ها و زمين هستند مي ميرند مگر كساني كه خدا بخواهد، سپس بار ديگر در صور دميده مي شود ناگهان همگي به پا مي خيزند و در انتظار هستند.|سوره=زمر|آیه=۶۸}}
منزل دیگر مرحله ای است که از آن در آموزه‌های دینی به نفخ صور یاد شده است. بنابر تصریح قرآن، دو بار در صور دمیده می‌شود، یک بار در پایان جهان و این نفخه مرگ است، و بار دیگر در آستانه رستاخیز که همه مردگان زنده می‌شوند که نفخه حیات نامیده می‌شود. در حقیقت توقف و از کار افتادن این جهان و آغاز حرکت جهان دیگر تشبیه به توقف و حرکت لشکرها شده است که با صدای شیپور مخصوص یا صدای بلند دیگری همگی با هم از راه رفتن بازمی‌ایستند و متوقف می‌شوند و با صدای دیگر به پا می‌خیزند و حرکت می‌کنند.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، تهران، نشر دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۷ ش، ج۶، ص۴۶.</ref> در [[قرآن]] درباره این مرحله و منزل انسان چنین آمده: {{قرآن|وَ نُفِخَ فِی الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِی السَّماواتِ وَ مَنْ فِی الْأَرْضِ إِلاَّ مَنْ شاءَ اللَّهُ ثُمَّ نُفِخَ فِیهِ أُخْری فَإِذا هُمْ قِیامٌ یَنْظُرُونَ|ترجمه=یعنی و در صور دمیده می‌شود و تمام کسانی که در آسمان‌ها و زمین هستند می‌میرند مگر کسانی که خدا بخواهد، سپس بار دیگر در صور دمیده می‌شود ناگهان همگی به پا می‌خیزند و در انتظار هستند.|سوره=زمر|آیه=۶۸}}


==سنجش اعمال==
==سنجش اعمال==
{{اصلی|سنجش اعمال}}
{{اصلی|سنجش اعمال}}
منزل ديگر كه جزء مواقف آخرت است، منزل سنجش اعمال است. در قرآن بحث‌هاي گسترده‌اي درباره اين مرحله از سفر آخرت مطرح شده و با تعبيرات گوناگون از آن موقف و مرحله ياد شده است. در قرآن آمده است: {{قرآن|وَ تَري كُلَّ أُمَّه جاثِيَه كُلُّ أُمَّه تُدْعي إِلي كِتابِهَا الْيَوْمَ تُجْزَوْنَ ما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ<ref>جاثيه/ ۲۸.</ref> يعني هر امتي را به زانو در آمده مي بيني، هر امتي به سوي كارنامه خود فرا خوانده مي شود و بديشان مي گويند: آنچه را مي كرديد امروز پاداش مي يابيد. و در آيه ديگر فرمود:«اما كسي كه نامه اعمالش به دست راست او داده مي شود از خوشحالي فرياد مي زند كه اهل محشر نامه اعمال مرا بگيريد و بخوانيد و اما كسي كه نامه اعمالش بدست چپ او داده شده مي گويد: اي كاش هرگز نامه اعمال به من داده نمي شد.»<ref>الحاقه/ ۱۹، ۲۵، ۲۶.</ref>
منزل دیگر که جزء مواقف [[آخرت]] است، منزل سنجش اعمال است. در قرآن بحث‌های گسترده‌ای درباره این مرحله از سفر آخرت مطرح شده و با تعبیرات گوناگون از آن موقف و مرحله یاد شده است. در قرآن آمده است: {{قرآن|وَ تَری کُلَّ أُمَّه جاثِیَه کُلُّ أُمَّه تُدْعی إِلی کِتابِهَا الْیَوْمَ تُجْزَوْنَ ما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ|ترجمه=یعنی هر امتی را به زانو درآمده می‌بینی، هر امتی به سوی کارنامه خود فرا خوانده می‌شود و بدیشان می‌گویند: آنچه را می‌کردید امروز پاداش می‌یابید.|سوره=جاثیه|آیه=۲۸}} در آیات فراوانی در مورد کتاب اعمال، مشاهده اعمال و دادن کتاب به دست راست و چپ اشاره شده است.
 
{{همچنین ببینید|تجسم اعمال در آخرت}}
اما در اين باره كه ماهيت نامه اعمال چيست، مفسران مطالب فراواني را مطرح كرده از جمله گفته اند: ممكن است گفته شود اعمال انسان همان گونه كه در درون جان او اثر مي گذارد در عالم بيرون، در فضا و هواي اطراف، در زميني كه بر آن زندگي مي كند و در همه چيز اثر دارد، گوئي بر آنها نقش مي بندد، نقوش طبيعي و غير قابل انكار، نقوشي كه به وسيله قوا و نيروهاي عالم هستي و فرشتگان در دل اين موجودات ثبت مي شود، در قيامت پرده از آن برداشته مي شود، و آشكار مي گردد، و به دست هر كس داده مي شود و با يك نگاه در آن حال هر كس معلوم است، مسلماً اين آثار در دنيا براي ما محسوس و قابل درك نيست، اما بي شك آنها وجود دارند، و روزي كه در آن ديد تازه اي پيدا مي كنيم همه اينها را مي بينيم و مي خوانيم و تصديق مي كنيم.<ref>مكارم شيرازي، ناصر، پيام قرآن، نشر پيشين، ج۶، ص۱۰۵.</ref>
 
۶. يكي ديگر از منازل آخرت كه بسيار حساس است، مرحله عبور از صراط است، در وصف آن گفته شده: صراط پُلي است كه بر روي جهنم كشيده شده و تا كسي از آن نگذرد داخل بهشت نمي شود. و در روايات آمده است كه از مو باريك تر و از شمشير برنده تر و از آتش گرم تر است، و مؤمنان خالص در كمال آرامش،‌ و به سرعت و بدون ترس از آن عبور مي كنند. اما برخي با دشواري و همراه ترس و نگراني بالاخره از آن مي گذرند و عده اي از روي آن پل به جهنم مي اُفتند.


نمونه آن صراط در دنيا نيز وجود دارد كه در واقع گذر از اين صراط پي آمدش عبور آسان از صراط ياده شده در آخرت است و آن عبارت است از دين حق و راه ولايت و متابعت از اميرمؤمنان و ساير امامان معصوم(ع) ، هر كسي كه در دنيا از اين صراط يعني راه ولايت عدول كند و به انحراف كشيده شود و مسير غير ولايت را برگزيند و با گفتار يا كردار خود در جهت خلاف آن حركت نمايد، در آخرت از پل نمي تواند عبور كند و بالاخره در هنگام عبور از آن پايش مي لرزد و در جهنم سقوط مي كند.<ref>قمي، شيخ عباس، منازل الآخره، نشر پيشين، ص۱۱۸؛ و موسوي خميني، سيد روح الله، چهل حديث، نشر مؤسسه آثار امام (ره), ۱۳۷۸ ش، ص۹۸، مكارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، تهران، نشر دارالكتب الاسلاميه، ۱۳۷۹ ش، ج۱۳، ص۱۱۹.</ref>
==عبور از صراط==
{{اصلی|پل صراط}}
در وصف مرحله عبور از صراط گفته شده است که صراط پُلی است که بر روی [[جهنم]] کشیده شده و تا کسی از آن نگذرد داخل [[بهشت]] نمی‌شود. در روایات آمده است که از مو باریک‌تر و از شمشیر برنده تر و از آتش گرم‌تر است، و مؤمنان خالص در کمال آرامش، و به سرعت و بدون ترس از آن عبور می‌کنند. اما برخی با دشواری و همراه ترس و نگرانی بالاخره از آن می‌گذرند و عده ای از روی آن پل به جهنم می‌افتند.


برخي از بزرگان معاصر ضمن بحث مبسوطي درباره صراط به اين روايت استناد كرده كه رسول خدا(ص) فرمود:«اي علي در روز قيامت من و تو و جبرئيل به صراط مي نشينيم و كسي از صراط نمي گذرد مگر اين كه نامه اي داشته باشد كه در آن اعتقاد وي به ولايت شما نگاشته شده باشد. ... اساساً در اسلام ناب همه معارف به هم پيوسته است لذا صراط كه همان راه و روش شناخت خدا است، دو گونه است، صراط دنيا و آخرت، راهي كه در دنياست، همان امام واجب الاطاعه است، كسي كه در دنيا او را شناخت و به راهنمايي هاي او اقتدا كرد از صراط آخرت كه پل دوزخ است گذشته است و هر كس امام را در دنيا نشناخت گامش بر صراط آخرت مي لرزد و در آتش دوزخ سقوط مي كند.<ref>جوادي آملي، عبدالله، تفسير موضوعي قرآن، (معاد در قرآن)، قم، نشر مركز اسراء، ۱۳۸۱ ش، ج۵، ص۲۱۴، مجلسي، محمد باقر، بحارالانوار، بيروت، نشر داراحياء التراث العربيّه، ۱۴۰۳ ق، ج۸، ص۶۷، نور الثقلين، قم، نشر المطبعه العلميه، بي تا، ج۴، ص۴۰۲.</ref>
نمونه آن صراط در دنیا نیز وجود دارد که در واقع گذر از این صراط پی آمدش عبور آسان از صراط یاده شده در آخرت است و آن عبارت است از دین حق و راه ولایت و متابعت از امیرمؤمنان و سایر امامان معصوم(ع)، هر کسی که در دنیا از این صراط یعنی راه ولایت عدول کند و به انحراف کشیده شود و مسیر غیر ولایت را برگزیند و با گفتار یا کردار خود در جهت خلاف آن حرکت نماید، در آخرت از پل نمی‌تواند عبور کند و بالاخره در هنگام عبور از آن پایش می‌لرزد و در جهنم سقوط می‌کند.<ref>قمی، شیخ عباس، منازل الآخره، نشر پیشین، ص۱۱۸؛ و موسوی خمینی، سید روح الله، چهل حدیث، نشر مؤسسه آثار امام (ره), ۱۳۷۸ ش، ص۹۸، مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، نشر دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۹ ش، ج۱۳، ص۱۱۹.</ref>


آنچه بازگو شد نمودار و نمونه‌هايي از منازل و مراحل سفر آخرت است، و ممكن است در هر كدام از مراحل و منازل ياد شده به خصوص بعد از آن كه انسان سر از خاك بر مي‌دارد و زنده مي‌شود مراحل و مواقف‌ متعدد وجود داشته باشد مثلاً در روايات آمده كه در قيامت پنجاه موقف و ايستگاه وجود دارد كه هر موقف آن هزار سال طول مي‌كشد.
==مواقف دیگر==
مواقف ذکر شده از مواقف معروف است که در قرآن و روایات در مورد آن بحث شده است. بر اساس حدیثی از امام صادق(ع)، مواقف قیامت ۵۰ موقف معرفی شده است. {{عربی|ان في القيامه خمسين موقفاً لكل موقفٍ الف سنه|ترجمه=در قيامت پنجاه موقف وجود دارد كه هر موقف آن هزار سال است.}}<ref>بحارالانوار، بیروت، نشر دار الاحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق، ج۷، ص۱۲۷، باب ۶، ح ۵.</ref>


امام صادق(ع) فرمود: «انّ في القيامه خمسين موقفاً لكل موقفٍ الف سنه»<ref>بحارالانوار، بيروت، نشر دار الاحياء التراث العربي، ۱۴۰۳ق، ج۷، ص۱۲۷، باب ۶، ح ۵.</ref> يعني در قيامت پنجاه موقف وجود دارد كه هر موقف آن هزار سال است.
علاوه بر این در برخی از روایات، سؤال از برخی از اعمال مانند نماز به صورت خاص ذکر شده است. برخی از بزرگان بنابر این روایات، هر یک از این اعمال را یک موقف به شمار آورده‌اند. عده‌ای دیگر نیز هر یک از منازل را دارای چند موقف دانسته‌اند، مثلاً منزل سنجش اعمال دارای چندین موقف است.


علما گفته‌اند: در مسير محشر براي هر يكي از واجبات الهي يك ايستگاه گذاشته مي‌شود و انسان‌ها در آن ايستگاه‌ها نگاه داشته مي‌شوند و درباره نحوه‌ عملكرد انسان نسبت به آن كار و فريضه الهي حساب‌ رسي مي‌شود, اگر عمل كرده بود و رحمت الهي شامل او شد به عقبه بعدي منتقل مي‌شود تا به اين ترتيب از همه عقبه‌ها عبور كند و اگر خداي نخواسته عمل نكرده بود و رحمت الهي نيز شامل او نشد از همان عقبه پاي او مي‌لرزد و وارد جهنم مي‌شود. زيرا همه اين موقف‌ها به عبور از پل صراط بر مي گردد، اسم يكي از آن‌ها عقبه‌ي ولايت است كه انسان در آنجا مورد بازجويي قرار مي‌گيرد و درباره‌ي ولايت امام علي و ساير ائمه(ع) سئوال مي‌شود.
عقبه‌ ديگر، عقبه‌ نماز است، عقبه ديگر عقبه‌ امانت است و براي هر وظيفه‌ شرعي يك عقبه و موقف تعيين شده است.<ref>همان، ص۱۲۹.</ref>
طبق اين بيان معلوم مي‌شود كه گذشته از آنچه علما در بحث منازل آخرت و به عنوان مراحل كلي مسير آخرت مطرح كرده‌اند، مواقف و عقبه‌هايي نيز در مسير راه وجود دارد. مثلاً بر پل صراط كه خود يكي از منازل آخرت است، چند موقف و عقبه وجود دارد. و بدين ترتيب اگر در ترتيب‌بندي منازل آخرت منزل حساب‌رسي قبل از منزل «پل صراط» عنوان شده در واقع يك ترتيب‌بندي به حسب طرح بحث منازل آخرت است و گرنه بر اساس بيان ياده شده و بعضي روايات در سر پل صراط در مواقف و عقبه‌هاي خاصي از هر كدام از اعمال واجب بازجويي مي‌شود و اين خود يك نوع حساب‌رسي است پس اين مسأله كه آيا پل صراط قبل از منزل حساب‌رسي است يا بعد از آن, گفته‌ها بر اساس روايات متعدد متفاوت خواهد بود.
نتيجه:
مواقف مذکور, بخش هايي از مراحل و منازل مسير انسان در سفر ابدي اوست كه اين سفر بدون استثنا براي همگان است و كسي چه بخواهد چه نخواهد اين سفر را بايد برود و آن منازل را بايد طي كند، تا بالاخره به نتيجه آنچه عمل كرده است برسد. اگر خوب عمل كرده و در مسير معارف وحي آسماني حركت كرده است فَطُوبي له و حُسنُ مَآب، بهشت جاودان گواراي او باد. اگر خداي نخواسته بد عمل كرده و در جهت خلاف راهنمايان الهي (پيامبران و ائمه(ع) ) گام برداشته است، بدا به حال او كه جهنم آتشين جايگاه او خواهد بود.
{{پایان پاسخ}}
{{پایان پاسخ}}
{{مطالعه بیشتر}}
==منابع جهت مطالعه بيشتر:==
۱. معاد، آيت الله دستغيب.
۲. معاد شناسي سيد محمد حسين تهراني.
۳. معاد در قرآن، آيت الله مظاهري.
{{پایان مطالعه بیشتر}}


==منابع==
==منابع==
<references />
{{پانویس|۲}}
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی = کلام
  | شاخه اصلی = کلام
|شاخه فرعی۱ = معاد
| شاخه فرعی۱ = معاد
|شاخه فرعی۲ = سایر ویژگی‌های قیامت
| شاخه فرعی۲ =قیامت
|شاخه فرعی۳ =  
| شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =  
  | شناسه = شد
  | تیترها =  
  | تیترها = شد
  | ویرایش =  
  | ویرایش = شد
  | لینک‌دهی =  
  | لینک‌دهی = شد
  | ناوبری =  
  | ناوبری =
  | نمایه =  
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =  
  | تغییر مسیر = شد
  | ارجاعات =
  | ارجاعات =
  | بازبینی نویسنده =
  | بازبینی نویسنده =
  | بازبینی =  
  | بازبینی =
  | تکمیل =  
  | تکمیل =
  | اولویت =  
  | اولویت = ب
  | کیفیت =  
  | کیفیت = ب
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}
[[es:Moradas del Más Allá]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۵ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۴:۴۹

سؤال

منازل و مراحل آخرت وچگونگی عالم پس از مرگ را توضیح دهید؟

منازل آخرت، به منزل‌گاه‌های انسان بعد از مرگ اشاره دارد. منازل سَکَرات مرگ، قبر، برزخ، نفخ صور، سنجش اعمال و پل صراط از منازل مشهور و مورد اتفاق است که در قرآن و روایات نیز مطالبی در مورد آن‌ها وارد شده است. بر اساس حدیثی از امام صادق(ع)، مواقف آخرت ۵۰ موقف است. با توجه به روایات در مورد سؤال از برخی اعمال خاص مانند نماز، بعضی از علما اینطور برداشت کرده‌اند که هر منزلی دارای چندین موقف است.

سکرات مرگ

نخستین منزل انسان پس از مرگ، سکرات مرگ و سختی جان دادن است. امیرالمؤمنین(ع) در تبیین سکرات مرگ می‌فرمایند: «مرگ را ورطه‌ها و دشواری‌هایی است، سخت‌تر از آن که بتوان وصفش کرد، یا عقل‌های مردم بتواند آن را بفهمد.»[۱]

طبق این کلام، سکرات مرگ بگونه ای سخت است که قابل وصف نیست، و اگر بتوان آن را وصف کرد، کسانی که در دنیا هستند توان درک و فهم آن را ندارند.

قبر

امیرالمؤمنین(ع) درباره این منزل می‌فرمایند:«فيا لَهُ مِن بيتِ وحده، و منزل وحشهٍ و مفرد غربَه؛ وای براو از خانه تنهايي، و سراي وحشت، و جايگاه بي كسي و غربت.»[۲]

در روایتی آمده است که روزی رسول خدا(ص) بر سر میتی که او را دفن می‌کردند حاضر شد، و در حالی که اشک از چشمان حضرت به شدّت سرازیر بود به مردم فرمود: «اخواني لمثل هذا فاعدّوا؛ اي برادرانِ من، از براي همچو منزلي خود را آماده سازيد.»[۳]

برزخ

برزخ واسطه میان دنیا و آخرت است. انسان پس از مرگ از جهت اعتقاداتی که داشته و اعمال نیک و بدی که در این دنیا انجام داده مورد بازپرسی قرار می‌گیرد و پس از محاسبه اجمالی طبق نتیجه ای که گرفته شده به یک زندگی شیرین و گوارا یا تلخ و ناگوار محکوم گردیده و با همان زندگی در انتظار روز رستاخیز عمومی بسر می‌برد. انسان اگر از نیکان است از سعادت و نعمت و جوار پاکان و مقربان درگاه خدا برخوردار می‌شود و اگر از بدان است در عذاب و مصاحبت شیاطین و ظالمان می‌گذراند.[۴]

نفخ صور

منزل دیگر مرحله ای است که از آن در آموزه‌های دینی به نفخ صور یاد شده است. بنابر تصریح قرآن، دو بار در صور دمیده می‌شود، یک بار در پایان جهان و این نفخه مرگ است، و بار دیگر در آستانه رستاخیز که همه مردگان زنده می‌شوند که نفخه حیات نامیده می‌شود. در حقیقت توقف و از کار افتادن این جهان و آغاز حرکت جهان دیگر تشبیه به توقف و حرکت لشکرها شده است که با صدای شیپور مخصوص یا صدای بلند دیگری همگی با هم از راه رفتن بازمی‌ایستند و متوقف می‌شوند و با صدای دیگر به پا می‌خیزند و حرکت می‌کنند.[۵] در قرآن درباره این مرحله و منزل انسان چنین آمده: ﴿وَ نُفِخَ فِی الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِی السَّماواتِ وَ مَنْ فِی الْأَرْضِ إِلاَّ مَنْ شاءَ اللَّهُ ثُمَّ نُفِخَ فِیهِ أُخْری فَإِذا هُمْ قِیامٌ یَنْظُرُونَ؛ یعنی و در صور دمیده می‌شود و تمام کسانی که در آسمان‌ها و زمین هستند می‌میرند مگر کسانی که خدا بخواهد، سپس بار دیگر در صور دمیده می‌شود ناگهان همگی به پا می‌خیزند و در انتظار هستند.(زمر:۶۸)

سنجش اعمال

منزل دیگر که جزء مواقف آخرت است، منزل سنجش اعمال است. در قرآن بحث‌های گسترده‌ای درباره این مرحله از سفر آخرت مطرح شده و با تعبیرات گوناگون از آن موقف و مرحله یاد شده است. در قرآن آمده است: ﴿وَ تَری کُلَّ أُمَّه جاثِیَه کُلُّ أُمَّه تُدْعی إِلی کِتابِهَا الْیَوْمَ تُجْزَوْنَ ما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ؛ یعنی هر امتی را به زانو درآمده می‌بینی، هر امتی به سوی کارنامه خود فرا خوانده می‌شود و بدیشان می‌گویند: آنچه را می‌کردید امروز پاداش می‌یابید.(جاثیه:۲۸) در آیات فراوانی در مورد کتاب اعمال، مشاهده اعمال و دادن کتاب به دست راست و چپ اشاره شده است.

عبور از صراط

در وصف مرحله عبور از صراط گفته شده است که صراط پُلی است که بر روی جهنم کشیده شده و تا کسی از آن نگذرد داخل بهشت نمی‌شود. در روایات آمده است که از مو باریک‌تر و از شمشیر برنده تر و از آتش گرم‌تر است، و مؤمنان خالص در کمال آرامش، و به سرعت و بدون ترس از آن عبور می‌کنند. اما برخی با دشواری و همراه ترس و نگرانی بالاخره از آن می‌گذرند و عده ای از روی آن پل به جهنم می‌افتند.

نمونه آن صراط در دنیا نیز وجود دارد که در واقع گذر از این صراط پی آمدش عبور آسان از صراط یاده شده در آخرت است و آن عبارت است از دین حق و راه ولایت و متابعت از امیرمؤمنان و سایر امامان معصوم(ع)، هر کسی که در دنیا از این صراط یعنی راه ولایت عدول کند و به انحراف کشیده شود و مسیر غیر ولایت را برگزیند و با گفتار یا کردار خود در جهت خلاف آن حرکت نماید، در آخرت از پل نمی‌تواند عبور کند و بالاخره در هنگام عبور از آن پایش می‌لرزد و در جهنم سقوط می‌کند.[۶]

مواقف دیگر

مواقف ذکر شده از مواقف معروف است که در قرآن و روایات در مورد آن بحث شده است. بر اساس حدیثی از امام صادق(ع)، مواقف قیامت ۵۰ موقف معرفی شده است. «ان في القيامه خمسين موقفاً لكل موقفٍ الف سنه؛ در قيامت پنجاه موقف وجود دارد كه هر موقف آن هزار سال است.»[۷]

علاوه بر این در برخی از روایات، سؤال از برخی از اعمال مانند نماز به صورت خاص ذکر شده است. برخی از بزرگان بنابر این روایات، هر یک از این اعمال را یک موقف به شمار آورده‌اند. عده‌ای دیگر نیز هر یک از منازل را دارای چند موقف دانسته‌اند، مثلاً منزل سنجش اعمال دارای چندین موقف است.


منابع

  1. نهج البلاغه، خطبه ۲۲۱.
  2. نهج البلاغه، خطبه ۱۵۸.
  3. قمی، شیخ عباس، منارل الآخره، نشر مؤسسه در راه حق، قم، ۱۳۶۵ ش، ص۲۰.
  4. طباطبایی، سید محمد حسین، شیعه در اسلام، تهران، نشر دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۴۸ ش، ص۱۰۰.
  5. مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، تهران، نشر دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۷ ش، ج۶، ص۴۶.
  6. قمی، شیخ عباس، منازل الآخره، نشر پیشین، ص۱۱۸؛ و موسوی خمینی، سید روح الله، چهل حدیث، نشر مؤسسه آثار امام (ره), ۱۳۷۸ ش، ص۹۸، مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، نشر دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۹ ش، ج۱۳، ص۱۱۹.
  7. بحارالانوار، بیروت، نشر دار الاحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق، ج۷، ص۱۲۷، باب ۶، ح ۵.