تفاوت اعمال در عصر غیبت و عصر ظهور: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۳۳

سؤال

چگونه می‌شود که مردمان زمان حکومت امام زمان(ع) همه خوب باشند اما انسان‌های عصر غیبت بر اساس اعمالشان از آنها بازخواست می‌شود. آیا این عدالت است؟

درگاه‌ها

مردم عصر ظهور و مردم عصر غیبت با هم برابرند و لزوما مردم عصر حضور بهتر از دیگران نیستند. شرایط انجام عمل صالح و گناه برای هر دو گروه یکسان است و خداوند تفاوتی بین بندگان نگذاشته است چرا که غیر از این با عدالت الهی سازگار نیست. انسان‌ها در همه دوره ها دارای اختیار هستند و هر کس به اندازه توان خویش مسؤول رفتار و اعمال خود می‌باشد.

وضعیت انسان در عصر حضور

بر اساس روایات بعد از ظهور و بعد از تسلط بر صالحان بر روی زمین، انسان‌ها در کمال صلح و صفا و برادری و بدون هیچ گونه نزاع و دشمنی زندگی خواهند کرد. امام باقر(ع) می‌فرمایند: در آن زمان مردمان از کیس (اموال) برادران خود برمی‌دارند در حالی که هیچ‌کس دیگری را منع نمی‌کند.^[۱] هم چنین علم و عقل مردم به نهایت خود می‌رسد:

امام صادق(ع) فرمودند: علم بیست و هفت حرف است، آنچه پیامبران آورده‌اند و مردم تا آن زمان (زمان ظهور) هر چه می‌دانند، تنها دو حرف است، هنگامی که حضرت ظهور کنند بیست و پنج حرف دیگر را به مردم می‌آموزند تا علم کامل گردد.^[۲]
امام باقر(ع) می‌فرمایند: هنگامی که قائم ما قیام کند، خداوند سبحان دستش را روی سر مردم قرار می‌دهد، سپس عقل‌های مردم زیاد شده و صبر و حلم آنان کامل می‌گردد.^[۳]

سنجش اعمال مردم در زمان غیبت و زمان ظهور

در این که چه تفاوتی میان اعمال مردم در زمان غیبت و زمان ظهور وجود دارد احتمالاتی مطرح می شود:

حسابرسی دقیق اعمال برای همه انسانها

اگر گفته شود اعمال انسان‌های زمان ظهور امام زمان(ع)، سنجیده نشده و مؤاخذه نمی‌شوند، سخن ناصواب و نادرستی است. قرآن به صراحت بیان می‌کند تمام انسان‌ها مسئول اعمال خود هستند و تنها با این معیار سنجیده می‌شوند: قرآن در سوره زلزال می‌فرماید: ﴿فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ۝۶وَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ۝۷؛ پس هرکس هموزن ذره ای نیکی کند، آن نیکی را ببیند*و هرکس هموزن ذره ای بدی کند، آن بدی را ببیند.﴾(زلزال:۶-۷)

ابتدای سوره راجع به احوالات قیامت است، یعنی تمام انسان‌های خلق شده تا روز قیامت طبق اعمال و رفتار خود سنجیده می‌شوند و همگی مکلف به دستورات الهی‌اند، در صورت انجام فرامین الهی، پاداش گرفته و نتیجه‌اش بهشت برین خواهد بود و اگر مخالفت کنند، عِقاب شده و نتیجه‌اش عذاب و جهنم خواهد بود. این آیه و این مطلب مختص به زمان خاصی نیست بلکه در تمام زمان‌ها جاری است. درست است انسان‌های زمان حکومت امام زمان(عج) طبق روایات وارد شده از عقل و معرفت بالایی برخوردار می‌شوند ولی این رشد سبب مؤاخذه نشدن آنان نمی‌گردد، بلکه آنان نیز مانند تمام انسان‌های گذشته نسبت به اعمال خود مسئول اند و سنجیده می‌شوند.

اختیار انسان در انجام و ترک گناه

اگر منظور این است که انسان‌های زمان عصر حضور امام زمان، همگی بدون اختیار و اراده، متّقی و پارسا می‌شوند، و بدون اراده خود خوب می‌گردند، و در نتیجه همگی اهل بهشت شده و مؤاخذه نمی‌شوند، ولی مردمان اعصار گذشته می‌بایست خودشان تلاش کنند و خود متّقی شوند و بهشت را کسب کنند، این حرف نیز اشتباه است؛ زیرا خداوند انسان را مختار آفریده و نیز ثواب و عقاب، تنها با بودن این اختیار معنی پیدا می‌کند. یعنی اگر مثلاً انسانی نسبت به کاری مجبور باشد و از خود اراده ای نداشته باشد و خداوند بخواهد بخاطر آن کار غیرارادی او را عذاب کند یا اجر و مزدی دهد، این کار قبیح و ناپسند است و عقل آن را زشت می‌شمارد و کار قبیح هم از خداوند صادر نمی‌گردد.

روایاتی که در مقدمه ذکر شد که بیان کرده بودند علم و عقل و معرفت انسان‌ها به نهایت خود می‌رسد، هرگز به معنای نفی اختیار و آزادی مردم نیست، تمام انسان‌ها طبق آیه قرآن در انتخاب اصل دین و عمل بر طبق دستورات آن کاملاً مختار و آزادند، لذا عقاب و ثواب، بهشت و جهنم معنا پیدا می‌کند قرآن در این باره می‌فرماید: ﴿لَا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ ۖ؛ در دین، هیچ اکراه و اجباری نیست [کسی حق ندارد کسی را از روی اجبار وادار به پذیرفتن دین کند، بلکه هر کسی باید آزادانه با به کارگیری عقل و با تکیه بر مطالعه و تحقیق، دین را بپذیرد]﴾(بقره:۲۵۶)

در دین هیچ اجبار و اکراهی نیست. هیچ انسانی در هیچ زمانی مجبور به پذیرش دین نیست، و الا اگر دین او از روی جبر باشد ارزش چندانی ندارد و پاداشی هم نخواهد داشت. هر مقدار علم و آگاهی و معرفت انسانی بالا رود باز انسان قوه اختیار و تصمیم‌گیری خودرا از دست نخواهد داد و باز نسبت به کردار خود مسئول و مورد بازخواست قرار می‌گیرد. در نتیجه متقی و پارسا شدن در زمان حضرت نیز اختیاری است و این خود انسان‌ها هستند که با اختیار خود دین حضرت را قبول و از دستورات ایشان اطاعت می‌کنند. آنچه مسلم است این است که حضرت از مفاسد و گناهان اجتماعی جلوگیری کرده و مظاهر و مکان‌های فساد و تباهی را از بین می‌برد ولی اینکه حضرت در امور شخصی و اعتقادی و افعال قلبی انسان‌ها دخالتی داشته باشند، مطلبی قابل قبول نیست حضرت نسبت به این امور وظیفه ندارند و هر شخص خود مسئول اعمال خودش می‌باشد. خلاصه اینکه رشد و بالندگی عقلی انسان‌ها در زمان حکومت حضرت هرگز به معنی نفی اختیار و سلب آزادی آنها در اعمال و کردارشان نمی‌باشد.

عدالت الهی در برخورداری انسانها از امکانات هر عصر

اگر انسان‌های عصر حضور امام زمان از رشد و بالندگی عقلی و معرفتی و علمی برخوردار می‌شوند و سایر انسان‌ها در اعصار گذشته از این نعمت محروم بوده‌اند، عدالت الهی زیر سؤال می‌رود، در پاسخ باید گفت: قرآن در سوره بقره می‌فرماید: ﴿لَا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا ۚ؛ خدا هیچ کس را جز به اندازه توانایی اش تکلیف نمی کند.﴾(بقره:۲۸۶)

خداوند هیچ‌کس را به بیش از توان خود تکلیف نمی‌کند. این معنای عدالت است، یعنی خداوند در روز قیامت از هر فرد به اندازه توانایی علم، درک و معرفت او تکلیف می‌خواهد. یعنی اگر از انسان‌های کنونی و از انسان‌های زمان حکومت که دارای عقل و علم کامل‌تر هستند به یک اندازه تکلیف بخواهد جای این سؤال می‌ماند که آیا این عدالت است یا خیر.

طبق آیه بالا آنان که از چنین مزایایی برخوردارند دارای تکالیف و اعمال سنگین تری نسبت به مردمان سایر اعصار خواهند بود و روز قیامت نیز با توجه به این مزایا بازخواست می‌شوند. این سنت الهی در تمام زمان جاری است، قطعاً یک عالم دینی با یک انسان ساده که خیلی از علم دین نمی‌داند در نزد خداوند یکسان نیستند و البته اجر و مزد آنها نیز یکسان نخواهد بود. در نتیجه مقتضای عدل الهی این نیست که به همه انسان‌ها به یک نسبت علم و آگاهی و شعور و معرفت دهد، بلکه مقتضای عدالت حضرت حق این است که از هر کس به اندازه توانایی‌های او تکلیف بخواهد و بازخواست کند و بر همین مبنا پاداش دهد یا عقاب کند.

این در حالی است که در بعضی روایات انتظار فرج را بهترین عمل نامیده‌اند. هم چنین انسان‌های زمان غیبت کبری را که بر عقیده خود ثابت قدم مانده‌اند، برترین انسان‌ها معرفی کرده است، به‌طور مثال پیغمبر اکرم(ص) می‌فرمایند: افضل اعمال امت من انتظار فرج است.^[۴]

هم چنین امام سجاد(ع) می‌فرمایند: برای دوازدهمین وصی از اوصیاء پیغمبر غیبتی است و برای مردمان زمان غیبت او که قائل به امامت او هستند و منتظر او، فضیلتی است بیشتر از مردمان تمام زمان‌ها و… آنان مجاهدانی هستند که در زمان رسول خدا(ص) با شمشیرهای شان می‌جنگیدند، آنها مخلصان حقیقی خداوند و شیعیان واقعی ما هستند.^[۵] این روایات بیان می‌کنند مردمان زمان غیبت، حتی بر مردمان زمان حکومت حضرت با آن همه علم و عقل برترند.

مطالعه بیشتر

دادگستر جهان، آیت الله امینی.
سودای روی دوست، مرتضی آقا تهرانی.
منتخب الأثر، آیت الله صافی گلپایگانی.

منابع

↑ صافی گلپایگانی، لطف الله، منتخب الاثر، ناشر، مکتب المولف، انتشارات سلمان فارسی، ۱۴۲۲ق، چاپ اول ج۳، ص۱۷۴–۱۷۰.
↑ صافی گلپایگانی، لطف الله، منتخب الاثر، ناشر، مکتب المولف، انتشارات سلمان فارسی، ۱۴۲۲ق، چاپ اول ج۳، ص۱۷۴–۱۷۰.
↑ صافی گلپایگانی، لطف الله، منتخب الاثر، ناشر، مکتب المولف، انتشارات سلمان فارسی، ۱۴۲۲ق، چاپ اول ج۳، ص۱۷۴–۱۷۰.
↑ مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، بیروت، انتشارات الوفاء، ۱۴۰۴ق، ج۵۲، ص۱۲۲.
↑ مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، بیروت، انتشارات الوفاء، ۱۴۰۴ق، ج۵۲، ص۱۲۲.

[1] صافی گلپایگانی، لطف الله، منتخب الاثر، ناشر، مکتب المولف، انتشارات سلمان فارسی، ۱۴۲۲ق، چاپ اول ج۳، ص۱۷۴–۱۷۰.

[2] صافی گلپایگانی، لطف الله، منتخب الاثر، ناشر، مکتب المولف، انتشارات سلمان فارسی، ۱۴۲۲ق، چاپ اول ج۳، ص۱۷۴–۱۷۰.

[3] صافی گلپایگانی، لطف الله، منتخب الاثر، ناشر، مکتب المولف، انتشارات سلمان فارسی، ۱۴۲۲ق، چاپ اول ج۳، ص۱۷۴–۱۷۰.

[4] مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، بیروت، انتشارات الوفاء، ۱۴۰۴ق، ج۵۲، ص۱۲۲.

[5] مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، بیروت، انتشارات الوفاء، ۱۴۰۴ق، ج۵۲، ص۱۲۲.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 {{شروع متن}}
 {{سوال}}
-چگونه مي شود که مردمان زمان حکومت امام زمان همه خوب مي باشند اما انسان هاي قديم بر اساس اعمالشان ازآنها بازخواست مي شود. آيا اين عدالت است؟
+چگونه می‌شود که مردمان زمان حکومت امام زمان(ع) همه خوب باشند اما انسان‌های عصر غیبت بر اساس اعمالشان از آنها بازخواست می‌شود. آیا این عدالت است؟
 {{پایان سوال}}
 {{پاسخ}}
-بر اساس روايات وارد شده از معصومين(ع) حضرت بقيۀ الله الأعظم حجۀ بن الحسن بعد از ظهور و بعد از تسلط بر صالحان بر روي زمين خواهد بود و انسان ها در کنار هم در کمال صلح و صفا و برادري و بدون هيچ گونه نزاع و دشمني زندگي خواهند کرد. به طور مثال امام باقر(ع) مي فرمايند: « در آن زمان مردمان از کيس (اموال) برادران خود بر مي دارند در حالي که هيچ کس ديگري را منع نمي کند».}}<ref>صافي گلپايگاني، لطف الله، منتخب الاثر، ناشر، مکتب المولف، انتشارات سلمان فارسي، ۱۴۲۲ق، چاپ اول ج۳، ص۱۷۴ ـ ۱۷۰.</ref> هم چنين علم و عقل و حلم مردم به نهايت خود مي رسد، امام صادق(ع) در اين باره مي فرمايند: علم بيست و هفت حرف است، آنچه پيامبران آورده اند و مردم تا آن زمان (زمان ظهور) مي دانند، تنها دو حرف است، هنگامي که حضرت ظهور کنند بيست و پنج حرف ديگر را به مردم مي آموزند تا علم کامل گردد».<ref>همان.</ref> امام باقر(ع) مي فرمايند: « هنگامي که قائم ما قيام کند، خداوند سبحان دستش را روي سر مردم قرار مي دهد، سپس عقل هاي مردم زياد شده و صبر و حلم آنان کامل مي گردد».<ref>همان.</ref>
+{{درگاه|مهدویت}}
+مردم [[عصر ظهور]] و مردم [[عصر غیبت]] با هم برابرند و لزوما مردم عصر حضور بهتر از دیگران نیستند. شرایط انجام عمل صالح و گناه برای هر دو گروه یکسان است و [[خداوند]] تفاوتی بین بندگان نگذاشته است چرا که غیر از این با [[عدالت الهی]] سازگار نیست. انسان‌ها در همه دوره ها دارای اختیار هستند و هر کس به اندازه توان خویش مسؤول رفتار و اعمال خود می‌باشد.
-حال با توجه به اين مقدمه اگر منظور شما از سئوال اين است که انسان هاي زمان حکومت و بعد از آن، ديگر نسبت به اعمال آنها سنجيده نشده و مواخذه نمي شوند، اين سخن ناصواب و نادرستي است. زيرا قرآن به صراحت بيان مي کند تمام انسان ها مسئول اعمال خود هستند و تنها با اين معيار سنجيده مي شوند، در اين باره در سوره زلزال مي فرمايد: « هر کس که به اندازه ذرۀ مثقالي (به تعبير فارسي: به اندازه سرسوزني) کار نيک انجام دهد آن را مي بيند، و نيز هر کس به اندازه ذرۀ مثقالي کار شر انجام دهد آن را مي بيند»<ref>زلزال / ۷ـ ۶.</ref>. صدر سوره راجع به احوالات قيامت است، يعني تمام انسان هاي خلق شده تا روز قيامت طبق اعمال و رفتار خود سنجيده مي شوند و همگي مکلف به دستورات الهي اند، در صورت انجام آن فرامين پاداش گرفته و نتيجه اش بهشت برين خواهد بود و اگر مخالفت کنند، عقاب شده و نتيجه اش عذاب و جهنم خواهد بود. اين آيه و اين مطلب مختص به زمان خاصي نيست بلکه در تمام زمان ها جاري است، کلمه « من» که در آيه آمده از الفاظ عموم است و تمام انسان ها اعم از زن و مرد را در بر مي گيرد در همه زمان ها، درست است انسان هاي زمان حکومت امام زمان(عج) طبق روايات وارد شده از عقل و معرفت بالايي برخوردار مي شوند ولي اين رشد سبب مواخذه نشدن آنان نمي گردد، بلکه آنان نيز مانند تمام انسان هاي اعصار گذشته نسبت به اعمال خود مسئول اندو سنجيده مي شوند.
+==وضعیت انسان در عصر حضور ==
+بر اساس روایات بعد از ظهور و بعد از تسلط بر صالحان بر روی زمین، انسان‌ها در کمال صلح و صفا و برادری و بدون هیچ گونه نزاع و دشمنی زندگی خواهند کرد. [[امام باقر(ع)]] می‌فرمایند: در آن زمان مردمان از کیس (اموال) برادران خود برمی‌دارند در حالی که هیچ‌کس دیگری را منع نمی‌کند.<ref>صافی گلپایگانی، لطف الله، منتخب الاثر، ناشر، مکتب المولف، انتشارات سلمان فارسی، ۱۴۲۲ق، چاپ اول ج۳، ص۱۷۴–۱۷۰.</ref> هم چنین علم و عقل مردم به نهایت خود می‌رسد:
-اما اگر منظور شما اين است که انسان هاي زمان حکومت همگي بدون اختيار و اراده، متّقي و پارسا مي شوند، و بدون اراده خود خوب مي گردند، لذا همگي اهل بهشت شده و مواخذه نمي شوند، ولي مردمان اعصار گذشته مي بايست خودشان تلاش کنند و خود متّقي شوند و بهشت را کسب کنند، اين حرف نيز اشتباه است. زيرا خداوند سبحان انسان را مختار آفريده و نيز ثواب و عقاب تنها با بودن اين اختيار معني پيدا مي کند. يعني اگر مثلا انساني نسبت به کاري مجبور باشد و از خود اراده اي نداشته باشد و خداوند سبحان بخواهد بخاطر آن کار غير ارادي او را عذاب کند و يا اجر و مزدي دهد، اين کار قبيح است و ناپسند و عقل آن را زشت مي شمارد و کار قبيح هم از خداوند فيّاض صادر نمي گردد. رواياتي که در مقدمه ذکر شد که بيان کرده بودند علم و عقل و معرفت انسان ها به نهايت خود مي رسد، هرگز به معناي نفي اختيار و آزادي مردم نيست، تمام انسان ها طبق آيه قرآن در انتخاب اصل دين و عمل بر طبق دستورات آن کاملا مختار و آزادند، لذا عقاب و ثواب، بهشت و جهنم معنا پيدا مي کند قرآن در اين باره مي فرمايد: {{قرآن|لا اکراه في الدين<ref>بقره / ۲۵۶.</ref>؛ «در دين هيچ اجبار و اکراهي نيست». هيچ انساني در هيچ زماني مجبور به پذيرش دين نيست، و الا اگر دين او از روي جبر باشد ارزش چنداني ندارد و پاداشي هم نخواهد داشت. هر مقدار علم و آگاهي و معرفت انساني بالا رود باز انسان قوه اختيار و تصميم گيري خودرا از دست نخواهد داد و باز نسبت به کردار خود مسئول و مورد بازخواست قرار مي گيرد. در نتيجه متقي و پارسا شدن در زمان حضرت نيز اختياري است و اين خود انسان ها هستند که با اختيار خود دين حضرت را قبول و از دستورات ايشان اطاعت مي کنند. آنچه مسلم است اين است که حضرت از مفاسد و گناهان اجتماعي جلوگيري کرده و مظاهر و مکان هاي فساد و تباهي را از بين مي برد ولي اينکه حضرت در امور شخصي و اعتقادي و افعال قلبي انسان ها دخالتي داشته باشند، مطلبي قابل قبول نيست حضرت نسبت به اين امور وظيفه ندارند و هر شخص خود مسئول اعمال خودش مي باشد. خلاصه اينکه رشد و بالندگي عقلي انسان ها در زمان حکومت حضرت هرگز به معني نفي اختيار و سلب آزادي آنها در اعمال و کردارشان نمي باشد.
+* [[امام صادق(ع)]] فرمودند: علم بیست و هفت حرف است، آنچه [[پیامبران]] آورده‌اند و مردم تا آن زمان (زمان ظهور) هر چه می‌دانند، تنها دو حرف است، هنگامی که حضرت ظهور کنند بیست و پنج حرف دیگر را به مردم می‌آموزند تا علم کامل گردد.<ref>صافی گلپایگانی، لطف الله، منتخب الاثر، ناشر، مکتب المولف، انتشارات سلمان فارسی، ۱۴۲۲ق، چاپ اول ج۳، ص۱۷۴–۱۷۰.</ref>
+* امام باقر(ع) می‌فرمایند: هنگامی که قائم ما قیام کند، خداوند سبحان دستش را روی سر مردم قرار می‌دهد، سپس عقل‌های مردم زیاد شده و صبر و حلم آنان کامل می‌گردد.<ref>صافی گلپایگانی، لطف الله، منتخب الاثر، ناشر، مکتب المولف، انتشارات سلمان فارسی، ۱۴۲۲ق، چاپ اول ج۳، ص۱۷۴–۱۷۰.</ref>
-اما اگر سئوال شما اين است که چون انسان هاي زمان حکومت حضرت از رشد و بالندگي عقلي و معرفتي و علمي برخوردارند و ساير انسان ها در اعصار گذشته از اين نعمت محروم بوده اند، لذا عدالت الهي زير سئوال مي رود، در پاسخ بايد گفت: قرآن در سوره بقره مي فرمايد: {{قرآن|لا يکلف الله نفساً الا وسعها}}<ref>بقره / ۲۳۳.</ref>؛ «خداوند هيچ کس را به بيش از توان خود تکليف نمي کند». اين معناي عدالت است، يعني خداوند سبحان روز قيامت از هر فرد به اندازه توانايي علم، درک و معرفت او تکليف مي خواهد. يعني اگر از انسان هاي کنوني و از انسان هاي زمان حکومت که داراي عقل و علم کامل شده اند به يک اندازه تکليف بخواهد جاي اين سئوال مي ماند که آيا اين عدالت است يا خير.
+==سنجش اعمال مردم در زمان غیبت و زمان ظهور==
+در این که چه تفاوتی میان اعمال مردم در زمان غیبت و زمان ظهور وجود دارد احتمالاتی مطرح می شود:
-ولي طبق آيه بالا آنان که از چنين مزايايي برخوردارند داراي تکاليف و اعمال سنگين تري نسبت به مردمان ساير اعصار خواهند بود و روز قيامت نيز با توجه به اين مزايا بازخواست مي شوند. اين سنت الهي در تمام زمان جاري است، قطعا يک عالم ديني يا يک انسان ساده که خيلي از علم دين نمي داند در نزد خداوند سبحان يکسان نيستند و البته اجر و مزد آنها نيز يکسان نخواهد بود. در نتيجه مقتضاي عدل الهي اين نيست که به همه انسان ها به يک نسبت علم و آگاهي و شعور و معرفت دهد، بلکه مقتضاي عدالت حضرت حق اين است که از هر کس به اندازه توانايي هاي او تکليف بخواهد و بازخواست کند و بر همين مبنا پاداش دهد يا عقاب کند.
+===حسابرسی دقیق اعمال برای همه انسانها===
+اگر گفته شود اعمال انسان‌های زمان ظهور [[امام زمان(ع)]]، سنجیده نشده و مؤاخذه نمی‌شوند، سخن ناصواب و نادرستی است. قرآن به صراحت بیان می‌کند تمام انسان‌ها مسئول اعمال خود هستند و تنها با این معیار سنجیده می‌شوند:
+[[قرآن]] در سوره زلزال می‌فرماید: {{قرآن|فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ|۶|وَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ|۷|ترجمه=پس هرکس هموزن ذره ای نیکی کند، آن نیکی را ببیند*و هرکس هموزن ذره ای بدی کند، آن بدی را ببیند.|سوره=زلزال|آیه=۶-۷}}
-اين در حالي است که در بعضي روايات انتظار فرج را بهترين عمل ناميده اند. هم چنين انسان هاي زمان غيبت کبري را که بر عقيده خود ثابت قدم مانده اند، برترين انسان ها معرفي کرده است، به طور مثال پيغمبر اکرم ـ صلي الله عليه وآله و سلم ـ مي فرمايند: «افضل اعمال امت من انتظار فرج است».<ref>مجلسي، محمد باقر، بحارالأنوار، بيروت، انتشارات الوفاء، ۱۴۰۴ق، ج۵۲، ص۱۲۲.</ref>
+ابتدای سوره راجع به احوالات قیامت است، یعنی تمام انسان‌های خلق شده تا روز قیامت طبق اعمال و رفتار خود سنجیده می‌شوند و همگی مکلف به دستورات الهی‌اند، در صورت انجام فرامین الهی، پاداش گرفته و نتیجه‌اش بهشت برین خواهد بود و اگر مخالفت کنند، عِقاب شده و نتیجه‌اش عذاب و جهنم خواهد بود. این آیه و این مطلب مختص به زمان خاصی نیست بلکه در تمام زمان‌ها جاری است. درست است انسان‌های زمان حکومت امام زمان(عج) طبق روایات وارد شده از عقل و معرفت بالایی برخوردار می‌شوند ولی این رشد سبب مؤاخذه نشدن آنان نمی‌گردد، بلکه آنان نیز مانند تمام انسان‌های گذشته نسبت به اعمال خود مسئول اند و سنجیده می‌شوند.
-هم چنين امام سجاد(ع) مي فرمايند: « براي دوازدهمين وصي از اوصياء پيغمبر غيبتي است و براي مردمان زمان غيبت او که قائل به امامت او هستند و منتظر او، فضيلتي است بيشتر از مردمان تمام زمان ها و... آنان مجاهداني هستند که در زمان رسول خدا(ص) با شمشيرهاي شان مي جنگيدند، آنها مخلصان حقيقي خداوند و شيعيان واقعي ما هستند».<ref>همان.</ref> اين روايات بيان مي کنند مردمان زمان غيبت، حتي بر مردمان زمان حکومت حضرت با آن همه علم و عقل برترند.
+===اختیار انسان در انجام و ترک گناه===
+اگر منظور این است که انسان‌های زمان عصر حضور امام زمان، همگی بدون اختیار و اراده، متّقی و پارسا می‌شوند، و بدون اراده خود خوب می‌گردند، و در نتیجه همگی اهل [[بهشت]] شده و مؤاخذه نمی‌شوند، ولی مردمان اعصار گذشته می‌بایست خودشان تلاش کنند و خود متّقی شوند و بهشت را کسب کنند، این حرف نیز اشتباه است؛ زیرا خداوند انسان را مختار آفریده و نیز ثواب و عقاب، تنها با بودن این اختیار معنی پیدا می‌کند. یعنی اگر مثلاً انسانی نسبت به کاری مجبور باشد و از خود اراده ای نداشته باشد و خداوند بخواهد بخاطر آن کار غیرارادی او را عذاب کند یا اجر و مزدی دهد، این کار قبیح و ناپسند است و عقل آن را زشت می‌شمارد و کار قبیح هم از خداوند صادر نمی‌گردد.
+روایاتی که در مقدمه ذکر شد که بیان کرده بودند علم و عقل و معرفت انسان‌ها به نهایت خود می‌رسد، هرگز به معنای نفی [[اختیار]] و آزادی مردم نیست، تمام انسان‌ها طبق آیه قرآن در انتخاب اصل دین و عمل بر طبق دستورات آن کاملاً مختار و آزادند، لذا عقاب و ثواب، [[بهشت]] و [[جهنم]] معنا پیدا می‌کند قرآن در این باره می‌فرماید: {{قرآن|لَا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ ۖ|ترجمه=در دین، هیچ اکراه و اجباری نیست [کسی حق ندارد کسی را از روی اجبار وادار به پذیرفتن دین کند، بلکه هر کسی باید آزادانه با به کارگیری عقل و با تکیه بر مطالعه و تحقیق، دین را بپذیرد]|سوره=بقره|آیه=۲۵۶}}
+در دین هیچ اجبار و اکراهی نیست. هیچ انسانی در هیچ زمانی مجبور به پذیرش دین نیست، و الا اگر دین او از روی جبر باشد ارزش چندانی ندارد و پاداشی هم نخواهد داشت. هر مقدار علم و آگاهی و معرفت انسانی بالا رود باز انسان قوه اختیار و تصمیم‌گیری خودرا از دست نخواهد داد و باز نسبت به کردار خود مسئول و مورد بازخواست قرار می‌گیرد. در نتیجه متقی و پارسا شدن در زمان حضرت نیز اختیاری است و این خود انسان‌ها هستند که با اختیار خود دین حضرت را قبول و از دستورات ایشان اطاعت می‌کنند. آنچه مسلم است این است که حضرت از مفاسد و گناهان اجتماعی جلوگیری کرده و مظاهر و مکان‌های فساد و تباهی را از بین می‌برد ولی اینکه حضرت در امور شخصی و اعتقادی و افعال قلبی انسان‌ها دخالتی داشته باشند، مطلبی قابل قبول نیست حضرت نسبت به این امور وظیفه ندارند و هر شخص خود مسئول اعمال خودش می‌باشد. خلاصه اینکه رشد و بالندگی عقلی انسان‌ها در زمان حکومت حضرت هرگز به معنی نفی اختیار و سلب آزادی آنها در اعمال و کردارشان نمی‌باشد.
+===عدالت الهی در برخورداری انسانها از امکانات هر عصر===
+اگر انسان‌های عصر حضور امام زمان از رشد و بالندگی عقلی و معرفتی و علمی برخوردار می‌شوند و سایر انسان‌ها در اعصار گذشته از این نعمت محروم بوده‌اند، عدالت الهی زیر سؤال می‌رود، در پاسخ باید گفت: قرآن در سوره بقره می‌فرماید: {{قرآن|لَا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا ۚ|ترجمه=خدا هیچ کس را جز به اندازه توانایی اش تکلیف نمی کند.|سوره=بقره|آیه=۲۸۶}}
+[[خداوند]] هیچ‌کس را به بیش از توان خود تکلیف نمی‌کند. این معنای عدالت است، یعنی خداوند در روز قیامت از هر فرد به اندازه توانایی علم، درک و معرفت او تکلیف می‌خواهد. یعنی اگر از انسان‌های کنونی و از انسان‌های زمان حکومت که دارای عقل و علم کامل‌تر هستند به یک اندازه تکلیف بخواهد جای این سؤال می‌ماند که آیا این عدالت است یا خیر.
+طبق آیه بالا آنان که از چنین مزایایی برخوردارند دارای تکالیف و اعمال سنگین تری نسبت به مردمان سایر اعصار خواهند بود و روز قیامت نیز با توجه به این مزایا بازخواست می‌شوند. این سنت الهی در تمام زمان جاری است، قطعاً یک عالم دینی با یک انسان ساده که خیلی از علم دین نمی‌داند در نزد خداوند یکسان نیستند و البته اجر و مزد آنها نیز یکسان نخواهد بود. در نتیجه مقتضای عدل الهی این نیست که به همه انسان‌ها به یک نسبت علم و آگاهی و شعور و معرفت دهد، بلکه مقتضای عدالت حضرت حق این است که از هر کس به اندازه توانایی‌های او تکلیف بخواهد و بازخواست کند و بر همین مبنا پاداش دهد یا عقاب کند.
+این در حالی است که در بعضی روایات انتظار فرج را بهترین عمل نامیده‌اند. هم چنین انسان‌های زمان غیبت کبری را که بر عقیده خود ثابت قدم مانده‌اند، برترین انسان‌ها معرفی کرده است، به‌طور مثال [[پیغمبر اکرم(ص)]] می‌فرمایند: افضل اعمال امت من انتظار فرج است.<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، بیروت، انتشارات الوفاء، ۱۴۰۴ق، ج۵۲، ص۱۲۲.</ref>
+هم چنین [[امام سجاد(ع)]] می‌فرمایند: برای دوازدهمین وصی از اوصیاء پیغمبر غیبتی است و برای مردمان زمان غیبت او که قائل به امامت او هستند و منتظر او، فضیلتی است بیشتر از مردمان تمام زمان‌ها و… آنان مجاهدانی هستند که در زمان رسول خدا(ص) با شمشیرهای شان می‌جنگیدند، آنها مخلصان حقیقی خداوند و شیعیان واقعی ما هستند.<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، بیروت، انتشارات الوفاء، ۱۴۰۴ق، ج۵۲، ص۱۲۲.</ref> این روایات بیان می‌کنند مردمان زمان غیبت، حتی بر مردمان زمان حکومت حضرت با آن همه علم و عقل برترند.
 {{پایان پاسخ}}
 {{مطالعه بیشتر}}
-==معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:==
-۱ـ دادگستر جهان، آيت الله اميني.
-۲ـ سوداي روي دوست، مرتضي آقا تهراني.
-۳ـ منتخب الأثر، آيت الله صافي گلپايگاني.
+==مطالعه بیشتر ==
+* ''دادگستر جهان''، آیت الله امینی.
+* ''سودای روی دوست''، مرتضی آقا تهرانی.
+* ''منتخب الأثر''، آیت الله صافی گلپایگانی.
 {{پایان مطالعه بیشتر}}
-==منابع==
+== منابع ==
-<references />
+{{پانویس|۲}}
 {{شاخه
-  | شاخه اصلی =
+  | شاخه اصلی =کلام
-|شاخه فرعی۱ =
+| شاخه فرعی۱ =مهدویت
-|شاخه فرعی۲ =
+| شاخه فرعی۲ =امام زمان(ع)
-|شاخه فرعی۳ =
+| شاخه فرعی۳ =
 }}
 {{تکمیل مقاله
   | شناسه =
   | تیترها =
-  | ویرایش =
+  | ویرایش =شد
   | لینک‌دهی =
   | ناوبری =
   | نمایه =
   | تغییر مسیر =
   | ارجاعات =
-  | بازبینی =
+  | بازبینی نویسنده =
-  | تکمیل =
+ | ارزیابی کمی =
-  | اولویت =
+  | تکمیل =
-  | کیفیت =
+  | اولویت =ب
+  | کیفیت =ب
 }}
 {{پایان متن}}