مقصود از موسیقی آیات قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۲: خط ۲:
{{سوال}}
{{سوال}}
منظور از موسیقی آیات قرآن چیست؟
منظور از موسیقی آیات قرآن چیست؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}{{نیازمند گسترش}}{{پاسخ}}موسیقی قرآن، نظم و ترتیب حروف و کلمات و آیات قرآن است که آن را به صورت یک آهنگ دلنشین درآورده است. برخی این موسیقی را در حد اعجاز می‌دانند که یکی از وجوه فصاحت و بلاغت قرآن است.
{{پاسخ}}یکی از وجوه فصاحت و بلاغت قرآن موسیقی آن است.


در توضیح آن گفته شده اسلوبِ بیان و سبک و شیوه نظم قرآن چنان است که نغمه‌آفرین و دارای آوای جان‌بخش و روح‌افزا است. هماهنگی حروف هر کلمه نسبت به حروف کلمات هم ردیف آن، چنان هم‌ساز و دم‌سازند که از آهنگ‌های وزین و نوای متین و افسون‌گر حکایت دارد. جمله‌بندی‌های کوتاه و بلند قرآن به گونه‌ای تنظیم یافته که با ألحان و نغمه‌های صوتی همگون می‌باشد و تا قاری و تلاوت‌کننده قرآن با آهنگ‌های والای صوتی آشنایی نداشته باشد نمی‌تواند آن گونه که جمله‌بندی‌های قرآن شکل یافته است، تلاوت نماید.<ref>معرفت، محمد هادی، علوم قرآنی، انتشارات مؤسسه فرهنگی التمهید، چاپ اول، ۱۳۷۸، ص۳۵۸.</ref>
جمله‌بندی‌های کوتاه و بلند قرآن به گونه‌ای تنظیم یافته که با ألحان و نغمه‌های صوتی همگون می‌باشد و تا قاری و تلاوت‌کننده قرآن با موسیقی خاص قرآن آشنایی نداشته باشد نمی‌تواند آن گونه که جمله‌بندی‌های قرآن شکل یافته است، تلاوت نماید.<ref>معرفت، محمد هادی، علوم قرآنی، انتشارات مؤسسه فرهنگی التمهید، چاپ اول، ۱۳۷۸، ص۳۵۸.</ref>


استاد درّاز از قرآن‌پژوهان معاصر در این رابطه می‌گوید: وقتی آدمی می‌بیند که از این مخرج‌های سخت‌جوش، چنین گوهرهای تابناکی با این ترتیب حروف و چنان آذین بندی بیرون آمده، التذاذی بی حساب می‌برد و وجدی بی‌انتها به او دست می‌دهد. در این حروف گویی یکی می‌نوازد، دیگری طنین‌انداز، سومین نجواگر است و چهارمین بانگ برآورنده، پنجمین نَفَس را می‌لغزاند و ششمین راه نَفَس را می‌بندد و شما زیبایی آهنگ را در دسترس خود می‌یابید؛ مجموعه‌ای گوناگون و هم‌ساز، نه تکرار مکرّر و نه یاوه‌دار، نه سستی و نه غفلت، نه تنافری در حروف و آواها.<ref>نگاه کنید به استاد دراز، النبأ العظیم، ص۹۴–۹۹.</ref>
== جنبهٔ موسیقایی آیات قرآن ==
تکواژها، هجاها و واج ها در قرآن، صرف نظر از معانی آنها، به ترتیب و آمیزه هایی آمده و واژگانی را ساخته که صداهای کوتاه و بلند آن، سکون و تشدید و مد آن و آواهای یک یک حروفش نوا، موسیقی و الحانی را برای مؤمنان تداعی می‌کند.<ref>فراستخواه، مقصود، زبان قرآن، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۹۶، ص۱۰۲.</ref>


از باب نمونه به این آیات توجه شود.{{قرآن|قال اَفَرَأیتُم ما کُنتُم تَعبُدُونَ، اَنتُم و آباؤُکُم الاقدمون، فانهم عَدُوٌّ لی اِلّا رَبَّ العالَمینَ، الَّذی خلقنی فهو یَهدِینَ، وَ الَّذی هُوَ یطعمنی وَ یَسقینِ، و اِذا مَرِضتُ فَهُوَ یَشفینِ، والّذی یُمیتُنی ثم یُحیِین و الّذی اَطمَعُ اَن یَغفِرَ لی خَطیئَتی یومَ الدین}}<ref>شعراء/ ۷۵–۸۲.</ref>
== موسیقی باطنی ==
مصطفی محمود در این رابطه می‌گوید: قرآن، شعر یا نثر یا کلمات مسجّع نیست؛ بلکه ساخته‌ای است جدید، از الفاظی پشت سر هم آمده که از موسیقی باطنی پرده‌برداری می‌کند. موسیقی باطنی با موسیقی ظاهری تفاوت زیادی دارد. موسیقی ظاهری، توسط شاعر و از راه دو قسم کردن کلام به قسمت‌های متساوی و دارای قافیه، به وجود می‌آید. همانند: قال لی صاحبی لیعلم مأبی***اتحبّ القتول اخت الرّباب


«یاء متکلم» در کلمات یهدین، یسقین، یشفین و یحیین، به خاطر حفظ قافیه با کلماتی چون «تعبدون، الاقدمون، الدین و …» برگرفته شده است.
در این بیت موسیقی از خارج عبارت به گوش می‌رسد و خود کلام موسیقی ندارد. اما در موسیقی باطنی (داخلی) قرآن، این گونه نیست. وقتی آیات {{قرآن|وَالضُّحَىٰ ﴿١﴾ وَاللَّيْلِ إِذَا سَجَىٰ﴿٢﴾
|سوره=ضحی}} را تلاوت می‌کنی، می‌بینی که از تَقفیه (قافیه دار ساختن) و وزن و تشطیر (جزء جزء کردن) خالی است ولی در عین حال از هر حرف آن، موسیقی به گوش می‌رسد. همچنین است هنگامی که می‌گویی: {{قرآن|الرَّ‌حْمَـٰنُ عَلَى الْعَرْ‌شِ اسْتَوَىٰ
|سوره=طه|آیه=۵}} یا کلمات حضرت زکریا که می‌گوید: {{قرآن|قَالَ رَ‌بِّ إِنِّي وَهَنَ الْعَظْمُ مِنِّي وَاشْتَعَلَ الرَّ‌أْسُ شَيْبًا وَلَمْ أَكُن بِدُعَائِكَ رَ‌بِّ شَقِيًّا |سوره=مریم|آیه=۴}} و هزاران آیه دیگر که موسیقی از خود کلمات می‌جوشد، چنان‌که انسان را متحیر می‌سازد و این خاصیت شگفت‌انگیز است که به مجرد تماس با گوش و قبل از تأمل عقل در معانی آن، خشوع را در نفس انسان، پدیدار می‌سازد.<ref>مصطفی محمود، القرآن محاوله لفهم عصری القرآن، ص۱۲–۱۹؛ به نقل از تلخیص معرفت، محمد هادی، التمهید، ج۲، ص۴۹ تا۵۴.</ref>


نویسنده توانا «مصطفی محمود» در این رابطه می‌گوید: قرآن، شعر یا نثر یا کلمات مسجّع نیست؛ بلکه ساخته‌ای است جدید، از الفاظی پشت سر هم آمده که از موسیقی باطنی پرده‌برداری می‌کند. موسیقی باطنی با موسیقی ظاهری تفاوت زیادی دارد. موسیقی ظاهری، توسط شاعر و از راه دو قسم کردن کلام به قسمت‌های متساوی و دارای قافیه، به وجود می‌آید. همانند:
'''نمونه آیات'''


قال لی صاحبی لیعلم مأبی
آیات [[سوره شعراء]]: {{قرآن|قَالَ أَفَرَ‌أَيْتُم مَّا كُنتُمْ تَعْبُدُونَ ﴿٧٥﴾ أَنتُمْ وَآبَاؤُكُمُ الْأَقْدَمُونَ ﴿٧٦﴾ فَإِنَّهُمْ عَدُوٌّ لِّي إِلَّا رَ‌بَّ الْعَالَمِينَ ﴿٧٧﴾ الَّذِي خَلَقَنِي فَهُوَ يَهْدِينِ ﴿٧٨﴾ وَالَّذِي هُوَ يُطْعِمُنِي وَيَسْقِينِ ﴿٧٩﴾ وَإِذَا مَرِ‌ضْتُ فَهُوَ يَشْفِينِ ﴿٨٠﴾ وَالَّذِي يُمِيتُنِي ثُمَّ يُحْيِينِ ﴿٨١﴾ وَالَّذِي أَطْمَعُ أَن يَغْفِرَ‌ لِي خَطِيئَتِي يَوْمَ الدِّينِ }}


اتحبّ القتول اخت الرّباب
{{مطالعه بیشتر}}


در این بیت موسیقی از خارج عبارت به گوش می‌رسد و خود کلام موسیقی ندارد. اما در موسیقی باطنی (داخلی) قرآن، این گونه نیست. وقتی آیات {{قرآن|والضُّحی و اللَّیلِ اذا سَجی
==مطالعه بیشتر==
}}<ref>الضّحی/ ۱ و ۲.</ref> را تلاوت می‌کنی، می‌بینی که از تَقفیه (قافیه دار ساختن) و وزن و تشطیر (جزء جزء کردن) خالی است ولی در عین حال از هر حرف آن، موسیقی به گوش می‌رسد. همچنین است هنگامی که می‌گویی: {{قرآن|الرَّحمانُ عَلی العَرشِ استوی
}}<ref>طه/ ۵.</ref> یا کلمات حضرت زکریا که می‌گوید: {{قرآن|قال رَبِّ اِنِّی وَهَن العَظم مِنّی وَ اشتَعَلَ الرَّأسُ شَیبا و لَم اَکُن بِدُعائِکَ رَبِّ شَقِیاً
}}<ref>مریم/ ۴.</ref> و هزاران آیه دیگر که موسیقی از خود کلمات می‌جوشد، چنان‌که انسان را متحیر می‌سازد و این خاصیت شگفت‌انگیز است که به مجرد تماس و ملامسه با گوش و قبل از تأمل عقل در معانی آن، خشوع را در نفس انسان، پدیدار می‌سازد.<ref>نگاه کنید به مصطفی محمود، القرآن محاوله لفهم عصری القرآن، ص۱۲–۱۹؛ به نقل از تلخیص معرفت، محمد هادی، التمهید، ج۲، ص۴۹ تا۵۴.</ref>


{{مطالعه بیشتر}}
* مقصود فراستخواه، زبان قرآن، انتشارات علمی فرهنگی.


== مطالعه بیشتر ==
==منابع==
# سعید رضایی، اعجاز نور، مرکز فرهنگی انصارالمهدی.
# محمد هادی معرفت، علوم قرآنی، انتشارات مؤسسه فرهنگی التمهید.
# محمد هادی معرفت، التمهید، جلد ۵.
== منابع ==
{{پانویس|۲}}
{{پانویس|۲}}


{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی = کلام
  | شاخه اصلی = کلام
  |شاخه فرعی۱ = نبوت
  | شاخه فرعی۱ = نبوت
  |شاخه فرعی۲ = معجزات پیامبر اسلام
  | شاخه فرعی۲ = معجزات پیامبر اسلام
  |شاخه فرعی۳ =
  | شاخه فرعی۳ =
}}
}}


{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =
  | شناسه =-
  | تیترها =
  | تیترها =-
  | ویرایش =
  | ویرایش =شد
  | لینک‌دهی =
  | لینک‌دهی =شد
  | ناوبری =
  | ناوبری =
  | نمایه =
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =
  | تغییر مسیر =شد
  | بازبینی =
  | بازبینی =
  | تکمیل =
  | تکمیل =
  | اولویت =
  | اولویت =ج
  | کیفیت =
  | کیفیت =د
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۷ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۵۰

سؤال

منظور از موسیقی آیات قرآن چیست؟

موسیقی قرآن، نظم و ترتیب حروف و کلمات و آیات قرآن است که آن را به صورت یک آهنگ دلنشین درآورده است. برخی این موسیقی را در حد اعجاز می‌دانند که یکی از وجوه فصاحت و بلاغت قرآن است.

جمله‌بندی‌های کوتاه و بلند قرآن به گونه‌ای تنظیم یافته که با ألحان و نغمه‌های صوتی همگون می‌باشد و تا قاری و تلاوت‌کننده قرآن با موسیقی خاص قرآن آشنایی نداشته باشد نمی‌تواند آن گونه که جمله‌بندی‌های قرآن شکل یافته است، تلاوت نماید.[۱]

جنبهٔ موسیقایی آیات قرآن

تکواژها، هجاها و واج ها در قرآن، صرف نظر از معانی آنها، به ترتیب و آمیزه هایی آمده و واژگانی را ساخته که صداهای کوتاه و بلند آن، سکون و تشدید و مد آن و آواهای یک یک حروفش نوا، موسیقی و الحانی را برای مؤمنان تداعی می‌کند.[۲]

موسیقی باطنی

مصطفی محمود در این رابطه می‌گوید: قرآن، شعر یا نثر یا کلمات مسجّع نیست؛ بلکه ساخته‌ای است جدید، از الفاظی پشت سر هم آمده که از موسیقی باطنی پرده‌برداری می‌کند. موسیقی باطنی با موسیقی ظاهری تفاوت زیادی دارد. موسیقی ظاهری، توسط شاعر و از راه دو قسم کردن کلام به قسمت‌های متساوی و دارای قافیه، به وجود می‌آید. همانند: قال لی صاحبی لیعلم مأبی***اتحبّ القتول اخت الرّباب

در این بیت موسیقی از خارج عبارت به گوش می‌رسد و خود کلام موسیقی ندارد. اما در موسیقی باطنی (داخلی) قرآن، این گونه نیست. وقتی آیات ﴿وَالضُّحَىٰ ﴿١﴾ وَاللَّيْلِ إِذَا سَجَىٰ﴿٢﴾(ضحی) را تلاوت می‌کنی، می‌بینی که از تَقفیه (قافیه دار ساختن) و وزن و تشطیر (جزء جزء کردن) خالی است ولی در عین حال از هر حرف آن، موسیقی به گوش می‌رسد. همچنین است هنگامی که می‌گویی: ﴿الرَّ‌حْمَـٰنُ عَلَى الْعَرْ‌شِ اسْتَوَىٰ(طه:۵) یا کلمات حضرت زکریا که می‌گوید: ﴿قَالَ رَ‌بِّ إِنِّي وَهَنَ الْعَظْمُ مِنِّي وَاشْتَعَلَ الرَّ‌أْسُ شَيْبًا وَلَمْ أَكُن بِدُعَائِكَ رَ‌بِّ شَقِيًّا(مریم:۴) و هزاران آیه دیگر که موسیقی از خود کلمات می‌جوشد، چنان‌که انسان را متحیر می‌سازد و این خاصیت شگفت‌انگیز است که به مجرد تماس با گوش و قبل از تأمل عقل در معانی آن، خشوع را در نفس انسان، پدیدار می‌سازد.[۳]

نمونه آیات

آیات سوره شعراء: ﴿قَالَ أَفَرَ‌أَيْتُم مَّا كُنتُمْ تَعْبُدُونَ ﴿٧٥﴾ أَنتُمْ وَآبَاؤُكُمُ الْأَقْدَمُونَ ﴿٧٦﴾ فَإِنَّهُمْ عَدُوٌّ لِّي إِلَّا رَ‌بَّ الْعَالَمِينَ ﴿٧٧﴾ الَّذِي خَلَقَنِي فَهُوَ يَهْدِينِ ﴿٧٨﴾ وَالَّذِي هُوَ يُطْعِمُنِي وَيَسْقِينِ ﴿٧٩﴾ وَإِذَا مَرِ‌ضْتُ فَهُوَ يَشْفِينِ ﴿٨٠﴾ وَالَّذِي يُمِيتُنِي ثُمَّ يُحْيِينِ ﴿٨١﴾ وَالَّذِي أَطْمَعُ أَن يَغْفِرَ‌ لِي خَطِيئَتِي يَوْمَ الدِّينِ


مطالعه بیشتر

  • مقصود فراستخواه، زبان قرآن، انتشارات علمی فرهنگی.

منابع

  1. معرفت، محمد هادی، علوم قرآنی، انتشارات مؤسسه فرهنگی التمهید، چاپ اول، ۱۳۷۸، ص۳۵۸.
  2. فراستخواه، مقصود، زبان قرآن، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۹۶، ص۱۰۲.
  3. مصطفی محمود، القرآن محاوله لفهم عصری القرآن، ص۱۲–۱۹؛ به نقل از تلخیص معرفت، محمد هادی، التمهید، ج۲، ص۴۹ تا۵۴.