امکان درک ذات پروردگار

سؤال

چرا ذات پروردگار را نمی‌توان درک کرد؟

درک ذات خداوند به دلیل علم و عقل محدود بشر و نامحدود بودن ذات الهی ناممکن است. از جهت دیگر ذات خداوند، مثل و مانندی ندارد و برای ما قابل تصور و تطبیق نیست. امام صادق(ع) در حدیثی از تفکر در ذات الهی نهی نموده‌اند.

نامحدود بودن ذات خداوند

نامحدود بودن ذات الهی و محدود بودن عقل و علم و دانش انسان‌ها علت اصلی عدم درک ذات خدواند است. وجود خداوند از هر نظر بی‌نهایت است، ذات او و صفات او مانند علم و قدرت بی پایان و نامحدود است؛ از سویی دیگر آنچه در اختیار‌ انسان‌ها است، همه محدود است. تنها فکر و اشاره اجمالی به ذات و صفات خدا برای انسان‌ها ممکن است.

نبود مِثل و شریک برای خداوند

خداوند از هر جهت مِثل و مانندی ندارد، و منحصر به فرد است، چرا که اگر مثل و مانندی می‌داشت هر دو محدود بودند. پی بردن به وجودی که هیچ گونه مثل و مانندی برای او وجود ندارد و هر چه غیر اوست از ممکنات است بدون شک امکان ندارد چرا که صفات ممکنات با صفات واجب الوجود کاملا متفاوت است.

معرفت اجمالی از ذات الهی

معرفت اجمالی از ذات و صفات خداوند ممکن است. مثلا انسان از اصل وجود، علم، قدرت، اراده الهی و حیات خداوند آگاه است، اما هرگز به عمق و باطن آن دست پیدا نمی‌کند. امام صادق(ع) فرمودند: ««اذا انتهی الکلام الی الله فامسکوا؛ هنگامی که سخن به ذات خدا می‌رسد سکوت کنید» یعنی درباره ذات او سخن نگونید چرا که اندیشه در ذات نامحدود، برای عقول محدود غیرممکن است.