پرش به محتوا

دحوالارض: تفاوت میان نسخه‌ها

Mohammad7576 (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{پیش نویس|در حال نگارش}}
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}{{سوال}}
{{سوال}}
دحو الارض به چه معنی است و در این روز چه اتفاقی افتاده است؟ آیا عقاید اسلامی درباره این روز با مبانی علمی سازگاری دارد؟ فضیلت و اعمال این روز را بیان کنید.»
دحو الارض به چه معنی است و در این روز چه اتفاقی افتاده است؟ چه فضیلت و اعمالی برای این روز وارد شده است؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
روز 25 ذی القعده روز «دحو الارض» نامیده شده است. «دحو الارض» به معنای بسط دادن و گستراندن زمین است. در منابع اسلامی به این معنی و واقعه اشاره شده است. در این باره آمده است که در خلقت زمین ابتدا کعبه خلق شده است و پس از آن زمین گسترش یافته و بقیه زمین خلق گردیده است. علت نامگذاري این روز به «دحو الارض» اين است که چون خداوند بعد از خلق محل کعبه، از آن جا شروع به گستراندن زمين و قابل سکونت قرار دادن زمين نمود. نسبت به نحوه و کیفیت گسترداندن زمین میان صاحب نظران اختلاف نظر وجود دارد. برای این روز اعمالی از جمله نماز، روزه، غسل و خواندن دعایی خاص وارد شده است.
{{درگاه|واژه‌ها}}
روز ۲۵ ذی القعده روز «دحو الارض» نامیده شده است. «دحو الارض» به معنای بسط دادن و گستراندن زمین است. در منابع اسلامی به این معنی و واقعه اشاره شده است. در این باره آمده است که در خلقت زمین ابتدا [[کعبه]] خلق شده است و پس از آن زمین گسترش یافته و بقیه زمین خلق گردیده است. علت نامگذاری این روز به «دحو الارض» این است که چون خداوند بعد از خلق محل کعبه، از آن جا شروع به گستراندن زمین و قابل سکونت قرار دادن زمین نمود. نسبت به نحوه و کیفیت گستراندن زمین میان صاحب نظران اختلاف نظر وجود دارد. برای این روز اعمالی از جمله نماز، روزه، غسل و خواندن دعایی خاص وارد شده است.


== معنای «دَحو الارض» و حادثه واقع شده در این روز ==
== معنای «دَحو الارض» و حادثه واقع شده در این روز ==
«دَحو» از لحاظ لغوي به معناي، بسط دادن و گستراندن است.<ref>{{پک|1=زبیدی|2=بی تا|ک=تاج العروس|ص=304|ج=2}}</ref> «دحو الارض» يعني گستراندن زمين و کشيدن زمين، و نيز به چيزي که گسترده و همچنين کشيده شود (دحو الشيء) گفته مي شود. يعني گسترده شد.<ref>{{پک|1=طریحی|2=1408|ک=مجمع البحرین|ص=14|ج=2}}</ref>
«دَحو» از لحاظ لغوی به معنای، بسط دادن و گستراندن است.<ref>{{پک|1=زبیدی|2=بی تا|ک=تاج العروس|ص=304|ج=2}}</ref> «دحو الارض» یعنی گستراندن زمین و کشیدن زمین، و نیز به چیزی که گسترده و همچنین کشیده شود (دحو الشیء) گفته می‌شود؛ یعنی گسترده شد.<ref>{{پک|1=طریحی|2=1408|ک=مجمع البحرین|ص=14|ج=2}}</ref>


در قرآن، روایات و متون علماء به این معنی اشاره شده است:
در قرآن، روایات و متون علماء به این معنی اشاره شده است:
 
# در آیه ۳۰ [[سوره نازعات]] که می‌فرماید:{{قرآن|وَالْأَرْضَ بَعْدَ ذٰلِکَ دَحَاهَا|ترجمه=و زمین را پس از آن گسترانید|سوره=نازعات|آیه=۳۰}}، اشاره به همین معنی دارد.<ref>{{پک/بن|1=اندیشه1|ک=سایت اندیشه قم|ف=دحو الارض یعنی چه؟ علت این نامگذاری چیست؟|زبان=}}</ref>
# در آيه 30 سوره نازعات که مي فرمايد:{{قرآن|وَالْأَرْضَ بَعْدَ ذَٰلِكَ دَحَاهَا|ترجمه=و زمین را پس از آن گسترانید|سوره=نازعات|آیه=30}}، اشاره به همین معنی دارد.<ref>{{پک/بن|1=اندیشه1|ک=سایت اندیشه قم|ف=دحو الارض يعني چه؟ علت اين نامگذاري چيست؟|زبان=}}</ref>
# هم چنین دعای [[امام علی(ع)]] که می‌فرماید «اللّهم داحی المدحوات» به معنای بسط دهنده و گستراننده زمین و وسعت دهنده آن است و اشاره به این معنی است که خداوند زمین را از کعبه و محل آن گستراند و خداوند در چنین روزی بعد از این که مکان کعبه را ظاهر و آشکار کرد شروع به گستراندن زمین از این نقطه کرد. به همین خاطر، به این روز «دحوالارض» گفته می‌شود یعنی روز گستراندن و بسط دادن به زمین.<ref>{{پک|1=سید رضی|2=1379|ک=نهج االبلاغة|ص=54}}</ref>
# هم چنین دعاي امام علي(ع) که می فرماید «اللّهم داحي المدحوات» به معنای بسط دهنده و گستراننده زمين و وسعت دهنده آن است و اشاره به این معنی است که خداوند زمين را از کعبه و محل آن گستراند و خداوند در چنين روزي بعد از اين که مکان کعبه را ظاهر و آشکار کرد شروع به گستراندن زمين از اين نقطه کرد. به همين خاطر، به این روز «دحوالارض» گفته مي شود يعني روز گستراندن و بسط دادن به زمين.<ref>{{پک|1=ابن منظور|2=1405|ک=لسان العرب|ص=251|ج=14}}</ref>
# در روایتی از امام رضا(ع) نقل شده است که روز ۲۵ ذی القعده همان روز دحوالارض است که در چنین روزی خداوند زمین را از نقطه کعبه وسعت داد و نیز در چنین روزی [[حضرت ابراهیم(ع) در قرآن|حضرت ابراهیم(ع)]] و [[حضرت عیسی(ع)]] متولد شدند.<ref>{{پک|1=عاملی|2=1410|ک=مدارک الاحکام|ص=265|ج=6}}</ref>
# در روايتي از امام رضا(ع) نقل شده است که روز 25 ذي القعده همان روز دحوالارض است که در چنين روزي خداوند زمين را از نقطه کعبه وسعت داد و نيز در چنين روزي حضرت ابراهيم و حضرت عيسي(ع) متولد شدند.<ref>{{پک|1=عاملی|2=1410|ک=مدارک الاحکام|ص=265|ج=6}}</ref>
# در آیه ۹۶ سوره آل عمران می‌فرماید:{{قرآن|إِنَّ أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِی بِبَکةَ مُبَارَکا وَهُدًی لِّلْعَالَمِینَ|ترجمه=اول خانه ای که برای مکان عبادت خلق بنا شد همان خانه کعبه است که در آن برکت و هدایت خلایق است.|سوره=آل عمران|آیه=96}}<ref>{{پک/بن|1=اندیشه1|ک=سایت اندیشه قم|ف=دحو الارض یعنی چه؟ علت این نامگذاری چیست؟|زبان=}}</ref>
# در آيه 96 سوره آل عمران مي فرمايد:{{قرآن|إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِي بِبَکةَ مُبَارَکا وَهُدًى لِّلْعَالَمِينَ|ترجمه=اول خانه اي که براي مکان عبادت خلق بنا شد همان خانه کعبه است که در آن برکت و هدايت خلايق است.|سوره=آل عمران|آیه=96}}<ref>{{پک/بن|1=اندیشه1|ک=سایت اندیشه قم|ف=دحو الارض يعني چه؟ علت اين نامگذاري چيست؟|زبان=}}</ref>
# [[شیخ طوسی]] گفته است: «دحوالارض به روز ۲۵ ذی القعده اطلاق می‌شود که در چنین روزی خداوند زمین را از زیر کعبه گسترش داد.<ref>{{پک|1=طوسی|2=بی تا|ک=مبسوط|ص=282|ج=1}}</ref>
# شيخ طوسي گفته است:«دحوالارض به روز 25 ذي القعده اطلاق مي شود که در چنين روزي خداوند زمين را از زير کعبه گسترش داد.<ref>{{پک|1=طوسی|2=بی تا|ک=مبسوط|ص=282|ج=1}}</ref>


== نحوه گستراندن زمین ==
== نحوه گستراندن زمین ==
بين مفسران و دانشمندان در نحوه گستراندن زمين اقوال مختلفي وجود دارد که به برخي از آن ها اشاره مي شود:
بین مفسران و دانشمندان در نحوه گستراندن زمین اقوال مختلفی وجود دارد که به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:
 
* برخی می‌گویند که زمین در ابتدا زیر آب غرق بود. سپس تدریجا آب‌ها در گودال‌های زمین قرار گرفت و خشکی‌ها سر برآورد و گسترده شد و اول نقطه ای که سر برآورد محل کعبه بود و از این واقعه تعبیر به دحوالارض می‌شود.<ref>{{پک|1=مکارم شیرازی|2=1371|ک=تفسیر نمونه|ص=43|ج=27}}</ref>
* برخي مي گويند که زمين در ابتدا زير آب غرق بود. سپس تدريجا آب ها در گودال هاي زمين قرار گرفت و خشکي ها سر برآورد و گسترده شد و اول نقطه اي که سر بر آورد محل کعبه بود و از این واقعه تعبير به دحوالارض مي شود.<ref>{{پک|1=مکارم شیرازی|2=1371|ک=تفسیر نمونه|ص=43|ج=27}}</ref>
* برخی دیگر گفته‌اند در آغاز زمین به صورت پستی‌ها و بلندی‌های تند و غیر قابل سکونت بود و باران‌های سیلابی به صورت مدام می‌بارید. ارتفاعات زمین را می‌شست و در دره‌ها جمع می‌کرد و تدریجاً زمین‌های مسطح و قابل استفاده برای زندگی انسان و کشت و زرع به وجود آمد.<ref>{{پک|1=مکارم شیرازی|2=1371|ک=تفسیر نمونه|ص=43|ج=27}}</ref>
* برخی دیگر گفته اند در آغاز زمين به صورت پستي ها و بلندي هاي تند و غير قابل سکونت بود و باران هاي سيلابي به صورت مدام مي باريد. ارتفاعات زمين را مي شست و در دره ها جمع مي کرد و تدريجا زمين هاي مسطح و قابل استفاده براي زندگي انسان و کشت و زرع به وجود آمد.<ref>{{پک|1=مکارم شیرازی|2=1371|ک=تفسیر نمونه|ص=43|ج=27}}</ref>
* از امام محمد باقر(ع) نیز قول سومی نقل شده است که فرمودند: خدای متعال وقتی می‌خواست زمین را خلق کند بادها را فرمان داد تا به شکم آب بزنند و آب را به موج درآورند. آب‌ها در اثر طوفان کف کرده و همه کف‌ها یک جا جمع شد و محل فعلی کعبه به وجود آمد. آن گاه آن را به صورت کوهی از کف درآورده و زمین را از زیر (دامنه) آن کوه بگسترانید و آیه {{قرآن|إِنَّ أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِی بِبَکةَ مُبَارَکا وَهُدًی لِّلْعَالَمِینَ}} سخن از همین مطالب دارد.<ref>{{پک|1=طریحی|2=1408|ک=مجمع البحرین|ص=15|ج=2}}</ref>
* از امام محمد باقر(ع) نيز قول سومي نقل شده است که فرمودند: خداي متعال وقتي مي خواست زمين را خلق کند بادها را فرمان داد تا به شکم آب بزنند و آب را به موج در آورند. آب ها در اثر طوفان کف کرده و همه کف ها يک جا جمع شد و محل فعلي کعبه به وجود آمد. آن گاه آن را به صورت کوهي از کف درآورده و زمين را از زير (دامنه) آن کوه بگسترانيد و آيه {{قرآن|إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِي بِبَکةَ مُبَارَکا وَهُدًى لِّلْعَالَمِينَ}} سخن از همين مطالب دارد.<ref>{{پک|1=طریحی|2=1408|ک=مجمع البحرین|ص=15|ج=2}}</ref>


بنابراین خداوند در خلقت زمين ابتدا محل کعبه را خلق کرد که آن محاذي بيت المعمور در عرش الهي است و ملائکه در آسمان همانند انسان ها در روي زمين دور آن طواف مي کنند. بعد از خلق محل کعبه، زمين از نقطه کعبه وسعت يافت و گسترانيده شد.<ref>{{پک|1=خوانساری|2=بی تا|ک=مشارق الشموس|ص=455|ج=2}}</ref>
بنابراین خداوند در خلقت زمین ابتدا محل کعبه را خلق کرد که آن محاذی بیت المعمور در عرش الهی است و ملائکه در آسمان همانند انسان‌ها در روی زمین دور آن طواف می‌کنند. بعد از خلق محل کعبه، زمین از نقطه کعبه وسعت یافت و گسترانیده شد.<ref>{{پک|1=خوانساری|2=بی تا|ک=مشارق الشموس|ص=455|ج=2}}</ref>


== اعمال شب و روز دحو الارض ==
== اعمال شب و روز دحو الارض ==


=== '''روزه''' ===
=== روزه ===
روز «دحوالارض» از چهار روزي است که در تمام سال به فضيلت روزه گرفتن، ممتاز است. در روايتى آمده است که روزه ‏اش مثل روزه هفتاد سال است و در روايت ديگر کفاره هفتاد سال بیان شده است.<ref>{{پک|1=قمی|2=1388|ک=مفاتیح الجنان|ص=398}}</ref>
روز «دحوالارض» از چهار روزی است که در تمام سال به فضیلت روزه گرفتن، ممتاز است. در روایتی آمده است که روزه اش مثل روزه هفتاد سال است و در روایت دیگر کفاره هفتاد سال بیان شده است.<ref>{{پک|1=قمی|2=1388|ک=مفاتیح الجنان|ص=398}}</ref>


هر که اين روز را روزه بگیرد و شب آن را به عبادت بگذراند، براى او عبادت صد سال نوشته می شود. هر چه در ميان آسمان و زمين وجود دارد براى کسي که در اين روز روزه ‏دار باشد استغفار مي‌کنند. اين روز، روزى است که رحمت خدا در آن منتشر گرديده و از براى عبادت و اجتماع به ذکر خدا در اين روز اجر بسيارى وجود دارد.<ref>{{پک|1=قمی|2=1388|ک=مفاتیح الجنان|ص=398-399}}</ref>
هر که این روز را روزه بگیرد و شب آن را به عبادت بگذراند، برای او عبادت صد سال نوشته می‌شود. هر چه در میان آسمان و زمین وجود دارد برای کسی که در این روز روزه دار باشد [[استغفار]] می‌کنند. این روز، روزی است که رحمت خدا در آن منتشر گردیده و از برای عبادت و اجتماع به ذکر خدا در این روز اجر بسیاری وجود دارد.<ref>{{پک|1=قمی|2=1388|ک=مفاتیح الجنان|ص=398-399}}</ref>


=== '''نماز''' ===
=== نماز ===
کیفیت نمازی که برای روز «دحو الارض» وارد شده است به این صورت است که دو رکعت است که در وقت چاشت خوانده می شود و در هر رکعت بعد از حمد پنج مرتبه سوره «شمس» خوانده می شود و بعد از سلام ذکر «لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ الْعَلِي الْعَظِيمِ» گفته می شود. سپس دعا می شود و ذکر «يا مُقِيلَ الْعَثَرَاتِ أَقِلْنِي عَثْرَتِي يا مُجِيبَ الدَّعَوَاتِ أَجِبْ دَعْوَتِي يا سَامِعَ الْأَصْوَاتِ اسْمَعْ صَوْتِي وَ ارْحَمْنِي وَ تَجَاوَزْ عَنْ سَيئَاتِي وَ مَا عِنْدِي يا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِکْرَامِ» گفته می شود.<ref>{{پک|1=قمی|2=1388|ک=مفاتیح الجنان|ص=399}}</ref>
کیفیت نمازی که برای روز «دحو الارض» وارد شده است به این صورت است که دو رکعت است که در وقت چاشت خوانده می‌شود و در هر رکعت بعد از حمد پنج مرتبه [[سوره «شمس»]] خوانده می‌شود و بعد از سلام ذکر «لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ الْعَلِی الْعَظِیمِ» گفته می‌شود. سپس دعا می‌شود و ذکر «یا مُقِیلَ الْعَثَرَاتِ أَقِلْنِی عَثْرَتِی یا مُجِیبَ الدَّعَوَاتِ أَجِبْ دَعْوَتِی یا سَامِعَ الْأَصْوَاتِ اسْمَعْ صَوْتِی وَ ارْحَمْنِی وَ تَجَاوَزْ عَنْ سَیئَاتِی وَ مَا عِنْدِی یا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِکْرَامِ» گفته می‌شود.<ref>{{پک|1=قمی|2=1388|ک=مفاتیح الجنان|ص=399}}</ref>


=== غسل ===
=== غسل ===


از دیگر اعمال مستحب روز «دحو الارض» غسل می باشد.<ref>{{پک|طوسی|بی تا|ک=مبسوط|ص=282|ج=1}}</ref>
از دیگر اعمال مستحب روز «دحو الارض» غسل می‌باشد.<ref>{{پک|طوسی|بی تا|ک=مبسوط|ص=282|ج=1}}</ref>
 
=== خواندن دعایی مخصوص ===
خواندن دعای «اللَّهُمَّ دَاحِی الْکَعْبَةِ وَ فَالِقَ الْحَبَّةِ وَ صَارِفَ اللَّزْبَةِ وَ کَاشِفَ کُلِّ کُرْبَةٍ أَسْأَلُکَ فِی هَذَا الْیوْمِ…» که از شیخ طوسی در مصباح المتهجد نقل شده است.<ref>{{پک|1=قمی|2=1388|ک=مفاتیح الجنان|ص=399}}</ref>


=== '''خواندن دعایی مخصوص''' ===
خواندن دعای «اللَّهُمَّ دَاحِي الْکَعْبَةِ وَ فَالِقَ الْحَبَّةِ وَ صَارِفَ اللَّزْبَةِ وَ کَاشِفَ کُلِّ کُرْبَةٍ أَسْأَلُکَ فِي هَذَا الْيوْمِ...» که از شیخ طوسی در مصباح المتهجد نقل شده است.<ref>{{پک|1=قمی|2=1388|ک=مفاتیح الجنان|ص=399}}</ref>
== پانویس ==
== پانویس ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}


== منابع ==
== منابع ==
 
* {{یادکرد کتاب|عنوان=تاج العروس|سال=بی تا|پیوند=|نام=محمد مرتضی|نام خانوادگی=زبیدی|پیوند نویسنده=|ناشر=مکتبة الحیاة|مکان=بیروت|کوشش=|مترجم=}}
* {{یادکرد کتاب|عنوان=تاج العروس|سال=بی تا|پیوند=|نام=محمد مرتضی|نام خانوادگی=زبیدی|پیوند نویسنده=|ناشر=مکتبة الحياة|مکان=بيروت|کوشش=|مترجم=}}
* {{یادکرد کتاب|عنوان=مجمع البحرین|سال=1408|پیوند=|نام=فخرالدین|نام خانوادگی=طریحی|پیوند نویسنده=|ناشر=نشر ثقافة اسلامی|مکان=قم|کوشش=|مترجم=}}
* {{یادکرد کتاب|عنوان=مجمع البحرین|سال=1408|پیوند=|نام=فخرالدین|نام خانوادگی=طریحی|پیوند نویسنده=|ناشر=نشر ثقافة اسلامي|مکان=قم|کوشش=|مترجم=}}
* {{یادکرد کتاب|عنوان=مدارک الاحکام|سال=1410|پیوند=|نام=سید محمد|نام خانوادگی=عاملی|پیوند نویسنده=|ناشر=مهر|مکان=قم|کوشش=|مترجم=}}
*{{یادکرد کتاب|عنوان=لسان العرب|سال=1405|پیوند=|نام=محمد بن مکرم|نام خانوادگی=ابن منظور|پیوند نویسنده=|ناشر=نشر ادب الحوزه|مکان=قم|کوشش=|مترجم=}}
* {{یادکرد کتاب|عنوان=نهج االبلاغة|سال=1379|پیوند=|نام=محمد بن حسین|نام خانوادگی=سید رضی|پیوند نویسنده=|ناشر=مشهور|مکان=قم|کوشش=|مترجم=}}
*{{یادکرد کتاب|عنوان=مدارک الاحکام|سال=1410|پیوند=|نام=سید محمد|نام خانوادگی=عاملی|پیوند نویسنده=|ناشر=مهر|مکان=قم|کوشش=|مترجم=}}
* {{یادکرد کتاب|عنوان=مبسوط|سال=بی تا|پیوند=|نام=محمد بن حسن|نام خانوادگی=طوسی|پیوند نویسنده=|ناشر=حیدری|مکان=تهران|کوشش=|مترجم=}}
*{{یادکرد کتاب|عنوان=مبسوط|سال=بی تا|پیوند=|نام=محمد بن حسن|نام خانوادگی=طوسی|پیوند نویسنده=|ناشر=حیدری|مکان=تهران|کوشش=|مترجم=}}
* '''{{یادکرد وب|عنوان=دحو الارض یعنی چه؟ علت این نامگذاری چیست؟|نشانی=https://pasokh.org/fa/Question/View/73479/%D8%AF%D8%AD%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%D8%B6-%D9%8A%D8%B9%D9%86%D9%8A-%DA%86%D9%87-%D8%B9%D9%84%D8%AA-%D8%A7%D9%8A%D9%86-%D9%86%D8%A7%D9%85%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%D9%8A-%DA%86%D9%8A%D8%B3%D8%AA/?SearchText=%D8%AF%D8%AD%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%D8%B6&LPhrase=|تاریخ=1404|تاریخ بازبینی=16 فروردین 1404|شناسه={{شناسه یادکرد|اندیشه1}}|نویسنده=سایت اندیشه قم|کد زبان=|وبگاه=pasokh.org}}'''
*'''{{یادکرد وب|عنوان=دحو الارض يعني چه؟ علت اين نامگذاري چيست؟|نشانی=https://pasokh.org/fa/Question/View/73479/%D8%AF%D8%AD%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%D8%B6-%D9%8A%D8%B9%D9%86%D9%8A-%DA%86%D9%87-%D8%B9%D9%84%D8%AA-%D8%A7%D9%8A%D9%86-%D9%86%D8%A7%D9%85%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%D9%8A-%DA%86%D9%8A%D8%B3%D8%AA/?SearchText=%D8%AF%D8%AD%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%D8%B6&LPhrase=|تاریخ=1404|تاریخ بازبینی=16 فروردین 1404|شناسه={{شناسه یادکرد|اندیشه1}}|نویسنده=سایت اندیشه قم|کد زبان=|وبگاه=pasokh.org}}'''
* {{یادکرد کتاب|عنوان=تفسیر نمونه|سال=1371|پیوند=|نام=ناصر|نام خانوادگی=مکارم شیرازی|پیوند نویسنده=|ناشر=دارالکتب الاسلامی|مکان=تهران|کوشش=|مترجم=}}
*{{یادکرد کتاب|عنوان=تفسیر نمونه|سال=1371|پیوند=|نام=ناصر|نام خانوادگی=مکارم شیرازی|پیوند نویسنده=|ناشر=دارالکتب الاسلامي|مکان=تهران|کوشش=|مترجم=}}
* {{یادکرد کتاب|عنوان=مشارق الشموس|سال=بی تا|پیوند=|نام=محقق|نام خانوادگی=خوانساری|پیوند نویسنده=|ناشر=آل البیت|مکان=قم|کوشش=|مترجم=}}
*{{یادکرد کتاب|عنوان=مشارق الشموس|سال=بی تا|پیوند=|نام=محقق|نام خانوادگی=خوانساری|پیوند نویسنده=|ناشر=آل البیت|مکان=قم|کوشش=|مترجم=}}
* {{یادکرد کتاب|عنوان=مفاتیح الجنان|سال=1388|پیوند=|نام=عباس|نام خانوادگی=قمی|پیوند نویسنده=|ناشر=انتشارات نشتا (بافرانی)|مکان=قم|کوشش=|مترجم=الهی قمشه ای}}
*{{یادکرد کتاب|عنوان=مفاتیح الجنان|سال=1388|پیوند=|نام=عباس|نام خانوادگی=قمی|پیوند نویسنده=|ناشر=انتشارات نشتا(بافرانی)|مکان=قم|کوشش=|مترجم=الهی قمشه ای}}
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی =تاریخ
  | شاخه اصلی =زمان‌ها
  | شاخه فرعی۱ =تاریخ و سیره معصومان
  | شاخه فرعی۱ =مناسبت‌ها
  | شاخه فرعی۲ =امام رضا(ع)
  | شاخه فرعی۲ =مناسبت‌های قمری
  | شاخه فرعی۳ =
  | شاخه فرعی۳ =
}}{{تکمیل مقاله
}}
  | شناسه = -
{{ارزیابی
  | تیترها = -
  | شناسه = شد
  | ویرایش = شد
  | عکس = <!--خالی | شد-->
  | لینک‌دهی = شد
  | درگاه = شد
  | ناوبری =
  | ادبیات = شد
  | نمایه =
  | پیوند = شد
  | تغییر مسیر =
  | ناوبری = شد
  | ارجاعات =
  | تغییرمسیر = <!--خالی | شد-->
  | بازبینی نویسنده =
  | ارجاعات = شد
  | بازبینی =شد
  | ارزیابی کمی = شد
| تکمیل =
  | ارزیابی کیفی = شد
  | اولویت = ج
  | اولویت = ب
  | کیفیت = ب
  | کیفیت = خوب
}} {{پایان متن}}
}}
{{پایان متن}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۵ ژوئیهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۳۷

سؤال

دحو الارض به چه معنی است و در این روز چه اتفاقی افتاده است؟ چه فضیلت و اعمالی برای این روز وارد شده است؟

درگاه‌ها


روز ۲۵ ذی القعده روز «دحو الارض» نامیده شده است. «دحو الارض» به معنای بسط دادن و گستراندن زمین است. در منابع اسلامی به این معنی و واقعه اشاره شده است. در این باره آمده است که در خلقت زمین ابتدا کعبه خلق شده است و پس از آن زمین گسترش یافته و بقیه زمین خلق گردیده است. علت نامگذاری این روز به «دحو الارض» این است که چون خداوند بعد از خلق محل کعبه، از آن جا شروع به گستراندن زمین و قابل سکونت قرار دادن زمین نمود. نسبت به نحوه و کیفیت گستراندن زمین میان صاحب نظران اختلاف نظر وجود دارد. برای این روز اعمالی از جمله نماز، روزه، غسل و خواندن دعایی خاص وارد شده است.

معنای «دَحو الارض» و حادثه واقع شده در این روز

«دَحو» از لحاظ لغوی به معنای، بسط دادن و گستراندن است.[۱] «دحو الارض» یعنی گستراندن زمین و کشیدن زمین، و نیز به چیزی که گسترده و همچنین کشیده شود (دحو الشیء) گفته می‌شود؛ یعنی گسترده شد.[۲]

در قرآن، روایات و متون علماء به این معنی اشاره شده است:

  1. در آیه ۳۰ سوره نازعات که می‌فرماید:﴿وَالْأَرْضَ بَعْدَ ذٰلِکَ دَحَاهَا؛ و زمین را پس از آن گسترانید(نازعات:۳۰)، اشاره به همین معنی دارد.[۳]
  2. هم چنین دعای امام علی(ع) که می‌فرماید «اللّهم داحی المدحوات» به معنای بسط دهنده و گستراننده زمین و وسعت دهنده آن است و اشاره به این معنی است که خداوند زمین را از کعبه و محل آن گستراند و خداوند در چنین روزی بعد از این که مکان کعبه را ظاهر و آشکار کرد شروع به گستراندن زمین از این نقطه کرد. به همین خاطر، به این روز «دحوالارض» گفته می‌شود یعنی روز گستراندن و بسط دادن به زمین.[۴]
  3. در روایتی از امام رضا(ع) نقل شده است که روز ۲۵ ذی القعده همان روز دحوالارض است که در چنین روزی خداوند زمین را از نقطه کعبه وسعت داد و نیز در چنین روزی حضرت ابراهیم(ع) و حضرت عیسی(ع) متولد شدند.[۵]
  4. در آیه ۹۶ سوره آل عمران می‌فرماید:﴿إِنَّ أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِی بِبَکةَ مُبَارَکا وَهُدًی لِّلْعَالَمِینَ؛ اول خانه ای که برای مکان عبادت خلق بنا شد همان خانه کعبه است که در آن برکت و هدایت خلایق است.(آل عمران:96)[۶]
  5. شیخ طوسی گفته است: «دحوالارض به روز ۲۵ ذی القعده اطلاق می‌شود که در چنین روزی خداوند زمین را از زیر کعبه گسترش داد.[۷]

نحوه گستراندن زمین

بین مفسران و دانشمندان در نحوه گستراندن زمین اقوال مختلفی وجود دارد که به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:

  • برخی می‌گویند که زمین در ابتدا زیر آب غرق بود. سپس تدریجا آب‌ها در گودال‌های زمین قرار گرفت و خشکی‌ها سر برآورد و گسترده شد و اول نقطه ای که سر برآورد محل کعبه بود و از این واقعه تعبیر به دحوالارض می‌شود.[۸]
  • برخی دیگر گفته‌اند در آغاز زمین به صورت پستی‌ها و بلندی‌های تند و غیر قابل سکونت بود و باران‌های سیلابی به صورت مدام می‌بارید. ارتفاعات زمین را می‌شست و در دره‌ها جمع می‌کرد و تدریجاً زمین‌های مسطح و قابل استفاده برای زندگی انسان و کشت و زرع به وجود آمد.[۹]
  • از امام محمد باقر(ع) نیز قول سومی نقل شده است که فرمودند: خدای متعال وقتی می‌خواست زمین را خلق کند بادها را فرمان داد تا به شکم آب بزنند و آب را به موج درآورند. آب‌ها در اثر طوفان کف کرده و همه کف‌ها یک جا جمع شد و محل فعلی کعبه به وجود آمد. آن گاه آن را به صورت کوهی از کف درآورده و زمین را از زیر (دامنه) آن کوه بگسترانید و آیه ﴿إِنَّ أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِی بِبَکةَ مُبَارَکا وَهُدًی لِّلْعَالَمِینَ سخن از همین مطالب دارد.[۱۰]

بنابراین خداوند در خلقت زمین ابتدا محل کعبه را خلق کرد که آن محاذی بیت المعمور در عرش الهی است و ملائکه در آسمان همانند انسان‌ها در روی زمین دور آن طواف می‌کنند. بعد از خلق محل کعبه، زمین از نقطه کعبه وسعت یافت و گسترانیده شد.[۱۱]

اعمال شب و روز دحو الارض

روزه

روز «دحوالارض» از چهار روزی است که در تمام سال به فضیلت روزه گرفتن، ممتاز است. در روایتی آمده است که روزه اش مثل روزه هفتاد سال است و در روایت دیگر کفاره هفتاد سال بیان شده است.[۱۲]

هر که این روز را روزه بگیرد و شب آن را به عبادت بگذراند، برای او عبادت صد سال نوشته می‌شود. هر چه در میان آسمان و زمین وجود دارد برای کسی که در این روز روزه دار باشد استغفار می‌کنند. این روز، روزی است که رحمت خدا در آن منتشر گردیده و از برای عبادت و اجتماع به ذکر خدا در این روز اجر بسیاری وجود دارد.[۱۳]

نماز

کیفیت نمازی که برای روز «دحو الارض» وارد شده است به این صورت است که دو رکعت است که در وقت چاشت خوانده می‌شود و در هر رکعت بعد از حمد پنج مرتبه سوره «شمس» خوانده می‌شود و بعد از سلام ذکر «لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ الْعَلِی الْعَظِیمِ» گفته می‌شود. سپس دعا می‌شود و ذکر «یا مُقِیلَ الْعَثَرَاتِ أَقِلْنِی عَثْرَتِی یا مُجِیبَ الدَّعَوَاتِ أَجِبْ دَعْوَتِی یا سَامِعَ الْأَصْوَاتِ اسْمَعْ صَوْتِی وَ ارْحَمْنِی وَ تَجَاوَزْ عَنْ سَیئَاتِی وَ مَا عِنْدِی یا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِکْرَامِ» گفته می‌شود.[۱۴]

غسل

از دیگر اعمال مستحب روز «دحو الارض» غسل می‌باشد.[۱۵]

خواندن دعایی مخصوص

خواندن دعای «اللَّهُمَّ دَاحِی الْکَعْبَةِ وَ فَالِقَ الْحَبَّةِ وَ صَارِفَ اللَّزْبَةِ وَ کَاشِفَ کُلِّ کُرْبَةٍ أَسْأَلُکَ فِی هَذَا الْیوْمِ…» که از شیخ طوسی در مصباح المتهجد نقل شده است.[۱۶]

پانویس

منابع

  • زبیدی، محمد مرتضی (بی تا). تاج العروس. بیروت: مکتبة الحیاة. تاریخ وارد شده در |سال= را بررسی کنید (کمک)
  • طریحی، فخرالدین (۱۴۰۸). مجمع البحرین. قم: نشر ثقافة اسلامی.
  • عاملی، سید محمد (۱۴۱۰). مدارک الاحکام. قم: مهر.
  • سید رضی، محمد بن حسین (۱۳۷۹). نهج االبلاغة. قم: مشهور.
  • طوسی، محمد بن حسن (بی تا). مبسوط. تهران: حیدری. تاریخ وارد شده در |سال= را بررسی کنید (کمک)
  • سایت اندیشه قم (۱۴۰۴). «دحو الارض یعنی چه؟ علت این نامگذاری چیست؟». pasokh.org. دریافت‌شده در ۱۶ فروردین ۱۴۰۴.
  • مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۱). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامی.
  • خوانساری، محقق (بی تا). مشارق الشموس. قم: آل البیت. تاریخ وارد شده در |سال= را بررسی کنید (کمک)
  • قمی، عباس (۱۳۸۸). مفاتیح الجنان. ترجمهٔ الهی قمشه ای. قم: انتشارات نشتا (بافرانی).