پیش نویس:مساجد در آیه ۱۸ سوره جن: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۳ فوریهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۲۹

سؤال

خدا در آیه ۱۸ سوره جن می‌فرماید: که مساجد مختص توجه و ذکر خداست و با خدا هیچ‌کسی را نخوانید. مقصود از مساجد چیست؟

درگاه‌ها

مفسران درباره مقصود از مساجد در آیه اختلاف دارند و سه احتمال ذکر کرده‌اند؛ منظور هر مکانی است که خداوند در آن عبادت می‌شود، منظور اعضای هفتگانه‌ای است که هنگام سجده بر زمین قرار می‌گیرد، منظور خود سجده کردن است. شیخ طوسی احتمال اول و دوم را ذکر می‌کنند و احتمال دوم را به علمای شیعه منسوب می‌داند، مکارم شیرازی بعد ذکر هر سه احتمال،‌ احتمال اول را می‌پذیرد و با توسعه در مفهوم آیه احتمال دوم را نیز می‌پذیرد، اما علامه طباطبایی با ذکر احتمالات فقط احتمال دوم را با توجه به احادیث مناسب آیه می‌داند.

متن آیه

﴿

وَأَنَّ ٱلۡمَسَٰجِدَ لِلَّهِ فَلَا تَدۡعُواْ مَعَ ٱللَّهِ أَحَدࣰا

و مساجد ويژه خداست، پس هيچ كس را با خدا مپرستيد

جن:۱۸

﴾

آیه در نگاه مفسران

طوسی (۴۶۰ق)، شیخ الطائفة، تفسیر آیه را اینگونه می‌داند که مراد از مساجد مکان‌هایی است که در آنها نماز برپا می‌شود و در آنها نباید جز خداوند را یاد کرد. آن چنان که مسیحیان در کلیسا و مشرکان در کعبه علاوه بر خداوند، غیر او را نیز عبادت می‌کردند نباید در عبادت خداوند شریک قائل شد. علمای شیعه گفته‌اند که منظور از مساجد اعضایی است که هنگام سجده انسان، بر زمین قرار می‌گیرد یعنی پیشانی، دو دست، دو پا و دو زانو. با این تفسیر معنای آیه این است که شایسته نیست که با این اعضاء هفتگانه جز برای خداوند سجده شود.^[۱]

علامه طباطبایی (۱۳۶۰)، مفسر و فیلسوف معاصر، در تفسیر آیه می‌نویسد: مفسران مساجد را به موارد مختلفی تفسیر کرده‌اند؛ کعبه، مسجدالحرام، مسجدالحرام و بیت المقدس، حرم، همه زمین، برخی هم گفته‌اند که منظور نماز است. طباطبایی این موارد را تفسیرهایی می‌داند که دلیلی برای آنها وجود ندارد. تفسیر آیه به کعبه و مسجدالحرام، حرم یا مسجدالحرام و بیت المقدس صحیح نیست، زیرا مساجد جمع است و در زبان عربی برای مفرد یا دو مورد لفظ جمع استفاده نمی‌شود. تفسیر آیه به همه زمین نیز صحیح نیست، زیرا دلیل آنها کلام پیامبر(ص) است که زمین را مسجد و وسیله طهارت خوانده‌اند، اما این روایت فقط دلالت می‌کند که عبادت در هر مکانی از زمین صحیح است برخلاف مسیحیان و یهودیان که عبادت را مختص کلیسا و کنیسه می‌دانند.^[۲] وی بر اساس روایتی از امام جواد(ع) بهترین تفسیر از مساجد را اعضای هفت گانه‌ای می‌داند که هنگام سجده بر زمین قرار می‌گیرند؛ پیشانی، کف دو دست، دو زانو، و انگشتان شست دو پا. علامه آیه را اینگونه معنا می‌نماید: به من وحی شده است که اعضای سجده مختص به خداوند است، پس به وسیله آنها برای خدا سجده کنید یا به وسیله آنها خدا را عبادت کنید‌ و به وسیله آنها هیچ احد دیگری را عبادت یا سجده نکنید.^[۳]

مکارم شیرازی، از مراجع تقلید قرن ۱۵، در تفسیر آیه سه احتمال ذکر می‌کند:

منظور مکان‌هایی باشد که در آن برای خدا سجده می‌شود، بالاترین آن مسجدالحرام، سپس همه مساجد و در نهایت هر مکانی که انسان در آن برای خدا سجده می‌کند. بنابر سخن پیامبر(ص) که تمام روی زمین برای ایشان سجدگاه و وسیله طهارت قرار داده شده است،آیه همه زمین را نیز شامل می‌شود.^[۴]
منظور اعضای هفتگانه سجده باشد. این اعضا را تنها برای خدا باید بر زمین گذاشت و برای غیر او جایز نیست. همین مطلب در روایاتی از امام جواد(ع) نقل شده است. هنگامی که معتصم تصمیم بر قطع دست یک دزد را داشت، هرکدام از علمای دربار او نظری دادند که از مچ یا مرفق قطع شود، معتصم از امام(ع) پرسید. حضرت در پاسخ با استدلال به همین آیه، مساجد یعنی اعضای هفتگانه‌ای که هنگام سجده بر زمین قرار می‌گیرند را مختص خداوند دانستند و فرمودند که حد سارق قطع انگشتان اوست.^[۵] احادیث دیگری نیز با همین مضمون نقل شده است. نویسنده، بعد از ذکر این احتمال آن را نمی‌پذیرند زیرا همه احادیث را دارای مشکلات سندی می‌داند. علاوه بر این مشکلات، در فقه شیعه موارد نقضی برای این احادیث وجود دارد که پاسخگویی به آنها آسان نیست.^[۶]
منظور از مساجد همان سجود باشد. یعنی سجده فقط باید برای خداوند باشد و برای غیر او نمی‌توان سجده کرد. وی بعد ذکر این احتمال نیز آن را به دلیل مخالفت با ظاهر آیه و اینکه دلیل بر آن نیست نمی‌پذیرد.^[۶]

مکارم شیرازی، بهترین تفسیر را همان احتمال اول می‌داند که هم با آیات قبل و هم آیات بعد تناسب کامل در مورد توحید و اینکه عبادت مخصوص خداوند است دارد. او احتمال دوم را هم اگر از نوع توسعه در مفهوم آیه باشد می‌پذیرد اما می‌نویسد که برای تفسیر سوم دلیلی وجود ندارد.^[۶]

قرائتی، مفسر معاصر، نکاتی را از این آیه برداشت کرده است:

مراد از مساجد، جمع مسجد به معنای محل سجده است.^[۷] امام صادق(ع) فرمودند:«چون یهود و نصارا در مراکز عبادت خود به خدا شرک می‌ورزیدند، خداوند فرمود: در مساجد اسلامی با خداوند احدی را نخوانید و خدا لعنت کند کسی که به مسجد احترام نگذارد.^[۸]
مکان‌های عبادت برای خداوند است.
مواضع هفتگانه‌ای که هنگام سجده بر زمین نهاده می‌شود مخصوص خداوند است.
سجده برای غیر خداوند ممنوع است.
مکانی که به قصد مسجد ساخته شود و در آن نماز خوانده شود، احکام ویژه‌ای پیدا می‌کند.
برخی مکان‌ها از نظر قرآن می‌توانند قداست مخصوص داشته باشند.
احدی را در کنار خداوند و هم ردیف خداوند نخوانید.^[۹]

پانویس

↑ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ۱۰:‎ ۱۵۵.
↑ طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۲۰:‎ ۴۹.
↑ طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۲۰:‎ ۵۰.
↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۵:‎ ۱۲۴.
↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۵:‎ ۱۲۵.
↑ ^۶٫۰ ^۶٫۱ ^۶٫۲ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۵:‎ ۱۲۶.
↑ قرائتی، تفسیر نور، ۱۰:‎ ۲۵۳.
↑ مجلسی، بحارالانوار، ۷۳:‎ ۳۵۴.
↑ قرائتی، تفسیر نور، ۱۰:‎ ۲۵۵.

منابع

طوسی، محمد بن حسن (بی‌تا). التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار احیاء التراث العربی. تاریخ وارد شده در |سال= را بررسی کنید (کمک)
طباطبایی، سید محمدحسین (۱۳۹۳). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: موسسة الاعلمی للمطبوعات.
مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۴). تفسیر نمونه. تهران: دار الکتب الاسلامیة.
قرائتی، محسن (۱۳۸۸). تفسیر نور. تهران: مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن.
مجلسی، محمدباقر (۱۴۰۳). بحارالانوار. بیروت: دار احیاء التراث العربی.

[1] طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ۱۰:‎ ۱۵۵.

[2] طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۲۰:‎ ۴۹.

[3] طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۲۰:‎ ۵۰.

[4] مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۵:‎ ۱۲۴.

[5] مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۵:‎ ۱۲۵.

[:0-6] ۶٫۰ ^۶٫۱ ^۶٫۲ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۵:‎ ۱۲۶.

[7] قرائتی، تفسیر نور، ۱۰:‎ ۲۵۳.

[8] مجلسی، بحارالانوار، ۷۳:‎ ۳۵۴.

[9] قرائتی، تفسیر نور، ۱۰:‎ ۲۵۵.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

@@ خط ۵: / خط ۵: @@
 {{پاسخ}}
 {{درگاه|قرآن}}
-مراد از مساجد
+مفسران درباره مقصود از مساجد در آیه اختلاف دارند و سه احتمال ذکر کرده‌اند؛ منظور هر مکانی است که خداوند در آن عبادت می‌شود، منظور اعضای هفتگانه‌ای است که هنگام سجده بر زمین قرار می‌گیرد، منظور خود سجده کردن است. [[شیخ طوسی]] احتمال اول و دوم را ذکر می‌کنند و احتمال دوم را به علمای شیعه منسوب می‌داند، [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]] بعد ذکر هر سه احتمال،‌ احتمال اول را می‌پذیرد و با توسعه در مفهوم آیه احتمال دوم را نیز می‌پذیرد، اما [[سید محمدحسین طباطبایی|علامه طباطبایی]] با ذکر احتمالات فقط احتمال دوم را با توجه به احادیث مناسب آیه می‌داند.
 ==متن آیه==
 {{قرآن بزرگ|وَأَنَّ ٱلۡمَسَٰجِدَ لِلَّهِ فَلَا تَدۡعُواْ مَعَ ٱللَّهِ أَحَدࣰا
@@ خط ۱۴: / خط ۱۴: @@
 ==آیه در نگاه مفسران==
+[[شیخ طوسی|طوسی]] (۴۶۰ق)، شیخ الطائفة، تفسیر آیه را اینگونه می‌داند که مراد از مساجد مکان‌هایی است که در آنها نماز برپا می‌شود و در آنها نباید جز خداوند را یاد کرد.  آن چنان که مسیحیان در کلیسا و مشرکان در [[«کعبه» اولین خانه ساخته شده برای عبادت|کعبه]] علاوه بر خداوند، غیر او را نیز عبادت می‌کردند نباید در عبادت خداوند شریک قائل شد. علمای شیعه گفته‌اند که منظور از مساجد اعضایی است که هنگام سجده انسان، بر زمین قرار می‌گیرد یعنی پیشانی، دو دست، دو پا و دو زانو. با این تفسیر معنای آیه این است که شایسته نیست که با این اعضاء هفتگانه جز برای خداوند سجده شود.<ref>{{پک|طوسی|بی‌تا|ک=التبیان فی تفسیر القرآن|ص=۱۵۵|ج=۱۰}}</ref>
+[[سید محمدحسین طباطبایی|علامه طباطبایی]] (۱۳۶۰)، مفسر و فیلسوف معاصر، در تفسیر آیه می‌نویسد: مفسران مساجد را به موارد مختلفی تفسیر کرده‌اند؛ [[«کعبه» اولین خانه ساخته شده برای عبادت|کعبه]]، مسجدالحرام، مسجدالحرام و بیت المقدس، حرم، همه زمین، برخی هم گفته‌اند که منظور نماز است. طباطبایی این موارد را تفسیرهایی می‌داند که دلیلی برای آنها وجود ندارد. تفسیر آیه به کعبه و [[مسجدالحرام]]، حرم یا مسجدالحرام و [[بیت المقدس]] صحیح نیست، زیرا مساجد جمع است و در زبان عربی برای مفرد یا دو مورد لفظ جمع استفاده نمی‌شود. تفسیر آیه به همه زمین نیز صحیح نیست، زیرا دلیل آنها کلام پیامبر(ص) است که زمین را مسجد و وسیله طهارت خوانده‌اند، اما این روایت فقط دلالت می‌کند که عبادت در هر مکانی از زمین صحیح است برخلاف مسیحیان و یهودیان که عبادت را مختص کلیسا و کنیسه می‌دانند.<ref>{{پک|طباطبایی|۱۳۹۳|ک=المیزان فی تفسیر القرآن|ص=۴۹|ج=۲۰}}</ref> وی بر اساس روایتی از [[امام جواد(ع)]] بهترین تفسیر از مساجد را اعضای هفت گانه‌ای می‌داند که هنگام سجده بر زمین قرار می‌گیرند؛ پیشانی، کف دو دست، دو زانو، و انگشتان شست دو پا. علامه آیه را اینگونه معنا می‌نماید: به من وحی شده است که اعضای سجده مختص به خداوند است، پس به وسیله آنها برای خدا سجده کنید یا به وسیله آنها خدا را عبادت کنید‌ و به وسیله آنها هیچ احد دیگری را عبادت یا سجده نکنید.<ref>{{پک|طباطبایی|۱۳۹۳|ک=المیزان فی تفسیر القرآن|ص=۵۰|ج=۲۰}}</ref>
+[[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]]، از مراجع تقلید قرن ۱۵، در تفسیر آیه سه احتمال ذکر می‌کند:
-'''المیزان ج ۲۰ ص ۴۹'''
+# منظور مکان‌هایی باشد که در آن برای خدا سجده می‌شود، بالاترین آن [[مسجدالحرام]]، سپس همه مساجد و در نهایت هر مکانی که انسان در آن برای خدا سجده می‌کند. بنابر سخن پیامبر(ص) که تمام روی زمین برای ایشان سجدگاه و وسیله طهارت قرار داده شده است،آیه همه زمین را نیز شامل می‌شود.<ref>{{پک|مکارم شیرازی|۱۳۷۴|ک=تفسیر نمونه|ص=۱۲۴|ج=۵}}</ref>
+# منظور اعضای هفتگانه سجده باشد. این اعضا را تنها برای خدا باید بر زمین گذاشت و برای غیر او جایز نیست. همین مطلب در روایاتی از امام جواد(ع) نقل شده است. هنگامی که [[المعتصم بالله|معتصم]] تصمیم بر قطع دست یک دزد را داشت، هرکدام از علمای دربار او نظری دادند که از مچ یا مرفق قطع شود، معتصم از امام(ع) پرسید. حضرت در پاسخ با استدلال به همین آیه، مساجد یعنی اعضای هفتگانه‌ای که هنگام سجده بر زمین قرار می‌گیرند را مختص خداوند دانستند و فرمودند که حد سارق قطع انگشتان اوست.<ref>{{پک|مکارم شیرازی|۱۳۷۴|ک=تفسیر نمونه|ص=۱۲۵|ج=۵}}</ref> احادیث دیگری نیز با همین مضمون نقل شده است. نویسنده، بعد از ذکر این احتمال آن را نمی‌پذیرند زیرا همه احادیث را دارای مشکلات سندی می‌داند. علاوه بر این مشکلات، در فقه شیعه موارد نقضی برای این احادیث وجود دارد که پاسخگویی به آنها آسان نیست.<ref name=":0">{{پک|مکارم شیرازی|۱۳۷۴|ک=تفسیر نمونه|ص=۱۲۶|ج=۵}}</ref>
+# منظور از مساجد همان سجود باشد. یعنی سجده فقط باید برای خداوند باشد و برای غیر او نمی‌توان سجده کرد. وی بعد ذکر این احتمال نیز آن را به دلیل مخالفت با ظاهر آیه و اینکه دلیل بر آن نیست نمی‌پذیرد.<ref name=":0" />
-'''درباره اینکه مراد از مساجد چیه اختلاف شده است. گروهی گفته اند مراد کعبه است، گروهی گفته اند مسجد الحرام است،‌گفته اند مسجد الحرام و بیت المقدس. همه این اقوال به این رد می شوند که در ایه لفظ جمع برای مسجد امده و یکی یا دوتا در عربی با لفظ جمع نمی اید.'''
+مکارم شیرازی، بهترین تفسیر را همان احتمال اول می‌داند که هم با آیات قبل و هم آیات بعد تناسب کامل در مورد [[مراتب توحید|توحید]] و اینکه عبادت مخصوص خداوند است دارد. او احتمال دوم را هم اگر از نوع توسعه در مفهوم آیه باشد می‌پذیرد اما می‌نویسد که برای تفسیر سوم دلیلی وجود ندارد.<ref name=":0" />
-'''برخی گفته اند که مراد حرم است،‌این کلام حرف زور اتس که دلیلی بر ان نیست. برخی هم گفته اند که مراد کل زمین است. بخاطر روایت نبوی که فرمودند زمین برای من مسجد(محل سجده) و وسیله طهارت قرار داده شده است.'''
+[[محسن قرائتی|قرائتی]]، مفسر معاصر، نکاتی را از این آیه برداشت کرده است:
-'''این روایت بیش از این دلالت ندارد که عبادت در هر مکانی از زمین جایز است بر خلاف انچه از یهود و نصارا مشهور است که عبادت فقط در کلیسا و کنیسه جایز است، اما این مطلب دلیل بر این نمیشود که همه مکان های زمین را مسجد بنامیم.'''
+# مراد از مساجد، جمع مسجد به معنای محل سجده است.<ref>{{پک|قرائتی|۱۳۸۸|ک=تفسیر نور|ص=۲۵۳|ج=۱۰}}</ref> امام صادق(ع) فرمودند:«چون یهود و نصارا در مراکز عبادت خود به خدا شرک می‌ورزیدند، خداوند فرمود: در مساجد اسلامی با خداوند احدی را نخوانید و خدا لعنت کند کسی که به مسجد احترام نگذارد.<ref>{{پک|مجلسی|۱۴۰۳|ک=بحارالانوار|ص=۳۵۴|ج=۷۳}}</ref>
+# مکان‌های عبادت برای خداوند است.
-'''گفته اند که مراد نماز هاست که جز برای خداوند نباید نماز گذارد. این کلام هم حرف زور بدون دلیل سات.'''
+# مواضع هفتگانه‌ای که هنگام سجده بر زمین نهاده می‌شود مخصوص خداوند است.
+# سجده برای غیر خداوند ممنوع است.
-'''از امام جواد(ع) روایت شده است که فرمودند مراد از مساجد اعضای هفت گانه است که بر آنها سجده میشود؛ پیشانی، کف دو دست، دو زانو، و انگشان شست پا.'''
+# مکانی که به قصد مسجد ساخته شود و در آن نماز خوانده شود، احکام ویژه‌ای پیدا می‌کند.
+# برخی مکان‌ها از نظر قرآن می‌توانند قداست مخصوص داشته باشند.
-'''علامه بر اساس همین روایت میفرماید که بهتر این است که بگوییم مراد از مساجد، همان مواضع سجده از انسان است که به صورت تشریعی اختصاص به خداوند پیدا کرده است. مراد از دعا در ایه نیز سجده است به این دلیل که ظاهر ترین مصداق عبادت است یا انیکه مراد نماز است از ان جهت که مشتمل بر سجده بر خداوند است.'''
+# احدی را در کنار خداوند و هم ردیف خداوند نخوانید.<ref>{{پک|قرائتی|۱۳۸۸|ک=تفسیر نور|ص=۲۵۵|ج=۱۰}}</ref>
-'''بنابراین معنای ایه می شود که به من وحی شده است که اعضای سجده(مواضع ۷ گانه سجده) مختص به خداوند است،‌پس به وسیله انها برای خداوند سجده کنید یا اینکه خدا را عبادت کنید و هیچ احد دیگری را عبادت نکنید و سجده نکنید.(المیزان ج۲۰ ص ۵۰)'''
-تفسیر نمونه ج۵ ص ۱۲۴
-در اينكه منظور از" مساجد "، در اينجا چيست‌؟ تفسيرهاى گوناگونى ذكر شده: نخست اينكه: منظور مكانهايى است كه در آنجا براى خدا سجده مى‌شود كه مصداق اكمل آن، مسجد الحرام، و مصداق ديگرش ساير مساجد، و مصداق گسترده‌ترش، تمام مكانهايى است كه انسان در آنجا نماز مى‌خواند، و براى خدا سجده مى‌كند، و به حكم حديث معروف پيغمبر ص كه فرمود: جعلت لى الارض مسجدا و طهورا" تمام روى زمين، سجده‌گاه و وسيله طهور (تيمم كردن) براى من قرار داده شده "1همه جا را شامل مى‌شود. و به اين ترتيب پاسخى است به اعمال مشركان عرب و مانند آنها كه خانه كعبه را بتكده ساخته بودند، و به اعمال مسيحيان منحرف كه به سراغ" تثليث " رفته و در كليساهاى خود خدايان سه‌گانه را مى‌پرستيدند، قرآن مى‌گويد:[[پیش نویس:مساجد در آیه ۱۸ سوره جن#%20ftn1|[1]]]
-ص۱۲۵
-تمام معابد، مخصوص خدا است و در اين معابد، جز براى خدا سجده نمى‌توان كرد و پرستش غير او ممنوع است. دوم اينكه منظور از مساجد، اعضاى هفتگانه سجده است، اين اعضاء را تنها براى خدا بايد بر زمين گذاشت و براى غير او جايز نيست، چنان كه در حديث معروفى از امام نهم" محمد بن على الجواد "ع نقل شده است كه" معتصم عباسى "در مجلسى كه از فقهاى اهل سنت در آن جمع بودند سؤال كرد كه دست دزد را از كدام قسمت بايد بريد؟ بعضى گفتند: از مچ، و به آيه تيمم استدلال كردند، بعضى ديگر گفتند: از مرفق و به آيه وضو استدلال كردند، " معتصم "از آن حضرت عليه السلام در اين باره توضيح خواست، حضرت عليه السلام نخست از او" در خواست نمود كه از سؤال خود صرفنظر كند، و چون اصرار كرد، فرمود: آنچه آنها گفتند همه خطا است، تنها بايد چهار انگشت از مفصل انگشتان بريده شود، و كف دست و انگشت شست باقى بماند، هنگامى كه معتصم جوياى دليل شد، امام به كلام پيغمبر ص كه سجود بايد بر هفت عضو باشد پيشانى و دو دست و دو سر زانوها و پاها استدلال كرد و سپس افزود اگر از مچ يا مرفق بريده شود دستى براى او باقى نمى‌ماند كه سجده كند، در حالى كه خداوند فرموده وَ أَنَّ اَلْمَسٰاجِدَ لِلّٰهِ‌ يعنى اين اعضاى هفتگانه مخصوص خدا است، و آنچه مخصوص خدا است نبايد قطع كرد، اين سخن اعجاب معتصم را برانگيخت و دستور داد بر طبق حكم آن حضرت دست دزد را از مفصل چهار انگشت ببرند "1. و به اين مضمون، احاديث ديگرى نيز نقل شده است2. ولى احاديثى كه در اين
-ص۱۲۶
-زمينه نقل شده غالبا بدون سند و يا با سند ضعيف[[پیش نویس:مساجد در آیه ۱۸ سوره جن#%20ftn2|[2]]]<nowiki/>است، و از اين گذشته موارد نقضى دارد كه پاسخ گويى از آن آسان نيست، مثلا در ميان فقهاى ما مسلم است كه اگر "سارق" براى دفعه دوم دزدى كند (بعد از آن كه حد براى او جارى شده باشد) قسمت جلو پاى او را قطع مى‌كنند و پاشنه پا را سالم مى‌گذارند در حالى كه انگشت بزرگ پا نيز از اعضاى هفتگانه سجده است و همچنين در مورد "محارب" كه يكى از مجازاتهايش قطع قسمتى از دست و پا است. سوم: اين كه منظور از "مساجد" همان "سجود" است، يعنى همواره سجده بايد براى خدا باشد و براى غير او نمى‌توان سجده كرد. اين احتمال نيز خلاف ظاهر آيه است، و شاهدى بر آن نيست. از جمع‌بندى آنچه گفته شد استفاده مى‌شود كه آنچه موافق ظاهر آيه مى‌باشد همان تفسير اول است، و تناسب كاملى با آيات قبل و بعد در مورد توحيد و مخصوص بودن عبادت براى خدا دارد، و تفسير  تفسير دوم ممكن است از قبيل توسعه در مفهوم آيه بوده باشد، و اما تفسير سوم شاهدى براى آن وجود ندارد[[پیش نویس:مساجد در آیه ۱۸ سوره جن#%20ftn3|[3]]]
-التبیان طوسی ج۱۰ ص ۱۵۵
-در مساجد(مکان هایی که برای نماز است) نباید جز خداوند در انها یاد شود به گونی ای که شراکت آن دیگران در عبادت با خداوند را موجب شود. انچنان که مسیحیان می‌کنند یا مشرکان در کعبه می کردند. فراء و زجاج گفته اند که منظور این است که مساجد موضع سجده انسان است یعنی پیشانی و دو دست و دو پا، و اصحاب ما دو زانو را نیز اضافه کرده اند. و معنای ان این استکه شایسته نیست که به این اعضا جز برای خداوند سجده شود.
-نور قرایتی ج۱۰ ص ۲۵۳
-مراد از مسجد جمع مسجد به معنای محل سجده است.
-از امام صادق(ع) روایت شده که فرمودند چون یهود و نصاری در مراکز عبادت خود به خدا شرک می‌ورزیدند، خداوند فرمود: در مساجد اسلامی با خداوند احدی را نخوانید و خدا لعنت کند کسی که به مسجد احترام نگذارد.(بحار ج۷۲ ص ۳۵۵)
-ص۲۵۵
-منظور از خواندن هم عبادت است یعنی عبادت غیر خداوند حارم است نه خواندن عادی دیگران.
-مکان های عبادت برای خداست. هفت موضعی که بر زمین نهاده می‌شود مخصوص خداست و سجده برای غیر خدا ممنوع است. جایی که به قصد مسجد ساخته می شود و در آن نماز خوانده می شود احکام ویژه ای پیدا می کند. از نظر قران برخی مکان ها میتواند قداست مخصوص داشته باشد، احدیرا در کنار خدا و هم ردیف خدا نخوانید.
-{{پایان پاسخ}}
 ==پانویس==
@@ خط ۶۹: / خط ۴۰: @@
 == منابع ==
+* {{یادکرد کتاب|عنوان=التبیان فی تفسیر القرآن|سال=بی‌تا|نام=محمد بن حسن|نام خانوادگی=طوسی|ناشر=دار احیاء التراث العربی|مکان=بیروت}}
+* {{یادکرد کتاب|عنوان=المیزان فی تفسیر القرآن|سال=۱۳۹۳|نام=سید محمدحسین|نام خانوادگی=طباطبایی|ناشر=موسسة الاعلمی للمطبوعات|مکان=بیروت}}
+* {{یادکرد کتاب|عنوان=تفسیر نمونه|سال=۱۳۷۴|نام=ناصر|نام خانوادگی=مکارم شیرازی|ناشر=دار الکتب الاسلامیة|مکان=تهران}}
+* {{یادکرد کتاب|عنوان=تفسیر نور|سال=۱۳۸۸|نام=محسن|نام خانوادگی=قرائتی|ناشر=مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن|مکان=تهران}}
+* {{یادکرد کتاب|عنوان=بحارالانوار|سال=۱۴۰۳|نام=محمدباقر|نام خانوادگی=مجلسی|ناشر=دار احیاء التراث العربی|مکان=بیروت}}
 {{شاخه
   | شاخه اصلی =علوم و معارف قرآن