صحاح سته: تفاوت میان نسخه‌ها
Meysamhasani (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Meysamhasani (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
۱ | |||
صحاح ششگانه اهل سنت، [[صحیح بخاری]]، [[صحیح مسلم]]، [[سنن نسایی]]، [[سنن ابوداود]]، [[سنن ترمذی]] و [[سنن ابن ماجه]] می باشد و برخی دیگر از اهل سنت کتاب [[موطأ مالک]] یا کتاب [[سنن دارمی]] را ششمین کتاب می دانند. | |||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
| خط ۱۱: | خط ۱۳: | ||
== جایگاه صحاح سته == | == جایگاه صحاح سته == | ||
بر اساس دیدگاه دانشمندان اهل | بر اساس دیدگاه دانشمندان [[اهل سنّت]]، نگارش حدیث به‌طور رسمی، از قرن دوم هجری آغاز شده است. نخست [[عمربن عبدالعزیز]] به فکر جمع‌آوری و نگارش احادیث افتاد و به تمام نقاط، دستور کتابت و ضبط آن را صادر کرد.<ref name=":0">{{یادکرد کتاب|عنوان=شرح القسطلانی: إرشاد الساری لشرح صحیح البخاری|سال=1323|نام=أحمد بن محمد|نام خانوادگی=القسطلانی|ناشر=المطبعة الکبری الأمیریة|جلد=1|صفحه=7|مکان=مصر}}</ref> از آن پس، عالمان بسیاری به جمع و تدوین حدیث همّت گماشتند و آثار و تألیفاتی پدیدآوردند و در قرن دوم و سوم هجری، که عصر طلایی حدیث شروع شد، مهم‌ترین و معتبرترین جوامع حدیثی اهل سنّت یعنی صحاح ستّه، تدوین و نگارش یافت.<ref name=":02">{{یادکرد کتاب|عنوان=آموزه‌هایی از قرآن و حدیث|سال=1381|نام خانوادگی=دیاری بیدگلی، محمدتقی|ناشر=دفتر نشر معارف|صفحه=66|مکان=قم}}</ref><ref name=":052">{{یادکرد کتاب|عنوان=مدرسة الحدیث فی مصر|نام خانوادگی=محمد رشاد خلیفة|ناشر=الهیئة العامة لشئون المطابع الأمیریة|صفحه=337|مکان=القاهرة}}</ref> | ||
در اهل سنت اتفاق نظر وجود دارد که صحیح‌ترین کتب بعد از قرآن، به ترتیب صحیح بخاری و صحیح مسلم و سپس الموطأ می‌باشد. ولکن نزدی برخی، موطأ بر صحیح مسلم و بخاری مقدم است. و سپس باقی کتب ششگانه معتبر هستند که عبارتند از جامع ترمذی و سنن ابی داود و سنن ابن ماجه. و نزد برخی دیگر، سنن دارمی سزاوارتر است به اینکه کتاب ششم قرار گیرد.<ref name=":032">{{یادکرد کتاب|عنوان=الحطة فی ذکر الصحاح الستة |سال=1405|نام= محمد صدیق خان |نام خانوادگی=الحسینی البخاری|ناشر=دار الکتب التعلیمیة|صفحه=225|مکان=بیروت}}</ref> | در اهل سنت اتفاق نظر وجود دارد که صحیح‌ترین کتب بعد از قرآن، به ترتیب صحیح بخاری و صحیح مسلم و سپس الموطأ می‌باشد. ولکن نزدی برخی، موطأ بر صحیح مسلم و بخاری مقدم است. و سپس باقی کتب ششگانه معتبر هستند که عبارتند از جامع ترمذی و سنن ابی داود و سنن ابن ماجه. و نزد برخی دیگر، سنن دارمی سزاوارتر است به اینکه کتاب ششم قرار گیرد.<ref name=":032">{{یادکرد کتاب|عنوان=الحطة فی ذکر الصحاح الستة |سال=1405|نام= محمد صدیق خان |نام خانوادگی=الحسینی البخاری|ناشر=دار الکتب التعلیمیة|صفحه=225|مکان=بیروت}}</ref> | ||
در این | در این چهار کتاب اخیر، احادیث حسن و ضعیف نیز وجود دارد و اگر به آن‌ها «صحاح» گفته می‌شود از باب غلبه و [[مجاز تغلیب]] است.<ref name=":03">{{یادکرد کتاب|عنوان=الحطة فی ذکر الصحاح الستة|سال=1405|نام=محمد صدیق خان|نام خانوادگی=الحسینی البخاری|ناشر=دار الکتب التعلیمیة|صفحه=225|مکان=بیروت}}</ref> | ||
== معرفی کتب و مؤلفان == | == معرفی کتب و مؤلفان == | ||
=== صحیح البخاری === | === صحیح البخاری === | ||
کتاب صحیح البخاری نوشته الإمام محمد بن إسماعیل البخاری(۲۵۶) می‌باشد.<ref name=":05">{{یادکرد کتاب|عنوان=مدرسة الحدیث فی مصر|نام خانوادگی=محمد رشاد خلیفة|ناشر=الهیئة العامة لشئون المطابع الأمیریة|صفحه=336|مکان=القاهرة}}</ref> وی این مجموعه را طی ۱۶ سال از شش صدهزار حدیث برگزیده و تدوین نموده است. احادیث صحیح بخاری را با مکرّرات آن، بیش از ۹۰۸۲ حدیث دانسته‌اند. از مزایای این کتاب آن است که برای ابواب، عناوین ذکر کرده که می‌توان از آن‌ها نظر وی را در مسائل فقهی استنباط کرد. همچنین در ابتدای هر باب، آیاتی متناسب با عنوان هر باب آورده است.<ref name=":023">{{یادکرد کتاب|عنوان=آموزه‌هایی از قرآن و حدیث|سال=1381|نام خانوادگی=دیاری بیدگلی، محمدتقی|ناشر=دفتر نشر معارف|صفحه=66|مکان=قم}}</ref> | کتاب [[صحیح البخاری]] نوشته [[الإمام محمد بن إسماعیل البخاری]](۲۵۶) می‌باشد.<ref name=":05">{{یادکرد کتاب|عنوان=مدرسة الحدیث فی مصر|نام خانوادگی=محمد رشاد خلیفة|ناشر=الهیئة العامة لشئون المطابع الأمیریة|صفحه=336|مکان=القاهرة}}</ref> وی این مجموعه را طی ۱۶ سال از شش صدهزار حدیث برگزیده و تدوین نموده است. احادیث صحیح بخاری را با مکرّرات آن، بیش از ۹۰۸۲ حدیث دانسته‌اند. از مزایای این کتاب آن است که برای ابواب، عناوین ذکر کرده که می‌توان از آن‌ها نظر وی را در مسائل فقهی استنباط کرد. همچنین در ابتدای هر باب، آیاتی متناسب با عنوان هر باب آورده است.<ref name=":023">{{یادکرد کتاب|عنوان=آموزه‌هایی از قرآن و حدیث|سال=1381|نام خانوادگی=دیاری بیدگلی، محمدتقی|ناشر=دفتر نشر معارف|صفحه=66|مکان=قم}}</ref> | ||
=== صحیح مسلم === | === صحیح مسلم === | ||
کتاب صحیح مسلم نوشته الإمام مسلم بن الحجاج القشیری النیسابوری(۲۶۱) می‌باشد.<ref name=":0522">{{یادکرد کتاب|عنوان=مدرسة الحدیث فی مصر|نام خانوادگی=محمد رشاد خلیفة|ناشر=الهیئة العامة لشئون المطابع الأمیریة|صفحه=336|مکان=القاهرة}}</ref> این کتاب مشتمل بر ۷۲۷۵ حدیث است که با حذف مکرّرات، بالغ بر ۴۰۰۰ می‌گردد. مسلم با انگیزه جداسازی روایات صحیح از روایات ضعیف و جعلی به تألیف صحیح اقدام نموده است.<ref name=":022">{{یادکرد کتاب|عنوان=آموزه‌هایی از قرآن و حدیث|سال=1381|نام خانوادگی=دیاری بیدگلی، محمدتقی|ناشر=دفتر نشر معارف|صفحه=66|مکان=قم}}</ref> | کتاب [[صحیح مسلم]] نوشته الإمام مسلم بن الحجاج القشیری النیسابوری(۲۶۱) می‌باشد.<ref name=":0522">{{یادکرد کتاب|عنوان=مدرسة الحدیث فی مصر|نام خانوادگی=محمد رشاد خلیفة|ناشر=الهیئة العامة لشئون المطابع الأمیریة|صفحه=336|مکان=القاهرة}}</ref> این کتاب مشتمل بر ۷۲۷۵ حدیث است که با حذف مکرّرات، بالغ بر ۴۰۰۰ می‌گردد. مسلم با انگیزه جداسازی روایات صحیح از روایات ضعیف و جعلی به تألیف صحیح اقدام نموده است.<ref name=":022">{{یادکرد کتاب|عنوان=آموزه‌هایی از قرآن و حدیث|سال=1381|نام خانوادگی=دیاری بیدگلی، محمدتقی|ناشر=دفتر نشر معارف|صفحه=66|مکان=قم}}</ref> | ||
=== جامع الترمذی === | === جامع الترمذی === | ||
کتاب سنن الترمذی نوشته الإمام محمد بن عیسی بن سورة بن موسی الترمذی(۲۷۹) می‌باشد.<ref name=":0523">{{یادکرد کتاب|عنوان=مدرسة الحدیث فی مصر|نام خانوادگی=محمد رشاد خلیفة|ناشر=الهیئة العامة لشئون المطابع الأمیریة|صفحه=336|مکان=القاهرة}}</ref> وی از بخاری و سایر مشایخ حدیث اخذ حدیث کرده و با این که نابینا بوده است، یکی از نامورترین حفّاظ حدیث به‌شمار می‌آید. جامع یا سنن ترمذی حاوی بیش از ۵۰۰۰ حدیث است. از جمله مزایای این کتاب، | کتاب [[سنن الترمذی]] نوشته الإمام محمد بن عیسی بن سورة بن موسی الترمذی(۲۷۹) می‌باشد.<ref name=":0523">{{یادکرد کتاب|عنوان=مدرسة الحدیث فی مصر|نام خانوادگی=محمد رشاد خلیفة|ناشر=الهیئة العامة لشئون المطابع الأمیریة|صفحه=336|مکان=القاهرة}}</ref> وی از بخاری و سایر مشایخ حدیث اخذ حدیث کرده و با این که نابینا بوده است، یکی از نامورترین حفّاظ حدیث به‌شمار می‌آید. جامع یا سنن ترمذی حاوی بیش از ۵۰۰۰ حدیث است. از جمله مزایای این کتاب، کمی تکرار احادیث آن است. همچنین مؤلف کتاب پس از ذکر هر حدیثی به بیان نوع آن نیز پرداخته و صحّت و ضعف آن را روشن کرده است.<ref name=":025">{{یادکرد کتاب|عنوان=آموزه‌هایی از قرآن و حدیث|سال=1381|نام خانوادگی=دیاری بیدگلی، محمدتقی|ناشر=دفتر نشر معارف|صفحه=66|مکان=قم}}</ref> | ||
=== سنن ابی داود === | === سنن ابی داود === | ||
کتاب سنن أبی داود نوشته الإمام أبو داود سلیمان بن الأشعث الأزدی(۲۷۵) می‌باشد.<ref name=":0524">{{یادکرد کتاب|عنوان=مدرسة الحدیث فی مصر|نام خانوادگی=محمد رشاد خلیفة|ناشر=الهیئة العامة لشئون المطابع الأمیریة|صفحه=336|مکان=القاهرة}}</ref> وی نزد احمدبن حنبل و برخی از مشایخ بخاری و مسلم شاگردی کرد و جمعی از بزرگان از جمله ترمذی و نسایی از او اخذ حدیث نمودند. سنن ابی داود شامل ۴۸۰۰ حدیث است که بنا به گفته مؤلّف آن، این احادیث از بین ۵۰۰ هزار حدیث گزینش و با دقتی ویژه تنظیم شده‌اند، این اثر پس از صحیحین، معتبرترین کتاب به‌شمار می‌رود.<ref name=":024">{{یادکرد کتاب|عنوان=آموزه‌هایی از قرآن و حدیث|سال=1381|نام خانوادگی=دیاری بیدگلی، محمدتقی|ناشر=دفتر نشر معارف|صفحه=66|مکان=قم}}</ref> | کتاب [[سنن أبی داود]] نوشته الإمام أبو داود سلیمان بن الأشعث الأزدی(۲۷۵) می‌باشد.<ref name=":0524">{{یادکرد کتاب|عنوان=مدرسة الحدیث فی مصر|نام خانوادگی=محمد رشاد خلیفة|ناشر=الهیئة العامة لشئون المطابع الأمیریة|صفحه=336|مکان=القاهرة}}</ref> وی نزد [[احمدبن حنبل]] و برخی از مشایخ بخاری و مسلم شاگردی کرد و جمعی از بزرگان از جمله [[ترمذی]] و [[نسایی]] از او اخذ حدیث نمودند. سنن ابی داود شامل ۴۸۰۰ حدیث است که بنا به گفته مؤلّف آن، این احادیث از بین ۵۰۰ هزار حدیث گزینش و با دقتی ویژه تنظیم شده‌اند، این اثر پس از صحیحین، معتبرترین کتاب به‌شمار می‌رود.<ref name=":024">{{یادکرد کتاب|عنوان=آموزه‌هایی از قرآن و حدیث|سال=1381|نام خانوادگی=دیاری بیدگلی، محمدتقی|ناشر=دفتر نشر معارف|صفحه=66|مکان=قم}}</ref> | ||
=== سنن نسایی === | === سنن نسایی === | ||
کتاب سنن النسائی نوشته الإمام أحمد بن شعیب بن علی بن سنان النسائی(۳۰۳) می‌باشد.<ref name=":0526">{{یادکرد کتاب|عنوان=مدرسة الحدیث فی مصر|نام خانوادگی=محمد رشاد خلیفة|ناشر=الهیئة العامة لشئون المطابع الأمیریة|صفحه=336|مکان=القاهرة}}</ref> وی در آغاز، کتابی مفصّل از احادیث پیامبر(ص) تألیف نمود و آن را السّنن الکبری نامید. سپس آن را تلخیص کرد و احادیث غیر صحیح را از آن اسقاط نمود و نام کتاب را المجتبی من السّنن گذاشت. کتاب اخیر در شمار صحاح ششگانه است که دارای ۵۷۶۱ حدیث می‌باشد.<ref name=":026">{{یادکرد کتاب|عنوان=آموزه‌هایی از قرآن و حدیث|سال=1381|نام خانوادگی=دیاری بیدگلی، محمدتقی|ناشر=دفتر نشر معارف|صفحه=66|مکان=قم}}</ref> | کتاب [[سنن النسائی]] نوشته الإمام أحمد بن شعیب بن علی بن سنان النسائی(۳۰۳) می‌باشد.<ref name=":0526">{{یادکرد کتاب|عنوان=مدرسة الحدیث فی مصر|نام خانوادگی=محمد رشاد خلیفة|ناشر=الهیئة العامة لشئون المطابع الأمیریة|صفحه=336|مکان=القاهرة}}</ref> وی در آغاز، کتابی مفصّل از احادیث [[پیامبر(ص)]] تألیف نمود و آن را السّنن الکبری نامید. سپس آن را تلخیص کرد و احادیث غیر صحیح را از آن اسقاط نمود و نام کتاب را المجتبی من السّنن گذاشت. کتاب اخیر در شمار صحاح ششگانه است که دارای ۵۷۶۱ حدیث می‌باشد.<ref name=":026">{{یادکرد کتاب|عنوان=آموزه‌هایی از قرآن و حدیث|سال=1381|نام خانوادگی=دیاری بیدگلی، محمدتقی|ناشر=دفتر نشر معارف|صفحه=66|مکان=قم}}</ref> | ||
=== سنن ابن ماجه === | === سنن ابن ماجه === | ||
کتاب سنن ابن ماجه نوشته الإمام محمد بن یزید المعروف بابن ماجه(۲۷۳) می‌باشد.<ref name=":05252">{{یادکرد کتاب|عنوان=مدرسة الحدیث فی مصر|نام خانوادگی=محمد رشاد خلیفة|ناشر=الهیئة العامة لشئون المطابع الأمیریة|صفحه=336|مکان=القاهرة}}</ref> این کتاب در بین صحاح به حسن ترتیب مشهور و ممتاز است، اگر چه در مورد اعتبار آن اختلاف نظر وجود دارد. نخستین کسی که سنن ابن ماجه را در زمره صحاح ششگانه قرار داد، المقدسی (۵۰۷) است. این اثر در بین صحاح، پایین‌ترین میزان اعتبار را دارد.<ref name=":0272">{{یادکرد کتاب|عنوان=آموزه‌هایی از قرآن و حدیث|سال=1381|نام خانوادگی=دیاری بیدگلی، محمدتقی|ناشر=دفتر نشر معارف|صفحه=66|مکان=قم}}</ref> | کتاب [[سنن ابن ماجه]] نوشته الإمام محمد بن یزید المعروف بابن ماجه(۲۷۳) می‌باشد.<ref name=":05252">{{یادکرد کتاب|عنوان=مدرسة الحدیث فی مصر|نام خانوادگی=محمد رشاد خلیفة|ناشر=الهیئة العامة لشئون المطابع الأمیریة|صفحه=336|مکان=القاهرة}}</ref> این کتاب در بین صحاح به حسن ترتیب مشهور و ممتاز است، اگر چه در مورد اعتبار آن اختلاف نظر وجود دارد. نخستین کسی که سنن ابن ماجه را در زمره صحاح ششگانه قرار داد، المقدسی (۵۰۷) است. این اثر در بین صحاح، پایین‌ترین میزان اعتبار را دارد.<ref name=":0272">{{یادکرد کتاب|عنوان=آموزه‌هایی از قرآن و حدیث|سال=1381|نام خانوادگی=دیاری بیدگلی، محمدتقی|ناشر=دفتر نشر معارف|صفحه=66|مکان=قم}}</ref> | ||
=== الموطأ === | === الموطأ === | ||
کتاب الموطأ نوشته الإمام مالک بن أنس بن مالک بن أبی عامر الأصبحی(۱۷۹) می‌باشد.<ref name=":05262">{{یادکرد کتاب|عنوان=مدرسة الحدیث فی مصر|نام خانوادگی=محمد رشاد خلیفة|ناشر=الهیئة العامة لشئون المطابع الأمیریة|صفحه=336|مکان=القاهرة}}</ref> فقیه و محدث نامدار اهل‌سنت مدینه که مذهب مالکی از مذاهب چهارگانه اهل‌سنت به وی منسوب است.<ref name=":07">{{یادکرد کتاب|عنوان=منهاج المحدثین فی القرن الأول الهجری وحتی عصرنا الحاضر|نام خانوادگی=علی عبد الباسط مزید|ناشر=الهیئة المصریة العامة للکتاب|صفحه=223|مکان=مصر}}</ref> | کتاب [[الموطأ]] نوشته الإمام مالک بن أنس بن مالک بن أبی عامر الأصبحی(۱۷۹) می‌باشد.<ref name=":05262">{{یادکرد کتاب|عنوان=مدرسة الحدیث فی مصر|نام خانوادگی=محمد رشاد خلیفة|ناشر=الهیئة العامة لشئون المطابع الأمیریة|صفحه=336|مکان=القاهرة}}</ref> فقیه و محدث نامدار اهل‌سنت مدینه که مذهب مالکی از مذاهب چهارگانه اهل‌سنت به وی منسوب است.<ref name=":07">{{یادکرد کتاب|عنوان=منهاج المحدثین فی القرن الأول الهجری وحتی عصرنا الحاضر|نام خانوادگی=علی عبد الباسط مزید|ناشر=الهیئة المصریة العامة للکتاب|صفحه=223|مکان=مصر}}</ref> [[شیخ طوسی]] نام او را در زمره اصحاب [[امام صادق(ع)]] آورده است.<ref name=":042">{{یادکرد کتاب|عنوان=رجال الطوسی|سال=1373|نام خانوادگی=طوسی، محمد بن حسن|ناشر=جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة|صفحه=302|مکان=قم}}</ref> به استناد روایتی از [[شیخ صدوق]]، مالک مورد احترام امام صادق(ع) بوده و حتی امام(ع) در موردی دوستی خویش را با وی ابراز کرده و در یک نوبت نیز به همراه حضرت به حج مشرف شده است.<ref name=":06">{{یادکرد کتاب|عنوان=الأمالی|سال=1417|نام=محمد بن علی بن حسین|نام خانوادگی=بن بابویه قمی|ناشر=مرکز الطباعة والنشر فی مؤسسة البعثة|صفحه=234|مکان=قم}}</ref> | ||
شیخ طوسی نام او را در زمره اصحاب امام صادق ( | |||
=== سنن دارمی === | === سنن دارمی === | ||
کتاب سنن دارمی نوشته أبي محمد عبدالله بن عبدالرحمن ابن الفضل الدارمي السمرقندي(255) می باشد.<ref name=":04">{{یادکرد کتاب|عنوان=مقدمة ابن الصلاح ومحاسن الاصطلاح|نام خانوادگی=البلقيني، سراج الدين|ناشر=دار المعارف|صفحه=781|مکان=القاهرة}}</ref> خطیب بغدادی او را از محدّثان پرسفر، ثقه، پرهیزکار و زاهد معرفی کرده است.<ref name=":08">{{یادکرد کتاب|عنوان=تاريخ بغداد|سال=1422|نام=أبو بكر أحمد بن علي|نام خانوادگی=الخطيب البغدادي|ناشر=دار الغرب الإسلامي|جلد=11|صفحه=209|مکان=بيروت}}</ref> شهرت و مقام علمی دارمی، شاگردان بسیاری را به محضر او کشانده است. در صدر شاگردان وی باید از محدّثان نام‌آوری چون ابوزرعه | کتاب [[سنن دارمی]] نوشته أبي محمد عبدالله بن عبدالرحمن ابن الفضل الدارمي السمرقندي(255) می باشد.<ref name=":04">{{یادکرد کتاب|عنوان=مقدمة ابن الصلاح ومحاسن الاصطلاح|نام خانوادگی=البلقيني، سراج الدين|ناشر=دار المعارف|صفحه=781|مکان=القاهرة}}</ref> [[خطیب بغدادی]] او را از محدّثان پرسفر، ثقه، پرهیزکار و زاهد معرفی کرده است.<ref name=":08">{{یادکرد کتاب|عنوان=تاريخ بغداد|سال=1422|نام=أبو بكر أحمد بن علي|نام خانوادگی=الخطيب البغدادي|ناشر=دار الغرب الإسلامي|جلد=11|صفحه=209|مکان=بيروت}}</ref> شهرت و مقام علمی دارمی، شاگردان بسیاری را به محضر او کشانده است. در صدر شاگردان وی باید از محدّثان نام‌آوری چون [[ابوزرعه رازی]]، [[ابوحاتم رازی]]، بقی‌بن مخلد، احمدبن حنبل و نیز پنج تن از مؤلفان کتب شش‌گانۀ اهل سنّت، یعنی بخاری، مسلم، ترمذی، نسایی و ابوداود نام برد که از موقعیت علمی او حکایت دارد.<ref name=":082">{{یادکرد کتاب|عنوان=تاريخ بغداد|سال=1422|نام=أبو بكر أحمد بن علي |نام خانوادگی=الخطيب البغدادي|ناشر=دار الغرب الإسلامي|جلد=11|صفحه=209|مکان=بيروت}}</ref><ref name=":09">{{یادکرد کتاب|عنوان=سير اعلام النبلاء|سال=1405|نام خانوادگی=الذهبي، شمس الدين|ناشر=مؤسسة الرسالة|جلد=12|صفحه=225|مکان=بیروت}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=دانشنامه جهان اسلام|وبگاه=rch.ac.ir|نشانی=https://rch.ac.ir/article/Details/9003|عنوان=دارمی عبدالله بن عبدالرحمان|تاریخ بازبینی=24 آذر ۱۴۰۳}}</ref> | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
نسخهٔ ۱۵ دسامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۰:۰۶
 | این مقاله هماکنون در حال ویرایش است. |
سؤال
صحاح سته اهل‌سنت و نویسندگان آن را معرفی کنید.
۱
صحاح ششگانه اهل سنت، صحیح بخاری، صحیح مسلم، سنن نسایی، سنن ابوداود، سنن ترمذی و سنن ابن ماجه می باشد و برخی دیگر از اهل سنت کتاب موطأ مالک یا کتاب سنن دارمی را ششمین کتاب می دانند.
درگاه‌ها
جایگاه صحاح سته
بر اساس دیدگاه دانشمندان اهل سنّت، نگارش حدیث به‌طور رسمی، از قرن دوم هجری آغاز شده است. نخست عمربن عبدالعزیز به فکر جمع‌آوری و نگارش احادیث افتاد و به تمام نقاط، دستور کتابت و ضبط آن را صادر کرد.[۱] از آن پس، عالمان بسیاری به جمع و تدوین حدیث همّت گماشتند و آثار و تألیفاتی پدیدآوردند و در قرن دوم و سوم هجری، که عصر طلایی حدیث شروع شد، مهم‌ترین و معتبرترین جوامع حدیثی اهل سنّت یعنی صحاح ستّه، تدوین و نگارش یافت.[۲][۳]
در اهل سنت اتفاق نظر وجود دارد که صحیح‌ترین کتب بعد از قرآن، به ترتیب صحیح بخاری و صحیح مسلم و سپس الموطأ می‌باشد. ولکن نزدی برخی، موطأ بر صحیح مسلم و بخاری مقدم است. و سپس باقی کتب ششگانه معتبر هستند که عبارتند از جامع ترمذی و سنن ابی داود و سنن ابن ماجه. و نزد برخی دیگر، سنن دارمی سزاوارتر است به اینکه کتاب ششم قرار گیرد.[۴]
در این چهار کتاب اخیر، احادیث حسن و ضعیف نیز وجود دارد و اگر به آن‌ها «صحاح» گفته می‌شود از باب غلبه و مجاز تغلیب است.[۵]
معرفی کتب و مؤلفان
صحیح البخاری
کتاب صحیح البخاری نوشته الإمام محمد بن إسماعیل البخاری(۲۵۶) می‌باشد.[۶] وی این مجموعه را طی ۱۶ سال از شش صدهزار حدیث برگزیده و تدوین نموده است. احادیث صحیح بخاری را با مکرّرات آن، بیش از ۹۰۸۲ حدیث دانسته‌اند. از مزایای این کتاب آن است که برای ابواب، عناوین ذکر کرده که می‌توان از آن‌ها نظر وی را در مسائل فقهی استنباط کرد. همچنین در ابتدای هر باب، آیاتی متناسب با عنوان هر باب آورده است.[۷]
صحیح مسلم
کتاب صحیح مسلم نوشته الإمام مسلم بن الحجاج القشیری النیسابوری(۲۶۱) می‌باشد.[۸] این کتاب مشتمل بر ۷۲۷۵ حدیث است که با حذف مکرّرات، بالغ بر ۴۰۰۰ می‌گردد. مسلم با انگیزه جداسازی روایات صحیح از روایات ضعیف و جعلی به تألیف صحیح اقدام نموده است.[۹]
جامع الترمذی
کتاب سنن الترمذی نوشته الإمام محمد بن عیسی بن سورة بن موسی الترمذی(۲۷۹) می‌باشد.[۱۰] وی از بخاری و سایر مشایخ حدیث اخذ حدیث کرده و با این که نابینا بوده است، یکی از نامورترین حفّاظ حدیث به‌شمار می‌آید. جامع یا سنن ترمذی حاوی بیش از ۵۰۰۰ حدیث است. از جمله مزایای این کتاب، کمی تکرار احادیث آن است. همچنین مؤلف کتاب پس از ذکر هر حدیثی به بیان نوع آن نیز پرداخته و صحّت و ضعف آن را روشن کرده است.[۱۱]
سنن ابی داود
کتاب سنن أبی داود نوشته الإمام أبو داود سلیمان بن الأشعث الأزدی(۲۷۵) می‌باشد.[۱۲] وی نزد احمدبن حنبل و برخی از مشایخ بخاری و مسلم شاگردی کرد و جمعی از بزرگان از جمله ترمذی و نسایی از او اخذ حدیث نمودند. سنن ابی داود شامل ۴۸۰۰ حدیث است که بنا به گفته مؤلّف آن، این احادیث از بین ۵۰۰ هزار حدیث گزینش و با دقتی ویژه تنظیم شده‌اند، این اثر پس از صحیحین، معتبرترین کتاب به‌شمار می‌رود.[۱۳]
سنن نسایی
کتاب سنن النسائی نوشته الإمام أحمد بن شعیب بن علی بن سنان النسائی(۳۰۳) می‌باشد.[۱۴] وی در آغاز، کتابی مفصّل از احادیث پیامبر(ص) تألیف نمود و آن را السّنن الکبری نامید. سپس آن را تلخیص کرد و احادیث غیر صحیح را از آن اسقاط نمود و نام کتاب را المجتبی من السّنن گذاشت. کتاب اخیر در شمار صحاح ششگانه است که دارای ۵۷۶۱ حدیث می‌باشد.[۱۵]
سنن ابن ماجه
کتاب سنن ابن ماجه نوشته الإمام محمد بن یزید المعروف بابن ماجه(۲۷۳) می‌باشد.[۱۶] این کتاب در بین صحاح به حسن ترتیب مشهور و ممتاز است، اگر چه در مورد اعتبار آن اختلاف نظر وجود دارد. نخستین کسی که سنن ابن ماجه را در زمره صحاح ششگانه قرار داد، المقدسی (۵۰۷) است. این اثر در بین صحاح، پایین‌ترین میزان اعتبار را دارد.[۱۷]
الموطأ
کتاب الموطأ نوشته الإمام مالک بن أنس بن مالک بن أبی عامر الأصبحی(۱۷۹) می‌باشد.[۱۸] فقیه و محدث نامدار اهل‌سنت مدینه که مذهب مالکی از مذاهب چهارگانه اهل‌سنت به وی منسوب است.[۱۹] شیخ طوسی نام او را در زمره اصحاب امام صادق(ع) آورده است.[۲۰] به استناد روایتی از شیخ صدوق، مالک مورد احترام امام صادق(ع) بوده و حتی امام(ع) در موردی دوستی خویش را با وی ابراز کرده و در یک نوبت نیز به همراه حضرت به حج مشرف شده است.[۲۱]
سنن دارمی
کتاب سنن دارمی نوشته أبي محمد عبدالله بن عبدالرحمن ابن الفضل الدارمي السمرقندي(255) می باشد.[۲۲] خطیب بغدادی او را از محدّثان پرسفر، ثقه، پرهیزکار و زاهد معرفی کرده است.[۲۳] شهرت و مقام علمی دارمی، شاگردان بسیاری را به محضر او کشانده است. در صدر شاگردان وی باید از محدّثان نام‌آوری چون ابوزرعه رازی، ابوحاتم رازی، بقی‌بن مخلد، احمدبن حنبل و نیز پنج تن از مؤلفان کتب شش‌گانۀ اهل سنّت، یعنی بخاری، مسلم، ترمذی، نسایی و ابوداود نام برد که از موقعیت علمی او حکایت دارد.[۲۴][۲۵][۲۶]
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ القسطلانی، أحمد بن محمد (۱۳۲۳). شرح القسطلانی: إرشاد الساری لشرح صحیح البخاری. ج. ۱. مصر: المطبعة الکبری الأمیریة. ص. ۷.
- ↑ دیاری بیدگلی، محمدتقی (۱۳۸۱). آموزه‌هایی از قرآن و حدیث. قم: دفتر نشر معارف. ص. ۶۶.
- ↑ محمد رشاد خلیفة. مدرسة الحدیث فی مصر. القاهرة: الهیئة العامة لشئون المطابع الأمیریة. ص. ۳۳۷.
- ↑ الحسینی البخاری، محمد صدیق خان (۱۴۰۵). الحطة فی ذکر الصحاح الستة. بیروت: دار الکتب التعلیمیة. ص. ۲۲۵.
- ↑ الحسینی البخاری، محمد صدیق خان (۱۴۰۵). الحطة فی ذکر الصحاح الستة. بیروت: دار الکتب التعلیمیة. ص. ۲۲۵.
- ↑ محمد رشاد خلیفة. مدرسة الحدیث فی مصر. القاهرة: الهیئة العامة لشئون المطابع الأمیریة. ص. ۳۳۶.
- ↑ دیاری بیدگلی، محمدتقی (۱۳۸۱). آموزه‌هایی از قرآن و حدیث. قم: دفتر نشر معارف. ص. ۶۶.
- ↑ محمد رشاد خلیفة. مدرسة الحدیث فی مصر. القاهرة: الهیئة العامة لشئون المطابع الأمیریة. ص. ۳۳۶.
- ↑ دیاری بیدگلی، محمدتقی (۱۳۸۱). آموزه‌هایی از قرآن و حدیث. قم: دفتر نشر معارف. ص. ۶۶.
- ↑ محمد رشاد خلیفة. مدرسة الحدیث فی مصر. القاهرة: الهیئة العامة لشئون المطابع الأمیریة. ص. ۳۳۶.
- ↑ دیاری بیدگلی، محمدتقی (۱۳۸۱). آموزه‌هایی از قرآن و حدیث. قم: دفتر نشر معارف. ص. ۶۶.
- ↑ محمد رشاد خلیفة. مدرسة الحدیث فی مصر. القاهرة: الهیئة العامة لشئون المطابع الأمیریة. ص. ۳۳۶.
- ↑ دیاری بیدگلی، محمدتقی (۱۳۸۱). آموزه‌هایی از قرآن و حدیث. قم: دفتر نشر معارف. ص. ۶۶.
- ↑ محمد رشاد خلیفة. مدرسة الحدیث فی مصر. القاهرة: الهیئة العامة لشئون المطابع الأمیریة. ص. ۳۳۶.
- ↑ دیاری بیدگلی، محمدتقی (۱۳۸۱). آموزه‌هایی از قرآن و حدیث. قم: دفتر نشر معارف. ص. ۶۶.
- ↑ محمد رشاد خلیفة. مدرسة الحدیث فی مصر. القاهرة: الهیئة العامة لشئون المطابع الأمیریة. ص. ۳۳۶.
- ↑ دیاری بیدگلی، محمدتقی (۱۳۸۱). آموزه‌هایی از قرآن و حدیث. قم: دفتر نشر معارف. ص. ۶۶.
- ↑ محمد رشاد خلیفة. مدرسة الحدیث فی مصر. القاهرة: الهیئة العامة لشئون المطابع الأمیریة. ص. ۳۳۶.
- ↑ علی عبد الباسط مزید. منهاج المحدثین فی القرن الأول الهجری وحتی عصرنا الحاضر. مصر: الهیئة المصریة العامة للکتاب. ص. ۲۲۳.
- ↑ طوسی، محمد بن حسن (۱۳۷۳). رجال الطوسی. قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة. ص. ۳۰۲.
- ↑ بن بابویه قمی، محمد بن علی بن حسین (۱۴۱۷). الأمالی. قم: مرکز الطباعة والنشر فی مؤسسة البعثة. ص. ۲۳۴.
- ↑ البلقيني، سراج الدين. مقدمة ابن الصلاح ومحاسن الاصطلاح. القاهرة: دار المعارف. ص. ۷۸۱.
- ↑ الخطيب البغدادي، أبو بكر أحمد بن علي (۱۴۲۲). تاريخ بغداد. ج. ۱۱. بيروت: دار الغرب الإسلامي. ص. ۲۰۹.
- ↑ الخطيب البغدادي، أبو بكر أحمد بن علي (۱۴۲۲). تاريخ بغداد. ج. ۱۱. بيروت: دار الغرب الإسلامي. ص. ۲۰۹.
- ↑ الذهبي، شمس الدين (۱۴۰۵). سير اعلام النبلاء. ج. ۱۲. بیروت: مؤسسة الرسالة. ص. ۲۲۵.
- ↑ دانشنامه جهان اسلام. «دارمی عبدالله بن عبدالرحمان». rch.ac.ir. دریافت‌شده در ۲۴ آذر ۱۴۰۳.