حکومت دینی

سؤال

حکومت دینی (تئوکراسی) چه حکومتی است. آیا مورد تأیید اسلام است؟

درگاه‌ها

حکومت دینی (تئوکراسی، Theocracy) که در آن، حکومت از جانب خداوند است و قدرت سیاسی در دست مرجع عالی دینی است.

تئوکراسی یا ربانی سالاری به گونه‌های مختلفی در تاریخ ظاهر شده است. شکلی از آن در جوامع ابتدایی نظیر مصر، هند و چین وجود داشته است. شکل دیگری از آن در جهان مسیحیت پدید آمد و رهبران کلیسا با آن که ایده الوهیت حاکمان را رد نمودند اما به نوعی تفویض مستقیم حق حکومت به رهبران دینی را قائل شدند. آنان، حاکم را تنها در برابر خداوند مسئول دانسته و اطاعت مطلق از او را واجب و هرگونه مخالفت با او را غیرقابل پذیرش تلقی کردند. عالمان مسلمان براساس جهان‌بینی اسلامی، معتقدند سراسر هستی مِلک خداوند است و در این قلمرو، شریکی برای او وجود ندارد.

براساس اعتقاد مسلمانان، حاکمیت، اختصاص به خداوند دارد؛ در اصل دوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران آمده: «جمهوری اسلامی‏، نظامی‏ است‏ بر پایه‏ ایمان‏ به‏: ۱. خدای‏ یکتا ( لااله‏ الاالله‏ ) و اختصاص‏ حاکمیت‏ و تشریع به‏ او و لزوم‏ تسلیم‏ در برابر امر او. ... » بر پایه این اصل اعتقاد بر این دانسته شده که هیچ انسانی حق حاکمیت و ولایت بر جامعه بشری را ندارد مگر آن که از سوی خالق و آفریدگار باشد. انبیاء و اولیاء الهی که بر جامعه انسانی حاکمیت و ولایت دارند، ولایت آنان، به اذن و فرمان خداوند است.

در اسلام و حکومت اسلامی، علاوه بر این که حاکم، قانون خداوند است نه شخص و حکومت به عنوان وظیفه است نه امتیاز، مرجع عالی دینی تنها بیان‌کننده و مجری قانون است. حاکم در حکومت اسلامی با داشتن صلاحیت و شرایط علم و عدالت و تقوا، به صورت حاکمیتی عقلانی، مسئول و قابل انتقاد و نظارت و هم‌چنین تابع شریعت الهی است.