بهره‌مندی از ماه مبارک رمضان: تفاوت میان نسخه‌ها

Article-dot.png
Article-dot.png
از ویکی پاسخ
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' | بازبینی =' به ' | ارزیابی کمی =')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
 
(۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|کاربر=A.rezapour}}
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
خط ۵: خط ۴:
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
انجام اعمال واجب و مستحب در طی ماه رمضان فرد روزه‌دار را از فضایل این ماه بهره‌مند می‌کند. اعمال و ادعیه و نمازهای مستحبی زیادی در احادیث نقل شده است. از جمله خواندن نمازهای مستحبی و [[نوافل]] و نماز شب است که توصیه زیادی برای آن شده است. شب زنده‌داری و تهجد، تلاوت قرآن و تدبر در آن و مطالعه تفاسیر قرآن کریم، خواندن دعاهای وارده و مخصوص روزهای ماه رمضان، استغفار و ذکر گفتن همراه با توجه قلبی و نیز دائم‌الوضو بودن از دیگر اعمالی است که در روایات بدان سفارش شده است.  
[[پرونده:احیاء شب نوزدهم رمضان در حرم امام رضا(ع).jpg|بندانگشتی|احیاء شب نوزدهم ماه رمضان در حرم امام رضا(ع)]]
انجام اعمال واجب و مستحب به‌خصوص [[تلاوت قرآن]] و تدبر در آن، [[نماز شب]]، شب‌زنده‌داری و تهجد را در بهره‌مندی بیشتر از ماه رمضان تأثیرگذار دانسته‌اند. نمازهای مستحبی زیادی برای ماه رمضان در احادیث نقل و توصیه شده است. تلاوت و دقت در قرآن به‌خصوص زمانی که با مطالعه تفاسیر قرآن کریم همراه باشد، سفارش بسیار شده است. خواندن دعاهای مختلف که برخی مختص ماه رمضان و برخی مشترک میان ماه‌ها هستند، استغفار و ذکر گفتن همراه با توجه قلبی و موارد دیگری مانند انفاق و صدقه از اعمالی هستند که به ‌آن‌ها سفارش بسیار شده است.


== تلاوت قرآن و تدبر در آن ==
== تلاوت قرآن و تدبر در آن ==
پیامبر اکرم بر تلاوت قرآن در این ماه تأکید کرده‌اند. بنابر روایتی از امام صادق در پاسخ به پرسشی دربارة کیفیت ختم قرآن در این ماه که آیا باید در یک شب قرآن را ختم کرد یا در دو شب یا سه شب، ختم قرآن در سه شب ماه رمضان همراه با قرائت، ترتیل و تدبر در آیات توصیه شده است. در روایتی دیگر، ختم قرآن در این ماه منوط به توانایی افراد شده است.<ref>معینی، محسن، «رمضان»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ج۲۰، ذیل مدخل.</ref>
بنابر روایات، قرآن در شب اول ماه رمضان نازل شده است، از این جهت توصیه شده باید با تلاوت قرآن به استقبال این ماه رفت.<ref>معینی، محسن، «رمضان»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ج۲۰، ذیل مدخل.</ref>


برای تمام مؤمنان شایسته است که هر روز مقداری قرآن بخوانند و در ماه رمضان توصیه شده است که بیش‌تر از ایام دیگر بخوانند.
[[پیامبر(ص)]] بر تلاوت قرآن در ماه رمضان تأکید کرده است. برای تمام مؤمنان شایسته است که هر روز مقداری قرآن بخوانند و در ماه رمضان توصیه شده است که بیش‌تر از ایام دیگر بخوانند. [[امام صادق(ع)]] از پیامبر(ص) نقل می‌کند که: «ماه رمضان، ماه خدای متعال است؛ ماهی که خدا در آن حسنات را افزون و سیئات را محو می‌کند. متوجه باشید که از تمام حرام‌ها بپرهیزید و بسیار قرآن بخوانید.»<ref>بحارالانوار، ج ۹۳، ص ۳۴۰. به نقل از [https://hawzah.net/fa/LifeStyle/View/70687/مستحبات-روزه مستحبات روزه]، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۸، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.</ref> و نیز گفته است هر کس در ماه رمضان آیه‌ای بخواند یا تسبیحی بگوید، برتریِ آن بر غیر ماه رمضان، همچون برتریِ من بر امت من است. پس خوشا به حال آن که رمضان را دریابد!<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، ماه خدا، ج۱، ص۳۲۷.</ref>


از امام صادق(ع) از پیامبر اکرم(ص) آمده است: «ماه رمضان، ماه خدای متعال است؛ ماهی که خدا در آن حسنات را افزون و سیئات را محو می‌کند. متوجه باشید که از تمام حرام‌ها بپرهیزید و بسیار قرآن بخوانید.»<ref>بحارالانوار، ج ۹۳، ص ۳۴۰. به نقل از [https://hawzah.net/fa/LifeStyle/View/70687/مستحبات-روزه مستحبات روزه]، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۸، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.</ref> از امام باقر(ع) روایت شده است: «هر چیز بهاری دارد و بهار قرآن، ماه رمضان است.»<ref>الکافی، ج ۲، ص ۶۳۰، ح ۱۰. به نقل از [https://hawzah.net/fa/LifeStyle/View/70687/مستحبات-روزه مستحبات روزه]، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۸، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.</ref>
بنابر روایتی از امام صادق(ع) در پاسخ به پرسشی درباره کیفیت ختم قرآن در این ماه که آیا باید در یک شب قرآن را ختم کرد یا در دو شب یا سه شب، ختم قرآن در سه شب ماه رمضان همراه با قرائت، ترتیل و تدبر در آیات توصیه شده است. در روایتی دیگر، ختم قرآن در این ماه منوط به توانایی افراد شده است.<ref>معینی، محسن، «رمضان»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ج۲۰، ذیل مدخل.</ref> از [[امام باقر(ع)]] روایت شده است: «هر چیز بهاری دارد و بهار قرآن، ماه رمضان است.»<ref>الکافی، ج ۲، ص ۶۳۰، ح ۱۰. به نقل از [https://hawzah.net/fa/LifeStyle/View/70687/مستحبات-روزه مستحبات روزه]، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۸، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.</ref> از امام صادق(ع) روایت آمده که قرآن با ترتیل و آرامش خوانده شود و هرگاه به آیه‌ای رسید که یادی از بهشت است، توقف کند و از خدا بهشت بخواهد، و اگر به آیهٔ عذاب رسید، به خدا پناه ببرد.<ref>الکافی، ج ۲، ص ۶۱۷، ح ۲. به نقل از [https://hawzah.net/fa/LifeStyle/View/70687/مستحبات-روزه مستحبات روزه]، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۸، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.</ref>


منظور از زیاد قرآن خواندن این نیست که تند تند و بدون تدبر خوانده شود؛ بلکه منظور این است که زمان بیش تری برای تلاوت قرآن صرف کند، و طبق روایتی از امام صادق(ع) با ترتیل و آرامش بخواند و هرگاه به آیه ای رسید که یادی از بهشت است، توقف کند و از خدا بهشت بخواهد، و اگر به آیهٔ عذاب رسید، به خدا پناه ببرد.<ref>الکافی، ج ۲، ص ۶۱۷، ح ۲. به نقل از [https://hawzah.net/fa/LifeStyle/View/70687/مستحبات-روزه مستحبات روزه]، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۸، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.</ref>
پیامبر(ص) گفته است در ماه رمضان، زیاد قرآن تلاوت کنید و در آن، حاجت‌های خویش را بخواهید و در آن، به ذکر پروردگارتان بپردازید و مبادا ماه رمضان نزد شما، مانند ماه‌های دیگر باشد؛ چرا که آن نزد خداوند، نسبت به ماه‌های دیگر، حرمت و برتری دارد و مبادا در ماه رمضان، روزِ روزه‌داری‌تان مثل روز خوردنتان باشد.<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، ماه خدا، ج۱، ص۱۷۵.</ref>
 
پیامبر خدا(ص) ماه رمضان، ماه خداست؛ ماهی که خداوند، حسنات را در آن، دو برابر می‌کند و سیّئات را محو می‌کند، ماه برکت، ماه بازگشت به سوی خدا، ماه توبه، ماه آمرزش، ماه آزاد شدن از آتش و دست یافتن به بهشت. پس، در این ماه از هر حرامی بپرهیزید و در آن، زیاد قرآن تلاوت کنید و در آن، حاجت‌های خویش را بخواهید و در آن، به ذکر پروردگارتان بپردازید و مبادا ماه رمضان نزد شما، مانند ماه‌های دیگر باشد؛ چرا که آن نزد خداوند، نسبت به ماه‌های دیگر، حرمت و برتری دارد و مبادا در ماه رمضان، روز روزه داری تان مثل روز خوردنتان باشد.<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، ماه خدا، ج۱، ص۱۷۵.</ref>
 
پیامبر خدا(ص) هر کس در ماه رمضان آیه ای بخواند یا تسبیحی بگوید، برتریِ آن بر غیر ماه رمضان، همچون برتریِ من بر امّت من است. پس خوشا به حال آن که رمضان را دریابد! خوشا به حال او! امام صادق(ع): هر کس در ماه رمضان صدقه ای بدهد، خداوندْ هفتاد نوع بلا را از او برمی‌گرداند.<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، ماه خدا، ج۱، ص۳۲۷.</ref>
 
بنابر روایات، قرآن در شب اول این ماه نازل شده است، پس باید با تلاوت قرآن به استقبال این ماه رفت.<ref>معینی، محسن، «رمضان»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ج۲۰، ذیل مدخل.</ref>


== ذکر و دعا ==
== ذکر و دعا ==
به شب زنده‌داری و عبادت و نمازخواندن در شبهای این ماه مخصوصاً در ده شب آخر آن بسیار سفارش شده است. به اعتکاف در ده روز آخر این ماه نیز بسیار سفارش شده است، چنان‌که پیامبراکرم خود در این ماه اعتکاف می‌کردند. مسجدالحرام، مسجدالنبی و مسجد کوفه از جمله مکانهایی اند که برای اعتکاف در آنها فضیلت بیشتری روایت شده‌ است. از آنجا که بنابر احادیث، شب قدر در این ماه واقع شده و قلب ماه رمضان شب قدر دانسته شده است.<ref>معینی، محسن، «رمضان»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ج۲۰، ذیل مدخل.</ref>
[[تسبیح]] در ماه رمضان از تسبیح در دیگر ماه‌ها برتر دانسته شده است.<ref>معینی، محسن، «رمضان»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ج۲۰، ذیل مدخل.</ref> از [[امام علی(ع)]] روایت آمده است که در ماه رمضان، زیاد استغفار و دعا کنید؛ که به سبب دعا، بلا از شما دور می‌شود، و استغفار، که گناهانتان را محو می‌کند.<ref name=":0">محمدی ری‌شهری، محمد، ماه خدا، ج۱، ص۳۴۷.</ref>


تسبیح در ماه رمضان از تسبیح در دیگر ماه‌ها برتر دانسته شده است.<ref>معینی، محسن، «رمضان»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ج۲۰، ذیل مدخل.</ref> امام علی(ع): در ماه رمضان، زیاد استغفار و دعا کنید؛ امّا دعا، که به سبب آن، بلا از شما دور می‌شود، و امّا استغفار، که گناهانتان را محو می‌کند.<ref name=":0">محمدی ری‌شهری، محمد، ماه خدا، ج۱، ص۳۴۷.</ref>
دعا در هنگام رؤیت هلال رمضان، دعای روز اول ماه رمضان، دعایی برای هر روز این ماه و دعاها و تسبیحاتی برای روزهای این ماه، نمازهای مستحبی و دعاها و اذکار مختلف بعد از هر نماز در شب و روز این ماه، [[دعای افتتاح]] که در هر شب این ماه خواندن آن سفارش شده است، دعای سحرهای ماه رمضان که ابوحمزه ثمالی از امام سجاد(ع) روایت کرده و دعای سحرهای ماه مبارک رمضان یا دعای مباهله که امام رضا(ع) از امام باقر(ع) روایت کرده‌اند، دعا در هنگام افطار و دعایی برای هر شب این ماه، ده دعا برای هر شب از دهه آخر این ماه، و دعا در وداع با ماه رمضان از دعاهایی است که خواندن آن در ماه رمضان مستحب است.<ref>معینی، محسن، «رمضان»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ج۲۰، ذیل مدخل.</ref>


دعا در هنگام رؤیت هلال رمضان؛ دعای روز اول ماه رمضان، دعایی برای هر روز این ماه و دعاها و تسبیحاتی برای روزهای این ماه، نمازهای مستحبی و دعاها و اذکار مختلف بعد از هر نماز در شب و روز این ماه، دعای افتتاح که در هر شب این ماه خواندن آن سفارش شده‌ است، دعای سحرهای ماه رمضان که ابوحمزه ثمالی از امام سجاد ع روایت کرده و دعای سحرهای ماه مبارک رمضان یا دعای مباهله که امام رضا از امام باقر(ع) روایت کرده‌اند، دعا در هنگام افطار و دعایی برای هر شب این ماه، ده دعا برای هر شب از دهة آخر این ماه، دعا در وداع با ماه رمضان از دعاهایی است که خواندن آن در ماه رمضان مستحب است.<ref>معینی، محسن، «رمضان»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ج۲۰، ذیل مدخل.</ref>
== اعتکاف و شب‌زنده‌داری ==
به شب‌زنده‌داری و عبادت در شب‌های ماه رمضان مخصوصاً در ده شب آخر آن بسیار سفارش شده است. به [[اعتکاف]] در ده روز آخر این ماه نیز بسیار سفارش شده است؛ چنان‌که پیامبر(ص) خود در این ماه اعتکاف می‌کردند. [[مسجدالحرام]]، [[مسجدالنبی]] و [[مسجد کوفه]] از جمله مکان‌هایی هستند که برای اعتکاف در آنها فضیلت بیشتری روایت شده است.<ref>معینی، محسن، «رمضان»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ج۲۰، ذیل مدخل.</ref>


امام علی(ع): در ماه رمضان، زیاد استغفار و دعا کنید؛ امّا دعا، که به سبب آن، بلا از شما دور می‌شود، و امّا استغفار، که گناهانتان را محو می‌کند.<ref name=":0" />
پیامبر(ص) فرمود: «کسی که شب قدر را زنده بدارد، نزد خداوند، گرامی‌تر از کسی است که همه ماه رمضان را شب زنده‌داری کرده، ولی آن شب را زنده نداشته است. و فرمود: «شب قدر، گرامیداشتِ زندگان و غنیمت برای مُردگان است».<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده حکمت نامه پیامبر اعظم، ص۷۹۶.</ref> امام باقر(ع) می‌فرماید: پیامبر خدا، نهی کرد که از شب بیست و یکم و شب بیست و سوم، غفلت شود و نهی کرد که کسی در آن شب بخوابد.<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده حکمت نامه پیامبر اعظم، ص۷۹۶.</ref>


== اعتکاف و شب زنده‌داری ==
پیامبر(ص) می‌فرماید هر که در شب قدر، از روی ایمان و برای پاداش الهی نماز بخواند، خداوند گناه گذشته او را می‌آمرزد.<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده حکمت نامه پیامبر اعظم، ص۷۹۷.</ref> از امام صادق(ع) روایت شده است چون دهه آخر [رمضان] فرا می‌رسید، پیامبر خدا، کمر به عبادت می‌بست و از [هم بستر شدن با] زنان، کناره می‌گرفت و شب را اِحیا می‌داشت و تنها به عبادت می‌پرداخت.<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده حکمت نامه پیامبر اعظم، ص۷۸۶.</ref>
پیامبر خدا (ص): هر کس شب قدر را زنده بدارد، تا سال آینده، عذاب از او برگردانده می‌شود.
 
پیامبر (ص) فرمود: «کسی که شب قدر را زنده بدارد، نزد خداوند، گرامی تر از کسی است که همه ماه رمضان را شب زنده داری کرده، ولی آن شب را زنده نداشته است. سوگند به آن که مرا به حق برانگیخت، خانواده و فرزندانش، درباره هفتصد هزار نفر شفاعت می‌کنند، که هر کدام از آنان نیز درباره هفتصد هزار نفر، تا سه بار، حقّ شفاعت دارند». و فرمود: «شب قدر، گرامیداشتِ زندگان و غنیمت [برای]مُردگان است».<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده حکمت نامه پیامبر اعظم، ص۷۹۶.</ref>
 
امام باقر(ع) می‌فرماید: پیامبر خدا، نهی کرد که از شب بیست و یکم و شب بیست و سوم، غفلت شود و نهی کرد که کسی در آن شب بخوابد.<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده حکمت نامه پیامبر اعظم، ص۷۹۶.</ref>
 
پیامبر خدا (ص): هر که در شب قدر، از روی ایمان و برای پاداش [الهی] نماز بخواند، خداوندْ گناه گذشته او را می‌آمرزد.<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده حکمت نامه پیامبر اعظم، ص۷۹۷.</ref>
 
امام صادق (ع): چون دهه آخر [رمضان] فرا می‌رسید، پیامبر خدا، کمر [به عبادت]می‌بست و از [هم بستر شدن با] زنان، کناره می‌گرفت و شب را اِحیا می‌داشت و تنها به عبادت می‌پرداخت.<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده حکمت نامه پیامبر اعظم، ص۷۸۶.</ref>


== نماز و عبادت ==
== نماز و عبادت ==
روایات زیادی در باب خواندن نماز در ماه رمضان آمده است. امام صادق(ع): چون ماه رمضان می‌آمد، پیامبر خدا بر نمازش می‌افزود. من نیز می‌افزایم؛ پس شما هم بیفزایید. و نیز: امام صادق(ع): هر گاه ماه رمضان بود، امام سجّاد (ع) جز به دعا و تسبیح و استغفار و تکبیر، سخنی نمی‌گفت.<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، ماه خدا، ج۱، ص۳۵۳.</ref>
روایات زیادی در باب خواندنِ نماز در ماه رمضان آمده است. امام صادق(ع) گفته است چون ماه رمضان می‌آمد، پیامبر خدا بر نمازش می‌افزود. من نیز می‌افزایم؛ پس شما هم بیفزایید. و نیز امام صادق(ع) گفته است هر گاه ماه رمضان بود، [[امام سجاد(ع)]] جز به [[دعا]] و تسبیح و استغفار و تکبیر، سخنی نمی‌گفت.<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، ماه خدا، ج۱، ص۳۵۳.</ref>


خواندن صد رکعت نماز مستحبی در شب بیست ویکم و بیست و سوم این ماه هم سفارش شده است.<ref>معینی، محسن، «رمضان»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ج۲۰، ذیل مدخل.</ref>
از [[امام رضا(ع)]] روایت است که هر کس می‌خواهد از گناهی توبه کند، در ماه رمضان از آن گناه به آستان الهی [[توبه]] کند، که آن، ماه توبه و بازگشت و ماه آمرزش و رحمت است و هیچ شبی از شب‌های آن نیست، مگر آن که خداوند در آن شب، آزادشدگانی از آتش دارد که همه آنان به سبب گناهانشان، مستحق آتش‌اند.<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، ماه خدا، ج۱، ص۳۴۹.</ref> خواندن صد رکعت نماز مستحبی در شب بیست و یکم و بیست و سوم این ماه هم سفارش شده است.<ref>معینی، محسن، «رمضان»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ج۲۰، ذیل مدخل.</ref>


امام رضا(ع): هر کس می‌خواهد از گناهی توبه کند، در ماه رمضان از آن گناه به آستان الهی توبه کند، که آن، ماه توبه و بازگشت و ماه آمرزش و رحمت است و هیچ شبی از شب‌های آن نیست، مگر آن که خداوند در آن شب، آزادشدگانی از آتش دارد که همه آنان به سبب گناهانشان، مستحقّ آتش اند.<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، ماه خدا، ج۱، ص۳۴۹.</ref>
در احادیث، ثواب نماز مؤمنانه در شب‌های ماه مبارک رمضان، [[آمرزش گناهان]] ذکر شده است.<ref>معینی، محسن، «رمضان»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ج۲۰، ذیل مدخل.</ref>


در احادیث، ثواب نماز مؤمنانه در شب‌های ماه مبارک رمضان آمرزش گناهان ذکر شده است.<ref>معینی، محسن، «رمضان»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ج۲۰، ذیل مدخل.</ref>
در کتاب [[مفاتیح الجنان]] آمده است در هر شب ماه رمضان دو رکعت نماز، در هر رکعت، حمد یک بار و توحید سه بار خوانده شود و پس از سلام نماز گفته شود: {{متن عربی|سُبْحانَ مَنْ هُوَ حَفيظٌ لايَغْفُلُ سُبحانَ مَنْ هُوَ رَحيمٌ لايَعْجَلُ سُبْحانَ مَنْ هُوَ قائِمٌ لايَسْهُو سُبْحانَ مَنْ هُوَ دائِمٌ لايَلْهُو|ترجمه=منزه است آن خداى نگهبانى كه غفلت نمی‌كند، منزه است آن خداى مهربانى كه شتاب نمی‌كند. منزه است آن خداى پابرجایی كه كسى را از ياد نمی‌برد، منزه است آن خداى جاودانى كه به چيزى سرگرم نمی‌شود.}} سپس ذکر [[تسبیحات اربعه]] هفت مرتبه گفته شود و آنگاه خوانده شود: {{متن عربی|سُبْحانَكَ سُبْحانَكَ سُبْحانَكَ يا عَظيمُ اغْفِرْ لِىَ الذَّنْبَ الْعَظيمَ|ترجمه=خداوندا! تو از هر عیب و نقصی منزّهی، منزّهی، منزّه. بارالها گناهان بزرگم را بیامرز.}} و در آخر ده بار صلوات بفرستد. کسی که این دو رکعت نماز را به جا آورد خداوند هفتاد هزار گناه او را می‌آمرزد.<ref>[http://www.rohani.ir/fa/ndt/2115/نماز-دو-رکعتی-در-هر-شب-ماه-مبارک-رمضان نماز دو رکعتی در هر شب ماه مبارک رمضان]، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حضرت آیت الله العظمی سید محمد صادق روحانی، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.</ref>


== صدقه و انفاق ==
== صدقه و انفاق ==
از امام رضا(ع) روایت شده است: «هر کس هنگام افطار نانی به نیازمندی صدقه دهد، خداوند گناهش را می‌آمرزد، و ثواب آزاد کردن بنده ای از اولاد اسماعیل(ع) را برای او می‌نویسد.»<ref>بحار الانوار، ج ۹۳، ص ۳۱۸، ح ۱۰؛ به نقل از [https://hawzah.net/fa/LifeStyle/View/70687/مستحبات-روزه مستحبات روزه]، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۸، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.</ref>
برای صدقه در ماه رمضان ثواب زیادی نقل شده است.<ref>معینی، محسن، «رمضان»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ج۲۰، ذیل مدخل.</ref>
 
از امام صادق(ع) روایت شده است: «هر کس در ماه رمضان صدقه بدهد، خداوند هفتاد نوع بلا را از او برمی‌گرداند.»<ref>بحار الانوار، ج ۹۳، ص ۱۷۹، ح ۱۸؛ به نقل از [https://hawzah.net/fa/LifeStyle/View/70687/مستحبات-روزه مستحبات روزه]، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۸، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.</ref>
 
از پیامبر (ص) پرسیدند:... کدام صدقه برتر است؟ فرمود: «صدقه در [ماه] رمضان».


پیامبر(ص): هیچ خرج کردنی نیست، مگر آن که بنده از آن سؤال می‌شود، مگر خرج کردن در ماه رمضان در راه احسان به بندگان و این، کفّاره گناهان می‌شود. هر کس در ماه رمضان به اندازه سنگینیِ ذرّه ای یا بالاتر از آن صدقه دهد، نزد خداوند سنگین تر از کوه‌های زمین از طلاست که در غیر ماه رمضان صدقه دهد.<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، ماه خدا، ج۱، ص۳۲۵.</ref>
از امام رضا(ع) روایت شده است: «هر کس هنگام افطار نانی به نیازمندی صدقه دهد، خداوند گناهش را می‌آمرزد، و ثواب آزاد کردن بنده‌ای از اولاد اسماعیل(ع) را برای او می‌نویسد.»<ref>بحار الانوار، ج ۹۳، ص ۳۱۸، ح ۱۰؛ به نقل از [https://hawzah.net/fa/LifeStyle/View/70687/مستحبات-روزه مستحبات روزه]، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۸، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.</ref> از امام صادق(ع) روایت شده است «هر کس در ماه رمضان صدقه بدهد، خداوند هفتاد نوع بلا را از او برمی‌گرداند.»<ref>بحار الانوار، ج ۹۳، ص ۱۷۹، ح ۱۸؛ به نقل از [https://hawzah.net/fa/LifeStyle/View/70687/مستحبات-روزه مستحبات روزه]، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۸، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.</ref>


برای صدقه در این ماه نیز ثواب زیادی نقل شده است<ref>معینی، محسن، «رمضان»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ج۲۰، ذیل مدخل.</ref>
از پیامبر(ص) پرسیدند: کدام صدقه برتر است؟ فرمود صدقه در ماه رمضان. پیامبر(ص) گفته است خرج کردن در ماه رمضان در راه احسان به بندگان کفاره گناهان می‌شود. هر کس در ماه رمضان به اندازه سنگینیِ ذره‌ای یا بالاتر از آن صدقه دهد، نزد خداوند سنگین‌تر از کوه‌های زمین از طلاست که در غیر ماه رمضان صدقه دهد.<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، ماه خدا، ج۱، ص۳۲۵.</ref>


== نکاتی برای روزه‌داری ==
== نکاتی برای روزه‌داری ==
خط ۸۵: خط ۶۷:
  | تغییر مسیر =شد
  | تغییر مسیر =شد
  | ارجاعات =
  | ارجاعات =
  | بازبینی =
  | ارزیابی کمی =
  | تکمیل =
  | تکمیل =
  | اولویت =ج
  | اولویت =ج

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۲۴

سؤال

چگونه از ماه رمضان می‌توان استفاده معنوی کامل برد؟

احیاء شب نوزدهم ماه رمضان در حرم امام رضا(ع)

انجام اعمال واجب و مستحب به‌خصوص تلاوت قرآن و تدبر در آن، نماز شب، شب‌زنده‌داری و تهجد را در بهره‌مندی بیشتر از ماه رمضان تأثیرگذار دانسته‌اند. نمازهای مستحبی زیادی برای ماه رمضان در احادیث نقل و توصیه شده است. تلاوت و دقت در قرآن به‌خصوص زمانی که با مطالعه تفاسیر قرآن کریم همراه باشد، سفارش بسیار شده است. خواندن دعاهای مختلف که برخی مختص ماه رمضان و برخی مشترک میان ماه‌ها هستند، استغفار و ذکر گفتن همراه با توجه قلبی و موارد دیگری مانند انفاق و صدقه از اعمالی هستند که به ‌آن‌ها سفارش بسیار شده است.

تلاوت قرآن و تدبر در آن

بنابر روایات، قرآن در شب اول ماه رمضان نازل شده است، از این جهت توصیه شده باید با تلاوت قرآن به استقبال این ماه رفت.[۱]

پیامبر(ص) بر تلاوت قرآن در ماه رمضان تأکید کرده است. برای تمام مؤمنان شایسته است که هر روز مقداری قرآن بخوانند و در ماه رمضان توصیه شده است که بیش‌تر از ایام دیگر بخوانند. امام صادق(ع) از پیامبر(ص) نقل می‌کند که: «ماه رمضان، ماه خدای متعال است؛ ماهی که خدا در آن حسنات را افزون و سیئات را محو می‌کند. متوجه باشید که از تمام حرام‌ها بپرهیزید و بسیار قرآن بخوانید.»[۲] و نیز گفته است هر کس در ماه رمضان آیه‌ای بخواند یا تسبیحی بگوید، برتریِ آن بر غیر ماه رمضان، همچون برتریِ من بر امت من است. پس خوشا به حال آن که رمضان را دریابد![۳]

بنابر روایتی از امام صادق(ع) در پاسخ به پرسشی درباره کیفیت ختم قرآن در این ماه که آیا باید در یک شب قرآن را ختم کرد یا در دو شب یا سه شب، ختم قرآن در سه شب ماه رمضان همراه با قرائت، ترتیل و تدبر در آیات توصیه شده است. در روایتی دیگر، ختم قرآن در این ماه منوط به توانایی افراد شده است.[۴] از امام باقر(ع) روایت شده است: «هر چیز بهاری دارد و بهار قرآن، ماه رمضان است.»[۵] از امام صادق(ع) روایت آمده که قرآن با ترتیل و آرامش خوانده شود و هرگاه به آیه‌ای رسید که یادی از بهشت است، توقف کند و از خدا بهشت بخواهد، و اگر به آیهٔ عذاب رسید، به خدا پناه ببرد.[۶]

پیامبر(ص) گفته است در ماه رمضان، زیاد قرآن تلاوت کنید و در آن، حاجت‌های خویش را بخواهید و در آن، به ذکر پروردگارتان بپردازید و مبادا ماه رمضان نزد شما، مانند ماه‌های دیگر باشد؛ چرا که آن نزد خداوند، نسبت به ماه‌های دیگر، حرمت و برتری دارد و مبادا در ماه رمضان، روزِ روزه‌داری‌تان مثل روز خوردنتان باشد.[۷]

ذکر و دعا

تسبیح در ماه رمضان از تسبیح در دیگر ماه‌ها برتر دانسته شده است.[۸] از امام علی(ع) روایت آمده است که در ماه رمضان، زیاد استغفار و دعا کنید؛ که به سبب دعا، بلا از شما دور می‌شود، و استغفار، که گناهانتان را محو می‌کند.[۹]

دعا در هنگام رؤیت هلال رمضان، دعای روز اول ماه رمضان، دعایی برای هر روز این ماه و دعاها و تسبیحاتی برای روزهای این ماه، نمازهای مستحبی و دعاها و اذکار مختلف بعد از هر نماز در شب و روز این ماه، دعای افتتاح که در هر شب این ماه خواندن آن سفارش شده است، دعای سحرهای ماه رمضان که ابوحمزه ثمالی از امام سجاد(ع) روایت کرده و دعای سحرهای ماه مبارک رمضان یا دعای مباهله که امام رضا(ع) از امام باقر(ع) روایت کرده‌اند، دعا در هنگام افطار و دعایی برای هر شب این ماه، ده دعا برای هر شب از دهه آخر این ماه، و دعا در وداع با ماه رمضان از دعاهایی است که خواندن آن در ماه رمضان مستحب است.[۱۰]

اعتکاف و شب‌زنده‌داری

به شب‌زنده‌داری و عبادت در شب‌های ماه رمضان مخصوصاً در ده شب آخر آن بسیار سفارش شده است. به اعتکاف در ده روز آخر این ماه نیز بسیار سفارش شده است؛ چنان‌که پیامبر(ص) خود در این ماه اعتکاف می‌کردند. مسجدالحرام، مسجدالنبی و مسجد کوفه از جمله مکان‌هایی هستند که برای اعتکاف در آنها فضیلت بیشتری روایت شده است.[۱۱]

پیامبر(ص) فرمود: «کسی که شب قدر را زنده بدارد، نزد خداوند، گرامی‌تر از کسی است که همه ماه رمضان را شب زنده‌داری کرده، ولی آن شب را زنده نداشته است. و فرمود: «شب قدر، گرامیداشتِ زندگان و غنیمت برای مُردگان است».[۱۲] امام باقر(ع) می‌فرماید: پیامبر خدا، نهی کرد که از شب بیست و یکم و شب بیست و سوم، غفلت شود و نهی کرد که کسی در آن شب بخوابد.[۱۳]

پیامبر(ص) می‌فرماید هر که در شب قدر، از روی ایمان و برای پاداش الهی نماز بخواند، خداوند گناه گذشته او را می‌آمرزد.[۱۴] از امام صادق(ع) روایت شده است چون دهه آخر [رمضان] فرا می‌رسید، پیامبر خدا، کمر به عبادت می‌بست و از [هم بستر شدن با] زنان، کناره می‌گرفت و شب را اِحیا می‌داشت و تنها به عبادت می‌پرداخت.[۱۵]

نماز و عبادت

روایات زیادی در باب خواندنِ نماز در ماه رمضان آمده است. امام صادق(ع) گفته است چون ماه رمضان می‌آمد، پیامبر خدا بر نمازش می‌افزود. من نیز می‌افزایم؛ پس شما هم بیفزایید. و نیز امام صادق(ع) گفته است هر گاه ماه رمضان بود، امام سجاد(ع) جز به دعا و تسبیح و استغفار و تکبیر، سخنی نمی‌گفت.[۱۶]

از امام رضا(ع) روایت است که هر کس می‌خواهد از گناهی توبه کند، در ماه رمضان از آن گناه به آستان الهی توبه کند، که آن، ماه توبه و بازگشت و ماه آمرزش و رحمت است و هیچ شبی از شب‌های آن نیست، مگر آن که خداوند در آن شب، آزادشدگانی از آتش دارد که همه آنان به سبب گناهانشان، مستحق آتش‌اند.[۱۷] خواندن صد رکعت نماز مستحبی در شب بیست و یکم و بیست و سوم این ماه هم سفارش شده است.[۱۸]

در احادیث، ثواب نماز مؤمنانه در شب‌های ماه مبارک رمضان، آمرزش گناهان ذکر شده است.[۱۹]

در کتاب مفاتیح الجنان آمده است در هر شب ماه رمضان دو رکعت نماز، در هر رکعت، حمد یک بار و توحید سه بار خوانده شود و پس از سلام نماز گفته شود: «سُبْحانَ مَنْ هُوَ حَفيظٌ لايَغْفُلُ سُبحانَ مَنْ هُوَ رَحيمٌ لايَعْجَلُ سُبْحانَ مَنْ هُوَ قائِمٌ لايَسْهُو سُبْحانَ مَنْ هُوَ دائِمٌ لايَلْهُو؛ منزه است آن خداى نگهبانى كه غفلت نمی‌كند، منزه است آن خداى مهربانى كه شتاب نمی‌كند. منزه است آن خداى پابرجایی كه كسى را از ياد نمی‌برد، منزه است آن خداى جاودانى كه به چيزى سرگرم نمی‌شود.» سپس ذکر تسبیحات اربعه هفت مرتبه گفته شود و آنگاه خوانده شود: «سُبْحانَكَ سُبْحانَكَ سُبْحانَكَ يا عَظيمُ اغْفِرْ لِىَ الذَّنْبَ الْعَظيمَ؛ خداوندا! تو از هر عیب و نقصی منزّهی، منزّهی، منزّه. بارالها گناهان بزرگم را بیامرز.» و در آخر ده بار صلوات بفرستد. کسی که این دو رکعت نماز را به جا آورد خداوند هفتاد هزار گناه او را می‌آمرزد.[۲۰]

صدقه و انفاق

برای صدقه در ماه رمضان ثواب زیادی نقل شده است.[۲۱]

از امام رضا(ع) روایت شده است: «هر کس هنگام افطار نانی به نیازمندی صدقه دهد، خداوند گناهش را می‌آمرزد، و ثواب آزاد کردن بنده‌ای از اولاد اسماعیل(ع) را برای او می‌نویسد.»[۲۲] از امام صادق(ع) روایت شده است «هر کس در ماه رمضان صدقه بدهد، خداوند هفتاد نوع بلا را از او برمی‌گرداند.»[۲۳]

از پیامبر(ص) پرسیدند: کدام صدقه برتر است؟ فرمود صدقه در ماه رمضان. پیامبر(ص) گفته است خرج کردن در ماه رمضان در راه احسان به بندگان کفاره گناهان می‌شود. هر کس در ماه رمضان به اندازه سنگینیِ ذره‌ای یا بالاتر از آن صدقه دهد، نزد خداوند سنگین‌تر از کوه‌های زمین از طلاست که در غیر ماه رمضان صدقه دهد.[۲۴]

نکاتی برای روزه‌داری

  1. از انجام دادن ورزش‌های سنگین در طول ماه رمضان اجتناب شود و در این ماه سعی شود ورزش‌های سبک و آرام (مانند پیاده‌روی یا نرمش) انجام شود.
  2. مواد مغذی به ویژه غذاهای قندی و پروتئین‌دار در رژیم غذایی بیشتر استفاده شود؛ مانند خرما، لبنیات.
  3. از پرخوری هنگام افطار و سحری جدا پرهیز شود؛ زیرا علاوه بر اینکه چرخه خواب را به هم خواهد زد، از سایر برنامه‌های عبادی و درسی نیز محروم خواهد کرد.
  4. از هدر دادن انرژی بی‌جا و بی‌مورد اجتناب شود؛ به ویژه در روزها مثلا از حرف زدن‌های بی‌مورد و تماشای برنامه‌های تلویزیونی غیرضروری اجتناب شود. به عبارت دیگر با سکوت بیشتر و کنترل حواس، از هدر دادن انرژی جلوگیری شود.[۲۵]

منابع

  1. ↑ معینی، محسن، «رمضان»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ج۲۰، ذیل مدخل.
  2. ↑ بحارالانوار، ج ۹۳، ص ۳۴۰. به نقل از مستحبات روزه، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۸، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.
  3. ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، ماه خدا، ج۱، ص۳۲۷.
  4. ↑ معینی، محسن، «رمضان»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ج۲۰، ذیل مدخل.
  5. ↑ الکافی، ج ۲، ص ۶۳۰، ح ۱۰. به نقل از مستحبات روزه، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۸، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.
  6. ↑ الکافی، ج ۲، ص ۶۱۷، ح ۲. به نقل از مستحبات روزه، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۸، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.
  7. ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، ماه خدا، ج۱، ص۱۷۵.
  8. ↑ معینی، محسن، «رمضان»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ج۲۰، ذیل مدخل.
  9. ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، ماه خدا، ج۱، ص۳۴۷.
  10. ↑ معینی، محسن، «رمضان»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ج۲۰، ذیل مدخل.
  11. ↑ معینی، محسن، «رمضان»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ج۲۰، ذیل مدخل.
  12. ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده حکمت نامه پیامبر اعظم، ص۷۹۶.
  13. ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده حکمت نامه پیامبر اعظم، ص۷۹۶.
  14. ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده حکمت نامه پیامبر اعظم، ص۷۹۷.
  15. ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده حکمت نامه پیامبر اعظم، ص۷۸۶.
  16. ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، ماه خدا، ج۱، ص۳۵۳.
  17. ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، ماه خدا، ج۱، ص۳۴۹.
  18. ↑ معینی، محسن، «رمضان»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ج۲۰، ذیل مدخل.
  19. ↑ معینی، محسن، «رمضان»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ج۲۰، ذیل مدخل.
  20. ↑ نماز دو رکعتی در هر شب ماه مبارک رمضان، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حضرت آیت الله العظمی سید محمد صادق روحانی، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.
  21. ↑ معینی، محسن، «رمضان»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ج۲۰، ذیل مدخل.
  22. ↑ بحار الانوار، ج ۹۳، ص ۳۱۸، ح ۱۰؛ به نقل از مستحبات روزه، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۸، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.
  23. ↑ بحار الانوار، ج ۹۳، ص ۱۷۹، ح ۱۸؛ به نقل از مستحبات روزه، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۸، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.
  24. ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، ماه خدا، ج۱، ص۳۲۵.
  25. ↑ «برنامه‌ریزی برای بهره‌مندی از ماه مبارک رمضان»، سایت اندیشه قم، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.
مقاله‌های مرتبط
برگرفته از «https://fa.wikipasokh.com/index.php?title=بهره‌مندی_از_ماه_مبارک_رمضان&oldid=73464»