ابزارهای شیطان

سؤال

ابزارهای شیطان براساس سوره همزه کدامند؟

سوره همزه به سه شاخصه مهم صراحت دارد که می‌توان آن‌ها را ابزارهای شیطانی دانست: یک) عیب‌جویی و مسخره کردن دیگران. دو) جمع اموال و مغرور شدن به آن. سه) جاودانه پنداشتن ثروت‌مندان به خاطر ثروت‌شان.

عیب‌جویی و مسخره کردن دیگران

سوره همزه با تهدیدی کوبنده آغاز می‌شود: ﴿«وَیْلٌ لِکُلِّ هُمَزَه لُمَزَه؛ وای بر هر عیبجوی مسخره کننده‌ای.﴾(همزه:۱) آنها که با نیش زبان، حرکات دست، چشم، ابرو در پشت سر و پیش رو، دیگران را مسخره می‌کنند، یا عیب‌جویی و غیبت می‌کنند، یا آنها را هدف تیرهای طعنه و تهمت قرار می‌دهند.

«هُمَزَه» از ماده «همز» در اصل به معنی شکستن است. از آنجا که افراد عیب‌جو و غیبت کننده شخصیت دیگران را درهم می‌شکنند به آنها «هُمَزَه» اطلاق شده است. «لُمَزَه» از ماده «لمز» در اصل به معنی عیب‌جویی نمودن است.

این دو واژه مفهوم وسیعی دارد که هر گونه عیب‌جویی، غیبت، طعنه زدن و مسخره کردن به وسیله زبان، اشاره، سخن‌چینی و بدگویی را شامل می‌شود.

جمع اموال و مغرور شدن به آن

دنیامحوری و فراموشی آخرت یکی دیگر از ابزارهای شیطان است که انسان را فریب می‌دهد: ﴿الَّذِی جَمَعَ مالًا وَ عَدَّدَهُ؛ همان که مالی را گرد آورده و شمارش نموده است.﴾(همزه:۲)

آیه ناظر به ثروت‌اندوزانی است که مال را نه به عنوان یک وسیله بلکه به عنوان یک هدف می‌نگرند و در جمع‌آوری آن هیچ قید و شرطی قائل نیستند. از حلال و حرام و تجاوز بر حقوق دیگران، از طریق شرافت‌مندانه یا رذیلانه آن را جمع‌آوری می‌کنند و آن را تنها نشانه عظمت و شخصیت می‌دانند.

جاودانه پنداشتن ثروت‌مندان

داشتن ثروت ایرادی ندارد اما جاودانه پنداشتن ثروت خود را به خاطر داشتن مال و فراموشی آخرت ابزار دیگر از شیطان است که از آن برای گمراهی افراد استفاده می‌کند:﴿یَحْسَبُ أَنَّ مالَهُ أَخْلَدَهُ؛ این انسان زراندوز و مال‌پرست گمان می‌کند اموالش سبب جاودانگی او است.﴾(همزه:۳) او گمان می‌کند اموالش او را به صورت یک موجود جاودانه درآورده است، نه مرگ می‌تواند به سراغ او آید، نه بیماری‌ها و حوادث جهان مشکلی برای او ایجاد می‌کند.

در قیامت پرده‌ها کنار می‌رود، آنها به اشتباه بزرگ‌شان پی می‌برند و فریادشان بلند می‌شود: ﴿ما أَغْنی عَنِّی مالِیَهْ هَلَکَ عَنِّی سُلْطانِیَهْ؛ مال و ثروتم هرگز مرا بی‌نیاز نکرد، قدرت من نیز از دست رفت.﴾(حاقه:۲۹–۲۸)

جستارهای وابسته

• دلبستگی به دنیا
• عوامل دلبستگی به دنیا