فواید نمازهای نافله

سؤال

فواید نمازهای نافله را توضیح دهید؟

نافله در اصل بر جمیع اعمال مستحبی و مطلوب اطلاق می‌شود، ولی در اصطلاح فقهاء نافله بر یک قسم خاصی از نمازهای مستحبی اطلاق می‌شود که اقامهٔ آن‌ها واجب نیست اما از جایگاه ارزشی والایی در روایات و دستورات دینی برخوردارند. تعداد رکعت‌های نمازهای نافله در شبانه‌روز، به‌غیر از روز جمعه، ۳۴ رکعت است که قبل یا بعد از نمازهای واجب اقامه می‌شوند.

چرایی اهمیت نوافل با استناد به روایات را می‌توان این‌چنین خلاصه کرد:

۱. برخی از روایات ترک نوافل را موجب عذاب دانسته است، که مبین اهمیت آن‌ها بوده و بر اقامهٔ نوافل تأکید دارد.

۲. در برخی دیگر از روایات، خواندن ۵۱ رکعت نماز واجب و مستحب را علامتی بر تعهد شیعیان شمرده است:

امام صادق (علیه السلام) می‌فرماید: «شیعیان ما اهل پرهیزکاری و کوشش در عبادت و وفا و امانتداری و زهد و عبادتند، در شبانه روز پنجاه‌ویک رکعت نماز می‌گزارند، شب بیدارند و روز را به روزه می‌گذرانند، زکات اموالشان را می‌پردازند و به زیارت خانه خدا می‌روند و از هر حرامی دوری می‌کنند.»

۳. طبق روایات نمازهای مستحبی و نافله‌ها، اسبابی برای جبران نقص فرائض و قبولی آن‌هاست، چون انسان هر اندازه مراقب اعمال واجب و به‌خصوص نمازهای واجب خود باشد، باز هم اهل سهو و نسیان بوده و خالی از امور منافی با واجبات نمی‌باشد، به‌همین دلیل خداوند مستحبات را وسیله‌ای برای جبران نواقص واجبات قرار داده است.

۴. اصولاً عبادت و طاعت و به‌خصوص نماز به‌عنوان ستون و پایهٔ محکم دین، هر اندازه بیشتر و دقیق‌تر انجام شود، باعث نزدیکی به خداوند شده و تکرار این تذکر با خصوصیات و ویژگی‌های آن، رابطهٔ انسان را با حق تعالی و عالم غیب بیش از پیش محکم می‌کند، شجرهٔ توحید را در قلب انسان مستحکم کرده و با حفظ اعتقادات انسان در مقابل طوفان‌های گناه، او را به وادی بندگی هدایت می‌کند.

امام صادق (علیه‌السلام) نتیجهٔ بندگی خالصانه به درگاه خداوند را به نقل از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) چنین توصیف می‌کند:

پیامبر از جانب حق تعالی این گونه فرموده است: «... نزدیک نمی‌شود بسوی من بنده‌ای از بندگانم به چیزی که محبوب‌تر باشد پیش من از واجبات (یعنی اولین وسیله تقرب، انجام واجبات است) و همانا بنده نزدیک می‌شود و تقرب می‌جوید به من به سبب نافله، به گونه‌ای که دوست دارم او را، پس وقتی دوست داشتم او را، من گوش او می‌باشم که با او می‌شنود و چشمش که به آن می‌بیند و زبانش که به آن سخن می‌گوید و دستش که به آن اخذ می‌کند، اگر بخواند مرا، جواب می‌دهم او را و اگر از من چیزی بخواهد عطا می‌کنم به او.»

این کلام ارزشمند خداوند در شب معراج، مبین آثار و نتایج ارزشمند و پربهرهٔ نوافل است، به‌طوری‌که منتهای قرب نوافل، فنای تام عبد در معبود خویش بشارت داده شده است. انسان در آن وادی چنان سعهٔ وجودی می‌یابد که قوای ظاهری‌اش اعم از چشم، گوش، دست و زبان روحانی شده و به ابدیت متصل می‌گردد.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر

۱ـ ارشاد القلوب، شیخ حسن دیلمی، (ترجمه رضایی)، تهران، انتشارات اسلامیه، ج۱، ص۲۰۹.

۲ـ شرح چهل حدیث، امام خمینی (ره)، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش، ص۵۸۱ به بعد.