تزیین اعمال بد کافران توسط خداوند

سؤال

با توجه به آيه ۴ سوره نمل، آیا خداوند سؤ و بدی را زينت مي دهد؟

تزیین اعمال بد انسان، در قرآن کریم گاهی به صورت مجهول آمده است، گاهی به شیطان نسبت داده شده و دو بار هم به خداوند نسبت داده شده است. به خاطر مسبب الاسباب بودن خدا، تزیین عمل به خداوند نسبت داده شده است، چرا که خداوند در تکرار عمل خاصیتی قرار داده است که انسان تدریجا به آن عمل عادت می کند و بعد از مدتی آن عمل قبیح در نظر فرد زیبا جلوه می کند. در برخی از تفاسیر نیز دلیل تزیین اعمال بد توسط خداوند، خلق قوای حیوانی توسط خداوند در انسان دانسته شده است که این قوا عامل تمایل انسان به انجام اعمال بد هستند.

انواع تزیین اعمال در قرآن

زينت دادن اعمال انسان در قرآن کريم به چند شکل آمده است. در جایی این زینت به صورت مجهول آمده است و در جای دیگر این زینت به شیطان نسبت داده شده است. در دو مورد هم این تزیین سوء عمل به خود خداوند نسبت داده شده است.

• در آیه ۴ سوره نمل آمده است: ﴿إِنَّ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَه زَيَّنَّا لَهُمْ أَعْمَالَهُمْ فَهُمْ يَعْمَهُونَ؛ همانا آنان که ايمان به عالم آخرت نمي آورند ما اعمالشان را در نظرشان زيبا جلوه دهيم تا به کلي مغرور و گمراه شوند.﴾
• در آیه ۱۰۸ سوره انعام نیز تزینن اعمال بد کافران به خود خداوند نسبت داده شده است. در این آیه آمده است ﴿... كَذَٰلِكَ زَيَّنَّا لِكُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُمْ ثُمَّ إِلَىٰ رَبِّهِمْ مَرْجِعُهُمْ فَيُنَبِّئُهُمْ بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ؛ این چنین ما عمل هر قومی را در نظرشان زینت داده‌ایم، سپس بازگشت آنها به سوی پروردگارشان است و خدا آنان را به کردارشان آگاه می‌گرداند.﴾

دلیل نسبت زینت به خدا

دلیل نسبت تزیین سوء عمل به خداوند، این است که خدا، مسبب الاسباب در عالم هستي است و تأثیر هر موجودی به خداوند منتهي مي شود. خداوند در تکرار عمل خاصیتی قرار داده است، که انسان تدريجا به آن عمل خو مي گيرد و حس تشخيص او دگرگون مي شود. بي آنکه مسئوليت انسان از بين برود يا براي خداوند ايراد و نقص باشد.

همان طور که خداوند لذت عبادت و کارهاي نيک را براي بندگان خاص و مخلص خود مي چشاند تا از کار نيک سير نشوند و لذت ببرند، کارهاي زشت افراد غير مؤمن و منکر معاد را در نظرشان زيبا جلوه مي کند تا بيشتر به کفر گرايند و اين زيبا کردن اعمال براي آنها يک نوع جزاء و عقاب است که بيشتر مرتکب گناه شوند و بيشتر عذاب شوند. واضح است وقتي انسان کار زشت و نادرستي را انجام داد تدريجاً قبح و زشتي آن در نظر او کم مي شود و به آن عادت مي کند و پس از مدتي که به آن خو گرفت توجيهاتي براي آن مي تراشد، کم کم به صورت زيبا و حتي به عنوان يک وظيفه در نظرش جلوه مي کند و با افتخار آن عمل را انجام می دهد.

کلام مفسرین در تزیین اعمال توسط خدا

شيخ طوسي مي نويسد: اينکه خدا مي فرمايد ما اعمال آن ها را زينت مي دهيم به اين دليل است که، در کساني که ايمان به آخرت ندارند قوه شهوي خلق کرديم که اعمال زشت و معاصي در نظرشان زيبا و لذت بخش جلوه کند و با اشتهاء و حرص و ولع سراغ معاصي و گناهان روند.

طبري نيز مي نويسد: کساني که به قيامت، معاد و حيات بعد از مرگ و ثواب و عقاب اعمال ايمان ندارند، خداوند اعمالشان را براي آنها زيبا جلوه مي کند و زشتي اعمالشان را در نظرشان دوست داشتني مي کند و اين امر را براي آنها آسان مي گرداند پس آنها در گمراهي اعمال زشتشان که زيبا جلوه گري مي کند، سرگردان و حيران هستند.

مطالعه بیشتر

• تفسير نمونه، ج۱۵، ناصر مکارم شيرازي.
• تفسير روشن، حسن مصطفوي.
• ترجمه تفسير الميزان، ج۱۵، سيد محمد باقر، موسوي همداني.
• ترجمه تفسير البيان.