وصیت: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{شروع متن}}{{سوال}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
دیدگاه اسلام درباره وصیت و وصیت نامه چیست؟
دیدگاه اسلام درباره وصیت و وصیت نامه چیست؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
در پاسخ به پرسش مورد نظر ابتدا واژه وصیّت را معنا نموده و سپس دیدگاه اسلام را درباره آن تبیین نموده و شرح می‌دهیم.
{{درگاه|واژه‌ها}}
'''وصیت'''، سفارش نامه‌ای است که شخص قبل از مرگ می‌نویسد تا بعد از مرگ، بر طبق آن عمل شود. در اسلام به وصیت تأکید شده است. وصیت را احترامی برای صاحب مال دانسته‌اند که فرد بعد از مرگ نیز می‌تواند در یک سوم اموال خود تصرف داشته باشد. [[پیامبر(ص)]]، مرگ انسان، بدون وصیت را همانند مرگ جاهلی دانسته است. نوشتن وصیت، [[مستحب]] است و در مواردی مانند وجود دین مالی و شرعی، [[واجب]] می‌شود.


واژه وصیّت ریشه قرآنی و روائی دارد و در آیات متعددی کلمه وصیت به کار رفتهیِا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ شَهَادَه بَیْنِکمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَکمُ الْمَوْتُ حِینَ الْوَصِیَّه اثْنَانِ ذَوَا عَدْلٍ مِّنکمْ… <ref>مائده : ۱۰۶.</ref>. «ای کسانی که ایمان آوردهاید، چون مرگتان فرا رسد به هنگام وصیت دو عادل را از میان خودتان به شهادت گیرید، ...
== مفهوم‌شناسی ==
وصیت به معنای سفارش است.<ref>قرشی، علی اکبر، تفسیر احسن الحدیث، ناشر واحد تحقیقات اسلامی بنیاد بعثت، چاپ اول، ۱۳۶۶ش، ج۱، ص۳۲۳.</ref>بنابراین کسی که از دنیا می رود وصیت در امور مالی و غیر مالی به صورت شفاهی و یا به صورت مکتوب کسی را وصی خود قرار می‌دهد و یا بدون تعیین [[وصی]]، وصیت و سفارش می‌کند که پس از مرگش بر طبق آن عمل شود.<ref>دهخدا، علی اکبر، لغت نامه، تهران، ناشر دانشگاه، ۱۳۷۳ش، ج۱۴، ص۲۰۵۱۴.</ref> همچنین فردی که از دنیا می رود می‌تواند حداکثر در باره یک سوم از اموال خویش  بههر نحوی که می خواهد وصیت کند و دیگران باید به وصیت او عمل کنند.


وصی به معنای متصل شدن و متصل کردن است، ایصاء و توصیه به معنای سفارش و دستور است، وصیّت یعنی چیزی توصیه شده و سفارش شده». (۲) وصیت کردن یعنی اندرز کردن، سفارش کردن، سفارش نامه، اندرز نامه ای که شخصی بنویسد و مهر و امضا کند تا وصی پس از مرگ وصیت کننده بر طبق آن عمل کند». (۳)
== تأکید بر انجام وصیت ==
در قرآن، دستور داده شده که یک مسلمان پیش از فرا رسیدن مرگ، وصیت کند: {{قرآن||ترجمه=بر شما لازم است هنگامی که مرگ یکی از شما فرا رسد، اگر چیزی خوبی از خود به جای گذارده برای پدر و مادر و نزدیکان وصیّت نیکو کند.|سوره=بقره|آیه=۱۸۰}}


وصیّت از دیدگاه اسلام
[[پیامبر(ص)]] در روایتی سزاوار مسلمان ندانسته که شب بخوابد و وصیت نداشته باشد.<ref>العاملی، محمد بن الحسن الحر، وسائل الشیعه، مؤسسه آل البیت لاحیاء التراب، چاپ اول، ۱۴۱۳ق، ج۱۹، ص۲۵۸.</ref> روایت دیگری نیز نقل شده که کسی که بدون وصیت از دنیا برود مرگ او [[مرگ جاهلیت]] است. همچنین در قرآن توصیه شده دو شاهد عادل، نظاره‌گر وصیت باشند: {{قرآن||ترجمه=ای کسانی که ایمان آورده‌اید، چون مرگتان فرا رسد به هنگام وصیت، دو عادل را از میان خودتان به شهادت گیرید.|سوره=مائده|آیه=۱۰۶}}


دیدگاه اسلام، درباره وصیت، روشن و صریح است، یکی از احکامی است که همواره مورد تأیید و تأکید فراوان قرار گرفته و آن را از کارهای شایسته و پسندیده دانسته و برای پیروان خود دستور داده است که بر انجام امر وصیت کوشا باشند. از دیدگاه اسلام وصیّت احترامی برای صاحب مال است، و او با اذعان به این که اراده و خواست ولی پس از مرگ نیز نافذ و محترم است. مالی را که بعد از مرگش باقی می‌ماند می‌خواهد در راه صحیح به مصرف برسد و به مال خویش دل می‌بندد و می‌کوشد آن را از راه حلال تهیه کند و مسیر آن مال را مشخص می‌کند که برای یتیمان، مساکین، خویشان، نیازمندان… صرف گردد. (۴)
وصیت در فقه اسلام [[مستحب]] مؤکد است که گاهی واجب می‌شود. اگر انسان در پرداخت حقوق واجب الهی کوتاهی کرده باشد یا امانتی از مردم نزد او باشد که در صورت عدم وصیت احتمال می‌دهد حق آنان از بین برود. در این موارد وصیت کردن را واجب دانسته‌اند.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، دارالکتب الاسلامیه، چاپ بیست و هفتم، ۱۳۷۰ش، ج۱، ص۶۲۱.</ref>
 
اسلام با دید باز و مثبت همراه با عزت و احترام به این مسئله توجه خاص دارد، و جهت آن، ارج نهادن به زحمات و تلاش‌های پیگیر خود انسان است که از آن بهره نهائی را برده باشد و هم مایه دل گرمی اقتصادی برای باز ماندگان باشد؛ لذا قرآن کریم وصیت را حقی بر ذمه پرهیزگاران و خوبان دانسته و می‌فرماید: کتِبَ عَلَیْکمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَکمُ الْمَوْتُ إِن تَرَک خَیْرًا الْوَصِیَّه لِلْوَالِدَیْنِ وَالأقْرَبِینَ بِالْمَعْرُوفِ حَقًّا عَلَی الْمُتَّقِینَ(۵). «بر شما نوشته شده هنگامی که مرگ یکی از شما فرا رسد اگر چیزی خوبی از خود به جای گذارده برای پدر و مادر و نزدیکان وصیّت نیکو کند و این حقی است بر ذمه متقین».
 
این آیه مبارکه، می‌فرماید، اگر انسان در آستانه مرگ قرار گرفت برای والدین و خویشان خود وصیت کند و این دستور را با جمله «کتب علیکم» تأکید و محکم نموده «لسان این آیه لسان وجوب است نه استحباب، لکن از آنجا که همین کلمه را مقید نموده به (متقین) دلالت بر وجوب را سست می‌کند». (۶)
 
در روایات زیادی نیز تأکید فراوان در زمینه وصیّت شده است، در حدیثی از پیامبر اکرم(ص) می‌خوانیم «ما ینبغی لامرء مسلم ان یبیت لیله الا و وصیته تحت راسه. سزاوار نیست مسلمان شب بخوابد مگر این که وصیت نامه اش زیر سر او باشد». (۷) روایت دیگر آمده: «من مات بغیر وصیّه مات میته جاهلیه. کسی که بدون وصیت از دنیا برود مرگ او مرگ جاهلیت است». (۸)
 
البته باید توجه داشته باشیم، تعبیرات که در روایات به کار رفته، جنبه تأکید بر قضیه دارد نه این که واقعاً مرگ او مرگ جاهلی باشد، و برای این که این امر مهم به دست فراموشی سپرده نشود و یک مسلمان از مزایای آن بهره‌مند گردد چنین تعبیراتی را به کار برده است و روایات دیگری در این زمینه فراوان است که مانند این تعبیرات را دارد.
 
وصیت ذاتاً از مستحبات مؤکد است و واجب نمی‌باشد ولی گاهی شکل وجوب پیدا می‌کند مثل این که انسان در پرداخت حقوق واجب الهی کوتاهی کرده باشد یا اماناتی از مردم نزد او است که در صورت عدم وصیت احتمال می‌دهد حق آنان از بین برود و از آن مهم‌تر این که گاهی موقعیت شخص در جامعه چنان است که اگر او وصیّت نکند ممکن است لطمه شدید و ضربه جبران ناپذیر بر نظام سالم اجتماعی یا دینی وارد گردد در تمام این صورت‌ها وصیت کردن واجب می‌شود. (۹)


== وصیت احترامی برای صاحب مال ==
وصیت، در اسلام، مورد تأیید و تأکید قرار گرفته است. از دیدگاه [[اسلام]]، وصیت، احترامی برای صاحب مال است. انسان با اذعان به این که اراده و خواستش پس از مرگ نیز محترم است، مالی را که بعد از مرگش باقی می‌ماند، وصیت می‌کند. او می‌تواند آن‌را در امور عام المنفعه یا هر آنچه می‌خواهد خرج کند و پس از مرگ از آن بهره‌مند شود.<ref>جوادی آملی، عبدالله، تفسیر تسنیم، قم، ناشر اسراء، چاپ اول، ۱۳۸۵ش، ج۹، ص۲۱۰.</ref>


== منابع ==
== منابع ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}


{{شاخه
{{شاخه


| شاخه اصلی =
| شاخه اصلی =ادیان و مذاهب
|شاخه فرعی۱ =
| شاخه فرعی۱ =اسلام
|شاخه فرعی۲ =
| شاخه فرعی۲ =عقاید اسلامی
|شاخه فرعی۳ =
| شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله


| شناسه =
| شناسه =شد
| تیترها =
| تیترها =شد
| ویرایش =
| ویرایش =شد
| لینک‌دهی =
| لینک‌دهی =شد
| ناوبری =
| ناوبری =
| نمایه =
| نمایه =
| تغییر مسیر =
| تغییر مسیر =شد
| ارجاعات =
| ارجاعات =
| بازبینی =
| بازبینی نویسنده= شد
| بازبینی = شد
| تکمیل =
| تکمیل =
| اولویت =
| اولویت =ب
| کیفیت =
| کیفیت =ب
}}
{{پایان متن}}
 
== منابع ==
{{پانویس}}
{{شاخه
| شاخه اصلی =
|شاخه فرعی۱ =
|شاخه فرعی۲ =
|شاخه فرعی۳ =
}}
{{تکمیل مقاله
| شناسه =
| تیترها =
| ویرایش =
| لینک‌دهی =
| ناوبری =
| نمایه =
| تغییر مسیر =
| ارجاعات =
| بازبینی =
| تکمیل =
| اولویت =
| کیفیت =
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۲ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۱۳

سؤال

دیدگاه اسلام درباره وصیت و وصیت نامه چیست؟

درگاه‌ها
واژه-ها.png


وصیت، سفارش نامه‌ای است که شخص قبل از مرگ می‌نویسد تا بعد از مرگ، بر طبق آن عمل شود. در اسلام به وصیت تأکید شده است. وصیت را احترامی برای صاحب مال دانسته‌اند که فرد بعد از مرگ نیز می‌تواند در یک سوم اموال خود تصرف داشته باشد. پیامبر(ص)، مرگ انسان، بدون وصیت را همانند مرگ جاهلی دانسته است. نوشتن وصیت، مستحب است و در مواردی مانند وجود دین مالی و شرعی، واجب می‌شود.

مفهوم‌شناسی

وصیت به معنای سفارش است.[۱]بنابراین کسی که از دنیا می رود وصیت در امور مالی و غیر مالی به صورت شفاهی و یا به صورت مکتوب کسی را وصی خود قرار می‌دهد و یا بدون تعیین وصی، وصیت و سفارش می‌کند که پس از مرگش بر طبق آن عمل شود.[۲] همچنین فردی که از دنیا می رود می‌تواند حداکثر در باره یک سوم از اموال خویش بههر نحوی که می خواهد وصیت کند و دیگران باید به وصیت او عمل کنند.

تأکید بر انجام وصیت

در قرآن، دستور داده شده که یک مسلمان پیش از فرا رسیدن مرگ، وصیت کند: ﴿بر شما لازم است هنگامی که مرگ یکی از شما فرا رسد، اگر چیزی خوبی از خود به جای گذارده برای پدر و مادر و نزدیکان وصیّت نیکو کند.(بقره:۱۸۰)

پیامبر(ص) در روایتی سزاوار مسلمان ندانسته که شب بخوابد و وصیت نداشته باشد.[۳] روایت دیگری نیز نقل شده که کسی که بدون وصیت از دنیا برود مرگ او مرگ جاهلیت است. همچنین در قرآن توصیه شده دو شاهد عادل، نظاره‌گر وصیت باشند: ﴿ای کسانی که ایمان آورده‌اید، چون مرگتان فرا رسد به هنگام وصیت، دو عادل را از میان خودتان به شهادت گیرید.(مائده:۱۰۶)

وصیت در فقه اسلام مستحب مؤکد است که گاهی واجب می‌شود. اگر انسان در پرداخت حقوق واجب الهی کوتاهی کرده باشد یا امانتی از مردم نزد او باشد که در صورت عدم وصیت احتمال می‌دهد حق آنان از بین برود. در این موارد وصیت کردن را واجب دانسته‌اند.[۴]

وصیت احترامی برای صاحب مال

وصیت، در اسلام، مورد تأیید و تأکید قرار گرفته است. از دیدگاه اسلام، وصیت، احترامی برای صاحب مال است. انسان با اذعان به این که اراده و خواستش پس از مرگ نیز محترم است، مالی را که بعد از مرگش باقی می‌ماند، وصیت می‌کند. او می‌تواند آن‌را در امور عام المنفعه یا هر آنچه می‌خواهد خرج کند و پس از مرگ از آن بهره‌مند شود.[۵]

منابع

  1. قرشی، علی اکبر، تفسیر احسن الحدیث، ناشر واحد تحقیقات اسلامی بنیاد بعثت، چاپ اول، ۱۳۶۶ش، ج۱، ص۳۲۳.
  2. دهخدا، علی اکبر، لغت نامه، تهران، ناشر دانشگاه، ۱۳۷۳ش، ج۱۴، ص۲۰۵۱۴.
  3. العاملی، محمد بن الحسن الحر، وسائل الشیعه، مؤسسه آل البیت لاحیاء التراب، چاپ اول، ۱۴۱۳ق، ج۱۹، ص۲۵۸.
  4. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، دارالکتب الاسلامیه، چاپ بیست و هفتم، ۱۳۷۰ش، ج۱، ص۶۲۱.
  5. جوادی آملی، عبدالله، تفسیر تسنیم، قم، ناشر اسراء، چاپ اول، ۱۳۸۵ش، ج۹، ص۲۱۰.