رحلت امام خمینی: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جا:ویرایش}} {{شروع متن}} {{سوال}} امام رضا(ع) از چه مسیری به ایران و خراسان آمدند؟ {{پایان سوال}} {{پاسخ}} == منابع == {{پانویس|۲}} {{شاخه | شاخه اصلی =ادیان و مذاهب | شاخه فرعی۱ = شیعه امامیه | شاخه فرعی۲ = حوزه و روحانیت | شاخه فرعی۳ = }} {{تکمیل مقاله | شناسه =...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۲۳ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{شروع متن}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} | {{سوال}} | ||
امام | رحلت امام خمینی چه تأثیری بر ایران و جهان گذاشت؟ | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
[[پرونده:عزاداران رحلت امام خمینی.jpg|بندانگشتی|عزاداران رحلت امام خمینی]] | |||
{{درگاه|حکومت دینی|حوزه و روحانیت}} | |||
'''رحلت امام خمینی''' در نیمه خرداد ۱۳۶۸ش یکی از رخدادهای مؤثر بر تاریخ انقلاب اسلامی در ایران و دارای بازتاب گسترده در جهان تلقی شده است. برخی از آن به‌عنوان تلخ‌ترین رخداد تاریخ [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب اسلامی]] یاد کرده‌اند. | |||
از نظر سیاسی، رحلت امام خمینی به تغییر در رأس هرم سیاسی در ایران منجر شد: با رحلت امام خمینی و تشکیل فوری مجلس خبرگان رهبری، [[سید علی خامنه‌ای]] به‌عنوان جانشین امام خمینی انتخاب شد. تشییع باشکوه [[امام خمینی]] و قرارگرفتن خبر رحلت او در صدر اخبار جهانی از بازتاب‌های سیاسی و اجتماعی رحلت امام خمینی قلمداد شده است. | |||
رحلت امام خمینی پس از دوره کوتاه بیماری او رخ داد. امام خمینی پس از عمل موفقیت‌آمیز معده، به‌دلیل پراکنده‌شدن سلول‌های سرطانی در بدنش درگذشت. پیکر امام خمینی برای وداع در مصلی امام خمینی قرار گرفت و پس از اقامه نماز توسط [[محمدرضا گلپایگانی]]، مرجع تقلید شیعه، در مکانی جنب بهشت زهرا به‌خاک سپرده شد. به‌گزارش منابع مراسم سوگواری امام خمینی از چهاردهم خرداد تا چهلمین روز درگذشت او در تهران و سراسر کشور ادامه داشت. | |||
== تأثیر و بازتاب سیاسی و اجتماعی == | |||
رحلت امام خمینی در نیمه خرداد ۱۳۶۸ش یکی از رخدادهای مؤثر بر تاریخ انقلاب اسلامی در ایران و دارای بازتاب گسترده در جهان تلقی شده است.<ref>«[https://irdc.ir/fa/news/4597/%D8%B1%D8%AD%D9%84%D8%AA-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C رحلت امام خمینی]»، در تارنمای مرکز اسناد انقلاب اسلامی، درج: ۱۷ بهمن ۱۳۹۷ش، بازدید: ۹خرداد ۱۴۰۳ش.</ref> برخی از آن به‌عنوان تلخ‌ترین رخداد تاریخ انقلاب اسلامی یاد کرده‌اند.<ref>اسماعیلی، رضا، «[https://www.ibna.ir/news/339295/ارتحال-امام-خمینی-ره-تلخ-ترین-رخداد-تاریخ-انقلاب-بوده-است ارتحال امام خمینی(ره) تلخ‌ترین رخداد تاریخ انقلاب بوده است]»، در تارنمای ایبنا، درج: ۱۴ خرداد ۱۴۰۲ش، بازدید: ۹ خرداد ۱۴۰۳ش.</ref>[[پرونده:پیکر امام خمینی در مصلی.jpg|بندانگشتی|پیکر امام خمینی برای وداع مردم با او در مصلی تهران قرار گرفت.|راست]]از نظر سیاسی، رحلت امام خمینی به تغییر در رأس هرم سیاسی در ایران منجر شد: صبح درگذشت امام خمینی (۱۴ خرداد) جلسه رسمی [[مجلس خبرگان رهبری]] تشکیل شد. در این جلسه وصیت‌نامه امام خمینی توسط رئیس‌جمهور برای حاضران قرائت شد. پس از آن، دستور این جلسه انتخاب جانشین امام خمینی به‌عنوان رهبر جمهوری اسلامی ایران بود که، پس از بحث‌های بسیار، سرانجام پیشنهاد رهبری [[سید علی خامنه‌ای]]، با اکثریت قاطع آراء پذیرفته شد.<ref>«[http://www.imam-khomeini.ir/fa/c504_2650/زندگی_نامه/تولد_تا_رحلت/ارتحال ارتحال امام خمینی]»، در پرتال امام خمینی، بازدید: ۹ خرداد ۱۴۰۳ش.</ref> | |||
تشییع پیکر [[امام خمینی]] را یکی از پرجمعیت‌ترین تشییع‌های تاریخ قلمداد کرده‌اند؛ گفته شده که تا ده میلیون نفر در این تشییع تاریخی شرکت کردند.<ref>«[http://www.imam-khomeini.ir/fa/c504_2650/زندگی_نامه/تولد_تا_رحلت/ارتحال ارتحال امام خمینی]»، در پرتال امام خمینی، بازدید: ۹ خرداد ۱۴۰۳ش.</ref> خبر رحلت امام خمینی سریعاً در صدر خبرهای جهان قرار گرفت و بازتاب گسترده‌ای در منطقه و جهان داشت. به گزارش منابع، مسلمانان زیادی در جهان، اعم از شیعه و سنی، اقدام به برپایی مجالس سوگواری کردند.<ref>«ارتحال امام خمینی»، در پرتال امام خمینی، بازدید: ۹ خرداد ۱۴۰۳ش.</ref> | |||
== رخدادهای منجر به رحلت == | |||
[[پرونده:عزاداران امام خمینی ره.jpg|بندانگشتی|عزاداری مردم ایران برای رحلت امام خمینی]] | |||
[[امام خمینی]] در ۲۹ اردیبهشت ۱۳۶۸ش، به‌سبب درد معده، برای معاینه در بیمارستان بقیةالله(ع) جماران بستری شد. معاینات پزشکی نشان از سرطان معده و وجود زخم‌های متعدد در آن داشت.<ref>عارفی، سیدحسن، طبیب دل‌ها (خلاصه گزارش‌های طول درمان و سیر معالجات بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران)، تهران، عروج، ۱۳۷۶ش، ص۵۵۴.</ref> امام خمینی صبح روز دوم خرداد ۱۳۶۸ش برای جراحی به اتاق عمل منتقل شد؛ عملی که حدود دو ساعت و نیم به طول انجامید.<ref>عارفی، طبیب دل‌ها، ص۵۵۱.</ref> به گزارش منابع، در هنگام عمل جراحی، اعضای خانواده و دفتر امام، [[سید علی خامنه‌ای]] رئیس‌جمهور، علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی مجلس شورای اسلامی، سید عبدالکریم موسوی اردبیلی رئیس شورای قضائی، نخست‌وزیر و سایر مسئولان حکومتی حضور داشتند و عمل جراحی را از طریق تلویزیون مداربسته مشاهده می‌کردند. <ref>عارفی، طبیب دل‌ها، ص۵۵۰.</ref> در تمام مدت عمل، علایم حیاتی امام خمینی کاملاً پایدار بود و هیچگونه تغییر نگران‌کننده‌ای در علائم حیاتی و نبض و فشار خون گزارش نشد. پس از پایان عمل، امام با حال عمومی کاملاً رضایت‌بخش به بخش ICU منتقل شد.<ref>عارفی، طبیب دل‌ها، ص۵۵۳.</ref> | |||
پس از مدتی، پزشکان حال [[امام خمینی]] را رضایت‌بخش اعلام کردند و این موضوع باعث خشنودی مردم ایران شد.<ref>روزنامه جمهوری اسلامی، تاریخ ۶ اردیبهشت ۱۳۶۸ش، ص۱–۲.</ref> با افزایش ناگهانی تعداد گلبول‌های سفید در بدن امام خمینی پزشکان به این نتیجه رسیدند که سلول‌های سرطانی در بدن امام پخش شده‌اند و فعالیت اعضای حیاتی بدن را مختل کرده‌اند.<ref>عارفی، طبیب دل‌ها، ص۶۳۱–۶۳۵.</ref> از روز ۱۳ خردادماه، پزشکان در کنترل این بیماری پیش‌رونده ناتوان شدند و وخامت حال امام خمینی با خانواده و مسئولان مملکتی در میان گذاشته شد. <ref>عارفی، طبیب دل‌ها، ص۶۲۸.</ref> کلیه افراد تیم پزشکی احضار شدند. گفته شده که در این زمان امام کاملاً آگاه به وخامت حال خویش بودند و پی در پی ذکر می‌گفت و می‌دانستند لحظات آخر عمر خود را طی می‌کند.<ref>عارفی، طبیب دل‌ها، ص۶۲۸.</ref> در ساعت ۲۲ و ۲۳ دقیقه شب ۱۳ خرداد ۱۳۶۸ش، پس از بی‌نتیجه ماندن تلاش‌های پزشکی، امام خمینی از دنیا رحلت کرد.<ref>عارفی، طبیب دل‌ها، ص۶۶۱.</ref> | |||
== رخدادهای پس از رحلت == | |||
[[پرونده:عزاداری مردم در رحلت امام خمینی.jpg|بندانگشتی|عزاداری مردم ایران برای رحلت امام خمینی]] | |||
به گزارش منابع، درباره چگونگی اعلام خبر رحلت امام خمینی نظراتی مبنی بر تأخیر اعلام خبر برای مدیریت شرایط مطرح شد. این نظرات مورد موافقت [[سید احمد خمینی]]، فرزند [[امام خمینی]]، قرار نگرفت. خبر رحلت ساعت ۷ بامداد ۱۴ خرداد از رسانه‌ها اعلام شد.<ref>بصیرت منش، حمید و اصغر میرشکاری، فصل صبر: خاطراتی از ایام بیماری و ارتحال حضرت امام، تهران، مؤسسه تنظیم ونشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸ش، ص۱۱۵.</ref> بدن امام خمینی حدود ساعت ۱ الی ۲ بعد از نیمه شب در حیاط منزل او غسل و کفن شد و سپس به سردخانه منتقل شد.<ref>بصیرت منش و میرشکاری، فصل صبر، ص۱۶۰–۱۶۱.</ref> ستاد تشییع امام خمینی در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که مراسم وداع با امام‌خمینی از صبح روز پانزدهم خرداد در مصلای تهران برگزار خواهد شد و محل دفن در نزدیکی بهشت زهرا(س) خواهد بود. صبح شانزدهم خرداد، [[محمدرضا گلپایگانی]]، مرجع تقلید شیعه، به‌همراه انبوهی از جمعیت مشایعت‌کننده بر پیکر امام خمینی نماز خواند.<ref>«[http://www.imam-khomeini.ir/fa/c504_2650/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87/%D8%AA%D9%88%D9%84%D8%AF_%D8%AA%D8%A7_%D8%B1%D8%AD%D9%84%D8%AA/%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D9%84 ارتحال امام خمینی]»، در پرتال امام خمینی، بازدید: ۹ خرداد ۱۴۰۳ش.</ref> | |||
مشایعت‌کنندگان پیکر امام خمینی مسیر مصلای تهران تا بهشت زهرا(س) را برای همراهی با پیکر امام خمینی طی کردند. گفته شده که حضور گسترده مردم به‌حدی بود که مراسم تدفین چند مرتبه عقب افتاد. به گزارش منابع، در مسیر تشییع در حوالی بهشت زهرا(س)، به‌دلیل متوقف‌شدن آمبولانس حامل تابوت امام خمینی به یک بالگرد منتقل شد. پس از فرود بالگرد، به‌دلیل ازدحام جمعیت خاکسپاری با مشکل مواجه شد و پیکر امام بار دیگر به جماران منتقل شد. بعد از ظهر همان روز، پیکر امام در تابوتی فلزی با بالگرد به بهشت زهرا منتقل شد و نهایتاً به‌خاک سپرده شد.<ref>«[http://www.imam-khomeini.ir/fa/c504_2650/زندگی_نامه/تولد_تا_رحلت/ارتحال ارتحال امام خمینی]»، در پرتال امام خمینی، بازدید: ۹ خرداد ۱۴۰۳ش.</ref> | |||
به گزارش منابع، مراسم سوگواری امام خمینی از چهاردهم خرداد تا چهلم روز درگذشت او در تهران و سراسر کشور ادامه داشت. مراجع تقلیدی چون محمدعلی اراکی، سیدمحمدرضا گلپایگانی و سیدشهاب الدین مرعشی نجفی با انتشار پیام، درگذشت امام خمینی را تسلیت گفتند و مردم را به صبر و آرامش دعوت کردند. اندوه عمومی تاریخ برگزاری امتحانات مدارس و دانشگاه‌ها و نیز کنکور سراسری را یک هفته به تعویق انداخت.<ref>«[http://www.imam-khomeini.ir/fa/c504_2650/زندگی_نامه/تولد_تا_رحلت/ارتحال ارتحال امام خمینی]»، در پرتال امام خمینی، بازدید: ۹ خرداد ۱۴۰۳ش.</ref> | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{پانویس|۲}} | {{پانویس|۲}} | ||
| خط ۱۴: | خط ۴۰: | ||
}} | }} | ||
{{تکمیل مقاله | {{تکمیل مقاله | ||
| شناسه = | | شناسه =شد | ||
| تیترها = | | تیترها =شد | ||
| ویرایش = | | ویرایش =شد | ||
| لینک‌دهی = | | لینک‌دهی =شد | ||
| ناوبری = | | ناوبری = | ||
| نمایه = | | نمایه = | ||
| تغییر مسیر = | | تغییر مسیر =شد | ||
| ارجاعات = | | ارجاعات = | ||
| بازبینی نویسنده = | | بازبینی نویسنده = | ||
| بازبینی = | | بازبینی = | ||
| تکمیل = | | تکمیل = | ||
| اولویت = | | اولویت =ج | ||
| کیفیت = | | کیفیت =ب | ||
}} | }} | ||
{{پایان متن}} | {{پایان متن}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۹ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۸:۱۲
رحلت امام خمینی چه تأثیری بر ایران و جهان گذاشت؟
رحلت امام خمینی در نیمه خرداد ۱۳۶۸ش یکی از رخدادهای مؤثر بر تاریخ انقلاب اسلامی در ایران و دارای بازتاب گسترده در جهان تلقی شده است. برخی از آن به‌عنوان تلخ‌ترین رخداد تاریخ انقلاب اسلامی یاد کرده‌اند.
از نظر سیاسی، رحلت امام خمینی به تغییر در رأس هرم سیاسی در ایران منجر شد: با رحلت امام خمینی و تشکیل فوری مجلس خبرگان رهبری، سید علی خامنه‌ای به‌عنوان جانشین امام خمینی انتخاب شد. تشییع باشکوه امام خمینی و قرارگرفتن خبر رحلت او در صدر اخبار جهانی از بازتاب‌های سیاسی و اجتماعی رحلت امام خمینی قلمداد شده است.
رحلت امام خمینی پس از دوره کوتاه بیماری او رخ داد. امام خمینی پس از عمل موفقیت‌آمیز معده، به‌دلیل پراکنده‌شدن سلول‌های سرطانی در بدنش درگذشت. پیکر امام خمینی برای وداع در مصلی امام خمینی قرار گرفت و پس از اقامه نماز توسط محمدرضا گلپایگانی، مرجع تقلید شیعه، در مکانی جنب بهشت زهرا به‌خاک سپرده شد. به‌گزارش منابع مراسم سوگواری امام خمینی از چهاردهم خرداد تا چهلمین روز درگذشت او در تهران و سراسر کشور ادامه داشت.
تأثیر و بازتاب سیاسی و اجتماعی
رحلت امام خمینی در نیمه خرداد ۱۳۶۸ش یکی از رخدادهای مؤثر بر تاریخ انقلاب اسلامی در ایران و دارای بازتاب گسترده در جهان تلقی شده است.[۱] برخی از آن به‌عنوان تلخ‌ترین رخداد تاریخ انقلاب اسلامی یاد کرده‌اند.[۲]
از نظر سیاسی، رحلت امام خمینی به تغییر در رأس هرم سیاسی در ایران منجر شد: صبح درگذشت امام خمینی (۱۴ خرداد) جلسه رسمی مجلس خبرگان رهبری تشکیل شد. در این جلسه وصیت‌نامه امام خمینی توسط رئیس‌جمهور برای حاضران قرائت شد. پس از آن، دستور این جلسه انتخاب جانشین امام خمینی به‌عنوان رهبر جمهوری اسلامی ایران بود که، پس از بحث‌های بسیار، سرانجام پیشنهاد رهبری سید علی خامنه‌ای، با اکثریت قاطع آراء پذیرفته شد.[۳]
تشییع پیکر امام خمینی را یکی از پرجمعیت‌ترین تشییع‌های تاریخ قلمداد کرده‌اند؛ گفته شده که تا ده میلیون نفر در این تشییع تاریخی شرکت کردند.[۴] خبر رحلت امام خمینی سریعاً در صدر خبرهای جهان قرار گرفت و بازتاب گسترده‌ای در منطقه و جهان داشت. به گزارش منابع، مسلمانان زیادی در جهان، اعم از شیعه و سنی، اقدام به برپایی مجالس سوگواری کردند.[۵]
رخدادهای منجر به رحلت
امام خمینی در ۲۹ اردیبهشت ۱۳۶۸ش، به‌سبب درد معده، برای معاینه در بیمارستان بقیةالله(ع) جماران بستری شد. معاینات پزشکی نشان از سرطان معده و وجود زخم‌های متعدد در آن داشت.[۶] امام خمینی صبح روز دوم خرداد ۱۳۶۸ش برای جراحی به اتاق عمل منتقل شد؛ عملی که حدود دو ساعت و نیم به طول انجامید.[۷] به گزارش منابع، در هنگام عمل جراحی، اعضای خانواده و دفتر امام، سید علی خامنه‌ای رئیس‌جمهور، علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی مجلس شورای اسلامی، سید عبدالکریم موسوی اردبیلی رئیس شورای قضائی، نخست‌وزیر و سایر مسئولان حکومتی حضور داشتند و عمل جراحی را از طریق تلویزیون مداربسته مشاهده می‌کردند. [۸] در تمام مدت عمل، علایم حیاتی امام خمینی کاملاً پایدار بود و هیچگونه تغییر نگران‌کننده‌ای در علائم حیاتی و نبض و فشار خون گزارش نشد. پس از پایان عمل، امام با حال عمومی کاملاً رضایت‌بخش به بخش ICU منتقل شد.[۹]
پس از مدتی، پزشکان حال امام خمینی را رضایت‌بخش اعلام کردند و این موضوع باعث خشنودی مردم ایران شد.[۱۰] با افزایش ناگهانی تعداد گلبول‌های سفید در بدن امام خمینی پزشکان به این نتیجه رسیدند که سلول‌های سرطانی در بدن امام پخش شده‌اند و فعالیت اعضای حیاتی بدن را مختل کرده‌اند.[۱۱] از روز ۱۳ خردادماه، پزشکان در کنترل این بیماری پیش‌رونده ناتوان شدند و وخامت حال امام خمینی با خانواده و مسئولان مملکتی در میان گذاشته شد. [۱۲] کلیه افراد تیم پزشکی احضار شدند. گفته شده که در این زمان امام کاملاً آگاه به وخامت حال خویش بودند و پی در پی ذکر می‌گفت و می‌دانستند لحظات آخر عمر خود را طی می‌کند.[۱۳] در ساعت ۲۲ و ۲۳ دقیقه شب ۱۳ خرداد ۱۳۶۸ش، پس از بی‌نتیجه ماندن تلاش‌های پزشکی، امام خمینی از دنیا رحلت کرد.[۱۴]
رخدادهای پس از رحلت
به گزارش منابع، درباره چگونگی اعلام خبر رحلت امام خمینی نظراتی مبنی بر تأخیر اعلام خبر برای مدیریت شرایط مطرح شد. این نظرات مورد موافقت سید احمد خمینی، فرزند امام خمینی، قرار نگرفت. خبر رحلت ساعت ۷ بامداد ۱۴ خرداد از رسانه‌ها اعلام شد.[۱۵] بدن امام خمینی حدود ساعت ۱ الی ۲ بعد از نیمه شب در حیاط منزل او غسل و کفن شد و سپس به سردخانه منتقل شد.[۱۶] ستاد تشییع امام خمینی در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که مراسم وداع با امام‌خمینی از صبح روز پانزدهم خرداد در مصلای تهران برگزار خواهد شد و محل دفن در نزدیکی بهشت زهرا(س) خواهد بود. صبح شانزدهم خرداد، محمدرضا گلپایگانی، مرجع تقلید شیعه، به‌همراه انبوهی از جمعیت مشایعت‌کننده بر پیکر امام خمینی نماز خواند.[۱۷]
مشایعت‌کنندگان پیکر امام خمینی مسیر مصلای تهران تا بهشت زهرا(س) را برای همراهی با پیکر امام خمینی طی کردند. گفته شده که حضور گسترده مردم به‌حدی بود که مراسم تدفین چند مرتبه عقب افتاد. به گزارش منابع، در مسیر تشییع در حوالی بهشت زهرا(س)، به‌دلیل متوقف‌شدن آمبولانس حامل تابوت امام خمینی به یک بالگرد منتقل شد. پس از فرود بالگرد، به‌دلیل ازدحام جمعیت خاکسپاری با مشکل مواجه شد و پیکر امام بار دیگر به جماران منتقل شد. بعد از ظهر همان روز، پیکر امام در تابوتی فلزی با بالگرد به بهشت زهرا منتقل شد و نهایتاً به‌خاک سپرده شد.[۱۸]
به گزارش منابع، مراسم سوگواری امام خمینی از چهاردهم خرداد تا چهلم روز درگذشت او در تهران و سراسر کشور ادامه داشت. مراجع تقلیدی چون محمدعلی اراکی، سیدمحمدرضا گلپایگانی و سیدشهاب الدین مرعشی نجفی با انتشار پیام، درگذشت امام خمینی را تسلیت گفتند و مردم را به صبر و آرامش دعوت کردند. اندوه عمومی تاریخ برگزاری امتحانات مدارس و دانشگاه‌ها و نیز کنکور سراسری را یک هفته به تعویق انداخت.[۱۹]
منابع
- ↑ «رحلت امام خمینی»، در تارنمای مرکز اسناد انقلاب اسلامی، درج: ۱۷ بهمن ۱۳۹۷ش، بازدید: ۹خرداد ۱۴۰۳ش.
- ↑ اسماعیلی، رضا، «ارتحال امام خمینی(ره) تلخ‌ترین رخداد تاریخ انقلاب بوده است»، در تارنمای ایبنا، درج: ۱۴ خرداد ۱۴۰۲ش، بازدید: ۹ خرداد ۱۴۰۳ش.
- ↑ «ارتحال امام خمینی»، در پرتال امام خمینی، بازدید: ۹ خرداد ۱۴۰۳ش.
- ↑ «ارتحال امام خمینی»، در پرتال امام خمینی، بازدید: ۹ خرداد ۱۴۰۳ش.
- ↑ «ارتحال امام خمینی»، در پرتال امام خمینی، بازدید: ۹ خرداد ۱۴۰۳ش.
- ↑ عارفی، سیدحسن، طبیب دل‌ها (خلاصه گزارش‌های طول درمان و سیر معالجات بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران)، تهران، عروج، ۱۳۷۶ش، ص۵۵۴.
- ↑ عارفی، طبیب دل‌ها، ص۵۵۱.
- ↑ عارفی، طبیب دل‌ها، ص۵۵۰.
- ↑ عارفی، طبیب دل‌ها، ص۵۵۳.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، تاریخ ۶ اردیبهشت ۱۳۶۸ش، ص۱–۲.
- ↑ عارفی، طبیب دل‌ها، ص۶۳۱–۶۳۵.
- ↑ عارفی، طبیب دل‌ها، ص۶۲۸.
- ↑ عارفی، طبیب دل‌ها، ص۶۲۸.
- ↑ عارفی، طبیب دل‌ها، ص۶۶۱.
- ↑ بصیرت منش، حمید و اصغر میرشکاری، فصل صبر: خاطراتی از ایام بیماری و ارتحال حضرت امام، تهران، مؤسسه تنظیم ونشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸ش، ص۱۱۵.
- ↑ بصیرت منش و میرشکاری، فصل صبر، ص۱۶۰–۱۶۱.
- ↑ «ارتحال امام خمینی»، در پرتال امام خمینی، بازدید: ۹ خرداد ۱۴۰۳ش.
- ↑ «ارتحال امام خمینی»، در پرتال امام خمینی، بازدید: ۹ خرداد ۱۴۰۳ش.
- ↑ «ارتحال امام خمینی»، در پرتال امام خمینی، بازدید: ۹ خرداد ۱۴۰۳ش.