نسخهٔ ‏۹ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۲۲

یمانی

سؤال

یمانی کیست؟

یمانی، لقب فردی است که بنا بر روایت ها، پیش از ظهور امام زمان(عج) قیام می‌کند^[۱] و مردم را به سوی وی دعوت می‌کند.^[۲]

نام اصلی یمانی، در احادیث شیعه ذکر نشده است؛ اما او از نسل امام حسین(ع) ^[۳] و یا از نوادگان زید بن علی دانسته شده است.^[۴] گفته شده در برخی منابع اهل سنت نام او جهجاه، حسن و یا حسین است.^[۵]نویسنده کتاب «رایات الهدی و الضّلال فی عصر الظّهور» گفته است که اگر چه به نَسَب یمانی در روایات تصریح نشده، اما دلایل قطعی ثابت می‌کند که وی از اهل بیت و از نسل امام حسین(ع) است.^[۶]

در روایتی از پیامبر اکرم(ص) ،از یمانی با عنوان منصور یاد شده که یاری‌دهنده حضرت مهدی است.^[۷] همچنین منابع اهل سنت، او را قحطانی^[۸] و منصور یمانی نیز خوانده‌اند. قحطانی منسوب به شخصی به نام قحطان است ^[۹] که عرب‌های یمن نسبشان به او می‌رسد.^[۱۰]

خروج یمانی قبل از ظهور

سؤال

یمانی از کجا قیام میکند؟

روایات متعددی، مکان قیام یمانی و محل پیدایش جنبش او را از منطقه یمن، دانسته‌اند. از جمله امام باقر(ع) در پاسخ این سؤال که قائم، چه زمانی قیام می‌کنند، فرمودند:

«... و خروجُ السفیانیِّ من الشامِ والیمانیِّ من الیمن و خسفٌ بالبیداءِ. »

... هنگام خروج سفیانی از شام و خروج یمانی از یمن و فرو رفتن [سپاه سفیانی] در سرزمین بیداء.

همچنین مشابه این حدیث، از امام صادق(ع) نیز روایت شده است. ایشان، در حدیث دیگری فرموده‌اند:

«و خروجُ الیمانیِّ من الیمنِ مع الرایاتِ البیضِ. »

قیام یمانی از یمن همراه با پرچم‌های سفید خواهد بود.

در کتاب کمال الدین به تصحیح مرحوم غفاری نیز حدیثی از امام باقر(ع) به این صورت نقل شده است

«... و إن من علاماتِ خروجِه خروجُ السفیانیِّ من الشام و خروجُ الیمانیِّ [من الیمن] و منادٍ ینادی مِن السماءِ. »

... و از نشانه‌های خروج امام مهدی علیه‌السلام خروج سفیانی از شام و خروج یمانی [از یمن] و ندا دهنده‌ای است که از آسمان ندا می‌دهد.

روایت دیگری که احتمالاً مضمون یاد شده را تأیید می‌کند، این حدیث امام باقر (ع) است:

«... و خروجُ رجلٍ من وُلد عَمّی زیدٍ بالیمنِ. »

... و قیام مردی از خاندان عمویم زید در یمن.

علاوه بر روایت هایی ذکر شد، حدیث دیگری از امام صادق(ع)، که بالتضمن، اشاره به خروج یمانی از یمن، دارد، بنظر میرسد، نیز موید بسیار خوبی برای این دیدگاه مشهور است که خروج یمانی، از منطقه یمن، خواهد بود. متن حدیث به نقل الامالی شیخ طوسی، چنین نقل شده است

«... الیمانیُّ یَتوالی علیاً و هذا یَبرَأُ منه. »

... یمانی از محبّان و پیروان حضرت علی است ولی این شخص از امام علی(ع) برائت می‌جوید.

داستان از این ماجرا بوده است که شخصی از خوارج، به نام عبدالله بن یحیی الحضرمی، در زمان امام صادق(ع)، از یمن، قیام کرد و به "طالب الحق"، شهرت یافت. برخی از شیعیان، تصور کردند که این شخص، همان یمانی، است. اما امام صادق(ع) با بیان اینکه یمانی، دوستدار و پیرو امام علی(ع) است و مذهب وی، شیعه است، با این توهم و تصور اشتباه، مقابله کردند. بنابراین، در نزد اصحاب و شیعیان، قیام یمانی از کشور یمن، مسلّم و ثابت، بوده است. و در"عصر صدور" روایت ها، تبادر و ارتکاز اصحاب در زمان ائمه، یمنی بودن یمانی، ثایت و قطعی بوده و تنها در تعیین مصداق و بقیه ویژگی‌ها، شک و تردید داشته‌اند که امام صادق(ع)، هم با تعیین این شاخص مهم که مذهب یمانی، مذهب شیعه است، شناخت واقعی و بیشتر یمانی را، رسمیت بخشیدند.

مطالعه بیشتر

خراسانی محقق، جواد، و سید جواد میرشفیعی خوانساری، مهدی منتظر(عج)، بی‌جا، بنیاد پژوهشهای علمی فرهنگی نورالاصفیاء، ص۳۰۲–۲۰۷.
خادمی شیرازی، محمد، نشانه‌های ظهور او، قم، انتشارات مسجد جمکران، ۱۳۷۸ش.
سلیمان، کامل، روزگار رهایی: ترجمه یوم الخلاص، ترجمه علی‌اکبر مهدیپور، بی‌جا، ۱۳۷۱ش، ج۲.
گروهی از نویسندگان مجله حوزه، چشم به راه مهدی، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، ص۳۱۲–۲۵۹.
محمدی اشتهاردی، محمد، حضرت مهدی(عج) فروغ تابان ولایت، قم، انتشارات مسجد جمکران، ۱۳۷۶ش، ص۱۰۲–۸۸.

منابع

↑ نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۲۵۳-۲۵۲
↑ نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۲۵۵-۲۵۶؛ فتلاوی، رایات الهدی و الضّلال فی عصر الظّهور، ۱۴۲۰ق، ص۱۰۱.
↑ صدوق، کمال‌الدین، ج۱، ۱۳۹۵ق، ص۲۵۱
↑ ابن طاووس، فلاح السائل،۱۴۰۶ق، ص۱۷۱.
↑ آیتی، «یمانی درفش هدایت»، ص۲۰
↑ فتلاوی، رایات الهدی و الضّلال فی عصر الظّهور، ۱۴۲۰ق، ص۱۰۰
↑ نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۳۹-۴۰
↑ ابن حماد، الفتن، دار الکتب العلمیه منشورات محمدعلی بیضون، ص۷۵؛ مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیة، ج۲، ص۱۸۳.
↑ ابن حماد، الفتن، دار الکتب العلمیه منشورات محمدعلی بیضون، ص۱۹۹.
↑ ابن کثیر، البدایه و النهایه، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۵۶.

[1] نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۲۵۳-۲۵۲

[2] نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۲۵۵-۲۵۶؛ فتلاوی، رایات الهدی و الضّلال فی عصر الظّهور، ۱۴۲۰ق، ص۱۰۱.

[3] صدوق، کمال‌الدین، ج۱، ۱۳۹۵ق، ص۲۵۱

[4] ابن طاووس، فلاح السائل،۱۴۰۶ق، ص۱۷۱.

[5] آیتی، «یمانی درفش هدایت»، ص۲۰

[6] فتلاوی، رایات الهدی و الضّلال فی عصر الظّهور، ۱۴۲۰ق، ص۱۰۰

[7] نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۳۹-۴۰

[8] ابن حماد، الفتن، دار الکتب العلمیه منشورات محمدعلی بیضون، ص۷۵؛ مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیة، ج۲، ص۱۸۳.

[9] ابن حماد، الفتن، دار الکتب العلمیه منشورات محمدعلی بیضون، ص۱۹۹.

[10] ابن کثیر، البدایه و النهایه، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۵۶.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

@@ خط ۳۱: / خط ۳۱: @@
-در کتاب کمال الدین به تصحیح مرحوم غفاری نیز حدیثی از امام باقر(ع)  به این صورت نقل شده است:
+در کتاب کمال الدین به تصحیح مرحوم غفاری نیز حدیثی از امام باقر(ع)  به این صورت نقل شده است
 {{عربی|'''... و إن من علاماتِ خروجِه خروجُ السفیانیِّ من الشام و خروجُ الیمانیِّ [من الیمن] و منادٍ ینادی مِن السماءِ. '''}}
@@ خط ۴۶: / خط ۴۶: @@
 علاوه بر روایت هایی ذکر شد، حدیث دیگری از امام صادق(ع)، که بالتضمن، اشاره به خروج یمانی از [[یمن]]، دارد، بنظر میرسد، نیز موید بسیار خوبی برای این دیدگاه مشهور است که خروج یمانی، از منطقه یمن، خواهد بود.
-متن حدیث به نقل الامالی شیخ طوسی، چنین نقل شده است:
+متن حدیث به نقل الامالی شیخ طوسی، چنین نقل شده است
 {{عربی|'''... الیمانیُّ یَتوالی علیاً و هذا یَبرَأُ منه. '''}}