شیوه برخورد با تندخو: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲ دسامبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۳:۵۰

سؤال

چگونه باید با فرد تندخو، به‌ویژه نوجوان برخورد کرد؟

تقویت رابطه با تندخو

برای درمان فرد تندخو، لازم است با او رابطه‌ای قوی برقرار شود. برای تقویت رابطه با تندخو، نکته‌هایی گفته شده که برخی از آنها چنین است:

پرهیز از موضوعات بحث‌برانگیز: برای تقویت رابطه با فرد تندخو، باید از طرح موضوعاتی که باعث ناراحتی و عصبانیت او می‌شود، پرهیز کرد.
احترام: یکی از عوامل پرخاشگری این است که فرد احساس می‌کند به شخصیت او توهین شده است؛ بنابراین حفظ احترام یکی از عوامل مؤثر در کاهش تندخویی او است. از این رو، سفارش شده به عقاید و اندیشه‌های او احترام گذاشته و در مخالفت با او موضع‌گیری صریح نشود.
تحسین: یکی از شیوه‌های برقراری روابط دوستانه و جلوگیری از پرخاشگری افراد، برجسته سازی و تحسین توانایی‌های مثبت آنها است. تحسین توانایی‌ها احساس خوبی در فرد ایجاد می‌کند و از تندخویی او می‌کاهد.
توجه به منافع طرف مقابل: یکی از عوامل ناراحتی و عصبانیت این است که فرد منافع خود را در خطر ببیند؛ بنابراین، برای تقویت رابطه با فرد تندخو، باید به منافع او توجه شود.
پرهیز از خشم: برای تقویت رابطه با فرد تندخو، باید به همان میزان که او تندخو است، صبر و حوصله داشته و از خشم در برابر او پرهیز شود. در بیشتر اوقات، متانت و وقار در مقابل پرخاشگری دیگران، موجب پشیمانی و شرمندگی آنها می‌شود.
توجه به ظرفیت‌های خانوادگی فرد مقابل: توقع برای خوب بودن افراد، باید با توجه به ظرفیت‌های آنان باشد. ممکن است شرایط خانوادگی و تربیتی او، باعث تندخو شدن وی شده باشد.

درمان

پس از تقویت رابطه با فرد تندخو، می‌توان درمان او را شروع کرد.

نصحیت کردن فرد تندخو، زمانی که خشمگین است، باعث افزایش خشم او می‌شود. باید صبر کرد تا از حالت خشم بیرون آمده، آنگاه از راه‌های درمان خشم برای راهنمایی او بهره برد.

امام خمینی، در کتاب شرح حدیث جنود و عقل، فرد خشمگین را نسبت به موعظه و نصیحت ناشنوا دانسته است. به گفته او، راهنمایی او تا وقتی خشمگین است ممکن نیست.^[۱]

در نوجوانی

در شیوه برخورد با نوجوانی که دچار تندخویی است، باید شرایط خاص دوران نوجوانی در نظر گرفته شود. نوجوانی يكي از دوره‌های بحرانی زندگی دانسته شده است.^[۲] در اين دوره تغييرات عميقي در اندیشه‌ها، باورها، احساسات و ويژگي‎هاي افراد به وجود مي‎آيد. شناخت اين ويژگي‎ها برای برخورد درست با نوجوان ضروری است.

یکی از ویژگی‌های دوره نوجوانی، عصبانیت و پرخاشگری است. به باور برخی، اگر تندخویی در دوره نوجوانی به‌شکل افراطی و بیش از اندازه نباشد، پدیده‌ای طبیعی است.^[۳]

گاهی پرخاشگری نوجوانان به دلیل این است که حمایت و محبت کافی از سوی والدین دریافت نکرده‌اند. روابط ناسالم در خانواده باعث می‌شود نوجوانان در جامعه و با برخورد با دوستان دچار تندخویی و خشم‌های بی‌جا شوند.

در ایجاد ارتباط با نوجوان، باید تلاش شود از انتقادهای غیر ضروری پرهیز شود؛ زیرا گفته شده انتقاد کردن باعث پرخاشگری و عصبانیت در نوجوانان می‌شود.^[۴]

مطالعه بیشتر

حورایی، صمیمیت، تأثیرگذاری و نفوذ، دکلمه گران، چاپ شانزدهم، ۱۳۸۱ش.

منابع

↑ موسوی خمینی، روح الله، «شرح حدیث جنود عقل و جهل» همان.
↑ براي مطالعه بيشتر ر.ك: شرفي، محمدرضا، دنياي نوجوان، انتشارات تربيت، چاپ چهارم، ۱۳۷۶، فصل ۲.
↑ احمدي، سيد احمد، روان شناسي نوجوانان و جوانان، انتشارات رودكي، چاپ اول، ۱۳۶۹.
↑ برای مطالعه بیشتر ر.ک. الوود چپمن، نگرش مثبت، ترجمه فهیمه نظری، نشر ایز ایران، چاپ اول، ۱۳۸۰.

[1] موسوی خمینی، روح الله، «شرح حدیث جنود عقل و جهل» همان.

[2] براي مطالعه بيشتر ر.ك: شرفي، محمدرضا، دنياي نوجوان، انتشارات تربيت، چاپ چهارم، ۱۳۷۶، فصل ۲.

[3] احمدي، سيد احمد، روان شناسي نوجوانان و جوانان، انتشارات رودكي، چاپ اول، ۱۳۶۹.

[4] برای مطالعه بیشتر ر.ک. الوود چپمن، نگرش مثبت، ترجمه فهیمه نظری، نشر ایز ایران، چاپ اول، ۱۳۸۰.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 {{ویرایش}}
 {{شروع متن}}
-{{سوال}}چگونه باید با فرد تندخو برخورد کرد؟
+{{سوال}}چگونه باید با فرد تندخو، به‌ویژه نوجوان برخورد کرد؟
 {{پایان سوال}}
 {{پاسخ}}
-==در نوجوانی==
+== تقویت رابطه با تندخو ==
-نوجوانی يكي از بحراني‎ترين دوره‎هاي زندگي است<ref>براي مطالعه بيشتر ر.ك: شرفي، محمدرضا، دنياي نوجوان، انتشارات تربيت، چاپ چهارم، ۱۳۷۶، فصل ۲.</ref>، در اين دوره تحولات و تغييرات عميقي در افكار و عقايد، باورها و احساسات و ويژگي‎هاي افراد به وجود مي‎آيد. شناخت اين ويژگي‎ها هم براي خود فرد مفيد و راهگشا است و هم براي ديگران كه با نوجوان در ارتبا طند.
+برای درمان فرد تندخو، لازم است با او رابطه‌ای قوی برقرار شود. برای تقویت رابطه با تندخو، نکته‌هایی گفته شده که برخی از آنها چنین است:
-شما نيز در همين دوره حساس و بحراني زندگي خود قرار داريد. بايد ويژگي‎هاي دوره نوجواني را بشناسيد؛ زيرا شناخت و آشنايي با اين ويژگي‎ها هم براي خود شما بسيار مفيد و ارزشمند است و هم در اين كه چگونه با دوست نوجوانتان برخورد و رابطه داشته باشيد، مفيد است. اينكه دوست شما تند مي‎شود و در روابط و برخوردهاي اجتماعي خود، حساسيت و عصبانيت از خود نشان مي‎دهد مربوط به ويژگي دوره سنّي وي مي‎باشد؛ زيرا عصبانيت و پرخاشگري يكي از ويژگي‎هاي دوره سنّي نوجوانان است؛ بنابراين اگر به اندازه افراطي و بيش از حدّ نباشد، كاملاً يك پديده طبيعي است.<ref>احمدي، سيد احمد، روان شناسي نوجوانان و جوانان، انتشارات رودكي، چاپ اول، ۱۳۶۹.</ref>
+* پرهیز از موضوعات بحث‌برانگیز: برای تقویت رابطه با فرد تندخو، باید از طرح موضوعاتی که باعث ناراحتی و عصبانیت او می‌شود، پرهیز کرد.
+* احترام: یکی از عوامل پرخاشگری این است که فرد احساس می‌کند به شخصیت او توهین شده است؛ بنابراین حفظ احترام یکی از عوامل مؤثر در کاهش تندخویی او است. از این رو، سفارش شده به عقاید و اندیشه‌های او احترام گذاشته و در مخالفت با او موضع‌گیری صریح نشود.
+* تحسین: یکی از شیوه‌های برقراری روابط دوستانه و جلوگیری از پرخاشگری افراد، برجسته سازی و تحسین توانایی‌های مثبت آنها است. تحسین توانایی‌ها احساس خوبی در فرد ایجاد می‌کند و از تندخویی او می‌کاهد.
+* توجه به منافع طرف مقابل: یکی از عوامل ناراحتی و عصبانیت این است که فرد منافع خود را در خطر ببیند؛ بنابراین، برای تقویت رابطه با فرد تندخو، باید به منافع او توجه شود.
+* پرهیز از خشم: برای تقویت رابطه با فرد تندخو، باید به همان میزان که او تندخو است، صبر و حوصله داشته و از خشم در برابر او پرهیز شود. در بیشتر اوقات، متانت و وقار در مقابل پرخاشگری دیگران، موجب پشیمانی و شرمندگی آنها می‌شود.
+* توجه به ظرفیت‌های خانوادگی فرد مقابل: توقع برای خوب بودن افراد، باید با توجه به ظرفیت‌های آنان باشد. ممکن است شرایط خانوادگی و تربیتی او، باعث تندخو شدن وی شده باشد.
-== روش برخورد ==
+== درمان ==
-اینکه نحوه برخورد شما باید با ایشان چگونه باشد، لازم است به این اصل اساسی و مهم توجه داشته باشید که شما و همچنین دیگر دوستان و اطرافیان وی باید به گونه‌ای با ایشان برخورد کنند که وی این مرحله را به خوبی پشت سر بگذارد و در روابط اجتماعی خود مهارت‌های لازم را کسب کند؛<ref>برای مطالعه بیشتر ر.ک. شرفی، محمد رضا، جوان و نیروی چهارم زندگی، انتشارات سروش، چاپ دوم، ۱۳۸۰، ص۲۵–۲۱.</ref> بنابراین در روش برخورد خود با ایشان باید به این نکات توجه داشته باشید.
+{{همچنین ببینید|راه‌های کنترل خشم}}
+پس از تقویت رابطه با فرد تندخو، می‌توان درمان او را شروع کرد.
-امام خمینی (ره) با یک تشبیه زیبا و عمیق و دقیق، در مورد درمان خشم و عصبانیت می‌فرماید: «مَثَل انسان در حال شعلهٔ آتش غضب، مثل غاری است که در او آتش فراوان افروخته شود، به طوری که از شعله و دود پر گردد، و در آن هوا و دود و اشتعال محتقن و محتبل گردد، و نفیرها و صداهای سخت از آن بیرون آید، و شعله‌های آتش در هم پیچد، و نائره آن روزافزون گردد. در این حال، علاج آن بسیار مشکل شود، و خاموش نمودن آن ممکن نگردد؛ زیرا که هر چه در او افکنند از برای علاج شعله‌های فروزان و برافروخته، آن را بخورد و بلع کند و جزو خود کند و بر مادهٔ آن افزایش پیدا شود. از این جهت انسان در حال نائرهٔ آتش غضب، کور شود از رشد و هدایت، و کر شود از موعظه و نصیحت؛ بلکه موعظه در این حال سبب ازدیاد غضب او شود و مایهٔ شعلهٔ نائره آن گردد. از برای این شخص راه چاره‌ای در این حال نیست.»<ref>موسوی خمینی، روح الله، «شرح حدیث جنود عقل و جهل» همان.</ref>
+نصحیت کردن فرد تندخو، زمانی که خشمگین است، باعث افزایش خشم او می‌شود. باید صبر کرد تا از حالت خشم بیرون آمده، آنگاه از راه‌های درمان خشم برای راهنمایی او بهره برد.
-== چند نکته برای تقویت رابطه ==
+امام خمینی، در کتاب شرح حدیث جنود و عقل، فرد خشمگین را نسبت به موعظه و نصیحت ناشنوا دانسته است. به گفته او، راهنمایی او تا وقتی خشمگین است ممکن نیست.<ref>موسوی خمینی، روح الله، «شرح حدیث جنود عقل و جهل» همان.</ref>
-۱. آگاهی بخشی
-به دوست خود باید بفهمانید که در زندگی رقابت‌ها، تبعیض‌ها، شکست‌ها و محرومیت‌ها نیز وجود دارد و باید این آمادگی را پیدا کند تا از این عوامل هراسی نداشته باشد.
+==در نوجوانی==
+در شیوه برخورد با نوجوانی که دچار تندخویی است، باید شرایط خاص دوران نوجوانی در نظر گرفته شود. نوجوانی يكي از دوره‌های بحرانی زندگی دانسته شده است.<ref>براي مطالعه بيشتر ر.ك: شرفي، محمدرضا، دنياي نوجوان، انتشارات تربيت، چاپ چهارم، ۱۳۷۶، فصل ۲.</ref> در اين دوره تغييرات عميقي در اندیشه‌ها، باورها، احساسات و ويژگي‎هاي افراد به وجود مي‎آيد. شناخت اين ويژگي‎ها برای برخورد درست با نوجوان ضروری است.
-۲. پرهیز از موضوعات بحث‌برانگیز
-سعی کنید در برخوردها و روابط خود با ایشان از طرح مسائل و موضوعاتی که باعث ناراحتی و عصبانیت وی می‌شود، جدّاً پرهیز کنید.
-۳. احترام
-بطور صریح و در مقابل وی موضع‌گیری نکنید. وقتی درباره موضوعی صحبت می‌کند یا نظر می‌دهد، به عقاید و افکار وی احترام بگذارید. بسیاری از مواقع عصبانیت و پرخاشگری افراد برای آن است که احساس می‌کنند به شخصیت آنها توهین شده است؛ بنابراین حفظ و رعایت احترام وی یکی از عوامل مؤثر در کاهش رفتارهای نابهنجار و ایجاد روابط سالم با ایشان است.
-۴. صمیمیت صادقانه
-روابط دوستانه و صمیمی با ایشان داشته باشید؛ در برخی از مواقع عصبانیت و پرخاشگری نوجوانان به سبب عدم دریافت حمایت و محبت از سوی والدین است. روابط ناسالم در خانواده باعث می‌شود که نوجوانان در جامعه و با دوستان و همکلاسی‌های خود نیز روابط ناسالم برقرار نموده و بااندک مسئله ای ناراحت شوند.
-۵. انتقاد عالمانه
-هیچ‌گاه به وی انتقاد نکنید. تقریباً همیشه انتقاد کردن باعث رفتارهای چون پرخاشگری و عصبانیت در نوجوانان می‌شود، از این رو سعی کنید از برخورد منفی و انتقاد جدّاً پرهیز نمایید.<ref>برای مطالعه بیشتر ر.ک. الوود چپمن، نگرش مثبت، ترجمه فهیمه نظری، نشر ایز ایران، چاپ اول، ۱۳۸۰.</ref>
-۶. تحسین
-توانایی‌ها و جنبه‌های مثبت ایشان را مورد تحسین قرار دهید. یکی از روش‌های برقراری روابط صمیمانه و جلوگیری رفتارهای پرخاشگری و عصبانیت افراد، برجسته سازی و تحسین توانایی‌های مثبت آنها است. تحسین توانایی‌های دوستتان احساس خوبی در وی ایجاد می‌کند تا در روابط خود با شما تُندی نکند.
-۷. توجه به منافع طرف مقابل
-وقتی با ایشان صحبت می‌کنید، منافع ایشان را در نظر بگیرید، یکی از عوامل عمده ناراحتی و عصبانیت ایشان احتمالاً این است که منافع خود را در خطر می‌بیند. اگر این گونه فکر می‌کند، بعد از این سعی کنید منافع ایشان را نیز در نظر داشته باشید.
-۸. صبر و متانت
-اگر او اخلاقی تند دارد ما که با او در ارتباطیم باید به همان میزان متانت و صبر و حوصله داشته باشیم و از کوره در نرویم. به‌طور معمول رفتار متانت انگیز در مقابل پرخاشگری دیگران موجب پشیمانی و شرمندگی طرف مقابل می‌شود؛ هر چند که به روی نیاورد.
-۹. توجه ظرفیت‌های خانوادگی؛ فرهنگی تربیتی فرد مقابل
-ما در زندگی با افراد مختلفی روبرو می‌شویم و با بعضی هم دوست شده و رابطه صمیمی تری بر قرار می‌کنیم؛ اما نباید این نکته را فراموش کرد که آنها از خانواده‌های مختلف با تربیت‌های مختلف اند و ما نباید توقع یکسانی از همه آدم‌ها داشته باشیم. درست است که کار بد برای همه بد و کار خوب برای همه خوب است؛ ولی توقع برای خوب بودن افراد باید طبق توجه به ظرفیت‌های آنان صورت بپذیرد.
-شاید کسی که الآن ما عصبانیت او را می‌بینیم تاکنون سعی کرده خیلی از عیوب خود را بر طرف کند و هنوز نتوانسته به این عیبش رسیدگی کند. به هر روی بهتر است که ما گنجایش طرف مقابل را در نظر بگیریم و به او در بهتر شدنش کمک کنیم.
-مرحله بعدی، مرحله درمان است و خلاصه آن چنین است که: از نظر زمانی باید توجه داشت که در حال شعله‌ور بودن آتش غضب و خشم نباید دست به درمان زد یا فرد خشمگین را نصیحت نمود. باید صبر کرد تا شعلهٔ خشم فروکش کند، آنگاه راهکارهای علمی و عملی را در قالب دستورالعمل اخلاقی و… ارائه کرد.
+یکی از ویژگی‌های دوره نوجوانی، عصبانیت و پرخاشگری است. به باور برخی، اگر تندخویی در دوره نوجوانی به‌شکل افراطی و بیش از اندازه نباشد، پدیده‌ای طبیعی است.<ref>احمدي، سيد احمد، روان شناسي نوجوانان و جوانان، انتشارات رودكي، چاپ اول، ۱۳۶۹.</ref>
-امام خمینی (ره) با یک تشبیه زیبا و عمیق و دقیق، در مورد درمان خشم و عصبانیت می‌فرماید: «مَثَل انسان در حال شعلهٔ آتش غضب، مثل غاری است که در او آتش فراوان افروخته شود، به طوری که از شعله و دود پر گردد، و در آن هوا و دود و اشتعال محتقن و محتبل گردد، و نفیرها و صداهای سخت از آن بیرون آید، و شعله‌های آتش در هم پیچد، و نائره آن روزافزون گردد. در این حال، علاج آن بسیار مشکل شود، و خاموش نمودن آن ممکن نگردد؛ زیرا که هر چه در او افکنند از برای علاج شعله‌های فروزان و برافروخته، آن را بخورد و بلع کند و جزو خود کند و بر مادهٔ آن افزایش پیدا شود. از این جهت انسان در حال نائرهٔ آتش غضب، کور شود از رشد و هدایت، و کر شود از موعظه و نصیحت؛ بلکه موعظه در این حال سبب ازدیاد غضب او شود و مایهٔ شعلهٔ نائره آن گردد. از برای این شخص راه چاره‌ای در این حال نیست.»<ref>موسوی خمینی، روح الله، «شرح حدیث جنود عقل و جهل» همان.</ref>
+گاهی پرخاشگری نوجوانان به دلیل این است که حمایت و محبت کافی از سوی والدین دریافت نکرده‌اند. روابط ناسالم در خانواده باعث می‌شود نوجوانان در جامعه و با برخورد با دوستان دچار تندخویی و خشم‌های بی‌جا شوند.
-مرحله بعدی، مرحله درمان است و خلاصه آن چنین است که: از نظر زمانی باید توجه داشت که در حال شعله‌ور بودن آتش غضب و خشم نباید دست به درمان زد یا فرد خشمگین را نصیحت نمود. باید صبر کرد تا شعلهٔ خشم فروکش کند، آنگاه راهکارهای علمی و عملی را در قالب دستورالعمل اخلاقی و… ارائه کرد.
+در ایجاد ارتباط با نوجوان، باید تلاش شود از انتقادهای غیر ضروری پرهیز شود؛ زیرا گفته شده انتقاد کردن باعث پرخاشگری و عصبانیت در نوجوانان می‌شود.<ref>برای مطالعه بیشتر ر.ک. الوود چپمن، نگرش مثبت، ترجمه فهیمه نظری، نشر ایز ایران، چاپ اول، ۱۳۸۰.</ref>
 {{مطالعه بیشتر}}