مصداق آیه ۵۴ سوره مائده

سؤال

مصداق آیهٔ ۵۴ سوره مائده چه کسانی هستند؟

درگاه‌ها

شناخت آیه

این آیه سخن از مرتدانى می کند كه طبق پيشبينى قرآن بعدها از اين آئين مقدس روى بر مى‏گرداندند و به عنوان يك قانون كلى به همه مسلمانان اخطار مى‏كند:" اگر كسانى از شما از دين خود بيرون روند، زيانى به خدا و آئين او و جامعه مسلمين و آهنگ سريع پيشرفت آنها نمى‏رسانند، زيرا خداوند در آينده جمعيتى را براى حمايت اين آئين برمى‏انگيزد".

متن و ترجمه آیه

﴿ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا مَنْ يَرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكَافِرِينَ يُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلَا يَخَافُونَ لَوْمَةَ لَائِمٍ ۚ ذَٰلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشَاءُ ۚ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ

اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، هر كه از شما از دينش بازگردد چه باك؛ زودا كه خدا مردمى را بياورد كه دوستشان بدارد و دوستش بدارند. در برابر مؤمنان فروتنند و در برابر كافران سركش؛ در راه خدا جهاد مى‌كنند و از ملامت هيچ ملامتگرى نمى‌هراسند. اين فضل خداست كه به هر كس كه خواهد ارزانى دارد، و خداوند بخشاينده و داناست.

مائده:۵۴

﴾

قَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ

علّامه بحرانی در تفسیر «البرهان» می‌فرماید: کسانی که به ناحق، حق آل محمد(ص) را غصب کردند و از دین برگشتند، خداوند در آینده قومی را می‌آورد که آنها خدا را دوست دارند و خداوند آن‌ها، را. این آیه در مورد حضرت قائم(عج) و اصحاب او و کسانی که جهاد می‌کنند و از هیچ چیزی هراس ندارند نازل شده است.

در باره اينكه آيه فوق اشاره به چه اشخاصى مى‏كند و منظور از اين ياوران اسلام كيانند كه خدا آنها را به اين صفات ستوده است؟ در روايات اسلامى و سخنان مفسران بحث بسيار ديده مى‏شود. در روايات زيادى كه از طرق شيعه و اهل تسنن وارد شده مى‏خوانيم كه اين آيه در مورد على ع در فتح خيبر، يا مبارزه با" ناكثين" و" قاسطين" و" مارقين" (آتش‏افروزان جنگ جمل، و سپاه معاويه، و خوارج) نازل شده است‏.

در روايت ديگرى مى‏خوانيم هنگامى كه از پيامبر ص در باره اين آيه‏ سؤال كردند دست خود را بر شانه" سلمان" زد و فرمود:" اين و ياران او و هموطنان او هستند".و به اين ترتيب از اسلام آوردن ايرانيان و كوششها و تلاشهاى پرثمر آنان براى پيشرفت اسلام در زمينه‏هاى مختلف، پيشگويى كرد و در روايات ديگرى مى‏خوانيم اين آيه در باره ياران مهدى ع نازل شده است كه با تمام قدرت در برابر آنها كه از آئين حق و عدالت مرتد شده‏اند مى‏ايستند و جهان را پر از ايمان و عدل و داد مى‏كنند. شكى نيست كه اين روايات كه در تفسير آيه وارد شده با هم تضاد ندارد، زيرا اين آيه همانطور كه سيره قرآن است يك مفهوم كلى و جامع را بيان مى‏كند كه على ع يا سلمان فارسى مصداقهاى مهم آن مى‏باشند و كسان ديگرى كه اين برنامه‏ها را تعقيب مى‏كنند نيز شامل مى‏شود، هر چند در روايات از آنها ذكرى نشده باشد.

آيه شريفه كه اين معنا را فاش ساخته، در حقيقت يك پيشگويى غيبى است كه از آن خبر مى‏دهد و مى‏گويد: خداى سبحان در مقابل تلون و دو چهرگى اين مردم سست ايمان و صدمه‏هايى كه دين از ناحيه آنان خورده و در ازاى اينكه اينان محبت غير خدا را بر محبت خدا ترجيح دادند و عزت را از ناحيه غير خدا طلب كردند و نيز در مقابل اينكه در امر جهاد در راه خدا سهل‏انگارى نموده و از ملامت‏ها ترسيدند به زودى قومى را خواهد آورد كه آنها را دوست مى‏دارد و آن قوم نيز خدا را دوست مى‏دارند، مردمى كه در برابر مؤمنين خاضع و ذليل و در مقابل كفار شديد و شكست‏ناپذيرند، مردمى كه در راه خدا جهاد مى‏كنند و از ملامت هيچ ملامت‏گرى پروا نمى‏نمايند

در روايت است: «چون اين آيه نازل شد، پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله دست به شانه‏ى سلمان فارسى‏ زد و فرمود: هموطنان تو مصداق اين آيه‏اند». امام باقر عليه السلام درباره‏ى‏ «يُحِبُّهُمْ وَ يُحِبُّونَهُ» فرمود: «مراد علىّ عليه السلام و شيعيان اويند».