کاربر:A.rezapour/صفحه تمرین

سؤال

قدیمی‌ترین نسخه‌های خطی قرآن را معرفی کنید.

قدیمی‌ترین قرآن‌های خطی در جهان

اهمیت نسخه‌های خطی قرآن

۲۳ هزار جلد مصاحف شریف است که در گنجینه نگهداری می‌شود و از این تعداد، بیش از ۱۰۰ جلد قرآن وجود دارد که در قرن اول تا سوم قمری بر روی پوست کتابت شده که هشت نسخه از آنها منسوب به دستخط مبارک هشت تن از ائمه اطهار(ع) است.

مصحف مشهد رضوی

آقای مرتضی کریمی نیا اظهار کرد: اصل این مصحف تنها نسخه به خط حجازی متعلق به قرن اول هجری است و جزو معدود نسخه‌های قرآنی سده اول است که به خط حجازی در ایران نگهداری می‌شود و البته تنها و کاملترین نسخه حجازی در سراسر جهان به حساب می‌آید که تنها ۲۵۲ برگ از آن باقی مانده است که در دو نسخه مجزا به شماره‌های ۱۸ و ۴۱۱۶ در کتابخانه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.

قرآن که منسوب به دستخط حضرت علی(ع) است در موزه قرآن و نفایس حرم مطهر امام رضا(ع)

این نسخه یکی از قدیمی‌ترین قرآنهای کامل دست‌نویس جهان و منسوب به دستخط امام علی(ع) است که یکی از مهمترین منابع تحقیقاتی جهان نیز به‌شمار می‌رود.

حجت الاسلام سید جلال حسینی افزود: این نسخه که به خط کوفی ۱۶سطری و بر روی پوست، کتابت شده است متعلق به دوران نخست اسلامی است که در سال ۱۰۰۹هجری به دست شاه عباس صفوی وقف حرم مطهر امام رضا(ع) شده است و وقفنامهٔ آن را شیخ بهایی در پشت برگ اول نسخه نگاشته است. این قرآن بسیار ارزشمند دارای ویژگیهای متعددی است که نمایانگر قرائات، رسم‌الخط، شمارش آیات، اسماء سور و ترتیب مصحف است که از سوره حمد آغاز شده و به سوره ناس ختم می‌شود.

این کارشناس نسخ خطی گفت: جنس این مصحف شریف بنا به قول مشهور از پوست آهو است که البته در اقوال مختلف به پوست گاو و گوسفند نیز اشاره شده است.

نسخه‌شناسان قرآن‌های خطی

گفتنی است دکتر «طیار آلتی قولاچ» ِ ۷۸ ساله، از نسخه‌شناسان برتر و مشهور دنیا و رئیس کنونی هیئت امنای دانشگاه علوم اسلامی ۲۹ مایس است که دوران بازنشستگی خود را به بررسی دقیق نسخه‌شناسی قدیمی‌ترین و شاخص‌ترین نسخ قرآنی دنیا و احیاء و چاپ آن‌ها اختصاص داده است که مصحف موزه توپقاپی استانبول، نسخه مشهدالحسینی قاهره، مصحف صنعا منسوب به امام علی(ع)، مصحف توبینگنِ آلمان، مصحف کتابخانه ملی پاریس و… از این جمله‌اند که برخی را به صورت شخصی و برخی را توسط مرکز تحقیقات تاریخ، هنر و فرهنگ اسلامی ترکیه (ارسیکا) به چاپ رسانده و این اولین همکاری او با جمهوری اسلامی ایران به‌شمار می‌رود.

قرآن خطی منسوب به دست‌خط امیرالمؤمنین(ع)؛ از نفایس موجود در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، برای نخستین بار در ایران به چاپ می‌رسد.

نسخه دست‌نویس قرآن کریم منسوب به دستخط امام علی(ع)، قدیمی‌ترین قرآن موجود در گنجینه مخطوطات آستان قدس رضوی است که برای اولین بار با همکاری مرکز طبع و نشر قرآن کریم و آستان قدس رضوی و با کارشناسی دکتر «طیار آلتی قولاچ» به چاپ می‌رسد.

دکتر آلتی قولاچ یکی از نسخه‌شناسان برتر دنیا و اهل ترکیه است که در میان تمامی نسخه‌شناسان دنیا اعم از مسلمان و غیر مسلمان، شناخته شده و معتبر است.

قرآن نگل

قرآن نِگِل یکی از نسخه‌های قدیمی قرآن کریم است که در روستای نِگِل شهرستان سنندج استان کردستان نگهداری می‌شود. این نوشته در پی آن است که علاوه بر بررسی و تحلیل، ویژگی‌های این نسخه خطی، اهمیت و جایگاه آن در نزد مردم و چگونگی انتقال به روستای نگل و سوابق تاریخی، نوع خط و زمان نگارش، هنر تذهیب و تشعیر آنرا نیز مشخص نماید. پرسش اساسی تحقیق این است؛ آیا این قرآن در محدوده جغرافیای فرهنگی ایران، با شیوه نگارش خط کوفی ایرانی و بازه زمانی نگارش آن را می‌توان مشخص نمود؟ فرض بر این است که این قرآن در منطقه خراسان و به خط کوفی ایرانی و در اواخر سده پنجم و اوایل سده ششم هجری نوشته است. این نسخه در قطع رحلی بزرگ و با خط کوفی ایرانی تحریر شده است. هر چند که تعدادی از صفحات نخست آن از بین رفته، ولی ۷۳۰ صفحه شامل ۳۶۵ برگ و یک جلد چرمی قهوه ای تیره از آن باقی مانده است. کاغذ آن از نوع سمرقندی است. نتیجه این تحقیق نشان می‌دهد که قرآن نِگِل در موضوع کتابت و بویژه خط کوفی ایرانی و حفظ آن با این مشخصات و هنر کتاب آرایی از جایگاه خاصی برخوردار بوده است. این نسخه از ابعاد مختلف دارای اهمیت است؛ نخست ابعاد و اندازه آن است، دوم از نظر شیوه نگارش است که با خط پیرآموز یا کوفی ایرانی و با مهارت بالایی کتابت شده است، سوم از نظر تذهیب و به طورکلی کتاب آرایی در نوع خود کاری منحصربفرد محسوب می‌شود.

نسخه خطی قرآن بیرمنگام

...

قطعه توبینگن

...

نسخه خطی صنعاء

...

نسخه خطی توپ‌قاپی

...

قرآن کوفی سمرقند

...

قرآن آبی

...

مطالعه بیشتر

• قرآن‌های عصر اموی، مقدمه‌ای در باب کهن‌ترین مصاحف، فرانسوا دروش، ترجمه مرتضی کریمی نیا و آلاء وحیدنیا، هرمس، ۱۳۹۴ش.