روح در آیه «تنزل الملائکة و الروح»: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۶ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۴۳

سؤال

مقصود از روح در آیه ۴ سوره بقره چیست؟

روح در آیه تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَالرُّوحُ، را بیشتر مفسران جبرئیل می‌دانند. گفته‌اند به دلیل اهمیت و بزرگی جایگاه او، ذکر خاص بعد از عام است که نام جبرئیل را پس از نام فرشتگان ذکر کرده است. برخی مفسران با توجه به آیه ۸۵ سوره اسراء که روح را از امر پروردگار می‌داند، گفته‌اند روح امری است خارج از طبیعت که از جانب خداوند می‌آید و فرشته نیست و جنس دیگری است و نیز بعضی گفته‌اند موجودی است بالاتر از فرشتگان.

متن و ترجمه آیه

﴿

تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَالرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ

فرشتگان و «روح» در آن شب به اذن پروردگارشان برای (تقدیر) هر کاری نازل می‌شوند.

قدر:۴

﴾

معنا و مقصود روح

کلمه «روح» ۲۱ مرتبه در قرآن آمده و در معنای روحی که در کالبد انسان^[۱] است، به معنای وحی،^[۲] قرآن^[۳] و روح القدس (جبرئیل)^[۴] به کار رفته است.

بیشتر مفسران معنای روح در آیه ۴ سوره قدر را جبرئیل می‌دانند. برخی هم آن را وحی می‌دانند و نیز بعضی گفته‌اند روح گروهی از فرشتگانند که ملائکه آنها را نمی‌بینند و در شب قدر فرود می‌آیند از موقع غروب آفتاب تا طلوع فجر.^[۵] در تفسیر کشاف که یکی از تفسیرهای اهل تسنن است، آمده که مراد از روح، جبرئیل است.^[۶]

علامه طباطبایی در تفسیر خود ذیل آیه ۴ سوره قدر اعتقاد دارد مراد از روح در این آیه، همان «روح از امر پروردگارم می‌باشد»^[۷] است که در سوره اسرا آمده است.^[۸] شهید مطهری اعتقاد دارد که روح از جنس عالم طبیعت نیست، یا این روح فرشته خاصی است که همان جبرئیل است و به اعتبار اینکه شأن و منصب او این است که حامل علوم و الهام بخش است جداگانه ذکر شده است، یا مقصود موجود دیگری است که از سنخ ملائکه نیست.^[۹]

برخی هم گفته‌اند روح مخلوق عظیمی است ما فوق فرشتگان‏؛ چنان‌که از امام صادق(ع) از روح سؤال کردند آیا روح همان جبرئیل نیست؛ امام صادق(ع) فرمود روح فرشته‌ای است که از جبرئیل بزرگتر است. چون جبرئیل از ملائک‌هاست ولی روح بزرگتر از ملائکه می‌باشد.^[۱۰]

منابع

↑ سوره سجده، آیه ۹.
↑ سوره غافر، آیه ۱۵.
↑ سوره شوری، آیه ۵۲.
↑ سوره بقره، آیه ۸۷.
↑ طبرسی، ترجمه تفسیر مجمع البیان، ج۲۷، ص ۲۰۵. ابوالفتوح رازی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، ج۲۰، ص: ۳۵۶. میبدی، کشف الاسرار و عدة الابرار، ج۱۰، ص ۵۶۲. ملا فتح‌الله کاشانی، منهج الصادقین فی إلزام المخالفین، ج۱۰، ص ۳۱۰. محمد جواد مغنیه، ترجمه تفسیر کاشف، ج۸، ص ۱۴۸.
↑ زمخشری، تفسیر الکشاف، بیروت، دارالفکر، بی تا، ج۴، ص۲۷۳.
↑ سوره اسراء، آیه ۸۵.
↑ طباطبایی، محمدحسین، المیزان، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، چاپ سوم، ۱۳۹۴ هـ ق، ج۲۰، ص۳۳۲.
↑ مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج۲۸، ص۷۰۰.
↑ تفسیر نورالثقلین، قم، دارالتفسیر، چاپ اوّل، ۱۳۸۲، ج۴، ص۶۳۸. و نیز: ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۲۷، ص ۱۸۴.

[1] سوره سجده، آیه ۹.

[2] سوره غافر، آیه ۱۵.

[3] سوره شوری، آیه ۵۲.

[4] سوره بقره، آیه ۸۷.

[5] طبرسی، ترجمه تفسیر مجمع البیان، ج۲۷، ص ۲۰۵. ابوالفتوح رازی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، ج۲۰، ص: ۳۵۶. میبدی، کشف الاسرار و عدة الابرار، ج۱۰، ص ۵۶۲. ملا فتح‌الله کاشانی، منهج الصادقین فی إلزام المخالفین، ج۱۰، ص ۳۱۰. محمد جواد مغنیه، ترجمه تفسیر کاشف، ج۸، ص ۱۴۸.

[6] زمخشری، تفسیر الکشاف، بیروت، دارالفکر، بی تا، ج۴، ص۲۷۳.

[7] سوره اسراء، آیه ۸۵.

[8] طباطبایی، محمدحسین، المیزان، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، چاپ سوم، ۱۳۹۴ هـ ق، ج۲۰، ص۳۳۲.

[9] مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج۲۸، ص۷۰۰.

[10] تفسیر نورالثقلین، قم، دارالتفسیر، چاپ اوّل، ۱۳۸۲، ج۴، ص۶۳۸. و نیز: ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۲۷، ص ۱۸۴.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{در دست ویرایش|کاربر=A.rezapour }}
 {{شروع متن}}
-{{سوال}}
+{{سوال}}مقصود از روح در آیه ۴ سوره بقره چیست؟
-آیه چهار سوره قدر را شرح داده و بفرمایید مقصود از روح چیست؟
 {{پایان سوال}}
 {{پاسخ}}
-== سوره‌شناسی و سیمای سوره قدر ==
+'''روح در آیه تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَالرُّوحُ'''، را بیشتر مفسران [[جبرئیل]] می‌دانند. گفته‌اند به دلیل اهمیت و بزرگی جایگاه او، ذکر خاص بعد از عام است که نام جبرئیل را پس از نام فرشتگان ذکر کرده است. برخی مفسران با توجه به آیه ۸۵ سوره اسراء که روح را از امر پروردگار می‌داند، گفته‌اند روح امری است خارج از طبیعت که از جانب خداوند می‌آید و فرشته نیست و جنس دیگری است و نیز بعضی گفته‌اند موجودی است بالاتر از فرشتگان.
-# سوره قدر، نود و هفتمین سوره قرآن است.
-# دارای پنج آیه می‌باشد.
-# سوره مکی است؛ یعنی در مکّه نازل شد.
-# محتوای کلّی آن در رابطه با نزول قرآن در شب قدر است و به دنبال آن پایین آمدن ملائکه و روح در زمین است.
-اما ترجمه و شرح آیه چهار
-{{قرآن|تَنَزَّلُ الْمَلائِکَه وَالرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ}} فرشتگان و (روح‏) در آن شب به اذن پروردگارشان برای [تقدیر] هر کاری نازل می‌شوند.
+== متن و ترجمه آیه ==
+{{قرآن بزرگ|تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَالرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ
-شرح آیه
+| سوره = قدر
+| آیه = ۴
-علامه سید محمد حسین طباطبایی در تفسیر خود ذیل این آیه می‌فرمایند: ظاهر آن است که مراد از روح دراین آیه، «همان روح از امر پروردگارم می‌باشد» است که در سوره اسری آمده است}}.<ref>تفسیر المیزان، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، چاپ سوم، ۱۳۹۴ هـ ق، ج۲۰، ص۳۳۲.</ref> و آن آیه این است که:
+| ترجمه = فرشتگان و «روح» در آن شب به اذن پروردگارشان برای (تقدیر) هر کاری نازل می‌شوند.
+}}
-{{قرآن|وَیَسْأَلُونَکَ عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّی وَمَا أُوتِیتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلا قَلِیلا<ref>. اسراء / ۸۵.</ref> و از تو درباره روح سؤال می‌کنند، بگو: روح از فرمان پروردگار من است‏؛ و جز اندکی از دانش‏، به شما داده نشده است‏!
-در واقع علامه طباطبایی طبق روش تفسیری خود، آیه چهار سوره قدر را با آیه «۸۵» سورهاسری تفسیر کرده است.
-به هر حال کلمه «روح» ۲۱ مرتبه در قرآن شریف آمده و در موارد زیر به کار رفته است:
-۱. به معنای روحی که در کالبد انسان دمیده شده است: {{قرآن|ثُمَّ سَوَّاهُ وَنَفَخَ فِیهِ مِنْ رُوحِهِ وَجَعَلَ لَکُمُ السَّمْعَ وَالأبْصَارَ وَالأفْئِدَه قَلِیلا مَا تَشْکُرُونَ}}<ref>سجده/ ۹..</ref> سپس [اندام‏] او را موزون ساخت و از روح خویش در وی دمید؛ و برای شما گوش و چشمها و دلها قرار داد؛ امّا کمتر شکر نعمتهای او را بجا می‌آورید!
-۲. به معنای وحی: {{قرآن|رَفِیعُ الدَّرَجَاتِ ذُو الْعَرْشِ یُلْقِی الرُّوحَ مِنْ أَمْرِهِ عَلَی مَنْ یَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ لِیُنْذِرَ یَوْمَ التَّلاقِ}}<ref>غافر/ ۱۵.</ref> او درجات [بندگان صالح‏] را بالا می‌برد، او صاحب عرش است‏، روح [مقدّس‏] را به فرمانش بر هر کس از بندگانش که بخواهد القاء می‌کند تا [مردم را] از روز ملاقات [= روز رستاخیز] بیم دهد!
-۳. به معنای قرآن: {{قرآن|وَکَذَلِکَ أَوْحَیْنَا إِلَیْکَ رُوحًا مِنْ أَمْرِنَا مَا کُنْتَ تَدْرِی مَا الْکِتَابُ وَلا الإیمَانُ وَلَکِنْ جَعَلْنَاهُ نُورًا نَهْدِی بِهِ مَنْ نَشَاءُ مِنْ عِبَادِنَا وَإِنَّکَ لَتَهْدِی إِلَی صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ}}<ref>شوری/ ۵۲.</ref> همان گونه [که بر پیامبران پیشین وحی فرستادیم‏] بر تو نیز روحی را بفرمان خود وحی کردیم‏؛ تو پیش از این نمی‌دانستی کتاب و ایمان چیست [و از محتوای قرآن آگاه نبودی‏]؛ ولی ما آن را نوری قرار دادیم که بوسیله آن هر کس از بندگان خویش را بخواهیم هدایت می‌کنیم‏؛ و تو مسلّماً به سوی راه راست هدایت می‌کنی‏.
-۴. به معنای روح القدس: {{قرآن|وَلَقَدْ آتَیْنَا مُوسَی الْکِتَابَ وَقَفَّیْنَا مِنْ بَعْدِهِ بِالرُّسُلِ وَآتَیْنَا عِیسَی ابْنَ مَرْیَمَ الْبَیِّنَاتِ وَأَیَّدْنَاهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ أَفَکُلَّمَا جَاءَکُمْ رَسُولٌ بِمَا لا تَهْوَی أَنْفُسُکُمُ اسْتَکْبَرْتُمْ فَفَرِیقًا کَذَّبْتُمْ وَفَرِیقًا تَقْتُلُونَ}}<ref>بقره/ ۸۷.</ref> ما به موسی کتاب -تورات‏- دادیم‏؛ و بعد از او، پیامبرانی پشت سر هم فرستادیم‏؛ و به عیسی بن مریم دلایل روشن دادیم‏؛ و او را به وسیله روح القدس تأیید کردیم‏. آیا چنین نیست که هر زمان‏، پیامبری چیزی بر خلاف هوای نفس شما آورد، در برابر او تکبر کردید -و از ایمان آوردن به او خودداری نمودید-؛ پس عده‌ای را تکذیب کرده‏، و جمعی را به قتل رساندید؟!
-۵. به معنای بزرگ فرشتگان: {{قرآن|تَنَزَّلُ الْمَلائِکَه وَالرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ}}<ref>قدر/ ۴.</ref> فرشتگان و (روح‏) در آن شب به اذن پروردگارشان برای [تقدیر] هر کاری نازل می‌شوند.
-ولی به هر حال روح بشر امری پیچیده، ناشناخته و نفخه الهی و دارای بعد آسمانی است و تنها خداوند متعال آن را می‌شناسد.<ref>قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مرکز نشر فرهنگی، ج۷؛ و درس‌هایی از قرآن، چاپ دوم، ۱۳۸۰، ص۱۱۲.</ref>
-در تفسیر الکشاف که یکی از تفسیرهای اهل تسنن است، آمده است:
-مراد از روح، جبرئیل است. برخی نیز گفته‌اند: روح، دسته ای از فرشته هستند که فرشتگان دیگر او را نمی‌بینند مگر در شب قدر. و مراد از {{قرآن|مِنْ کُلِّ أَمْرٍ}} سرنوشت و تقدیر همه انسان‌ها و هر انسان است.<ref>تفسیر الکشاف، بیروت، دارالفکر، بی تا، ج۴، ص۲۷۳.</ref>
-از امام صادق(ع) از روح سؤال کردند: آیا روح همان جبرئیل نیست؟
+== معنا و مقصود روح ==
+کلمه «روح» ۲۱ مرتبه در قرآن آمده و در معنای روحی که در کالبد انسان<ref>سوره سجده، آیه ۹.</ref> است، به معنای وحی،<ref>سوره غافر، آیه ۱۵.</ref> قرآن<ref>سوره شوری، آیه ۵۲.</ref> و [[روح القدس]] (جبرئیل)<ref>سوره بقره، آیه ۸۷.</ref> به کار رفته است.
-امام صادق(ع) فرمود: «روح فرشته ای است که از جبرئیل بزرگتر است. چون جبرئیل از ملائک هاست ولی روح بزرگتر از ملائکه می‌باشد. در واقع روح فرشته بزرگ است و دلیل آن نیز این است که در سوره قدر ملائکه و روح به صورت جدا آمده است. پس ملائکه با روح با هم فرق می‌کنند و روح همان جبرئیل نیست.»<ref>تفسیر نورالثقلین، قم، دارالتفسیر، چاپ اوّل، ۱۳۸۲، ج۴، ص۶۳۸.</ref>
+بیشتر مفسران معنای روح در آیه ۴ [[سوره قدر]] را [[جبرئیل]] می‌دانند. برخی هم آن را وحی می‌دانند و نیز بعضی گفته‌اند روح گروهی از فرشتگانند که ملائکه آنها را نمی‌بینند و در [[شب قدر]] فرود می‌آیند از موقع غروب آفتاب تا طلوع فجر.<ref>طبرسی، ترجمه تفسیر مجمع البیان، ج۲۷، ص ۲۰۵.
-در تفسیر مجمع البیان آمده: روح همان جبرئیل است. و در ذیل {{قرآن|مِنْ کُلِّ أَمْرٍ}} آمده هر امر خیر و با برکت را گویند.<ref>تفسیر مجمع البیان، تهران، مکتبه العلمیه الاسلامیه، بی تا، ج۵، ص۵۲۰.</ref>
+ابوالفتوح رازی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، ج۲۰، ص: ۳۵۶.
-آنچه به عنوان خلاصه و نتیجه بحث قابل بیان است این است که: در شب قدر که شب قدرشناسی، وقت‌شناسی، شب سرنوشت و سرنوشت ساز است، فرشتگان و روح به اذن پروردگار به زمین می‌آیند و بر بندگان خدا سلام می‌دهند و تا سپیده صبح با آن‌ها نجوا می‌کنند.
+میبدی، کشف الاسرار و عدة الابرار، ج۱۰، ص ۵۶۲.
-در رابطه با روح هم باید گفت: اگر چه دراین مورد اختلاف نظر وجود دارد، ولی نظر روایت صحیح تر به نظر می‌رسد، و روح، فرشته بزرگی غیر از ملائکه و جبرئیل است که وظیفه خاص خودش را دارد و یکی از فرشته‌های بزرگ شب قدر است. و در دعای سوّم صحیفه سجادیه نیز چنین آمده است.
+ملا فتح‌الله کاشانی، منهج الصادقین فی إلزام المخالفین، ج۱۰، ص ۳۱۰.
-{{پایان پاسخ}}
-{{مطالعه بیشتر}}
-== مطالعه بیشتر ==
+محمد جواد مغنیه، ترجمه تفسیر کاشف، ج۸، ص ۱۴۸.</ref> در [[تفسیر کشاف]] که یکی از تفسیرهای اهل تسنن است، آمده که مراد از روح، جبرئیل است.<ref>زمخشری، تفسیر الکشاف، بیروت، دارالفکر، بی تا، ج۴، ص۲۷۳.</ref>
-۱. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۷.
-# هاشمی رفسنجانی، علی اکبر، تفسیر راهنما، ذیل سوره قدر.
+[[علامه طباطبایی]] در تفسیر خود ذیل آیه ۴ سوره قدر اعتقاد دارد مراد از روح در این آیه، همان «روح از امر پروردگارم می‌باشد»<ref>سوره اسراء، آیه ۸۵.</ref> است که در [[سوره اسرا]] آمده است.<ref>طباطبایی، محمدحسین، المیزان، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، چاپ سوم، ۱۳۹۴ هـ ق، ج۲۰، ص۳۳۲.</ref> [[شهید مطهری]] اعتقاد دارد که روح از جنس عالم طبیعت نیست، یا این روح فرشته خاصی است که همان جبرئیل است و به اعتبار اینکه شأن و منصب او این است که حامل علوم و الهام بخش است جداگانه ذکر شده است، یا مقصود موجود دیگری است که از سنخ ملائکه نیست.<ref>مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج۲۸، ص۷۰۰.</ref>
-# دعای سوّم صحیفه سجادیه.
-۴. طباطبایی، علامه سید محمد حسین، تفسیر المیزان، ترجمه سید محمد باقر همدانی، ج۲۰.
-۵. قرشی، سید علی اکبر، تفسیر احسن الحدیث، ج۱۲.
+برخی هم گفته‌اند روح مخلوق عظیمی است ما فوق فرشتگان‏؛ چنان‌که از امام صادق(ع) از روح سؤال کردند آیا روح همان جبرئیل نیست؛ [[امام صادق(ع)]] فرمود روح فرشته‌ای است که از جبرئیل بزرگتر است. چون جبرئیل از ملائک‌هاست ولی روح بزرگتر از ملائکه می‌باشد.<ref>تفسیر نورالثقلین، قم، دارالتفسیر، چاپ اوّل، ۱۳۸۲، ج۴، ص۶۳۸. و نیز: ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۲۷، ص ۱۸۴.</ref>
-{{پایان مطالعه بیشتر}}
 == منابع ==
 {{پانویس|۲}}
 {{شاخه
-  | شاخه اصلی =
+  | شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن
-  | شاخه فرعی۱ =
+  | شاخه فرعی۱ = مفردات قرآن
   | شاخه فرعی۲ =
   | شاخه فرعی۳ =
 }}
 {{تکمیل مقاله
-  | شناسه =
+  | شناسه =شد
-  | تیترها =
+  | تیترها =شد
-  | ویرایش =
+  | ویرایش =شد
-  | لینک‌دهی =
+  | لینک‌دهی =شد
   | ناوبری =
   | نمایه =
-  | تغییر مسیر =
+  | تغییر مسیر =شد
   | ارجاعات =
   | بازبینی =
   | تکمیل =
-  | اولویت =
+  | اولویت =ج
-  | کیفیت =
+  | کیفیت =ج
 }}
 {{پایان متن}}