زمان شب قدر: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
{{پانویس|۲}} | {{پانویس|۲}} | ||
{{شاخه | {{شاخه | ||
| شاخه اصلی = | | شاخه اصلی =ماه‌ها | ||
|شاخه فرعی۱ = | |شاخه فرعی۱ =رمضان | ||
|شاخه فرعی۲ = | |شاخه فرعی۲ = | ||
|شاخه فرعی۳ = | |شاخه فرعی۳ = | ||
نسخهٔ ۱۳ آوریل ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۴۴
در دعای روز بیست و هفتم ماه رمضان شب بیست و هفتم این ماه شب قدر معرفی شده و بیشتر مسلمانان این شب را به‌عنوان شب قدر قبول دارند و این سندی محکم از جانب خداوند است؛ به چه علت و سندی شیعیان سه شب ۱۹، ۲۱ و ۲۳ ماه رمضان را شب‌های قدر می‌دانند؟
زمان شب قدر دقیقاً مشخص نیست، ولی عموماً مذاهب مختلف اسلامی آن را در ماه رمضان می‌دانند. برای تعیین دقیق این شب میان مذاهب مختلف اسلامی اختلاف وجود دارد. این اختلافات به دلیل وجود اختلاف در روایاتی است که دربارهٔ تعیین زمان این شب وارد شده‌اند.
شب‌های ۱۹، ۲۱ و ۲۳ ماه رمضان از منظر شیعه شب‌هایی است که محتمل است که شب قدر باشند. در میان این سه شب، شب ۲۳ دارای احتمال بیشتری است. اهل‌سنت در میان شب‌های ماه رمضان احتمال اینکه شب ۲۷ ماه رمضان شب قدر باشد را بیشتر می‌دانند.
ماهیت شب قدر
بنا بر متون اسلامی شبی است که قرآن در آن نازل شده است.[۱] همچنین، آن شبی است که، به نقل آیات و روایات، فرشتگان و روح در آن برای تدبیر تمام رخدادهایی که قرار است اتفاق بیفتد نازل می‌شوند.[۲] شب قدر را در سال یک شب دانسته‌اند؛ زیرا در سورهٔ قدر در مورد شب قدر تعبیر به ﴿لَيْلَةِ الْقَدْرِ﴾ شده است که دلالت بر یگانگی آن دارد. روایاتی این یگانگی را تأیید می‌کنند؛ از جمله روایتی از امام علی(ع) به نقل از ابن عباس: «در هر سال یک بار شب قدر است و در این شب، امور، حوادث و جریانات یک سال تقدیر می‌گردد...».[۳]
در برخی روایات شیعه شب قدر شب رساندن تقدیر امور به حضور حجت خدا دانسته شده است؛ شبی که اسرار شب قدر را بر امام عرضه می‌کنند.[۴] همچنین، در برخی روایات شیعی فاطمهٔ زهرا(س) سر شب قدر دانسته شده و معرفت به او عامل شناخت حقیقت شب قدر قلمداد شده است.[۵]
اختلاف دربارهٔ زمان شب قدر
بنا بر آیات قرآن شب قدر در ماه رمضان قرار دارد؛ زیرا در قرآن آمده است که «ماه رمضان ماهی است که قرآن در آن نازل شده است.»[۶] و در جای دیگر آمده است که «ما قرآن را در شب قدر نازل کردیم.»[۷] از مجموع این آیات استفاده می‌شود که شب قدر در ماه مبارک رمضان است.[۸] نیز روایات هم بر قرار داشتن این شب در ماه رمضان دلالت دارند.[۹] اما اینکه شب قدر کدام یک از شب‌های ماه رمضان است مشخص نیست.[۱۰] شیعه و اهل‌سنت زمان‌های متفاوتی را به‌عنوان شب قدر احتمالی ارائه کرده‌اند. این اختلاف به دلیل اختلاف در روایات است.
روایات اهل‌سنت
روایات اهل‌سنت در تعیین شب قدر اختلاف دارد؛
- برخی روایات شب قدر را شبی نامعلوم در میان شب‌های سال دانسته است.[۱۱]
- بعضی دیگر شب قدر را شب اول ماه رمضان دانسته‌اند.
- برخی دیگر شب هفدهم ماه رمضان را شب قدر به شمار برده‌اند.
- عده‌ای شب بیست و یکم ماه رمضان را شب قدر دانسته‌اند.
- شب بیست و سوم هم جزء شب‌هایی برشمرده شده است که احتمال دارد شب قدر باشد.
- معروف بین اهل سنت آن است که شب قدر شب بیست و هفتم ماه رمضان است.[۱۲] دعای روز بیست و هفتم ماه رمضان، با قطع نظر از سند آن، بر اینکه شب ۲۷ ماه رمضان شب قدر باشد دلالت ندارد، زیرا در آن خواسته شده که ثواب شب قدر به دعا کننده عطا شود.[۱۳]
روایات شیعه
روایات شیعه هم دربارهٔ مشخص‌کردن زمان دقیق شب قدر دچار اختلاف است:
- در برخی از روایات شب قدر یکی از سه شب ۱۹، ۲۱ و ۲۳ ماه رمضان دانسته شده است.[۱۴]
- در برخی دیگر از روایات شب قدر یکی از دو شب ۲۱ و ۲۳ دانسته شده است.[۱۵]
- مشهور بین علما شیعه آن است که شب قدر شب ۲۳ ماه رمضان است و روایات زیادی بر این مطلب دلالت دارد؛ از جمله روایتی از امام باقر(ع) پرسیدند که چگونه بدانم که شب قدر در هر سال هست. امام(ع) گفت: «از اول ماه رمضان هر شب صد بار سورهٔ دخان را بخوان و شب ۲۳ آنچه از آن پرسیدی به چشم خود ببین و باور کن».[۱۶] همچنین، زراره از یکی از دو امام صادق(ع) و امام باقر(ع) روایت کرد که «شب ۲۳ همان شب جُهَنِی» است و حدیث جهنی (عبدالله بن اُنَیْس انصاری) این است که به رسول الله(ص) عرضه داشت که یا رسول الله منزل من از مدینه دور است؛ دستوری به من بده تا برای درک شب قدر شب معینی وارد مدینه شوم. پیامبر(ص) گفت: شب ۲۳ داخل شو».[۱۷] این روایت در منابع اهل‌سنت نیز آمده است.[۱۸]
منابع
- ↑ سورهٔ قدر، آیهٔ ۱.
- ↑ الطباطبائي، السید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۳ق، ج۲۰، ص۳۳۲.
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ترجمهٔ محمدباقر کمره‌ای، قم، اسوه، ۱۳۷۵ش، ج۲، ص۲۶۰.
- ↑ کلینی، اصول کافی، ج۲، ص۲۶۶؛ نیز: البحرانی، سید هاشم بن سلیمان، البرهان فی تفسیر القرآن، قم، مؤسسة البعثة مرکز الطباعة و النشر، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۷۰۶.
- ↑ الکوفی، فرات بن ابراهیم، تفسیر فرات الکوفی، تحقیق محمد الکاظم، تهران، مؤسسة الطباعة و النشر وزارة الثقافة و الارشاد الاسلامی، ۱۴۱۰ق، ص۵۸۱.
- ↑ سورهٔ بقره، آیهٔ ۱۸۵.
- ↑ قدر / ۱
- ↑ الطباطبائی، المیزان، ج۲۰، ص۳۳۴.
- ↑ برای نمونه‌ای از این روایات ن.ک: الطبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات ناصرخسرو، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۷۸۶.
- ↑ الطباطبائی، المیزان، ج۲۰، ص۳۳۴.
- ↑ ابن المفتاح، عبدالله، شرح الازهار، قاهره، الحجاز، بی‌تا، ج۱، ص۵۷.
- ↑ السیوطی، جلال‌الدین عبدالرحمن بن ابی‌بکر، الدرالمنثور فی تفسیر المأثور، قم، مکتبة آیة‌الله العظمی المرعشی النجفی، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۳۷۲.
- ↑ قمی، عباس بن محمد رضا، کلیات مفاتیح الجنان، قم، انتشارات اسوه، بی‌تا، ص۲۴۱.
- ↑ الطباطبائی، المیزان، ج۲۰، ص۳۳۴.
- ↑ صدوق، محمد بن علی، الخصال، ترجمهٔ یعقوب جعفری، قم، انتشارات نسیم کوثر، ۱۳۸۲، ج۲، ص۲۹۱؛ نیز: الصدوق، محمد بن علی،کتاب من لایحضره الفقیه، تجقیق علی‌اکبر الغفاری، تهران نشر صدوق، بی‌تا، ج۲، ص۵۰۵.
- ↑ صدوق، محمد بن علی، امالی، ترجمهٔ محمدباقر کمره‌ای، تهران، انتشارات اسلامیه بی‌تا، ص۳۱۷.
- ↑ الصدوق، محمد بن علی، کتاب من لا یحضره الفقیه،تحقیق علی‌اکبر الغفاری، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۶۰.
- ↑ السیوطی، الدر المنثور، ج۶، ص۳۷۳.