امام زمان(ع) در دعاهای ماه رمضان

سؤال

آیا در دعاهای ماه رمضان از امام زمان(ع) یادی شده است؟

ماه رمضان، بهار قرآن و هنگامه‌ي معطر شدن جان‌هاي مؤمنان با عطر دل نواز آيه‌هاي الهي است. رسول گرامي اسلام ـ صلّي الله عليه و آله و سلّم ـ عترت خود را همراه و قرين قرآن ناميد، پس رمضان همان گونه كه بهار قرآن است. بايد بهار ولايت نيز باشد. به همين خاطر در اين ماه آن چنان كه از سوي پيشوايان ديني به قرآن دعوت شده است، جويندگان حقيقت به ولايت و امامت نيز فرا خوانده شده‌اند. اين حقيقت را در ادعيه‌اي از ماه مبارك رمضان كه در ارتباط با امام مهدي ـ عجل الله تعالي فرجه الشريف ـ است به عيان مي‌توان مشاهده كرد. ما در اينجا برخي از اين ادعيه را از كتاب شريف مكيال المكارم[1] نقل مي‌كنيم. در اين كتاب در اين رابطه چنين آمده است: تمام ماه رمضان (يكي از زمان‌هايي كه دعاي براي امام مهدي ـ عجل الله تعالي فرجه الشريف ـ در آن سفارش شده است، تمام ماه رمضان است.) به خصوص در شب‌هاي آن ماه شريف، زيرا كه اين ماه بهار دعا كردن است، و اين هم بهترين دعاها مي‌باشد. از همين روي از خود آن حضرت ـ كه خداوند فرجش را برساند ـ أمر و اهتمام به دعاي افتتاح در شبهاي اين ماه رسيده است. بنابراين از خواندن آن غافل مشو كه جدّاً دعايي است نفيس، و جامع مطالب دنيا و آخرت مي‌باشد. و نيز مؤيد اين مطلب است آن كه رئيس محدثين شيخ بزرگوار صدوق ـ رحمة الله عليه ـ در كتاب فضائل شهر رمضان به سند خود از حضرت امام رضا ـ عليه السّلام ـ آورده كه درباره‌ي خوبي‌هاي ماه رمضان فرمود: كارهاي نيك در ماه رمضان پذيرفته شود و بدي‌ها آمرزيده گردد. هر كس در ماه رمضان يك آيه از كتاب خداي ـ عز و جل ـ بخواند چنان است كه در ماه‌هاي ديگر ختم قرآن كند، و هر كه در اين ماه به روي برادر مؤمنش بخندد، روز قيامت او را ملاقات ننمايد جز اين كه در روي او خنده آورد، و وي را به بهشت مژده دهد، و هر كس در اين ماه مؤمني را ياري كند خداي تعالي او را در درگذشتن از صراط ياري نمايد. روي كه قدم‌ها در آن خواهد لغزيد، و هر آن كه در اين ماه خشم خود را فرو گيرد، خداوند روز قيامت خشم خود را از او باز دارد، و كسي كه در آن اندوهگيني را دادرس شود خدايش از بيم بزرگ روز قيامت در امان دارد، و هر كه در اين ماه ستمديده‌اي را ياري نمايد خداوند او را بر هر كسي كه در دنيا با وي دشمني ورزد ياري فرمايد، و روز قيامت هنگام سنجش اعمال و حساب نيز ياريش كند. ماه رمضان؛ ماه بركت؛ ماه رحمت؛ ماه مغفرت؛ و ماه توبه و بازگشت (به درگاه خداوند) است، و هر كس در ماه رمضان آمرزيده نشود پس در چه ماهي آمرزيده خواهد شد!؟ پس از خداوند بخواهيد كه روزه را از شما بپذيرد. و آن رمضان را آخرين رمضان شما قرار ندهد، و اين كه شما را در اين ماه براي فرمانبرداريش توفيق بخشد، و از نافرمانيش محفوظ بدارد، كه او بهترين سئوال شدگان است.[2] مي‌گويم: در باب پنجم گفتيم كه دعا براي تعجيل فرج و گشايش امر مولايمان حضرت حجت ـ عجل الله تعالي فرجه ـ از اقسام ياري و كمك مي‌باشد، كه در اين جهت شريف ياري كردن مؤمن تأكيد شده اين كه در اين ماه مبارك به آن عمل گردد، و بدون شك ياري كردن امام ـ عليه السلام ـ بهترين و تمام‌ترين اصناف ياري كردن است. و گواه بر آنچه ذكر شد از اهتمام به آن در ماه رمضان: دعايي است كه در كتاب اقبال و زاد المعاد از امام چهارم سيد العابدين و فرزندش ابو جعفر باقر ـ عليه السلام ـ روايت آمده كه اولش چنين است: «اللهم هذا شهر رمضان... و در آن آمده: أسألك أن تنصر خليفة محمد و وصيّ محمد و القائم بالقسط من أوصياء محمد صلواتك عليه و عليهم أعطف عليهم نصرك...»؛ خدايا اين ماه رمضان است... از تو مي‌خواهم كه جانشين محمد و وصي محمد و قيام كننده‌ي به عدالت از اوصياء محمد ـ كه درودهايت بر او و ايشان باد ـ را ياري نمايي، ياريت را بر آنان معطوف بدار. و نيز شاهد بر آن است روايتي كه ثقة الاسلام محمد بن يعقوب كليني ـ رحمة الله عليه ـ در كتاب الصوم فروع كافي از محمد بن عيسي به سند خود از امامان ـ عليه السلام ـ آورده كه فرمود: اين دعا را شب بيست و سوم ماه رمضان در حال سجده و برخاستن و نشستن و در هر حال تكرار مي‌كني، و نيز هر قدر كه مي‌تواني و هرگاه كه به يادت آمد در دوران زندگيت، پس از حمد خداي تبارك و تعالي و درود بر پيغمبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ بگو: «الهم كن لوليك فلان بن فلان في هذه الساعة و في كل ساعة وليا و حافظا و ناصرا و دليلا و قائدا و عينا حتي تسكنه أرضك طوعا و تمتّعه فيها طويلا.»[3] خداوندا براي ولي خودت فلان فرزند فلان (در هر زماني شيعيان نام امام عصر و نام پدرش را مي‌گفتند و در زمان ما بايد گفت: حجت بن الحسن عليه و علي آبائه السلام ـ مترجم) در اين ساعت و هر ساعت سرپرست و نگهدار و ياور و راهنما و پيشوا و مددكار باش تا اين كه او را در زمين خويش (فرمانرواي) مطاع گرداني و در آن دوراني طولاني بهره‌مند سازي. اين حديث شريف دلالت دارد بر اين كه دعا كردن براي آن امر بزرگ (زودتر شدن ظهور) در شب بيست و سوم ماه رمضان مهمتر و مؤكدتر است از وقتها و زمان‌هاي ديگر، همچنان كه در ماه رمضان از ساير ماهها تأكيد بيشتري دارد،‌به جهت اين كه جهات استجابت و روي آوردن به درگاه خداوند و پاداش در آن شب جمع است، و نيز فرشتگان و روح در آن شب فرود مي‌آيند، و درهاي فتح و رحمت آن قدر گشوده مي‌شود كه در شب‌هاي ديگر گشوده نشوند. و بلكه از صريح بعضي از روايات به دست مي‌آيد كه آن شب همان شب قدر است كه از هزار ماه بهتر مي‌باشد، چنان كه ثقة الاسلام محمد بن يعقوب كليني ـ رحمة الله عليه ـ در كتاب اصول كافي باب النوادر كتاب فضل القرآن به سند خود از حضرت امام صادق ـ عليه السلام ـ از پيغمبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ آورده كه فرمود: قرآن در بيست و سوم ماه رمضان فرود آمد.[4] اين حديث به ضميميه‌ي اين كه خداي عز و جل فرمود: «انا انزلناه في ليلة القدر» ما (قرآن) را در شب قدر فرو فرستاديم؛[5] دلالت دارد بر اين كه شب قدر همان شب بيست و سوم ماه رمضان است، و اين براي اهل بينش واضح است. و محقق نوري ـ رحمة الله عليه ـ در كتاب النجم الثاقب دعاي مزبور را به گونه‌ي مبسوطي از كتاب المضمار تأليف سيد علماي بزرگوار آن كه شايسته است عموم اهل بينش به او اقتدا كنند سيد علي بن طاووس ـ رحمة الله عليه ـ نقل كرده است، دعا چنين است: «اللهمّ كن لوليك القائم بأمرك الحجة بن الحسن المهدي عليه و علي آبائه أفضل الصلاة و السلام في هذه الساعة و في كل ساعة ولياً و حافظاً و قائداً و ناصراً و دليلاً و مؤيّداً (مريداً ـ خ ل) حتي تسكنه أرضك طوعاً و تمتّعه فيها طولاّ و عرضاً و تجعله من الائمة الوارثين اللهم انصره و انتصر به و اجعل النصر منك له و علي يده و اجعل النصر له و الفتح علي وجهه و لا توجه الأمر الي غيره اللهم اظهر به دينك و سنة نبيك صلي الله عليه و آله حتي لا يستخفي بشيء من الحق مخافة احد من الخلق اللهم اني ارغب اليك في دولة كريمة تعزّ بها الاسلام و اهله و تذلّ بها النفاق و اهله و تجعلنا فيها من الدّعاة الي طاعتك و القادة الي سبيك و آتنا في الدنيا حسنة و في الآخرة حسنة و قنا عذاب النار و اجمع لنا خير الدارين و اقض عنا جميع ما تحبّ فيهما و اجعل لنا في ذلك الخيرة برحمتك و منّك في عافية آمين ربّ العالمين و زدنا من فضلك و يدك الملاء فانّ كلّ معط ينقص من ملكه و عطاؤك يزيد في ملكك»؛ ‌خداوندا براي ولي قائم به أمرت حجت بن الحسن مهدي ـ كه بر او و بر پدرانش بهترين درود و سلام باد ـ در اين ساعت و در همه‌ي ساعت‌ها سرپرست و نگهبان و پيشوا و ياور و راهنما و تأييد كننده (يا خواهان) باش تا اين كه بر سراسر زمينت فرمانرواي مطاعش سازي و از كران تا كران گيتي برخوردارش نمايي، و او و فرزندانش را از امامانِ وارث قرار دهي، خدايا او را ياري نموده و به وسيله‌ي او پيروزي را براي (دين) خويش تحقق بخش، و نصرت خود را براي او و به دست او فراهم آور، و ياري را به او اختصاص ده،‌و فتح و پيروزي را به روي او بگشاي و امر (حكومت) را به غير او متوجه مساز، خداوندا دينت و سنت پيغمبرت ـ كه درود و سلامت بر او و خاندانش باد ـ را به او آشكار كن، تا چيزي از حق را از بيم احدي از خلق مخفي ندارد، خدايا من به درگاه تو زاري مي‌كنم به جهت دولتي گرامي كه اسلام و اهل آن را به آن عزت دهي و نفاق و اهل آن را خوار گرداني، و ما را در آن دولت از دعوت كنندگان به سوي طاعتت قرار داده و در شمار راهنمايان به راهت منظور داري، و در دنيا حسنه‌اي و در آخرت حسنه‌اي به ما عنايت فرماي و ما را از عذاب آتش نگهدار، و خير دنيا و آخرت را براي ما فراهم ساز، و تمام آنچه در آن دوست داري براي ما قرار ده، و اختيار آن را برايمان محفوظ بدار به رحمت و منت خودت و با عافيت، اجابت فرماي اي پروردگار عالميان،‌و از فضل و نعمتت بر ما بيفزاي (و پيمانه‌مان را) پر كن، كه هر بخشنده‌اي از داراييش كاسته مي‌شود، ولي عطاي تو در ملكت مي‌افزايد. شب ششم ماه رمضان از دعايي كه در اقبال از كتاب محمد بن ابي قره نقل شده به دست مي‌آيد، دعا اين است: «اللهم لك الحمد و اليك المشتكي اللهم أنت الواحد القديم و الآخر الدائم و الرّبّ الخالق و الديان يوم الدين تفعل ما تشاء بلا مغالبة و تعطي من تشاء بلا منّ و تمنع ما تشاء بلا ظلم و تداول الايام بين الناس و يركبون طبقاً عن طبق أسالك يا ذاالجلال و الاكرام و العزة التي لا ترام و أسئلك يا الله و أسئلك يا رحمن اسئلك أن تصلي علي محمد و آل محمد و أن تعجل فرج آل محمد و فرجنا بفرجهم و تقبل صومي و أسئلك خير ما أرجو منك و أعوذ بك من شرّ ما أحذر إن أنت خذلت فبعد الحجة و إن أنت عصمت فبتمام النّعمة يا صاحب محمد يوم حنين و صاحبه و مؤيده يوم بدر و خيبر و الموطن التي نصرت فيها نبيّك عليه و آله السلام يا مبير الجبارين و يا عاصم النبيين أسئلك أقسم عليك بحق يس و القرآن الحكيم و بحق طه و ساير القرآن العظيم أن تصلي علي محمد و آل محمد و أن تحصرني عن الذنوب و الخطايا و أن تزيدني في هذا الشهر العظيم تأييداً تربط به علي جأشي و تسدّ به علي خلّتي اللّهمّ إني ادرء بك في نحور أعدائي لا أجدلي غيرك‌ها أنا بين يديك فاصنع بي‌ما شئت لا يصيبني إلاّ ما كتبت لي أنت حسبي و نعم الوكيل.»[6]