موارد جواز دروغ: تفاوت میان نسخه‌ها
(ابرابزار) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
== ضرورت و اضطرار == | == ضرورت و اضطرار == | ||
حفظ جان و مال خود یا [[مسلمان|مسلمانی]] دیگر، از مصداق‌های ضرورت و [[اضطرار]] است؛ بنابراین، اگر تنها راهِ حفظ جان و مال، دروغ گفتن باشد، انسان می‌تواند مرتکب دروغ شود. یکی از دلایل جواز آن، اهمیت زیادی است که خداوند نسبت به جان و مال مسلمانان داده است. | حفظ جان و مال خود یا [[مسلمان|مسلمانی]] دیگر، از مصداق‌های ضرورت و [[اضطرار]] است؛ بنابراین، اگر تنها راهِ حفظ جان و مال، [[دروغگویی|دروغ گفتن]] باشد، انسان می‌تواند مرتکب دروغ شود. یکی از دلایل جواز آن، اهمیت زیادی است که [[خداوند]] نسبت به جان و مال مسلمانان داده است. | ||
در آیه ۱۰۶ سوره | در آیه ۱۰۶ [[سوره نحل]]، اظهار کفر از روی اجبار [[جایز]] شمرده شده است. در آیه ۲۸ سوره آل‌عمران نیز، با اینکه از دوستی با [[کافر|کافران]] نهی شده، ولی در صورتی که جان یا مال در خطر باشد جایز دانسته شده است. بر اساس [[روایت|روایات]] نیز، برای کسی که در حالت اضطرار قرار گرفته، انجام کار حرام، [[حلال]] است.<ref>نگاه کنید به شیخ انصاری، مرتضی، المکاسب، قم، کنگره جهانی شیخ انصاری، اول، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۲۱–۳۱.</ref> | ||
== اصلاح بین برادران مؤمن == | == اصلاح بین برادران مؤمن == | ||
آشتی دادن بین دو نفر، گروه یا قبیله، از مواردی است که دروغ گفتن برای آن جایز است. در این باره روایات زیادی وجود دارد.<ref>شیخ انصاری، المکاسب، ج۲، ص۳۱–۳۲.</ref> بر اساس روایتی از پیامبر(ص)، خداوند دروغی که در راه اصلاح بین مردم گفته شده باشد را دوست دارد.<ref>حر عاملی، محمد بن الحسن، وسائل الشیعه، قم، مؤسسه آل البیت، ج۱۲، ص۲۵۲.</ref> به گفته امام صادق(ع) نیز، | آشتی دادن بین دو نفر، گروه یا قبیله، از مواردی است که دروغ گفتن برای آن جایز است. در این باره روایات زیادی وجود دارد.<ref>شیخ انصاری، المکاسب، ج۲، ص۳۱–۳۲.</ref> بر اساس روایتی از [[پیامبر(ص)]]، خداوند دروغی که در راه اصلاح بین مردم گفته شده باشد را دوست دارد.<ref>حر عاملی، محمد بن الحسن، وسائل الشیعه، قم، مؤسسه آل البیت، ج۱۲، ص۲۵۲.</ref> به گفته [[امام صادق(ع)]] نیز، انسانِ مُصلح دروغگو شمرده نمی‌شود.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۲۵۲.</ref> [[امام خمینی]]، برای اثبات جواز دروغ در مورد ایجاد اصلاح، از این دو روایت استفاده کرده است.<ref>امام خمینی، المکاسب المحرمه، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، اول، ۱۴۱۵ه. ق، ج۲، ص۱۳۸.</ref> | ||
== نیرنگ در جنگ == | == نیرنگ در جنگ == | ||
در نبرد با باطل، | در نبرد با باطل، فریب دادن دشمن، جایز بلکه پسندیده است؛ زیرا با این کار، جبهه حق تقویت شده و باطل ضعیف می‌شود. در روایتی از امام صادق(ع)، سه مورد دروغ نیکو شمرده شده، که یکی از آنها نیرنگ در جنگ است. در روایتی دیگر نیز گفته شده سه مورد دروغ مورد بازخواست قرار نمی‌گیرد، که یکی از آنها نیرنگ در جنگ است.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۲۵۲.</ref> | ||
== حکم کلی == | == حکم کلی == | ||
به‌طور کلی، | به‌طور کلی، با شرایطی دروغ گفتن جایز است که عبارتند از: [[راستگویی|راست گفتن]] ممکن نباشد؛ دروغ گفتن از رسیدن زیانی به مسلمانان جلوگیری کند یا باعث اصلاح بین مردم باشد. دلیل آن این است که دروغ در این حالت کلید گناهان نیست، بلکه نیکوکاری به مردم است. | ||
البته دروغ در غیر موارد گفته شده و به منظور استفاده | البته دروغ در غیر موارد گفته شده و به منظور استفاده مادی، حرام و از [[گناه کبیره|گناهان کبیره]] بوده و بر اساس [[آیات]] و روایات، باعث خواری و [[شقاوت|بدبختی]] در [[دنیا]] و [[آخرت]] خواهد شد. | ||
== منابع == | == منابع == | ||
نسخهٔ ۱۹ نوامبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۳:۵۸
اسلام در چه مواردی دروغ گفتن را جایز شمرده است؟
ضرورت و اضطرار
حفظ جان و مال خود یا مسلمانی دیگر، از مصداق‌های ضرورت و اضطرار است؛ بنابراین، اگر تنها راهِ حفظ جان و مال، دروغ گفتن باشد، انسان می‌تواند مرتکب دروغ شود. یکی از دلایل جواز آن، اهمیت زیادی است که خداوند نسبت به جان و مال مسلمانان داده است.
در آیه ۱۰۶ سوره نحل، اظهار کفر از روی اجبار جایز شمرده شده است. در آیه ۲۸ سوره آل‌عمران نیز، با اینکه از دوستی با کافران نهی شده، ولی در صورتی که جان یا مال در خطر باشد جایز دانسته شده است. بر اساس روایات نیز، برای کسی که در حالت اضطرار قرار گرفته، انجام کار حرام، حلال است.[۱]
اصلاح بین برادران مؤمن
آشتی دادن بین دو نفر، گروه یا قبیله، از مواردی است که دروغ گفتن برای آن جایز است. در این باره روایات زیادی وجود دارد.[۲] بر اساس روایتی از پیامبر(ص)، خداوند دروغی که در راه اصلاح بین مردم گفته شده باشد را دوست دارد.[۳] به گفته امام صادق(ع) نیز، انسانِ مُصلح دروغگو شمرده نمی‌شود.[۴] امام خمینی، برای اثبات جواز دروغ در مورد ایجاد اصلاح، از این دو روایت استفاده کرده است.[۵]
نیرنگ در جنگ
در نبرد با باطل، فریب دادن دشمن، جایز بلکه پسندیده است؛ زیرا با این کار، جبهه حق تقویت شده و باطل ضعیف می‌شود. در روایتی از امام صادق(ع)، سه مورد دروغ نیکو شمرده شده، که یکی از آنها نیرنگ در جنگ است. در روایتی دیگر نیز گفته شده سه مورد دروغ مورد بازخواست قرار نمی‌گیرد، که یکی از آنها نیرنگ در جنگ است.[۶]
حکم کلی
به‌طور کلی، با شرایطی دروغ گفتن جایز است که عبارتند از: راست گفتن ممکن نباشد؛ دروغ گفتن از رسیدن زیانی به مسلمانان جلوگیری کند یا باعث اصلاح بین مردم باشد. دلیل آن این است که دروغ در این حالت کلید گناهان نیست، بلکه نیکوکاری به مردم است.
البته دروغ در غیر موارد گفته شده و به منظور استفاده مادی، حرام و از گناهان کبیره بوده و بر اساس آیات و روایات، باعث خواری و بدبختی در دنیا و آخرت خواهد شد.
منابع
- ↑ نگاه کنید به شیخ انصاری، مرتضی، المکاسب، قم، کنگره جهانی شیخ انصاری، اول، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۲۱–۳۱.
- ↑ شیخ انصاری، المکاسب، ج۲، ص۳۱–۳۲.
- ↑ حر عاملی، محمد بن الحسن، وسائل الشیعه، قم، مؤسسه آل البیت، ج۱۲، ص۲۵۲.
- ↑ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۲۵۲.
- ↑ امام خمینی، المکاسب المحرمه، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، اول، ۱۴۱۵ه. ق، ج۲، ص۱۳۸.
- ↑ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۲۵۲.