عوامل فساد در جامعه و راه‌کارهای مبارزه با آن در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
(لینک‌دهی) |
|||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
'''ترسیم ساز و کار پاداش و عقوبت''' | '''ترسیم ساز و کار پاداش و عقوبت''' | ||
دین برای افراد مؤمن و [[ | دین برای افراد مؤمن و [[مصادیق نیکی در آیه ۱۷۷ سوره بقره|نیکوکار]] که دستورهای دینی مربوط به اندیشه و عمل را به خوبی رعایت می‌کنند، متناسب با میزان پایداری آنان، پاداش‌های دنیوی و اخروی معرفی می‌کند مانند: نعمت‌های بهشتی؛ احساس رضایت‌مندی؛ سرور و افتخار؛ جلب نظر و توجه الهی؛ به دست آوردن یقین؛ اطمینان و آرامش؛ برخورداری از کمک‌های ویژة الهی در دنیا و برخورداری از هدایت بیشتر الهی و….<ref>سوره فتح، آیه ۱۷۸؛ سوره بینه، آیه۸؛ سوره انشقاق، آیه۹؛ سوره آل عمران، آیه ۱۵؛ سوره انعام؛ آیه۸۲؛ سوره یونس، آیه۶۲؛ سوره فصلت، آیه۳۱.</ref> در مقابل، عقوبت‌هایی را برای کفار و بدکاران ترسیم می‌کند مانند: عذاب‌های اخروی؛ پشیمانی و سرافکندگی؛ برخوردار نبودن از توجه و رضایت الهی؛ شک و ناآرامی.<ref>سوره بقره، آیه۳۹؛ سوره عبس، آیه۴۰؛ سوره آل عمران، آیه۷۷؛ سوره توبه، آیه ۴۵.</ref> | ||
'''ترسیم ساز و کار بدی و خوبی''' | '''ترسیم ساز و کار بدی و خوبی''' | ||
نسخهٔ ۱۲ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۵۲
عوامل فساد د ر جامعه و راه‌کارهای قرآنی برای مبارزه با فساد و آلودگی و انحراف چیست؟
مخالفت مردم با دستورات الهی؛ پیروی از خواسته‌های کافران و پیروی شیطان، از جمله عوامل فساد در جامعه از نگاه قرآن است. ترسیم سرانجام کارهای خوب برای مؤمنان و پیامدهای مخالفت با دستورات الهی برای کافران؛ توصیه‌های فردی و اجتماعی بازدارنده از فساد و انحراف؛ تشویق فرد و جامعه به رفتارهای حرکت دهنده جامعه به سمت رشد و کمال؛ مسئولیت دادن به تک تک افراد جامعه برای نظارت همگانی بر رفتارهای خود و جامعه با امر به معروف و نهی از منکر از راه‌کارهای قرآن برای مبارزه با فساد در جامعه می‌باشد.
عوامل فساد در جامعه از نگاه قرآن کریم
مخالفت مردم با دستورات الهی
مخالفت مردم با دستورات الهی و انحراف آنها از راه حق باعث گسترش فساد در جامعه می‌شود: ﴿فساد، در خشکی و دریا بخاطر کارهایی که مردم انجام داده‌اند آشکار شده است؛ خدا می‌خواهد نتیجه بعضی از اعمال‌شان را به آنان بچشاند، شاید (بسوی حق) بازگردند!﴾(روم:۴۱) سرانجام کارهای ناپسند، دروغ دانستن نشانه‌های الهی و مسخره کردن آنها می‌شود: ﴿سپس سرانجام کسانی که اعمال بد مرتکب شدند به جایی رسید که آیات خدا را تکذیب کرده و آن را مسخره کردند.﴾(روم:۱۰)
پیروی از خواسته‌های کافران
پیروی از خواسته‌های نفسانی کافران موجب فساد در آسمان‌ها و زمین می‌شود: ﴿و اگر حق از هوس‌های آنها پیروی کند، آسمان‌ها و زمین و همه کسانی که در آنها هستند تباه می‌شوند! ولی ما قرآنی به آنها دادیم که مایه یادآوری (و عزّت و شرف) برای آنهاست، امّا آنان از (آنچه مایه) یادآوری‌شان (است) روی‌گردانند﴾(مومنون:۷۱)
پیروی از شیطان
شیطان کارهای ناروا را زیبا جلوه می‌کند: ﴿و شیطان کردارشان را برای شان زینت داد پس ایشان را از راه خدا بازداشت وآن‌ها هدایت نخواهند شد.﴾(نمل:۲۴) از همین‌رو خداوند هشدار می‌دهد که از شیطان دنباله‌روی نشود: ﴿ای کسانی که ایمان آورده‌اید! از گام‌های شیطان پیروی نکنید! هر کس پیرو شیطان شود (گمراهش می‌سازد، زیرا) او به فحشا و منکر فرمان می‌دهد! و اگر فضل و رحمت الهی بر شما نبود، هرگز احدی از شما پاک نمی‌شد؛ ولی خداوند هر که را بخواهد تزکیه می‌کند، و خدا شنوا و داناست.﴾(نور:۲۱)
راه‌کارهای دین برای مبارزه با انحراف‌ها
راه‌کارهای نظری
ترسیم ساز و کار پاداش و عقوبت
دین برای افراد مؤمن و نیکوکار که دستورهای دینی مربوط به اندیشه و عمل را به خوبی رعایت می‌کنند، متناسب با میزان پایداری آنان، پاداش‌های دنیوی و اخروی معرفی می‌کند مانند: نعمت‌های بهشتی؛ احساس رضایت‌مندی؛ سرور و افتخار؛ جلب نظر و توجه الهی؛ به دست آوردن یقین؛ اطمینان و آرامش؛ برخورداری از کمک‌های ویژة الهی در دنیا و برخورداری از هدایت بیشتر الهی و….[۱] در مقابل، عقوبت‌هایی را برای کفار و بدکاران ترسیم می‌کند مانند: عذاب‌های اخروی؛ پشیمانی و سرافکندگی؛ برخوردار نبودن از توجه و رضایت الهی؛ شک و ناآرامی.[۲]
ترسیم ساز و کار بدی و خوبی
انسان بر طبق فطرت، چیزهایی را خوشایند و زیبا و چیزهایی را ناخوشایند و نامطلوب می‌یابد. درک این زیبایی‌ها و زشتی‌ها در انسان نهادینه شده است. دین سعی می‌کند زشتی و زیبایی بعضی اعمال را همچون ناخوشایندی و زشتی‌ها یا خوشایندی و زیبایی‌های طبیعی و اجتماعی مجسم نموده و برای ما روشن سازد. قمار، شراب، گوشت خوک، مردار و خون به رجس و پلیدی تعبیر می‌شود؛[۳] از منافقین به سبب اعمال ناشایست‌شان، به عنوان افراد بیمار دل یاد می‌شود؛[۴] از مال حرام، عقاید نادرست و افراد بدکار به خبیث، آلوده و ناپاک تعبیر می‌گردد.[۵]
در مقابل افراد مؤمن و درستکار در قرآن با صفاتی چون هدایت شده، دارای نور، زنده دل، صاحب عقل و دانش توصیف می‌گردد.[۶]
راه‌کارهای عملی
توصیه‌های فردی: رفتاری که هر کسی با عمل به آن می‌تواند خودش را از انحراف دور نماید. اعمال و عباداتی مانند: تلاوت مقدار ممکن قرآن در هر شبانه روز،[۷] اقامه نماز،[۸] تفکر در خلقت آسمان و زمین،[۹] حج،[۱۰] روزه،[۱۱] صله رحم[۱۲] و به‌طور کلی همه افعالی که به عنوان عبادت و اطاعت خداوند انجام می‌شود، همه از توصیه‌های رفتار فردی است.
توصیه‌های اجتماعی: رفتاری که افراد برای بازداشتن یکدیگر از انحراف باید به کار گیرند.
یک) رفتارهایی که افراد قطع نظر از اینکه انحرافی از سوی آنان ایجاد شده باشد، باید نسبت به یکدیگر انجام دهند که از مهم‌ترین این رفتارها می‌توان به «ارشاد»[۱۳] و «تبلیغ»[۱۴] اشاره نمود.
دو) رفتارهایی که افراد پس از بروز انحراف، به منظور مقابله با آن باید انجام دهند که به این نوع رفتار «امر به معروف و نهی از منکر» اطلاق می‌شود.[۱۵]
منابع
- ↑ سوره فتح، آیه ۱۷۸؛ سوره بینه، آیه۸؛ سوره انشقاق، آیه۹؛ سوره آل عمران، آیه ۱۵؛ سوره انعام؛ آیه۸۲؛ سوره یونس، آیه۶۲؛ سوره فصلت، آیه۳۱.
- ↑ سوره بقره، آیه۳۹؛ سوره عبس، آیه۴۰؛ سوره آل عمران، آیه۷۷؛ سوره توبه، آیه ۴۵.
- ↑ سوره مائده، آیه ۹۰؛ سوره انعام، آیه ۱۴۵
- ↑ سوره توبه، آیه ۹۵
- ↑ سوره نساء، آیه۲؛ سوره آل عمران، آیه ۱۷۹؛ سوره نور، آیه ۲۶؛ سوره ابراهیم، آیه ۲۶.
- ↑ سوره آل عمران، آیه ۱۸ و ۱۷۹؛ سوره حج، آیه ۲۴؛ سوره نحل، آیه ۱۱۴؛ سوره هود، آیه ۲۴؛ سوره لقمان، آیه ۵؛ سوره بقره، آیه ۵؛ سوره انعام، آیه ۱۲۲؛ سوره زمر، آیه ۱۸.
- ↑ سوره مزمل، آیه۲۰.
- ↑ سوره بقره، آیه۴۳ و ۸۳ و ۱۱۰؛ سوره نساء، آیه۷۷؛ سوره انعام، آیه۷۲ و ... .
- ↑ سوره آل عمران، آیه۱۹۱؛ سوره جاثیه، آیه۱۳.
- ↑ سوره بقره، آیه۱۹۶ و ۱۹۷.
- ↑ سوره بقره، آیه۱۸۳.
- ↑ سوره رعد، آیه۲۱.
- ↑ سوره اعراف، آیه141؛ سوره غافر، آیه۲۹ و ۳۸.
- ↑ سوره ابراهیم، آیه۵۲؛ سوره احزاب، آیه۳۹.
- ↑ سوره آل عمران، آیه۱۰۴ و ۱۱۰ و ۱۱۴؛ سوره اعراف، آیه۱۵۷؛ سوره توبه، آیه۷۱ و ۱۱۲؛ سوره حج، آیه۱۴۱ و ... .