سوره سجده

سؤال

محتوای سوره «سجده» چیست؟

سوره سجده در مکّه نازل شده و دارای ۳۰ آیه است. خلقت آسمان‌ها و زمین در شش روز و مراحل خلقت انسان، عذاب گنهکاران از مضامین اصلی این سوره است.

ویژگی‌ها

سوره سجده به الم سجده هم مشهور است و ۳۰ آیه دارد و جزو سوره های مکی شناخته می شود.

در فضیلت خواندن این سوره از پيامبر اسلام ص نقل شده است: كسى كه سوره سجده را بخواند مانند آن است كه شب قدر را احيا گرفته باشد.

محتوا

قبل از هر چيز سخن از عظمت قرآن، و نزول آن از سوى پروردگار عالميان، و نفى اتهامات دشمنان از آن است. سپس بحثى پيرامون نشانه‏هاى خداوند در آسمان و زمين، و تدبير اين جهان دارد. بحث ديگرى پيرامون آفرينش انسان از" خاك" و" آب نطفه" و" روح الهى" و اعطاى وسائل فراگيرى علم و دانش، يعنى چشم و گوش و خرد از سوى خداوند به او مى‏باشد. بعد از آن از رستاخيز و حوادث قبل از آن يعنى مرگ و بعد از آن يعنى‏ سؤال و حساب سخن مى‏گويد. بحثهاى مؤثر و تكان دهنده‏اى از بشارت و انذار دارد مؤمنان را به جنة الماوى نويد مى‏دهد و فاسقان را به عذاب آتش تهديد مى‏كند. به همين مناسبت اشاره كوتاهى به تاريخ بنى اسرائيل و سرگذشت موسى ع و پيروزيهاى اين امت دارد. و باز به تناسب بحث بشارت و انذار اشاره‏اى به احوال گروهى ديگر از امتهاى پيشين و سرنوشت دردناك آنها مى‏كند. بار ديگر به مسئله" توحيد و نشانه‏هاى عظمت خدا" باز مى‏گردد و با" تهديد دشمنان لجوج" سوره را پايان مى‏دهد. به اين ترتيب هدف اصلى سوره تقويت مبانى ايمان به مبدء و معاد و ايجاد موج نيرومندى از حركت به سوى تقوا، و بازدارى از سركشى و طغيان و توجه به ارزش مقام والاى انسان است كه مخصوصا در آغاز حركت اسلام و در محيط مكه فوق العاده لازم بوده است.

خلقت آسمان و زمین در شش روز

خداوند آسمان‌ها و زمین را در شش روز آفرید سپس بر عرش قدرت استیلا یافت و همه امور از آسمان به زمین را تدبیر می‌کند. مفسران شش روز را به شش دوره تفسیر کرده‌اند که مراحل تکامل آسمان و زمین است.

آفرینش انسان از گل و خلقت او

در آیاتی از سوره سجده مراحل خلق انسان گفته شده است. خداوند انسان را از گِل آفرید. سپس نسل او را از عصاره آبی بی‌مقدار پدیدآورد. آنگاه اندامش را ساخت و از روح خود در او دمید و گوش و چشم و قلب بدو داد.

آیه سجده

آیه ۱۵ سوره سجده آیه سجده است: ﴿إِنَّمَا یُؤْمِنُ بِآیَاتِنَا الَّذِینَ إِذَا ذُکِّرُوا بِهَا خَرُّوا سُجَّدًا وَسَبَّحُوا بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَهُمْ لَا یَسْتَکْبِرُونَ؛ تنها کسانی به آیات ما ایمان آورده‌اند که چون آیات ما را بشنوند به سجده بیفتند و پروردگارشان را به پاکی بستایند و سرکشی نکنند.﴾(روم:۱۵)

عذاب گنهکاران

گنهکاران در قیامت می‌گویند ما بینا و شنوا شده‌ایم و ما را به دنیا بازگردان. اما خداوند می‌گوید عذاب حتمی است و دوزخ را از آدمیان و جنیان پر خواهم کرد. به آنان می‌گوید از عذاب بچشید که دیدار امروز را فراموش کرده بودید.

در آیه ۲۰ آمده است که نافرمانان اقامتگاهشان دوزخ است. در آیات ۲۱و ۲۲ هم درباره عذاب آخرت و دینا سخن گفته است

حضرت موسی(ع)

در آیه ۲۳ این سوره آمده است که خداوند قطعاً به حضرت موسی کتاب داده است.