اربعین حسینی: تفاوت میان نسخه‌ها
A.rezapour (بحث | مشارکتها) |
A.rezapour (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
== بازگشت اسرای کربلا در اولین اربعین == | == بازگشت اسرای کربلا در اولین اربعین == | ||
حضور اسرای کربلای در اولین اربعین شهادت امام حسین(ع) بر سر مزار آن حضرت در کربلا از مسائلی است که در قرون اخیر برخی محققان شیعه درباره آن تشکیک کرده‌اند. در مقابل، برخی دیگر از اندیشمندان، درصدد رد این تشکیک و اثبات اربعین اول شده‌اند.<ref>رنجبر، محسن، پژوهشی در اربعین حسینی (علیه السلام)، تاریخ اسلام در آینه پژوهش، مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره)، شماره پنج، صفحه شش.</ref> | حضور اسرای کربلای در اولین اربعین شهادت امام حسین(ع) بر سر مزار آن حضرت در کربلا از مسائلی است که در قرون اخیر برخی محققان شیعه درباره آن تشکیک کرده‌اند. در مقابل، برخی دیگر از اندیشمندان، درصدد رد این تشکیک و اثبات اربعین اول شده‌اند. آن چه بسيارى از منابع كهن از آن سخن گفته اند، اين است كه در اين روز، سرِ امام حسين(ع)به بدنش ملحق شده است <ref>رنجبر، محسن، پژوهشی در اربعین حسینی (علیه السلام)، تاریخ اسلام در آینه پژوهش، مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره)، شماره پنج، صفحه شش.</ref> | ||
عده‌ای | عده‌ای مانند شیخ بهایی معتقد هستند روز ۲۰ صفر یعنی اربعین زمانی است که اهل بیت امام حسین(ع) یعنی کاروان اسرا، از شام به کربلا رسیدند. سيد ابن طاووس در اواخر عمر نقدی بر این موضوع می‌نویسد. علامه مجلسى، ميرزا حسين نورى، شيخ عباس قمى، ابوالحسن شعرانى، سيد جعفر شهيدى و شهید مطهری<ref>مطهری، مرتضی، حماسه حسینی۳، ص۱۱.</ref> از منکران این واقعه هستند. شیخ طوسی و شیخ مفید در آثارشان تصریح کرده اند اهل بیت از شام به مدینه رفتند.<ref>رنجبر، محسن، پژوهشی در اربعین حسینی (علیه السلام)، تاریخ اسلام در آینه پژوهش، مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره)، شماره پنج، صفحه شش.</ref> | ||
منکران این واقعه اعتقاد دارند با توجه به این که [[ابن زیاد]] مدتی اسراء را در کوفه نگه داشته است و زمانی که در این مدت صرف شده و زمانی که در مسیر رفت به شام و اقامت یک‌ماهه در آنجا و بازگشت مورد نیاز است، بعید است که اهل بیت امام حسین (ع) در اربعین به مدینه یا کربلا رسیده باشند. | منکران این واقعه اعتقاد دارند با توجه به این که [[ابن زیاد]] مدتی اسراء را در کوفه نگه داشته است و زمانی که در این مدت صرف شده و زمانی که در مسیر رفت به شام و اقامت یک‌ماهه در آنجا و بازگشت مورد نیاز است، بعید است که اهل بیت امام حسین (ع) در اربعین به مدینه یا کربلا رسیده باشند. | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
سید محمدعلی قاضی طباطبائی در کتاب «تحقیق درباره اولین اربعین حضرت سید الشهداء» ثابت می‌کند، آمدن اسراء از شام به کربلا در نخستین اربعین، بعید نیست.<ref>رسول جعفریان، دلیل بزرگداشت اربعین چیست، بازتاب اندیشه ۱۳۸۶، شماره ۸۴.</ref> برخی محققان گفته‌اند از مجموع شواهد و قرائن و کلماتی که از عالمان و محقّقان وجود دارد، می‌توان ورود اهل‌بیت(ع) را در روز اربعین به کربلا تقویت کرد و سخنان آنان که معتقدند کاروان اهل‌بیت(ع) با جابر و همراهانش در کربلا ملاقات کردند و به عزاداری پرداختند، پذیرفت. [[آیت الله مکارم شیرازی]] درباره رد بعد مسافت، اعتقاد دارد که اگر بتوان لشکری یکصد هزار نفری را طیّ مدت ده روز به کوفه رساند، رسیدن کاروانی کوچک در مدت ۱۲روز به کربلا مشکلی ندارد.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، عاشورا ریشه‌ها، انگیزه‌ها، رویدادها، پیامدها، ص۶۳۴.</ref> | سید محمدعلی قاضی طباطبائی در کتاب «تحقیق درباره اولین اربعین حضرت سید الشهداء» ثابت می‌کند، آمدن اسراء از شام به کربلا در نخستین اربعین، بعید نیست.<ref>رسول جعفریان، دلیل بزرگداشت اربعین چیست، بازتاب اندیشه ۱۳۸۶، شماره ۸۴.</ref> برخی محققان گفته‌اند از مجموع شواهد و قرائن و کلماتی که از عالمان و محقّقان وجود دارد، می‌توان ورود اهل‌بیت(ع) را در روز اربعین به کربلا تقویت کرد و سخنان آنان که معتقدند کاروان اهل‌بیت(ع) با جابر و همراهانش در کربلا ملاقات کردند و به عزاداری پرداختند، پذیرفت. [[آیت الله مکارم شیرازی]] درباره رد بعد مسافت، اعتقاد دارد که اگر بتوان لشکری یکصد هزار نفری را طیّ مدت ده روز به کوفه رساند، رسیدن کاروانی کوچک در مدت ۱۲روز به کربلا مشکلی ندارد.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، عاشورا ریشه‌ها، انگیزه‌ها، رویدادها، پیامدها، ص۶۳۴.</ref> | ||
== جابر بن عبدالله انصاری، اولین زائر == | == جابر بن عبدالله انصاری، اولین زائر اربعین == | ||
یک از عوامل اهمیت زیارت اربعین به این سبب است که [[جابر بن عبدالله انصاری]]، صحابی رسول خدا(ص)، از مدینه به کربلا رسید تا به زیارت قبر امام حسین(ع) برسد و او را نخستین فردی می دانند که قبر آن امام حسین (ع) را زیارت کرد.<ref>محمد بن حسن طوسی، ''مصباح المتهجد''، ص 787 788 به نقل از رسول جعفریان، دلیل بزرگداشت اربعین چیست، بازتاب اندیشه ۱۳۸۶، شماره ۸۴.</ref> | |||
منابع تاريخى زيارت قبر امام حسين( | منابع تاريخى زيارت قبر امام حسين(ع) را توسط جابر دو گونه، گزارش كرده‌اند. گزارش نخست از طبرى شيعى است كه زيارت جابر را همراه با عطيه عوفى، به طور مسند و با تفصيل گزارش كرده، اما در آن، سخنى از ملاقات وى با اهل بيت امام حسين(ع)به ميان نياورده است. گزارش دوم از سيد ابن طاووس است كه زيارت جابر را بدون همراهى عطيه و به اختصار، بيان كرده و به دنبال آن، ملاقات جابر را با اسراى اهل بيت(ع) كه از شام بازگشته اند، آورده است.<ref>رنجبر، محسن، پژوهشی در اربعین حسینی (علیه السلام)، تاریخ اسلام در آینه پژوهش، مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره)، شماره پنج، صفحه شش.</ref> | ||
== استحباب زیارت اربعین == | == استحباب زیارت اربعین == | ||
از سنّت‌های اربعین حسینی در شیعه زیارت اربعین امام حسین(ع) است. | از سنّت‌های اربعین حسینی در شیعه زیارت اربعین امام حسین(ع) است. مهمترین موضوع درباره اربعین، روایت امام عسکری(ع) است. که فرموده‌اند: نشانه‌های مؤمن پنج چیز است: ۱. خواندن پنجاه و یک رکعت نماز. ۲. زیارت اربعین ۳. انگشتری در دست راست ۴. وجود آثار سجده بر پیشانی ۵. بلند خواندن بسم الله در نماز.<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه امام حسین علیه السلام بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ، ج۱۲، ص۹۱.</ref> این حدیث تنها مدرک معتبری است که جدای از خود زیارت اربعین که درمنابع دعایی آمده، به اربعین امام حسین(ع) و بزرگداشت آن روز تصریح کرده است. شیخ طوسی می‌گوید در این روز زیارت امام حسین(ع) مستحب است و این زیارت، همانا خواندن زیارت اربعین است. | ||
یکی دیگر از علت‌های استحباب زیارت امام حسین(ع) را در روز اربعین که روز ورود جابر به کربلا است که در اولین اربعین اتفاق افتاده است.<ref>معرفت، محمدهادی، تفسیر و مفسران، ج۲، ص۲۶۹.</ref> | |||
نخستین زیارت امام حسین(ع) در نخستین اربعین، توسط جابر بن عبدالله انصاری صورت گرفته است و از آن پس ائمه اطهار ع که از هر فرصتی برای رواج زیارت امام حسین(ع) بهره می‌گرفتند، آن‌روز را که نخستین زیارت در آن انجام شده، به عنوان روزی که زیارت امام حسین(ع) در آن مستحب است، اعلام فرمودند. متن زیارت اربعین هم ازسوی حضرت صادق ع انشاء شده و با داشتن آن مضامین عالی، شیعیان را از زیارت‌آن حضرت در این روز برخوردار می‌کند.<ref>رسول جعفریان، دلیل بزرگداشت اربعین چیست، بازتاب اندیشه ۱۳۸۶، شماره ۸۴.</ref> | نخستین زیارت امام حسین(ع) در نخستین اربعین، توسط جابر بن عبدالله انصاری صورت گرفته است و از آن پس ائمه اطهار ع که از هر فرصتی برای رواج زیارت امام حسین(ع) بهره می‌گرفتند، آن‌روز را که نخستین زیارت در آن انجام شده، به عنوان روزی که زیارت امام حسین(ع) در آن مستحب است، اعلام فرمودند. متن زیارت اربعین هم ازسوی حضرت صادق ع انشاء شده و با داشتن آن مضامین عالی، شیعیان را از زیارت‌آن حضرت در این روز برخوردار می‌کند.<ref>رسول جعفریان، دلیل بزرگداشت اربعین چیست، بازتاب اندیشه ۱۳۸۶، شماره ۸۴.</ref> | ||
نسخهٔ ۱۱ سپتامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۰۴
 | این مقاله هماکنون به دست A.rezapour در حال ویرایش است. |
اربعین چه روزی است؟ زیارت اربعین و پیاده‌روی برای زیارت مستحب است؟
اربعین حسینی، چهلم شهادت امام حسین(ع) است که در روز عاشورا سال ۶۱ قمری به شهادت رسید. جوامع شیعی هر سال، این روز را گرامی می‌دارند و به عزاداری می‌پردازند. زیارت حرم امام حسین(ع) در روز اربعین مستحب دانسته شده است.
در برخی منابع تاریخی آمده است که در روز اربعین اسرای کربلا به زیارت مزار امام حسین(ع) آمدند که مورد نقد و تشکیک مورخان و عالمان از جمله شهید مطهری قرار گرفته است. در کتب تاریخی نقل شده است که جابر بن عبدالله انصاری، صحابی پیامبر(ص) در اولین اربعین قبر امام حسین(ع) را زیارت کرده است. از این جهت اربعین برای شیعیان مهم تلقی شده و عزاداری و زیارت حرم امام حسین(ع) در هر سال، از مناسک و آداب دینی شیعیان شمرده می‌شود.
روایاتی در باب ارزش پیاده روی در زیارت امام حسین آمده است.
بازگشت اسرای کربلا در اولین اربعین
حضور اسرای کربلای در اولین اربعین شهادت امام حسین(ع) بر سر مزار آن حضرت در کربلا از مسائلی است که در قرون اخیر برخی محققان شیعه درباره آن تشکیک کرده‌اند. در مقابل، برخی دیگر از اندیشمندان، درصدد رد این تشکیک و اثبات اربعین اول شده‌اند. آن چه بسيارى از منابع كهن از آن سخن گفته اند، اين است كه در اين روز، سرِ امام حسين(ع)به بدنش ملحق شده است [۱]
عده‌ای مانند شیخ بهایی معتقد هستند روز ۲۰ صفر یعنی اربعین زمانی است که اهل بیت امام حسین(ع) یعنی کاروان اسرا، از شام به کربلا رسیدند. سيد ابن طاووس در اواخر عمر نقدی بر این موضوع می‌نویسد. علامه مجلسى، ميرزا حسين نورى، شيخ عباس قمى، ابوالحسن شعرانى، سيد جعفر شهيدى و شهید مطهری[۲] از منکران این واقعه هستند. شیخ طوسی و شیخ مفید در آثارشان تصریح کرده اند اهل بیت از شام به مدینه رفتند.[۳]
منکران این واقعه اعتقاد دارند با توجه به این که ابن زیاد مدتی اسراء را در کوفه نگه داشته است و زمانی که در این مدت صرف شده و زمانی که در مسیر رفت به شام و اقامت یک‌ماهه در آنجا و بازگشت مورد نیاز است، بعید است که اهل بیت امام حسین (ع) در اربعین به مدینه یا کربلا رسیده باشند.
سید محمدعلی قاضی طباطبائی در کتاب «تحقیق درباره اولین اربعین حضرت سید الشهداء» ثابت می‌کند، آمدن اسراء از شام به کربلا در نخستین اربعین، بعید نیست.[۴] برخی محققان گفته‌اند از مجموع شواهد و قرائن و کلماتی که از عالمان و محقّقان وجود دارد، می‌توان ورود اهل‌بیت(ع) را در روز اربعین به کربلا تقویت کرد و سخنان آنان که معتقدند کاروان اهل‌بیت(ع) با جابر و همراهانش در کربلا ملاقات کردند و به عزاداری پرداختند، پذیرفت. آیت الله مکارم شیرازی درباره رد بعد مسافت، اعتقاد دارد که اگر بتوان لشکری یکصد هزار نفری را طیّ مدت ده روز به کوفه رساند، رسیدن کاروانی کوچک در مدت ۱۲روز به کربلا مشکلی ندارد.[۵]
جابر بن عبدالله انصاری، اولین زائر اربعین
یک از عوامل اهمیت زیارت اربعین به این سبب است که جابر بن عبدالله انصاری، صحابی رسول خدا(ص)، از مدینه به کربلا رسید تا به زیارت قبر امام حسین(ع) برسد و او را نخستین فردی می دانند که قبر آن امام حسین (ع) را زیارت کرد.[۶]
منابع تاريخى زيارت قبر امام حسين(ع) را توسط جابر دو گونه، گزارش كرده‌اند. گزارش نخست از طبرى شيعى است كه زيارت جابر را همراه با عطيه عوفى، به طور مسند و با تفصيل گزارش كرده، اما در آن، سخنى از ملاقات وى با اهل بيت امام حسين(ع)به ميان نياورده است. گزارش دوم از سيد ابن طاووس است كه زيارت جابر را بدون همراهى عطيه و به اختصار، بيان كرده و به دنبال آن، ملاقات جابر را با اسراى اهل بيت(ع) كه از شام بازگشته اند، آورده است.[۷]
استحباب زیارت اربعین
از سنّت‌های اربعین حسینی در شیعه زیارت اربعین امام حسین(ع) است. مهمترین موضوع درباره اربعین، روایت امام عسکری(ع) است. که فرموده‌اند: نشانه‌های مؤمن پنج چیز است: ۱. خواندن پنجاه و یک رکعت نماز. ۲. زیارت اربعین ۳. انگشتری در دست راست ۴. وجود آثار سجده بر پیشانی ۵. بلند خواندن بسم الله در نماز.[۸] این حدیث تنها مدرک معتبری است که جدای از خود زیارت اربعین که درمنابع دعایی آمده، به اربعین امام حسین(ع) و بزرگداشت آن روز تصریح کرده است. شیخ طوسی می‌گوید در این روز زیارت امام حسین(ع) مستحب است و این زیارت، همانا خواندن زیارت اربعین است.
یکی دیگر از علت‌های استحباب زیارت امام حسین(ع) را در روز اربعین که روز ورود جابر به کربلا است که در اولین اربعین اتفاق افتاده است.[۹]
نخستین زیارت امام حسین(ع) در نخستین اربعین، توسط جابر بن عبدالله انصاری صورت گرفته است و از آن پس ائمه اطهار ع که از هر فرصتی برای رواج زیارت امام حسین(ع) بهره می‌گرفتند، آن‌روز را که نخستین زیارت در آن انجام شده، به عنوان روزی که زیارت امام حسین(ع) در آن مستحب است، اعلام فرمودند. متن زیارت اربعین هم ازسوی حضرت صادق ع انشاء شده و با داشتن آن مضامین عالی، شیعیان را از زیارت‌آن حضرت در این روز برخوردار می‌کند.[۱۰]
افزون بر این، امام صادق(ع) زیارت اربعین را به صفوان بن مهران جمّال تعلیم داده است که در آن به بزرگداشت اربعین تصریح شده است. علامه مجلسی معتقد است در اخبار، علت استحباب زيارت اربعين بيان نشده است.[۱۱]
اهمیت زیارت اربعین نه فقط به خاطر زیارت آن حضرت توسط جابر عبداللَّه انصاری در چنین روزی است، بلکه به سبب الحاق سرهای شهدا در این روز توسط امام سجاد ع و زیارت آن قبور پاک، توسط امام (ع) و کاروان حرم حسینی در اربعین است.[۱۲]
پیاده‌روی اربعین
در کتاب کامل الزیارات روایات زیادی وجود دارد که دلالت بر استحباب پیاده‌روی در زیارت امام حسین دارد. اما صحبتی از پیاده‌روی در اربعین نشده است. در حدیث آمده است شخصی که به زیارت قبر حضرت حسین بن علی(ع) می‌رود، زمانی که از اهلش جدا شد با اولین گامی که برمی‌دارد تمام گناهانش آمرزیده می‌شود؛ سپس با هر قدمی که برمی‌دارد پیوسته تقدیس و تنزیه شده تا به قبر برسد و هنگامی که به آنجا رسید حق تعالی او را خوانده و با وی مناجات نموده و می‌فرماید: بنده من! از من بخواه تا به تو اعطاء نمایم، من را بخوان اجابتت نمایم، از من طلب کن به تو بدهم، حاجتت را از من بخواه تا برایت روا سازم.[۱۳]
فرهنگ و آداب شیعیان در اربعین
گرامیداشت اربعین یکی از سنت‌های رایج در میان شیعیان، به‌ویژه ایرانیان است. سیاه‌پوش کردن مساجد، حسینیه‌ها و تکیه‌ها، نصب پرچم‌های حسینی و کتیبهٔ اشعار محتشم کاشانی بر در و دیوار محل‌های عزاداری و خواندن زیارت عاشورا، از سنت‌های رایج در مراسم اربعین امام حسین(ع) است. بزرگداشت اربعین در میان شیعیان از چنان اهمیت و اعتباری برخوردار است که در کتاب‌های مهم شیعیان مانند تهذیب الاحکام شیخ طوسی و اقبال الاعمال ابن‌طاووس برای این روز، عبادات و آداب خاصی روایت شده است. برپایی مجالس روضه‌خوانی، سینه‌زنی و زنجیرزنی از جمله مراسم خاص این روز است و پس از پایان یافتن مراسم، عزاداران را اطعام می‌کنند. در گذشته در برخی نقاط ایران در این روز، تعزیه نیز برگزار می‌شد.[۱۴]
مطالعه بیشتر
- حماسه حسینی، مرتضی مطهری. انتشارات صدرا.
- بررسی تاریخ عاشورا، محمد ابراهیم آیتی، نشر اخلاق.
- تحقیق درباره اولین اربعین حضرت سید الشهداء، سید محمدعلی قاضی طباطبائی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات.
منابع
- ↑ رنجبر، محسن، پژوهشی در اربعین حسینی (علیه السلام)، تاریخ اسلام در آینه پژوهش، مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره)، شماره پنج، صفحه شش.
- ↑ مطهری، مرتضی، حماسه حسینی۳، ص۱۱.
- ↑ رنجبر، محسن، پژوهشی در اربعین حسینی (علیه السلام)، تاریخ اسلام در آینه پژوهش، مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره)، شماره پنج، صفحه شش.
- ↑ رسول جعفریان، دلیل بزرگداشت اربعین چیست، بازتاب اندیشه ۱۳۸۶، شماره ۸۴.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، عاشورا ریشه‌ها، انگیزه‌ها، رویدادها، پیامدها، ص۶۳۴.
- ↑ محمد بن حسن طوسی، مصباح المتهجد، ص 787 788 به نقل از رسول جعفریان، دلیل بزرگداشت اربعین چیست، بازتاب اندیشه ۱۳۸۶، شماره ۸۴.
- ↑ رنجبر، محسن، پژوهشی در اربعین حسینی (علیه السلام)، تاریخ اسلام در آینه پژوهش، مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره)، شماره پنج، صفحه شش.
- ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه امام حسین علیه السلام بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ، ج۱۲، ص۹۱.
- ↑ معرفت، محمدهادی، تفسیر و مفسران، ج۲، ص۲۶۹.
- ↑ رسول جعفریان، دلیل بزرگداشت اربعین چیست، بازتاب اندیشه ۱۳۸۶، شماره ۸۴.
- ↑ رنجبر، محسن، پژوهشی در اربعین حسینی (علیه السلام)، تاریخ اسلام در آینه پژوهش، مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره)، شماره پنج، صفحه شش.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، عاشورا ریشه‌ها، انگیزه‌ها، رویدادها، پیامدها، ص۶۳۴.
- ↑ ابن قولویه قمی، ترجمه کامل الزیارات، ترجمه ذهنی تهرانی، سید محمد جواد، ص۴۳۲.
- ↑ مینا احمدیان، اربعین، دانشنامه فرهنگ مردم ایران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۲، ص۷۶.