همگانی بودن یا نبودن عذاب قبر: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی پاسخ
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب: ویرایش مبدأ ۲۰۱۷
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{ویرایش}}
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
آيا عذاب قبر همگانى است، يا برخى استثنا شده اند؟
آیا عذاب قبر همگانی است، یا برخی استثنا شده‌اند؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}منابع اسلامی، اشاره‌ای بر عذاب و فشار قبر برای برخی افراد از جمله [[پیامبران|انبیا]] و [[امامان معصوم(ع)]] نکرده‌اند. عالمان اسلامی معتقدند این افراد گناهی ندارند و دلیلی بر عذاب آن‌ها وجود ندارد. [[شهید|شهیدان]] نیز از پرسش و پاسخ در [[قبر]] معاف شده‌اند؛ [[پیامبر خدا(ص)]] در پاسخ به این پرسش که چرا شهید در قبر، مورد امتحان و آزمایش قرار نمی‌گیرد؟ چنین پاسخ داد که همان شمشیر که بر سرش فرود می‌آید، کفایت می‌کند.<ref>فروع الکافی، ج۵، ص۵۶، کتاب الجهاد، فضل الشهاده، ح ۵.</ref>
در پرسش و پاسخ هاى پيشين گذشت كه پاسخ درست يا غلط به نكير و منكر، سرنوشت ساز است. پاسخ درست، نعمت، و پاسخ نادرست، عذاب را به دنبال دارد.
 
از روايات، عذاب جداگانه اى به دست مى آيد كه همان فشار قبر است و برخى روايات اين عذاب را همگانى مى دانند.
از برخی روایات چنین استفاده شده که عذاب و فشار قبر، برای مؤمن نیست؛ [[امام صادق(ع)]] در پاسخ به یکی از شاگردانش به نام [[ابوبصیر]]، فشار قبر را برای مؤمنان ندانست.<ref>کلینی، الكافی، ج۳، ص۱۳۰.</ref>
رسول خدا(صلى الله عليه وآله) پس از خاك سپارى جنازه ى سعد بن معاذ فرمود:
 
هيچ مؤمنى نيست كه فشار قبر نداشته باشد.<ref>همان، ص۲۲۱، ح ۱۹ و ص۲۲۱، ح ۱۶.</ref>  
اما از ظاهر برخی روایات، به‌دست آورده‌اند که فشار قبر همگانی است؛ پیامبر اسلام(ص) پس از خاک سپاری جنازه یکی یارانش به نام [[سعد بن معاذ]]، فشار قبر را برای همگان دانست<ref>الفروع من الکافی، ج۳، ص۲۲۱.</ref> و گفت اگر کسی از فشار قبر، رهایی می‌یافت، سعد بن معاذ از آن افراد بود.<ref>الفروع من الکافی، ج۳، ص۲۳۶، ح ۶; بحار الانوار، ج۶، ص۲۶۱، ح ۱۰۲; و علم الیقین، ج۲، ص۱۰۶۸.</ref>
 
اگر كسى از فشار قبر رهايى مى يافت، سعد بن معاذ از آن جمله بود.<ref>الفروع من الكافى، ج۳، ص۲۳۶، ح ۶; بحار الانوار، ج۶، ص۲۶۱، ح ۱۰۲; و علم اليقين، ج۲، ص۱۰۶۸.</ref>
امام صادق(ع) در پاسخ به این سوال که آیا فردی از فشار قبر، رهایی می‌یابد؟ افراد بسیار اندکی را نجات یافته از عذاب قبر دانست.<ref>الفروع من الکافی، ج۳، ص۲۳۶، ح ۶.</ref>
 
از امام صادق(عليه السلام) سؤال شد: «آيا كسى از فشار قبر رهايى مى يابد؟» فرمود: «از آن به خدا پناه مى برم! چه بسيار اندك اند، كسانى كه از عذاب قبر نجات يابند».<ref>همان.</ref>
[[علامه مجلسی]] از عالمان بزرگ شیعه در جمع این روایات، معتقد است که مراد از فشار قبر نداشتن مومنان، عذاب و فشار شدید است. او همچنین معتقد است؛ مؤمن، فشار قبر تنبیهی و از باب غضب الهی ندارد؛ بلکه فشار قبر، برای کفاره گناهان او است<ref>محمد باقر مجلسی، حق الیقین، ص۴۹۲; و عبدالله شبّر، حق الیقین، ج۲، ص۳۹۲.</ref> و روایت «فشار و عذاب قبر برای مؤمن، کفارهٔ (تاوان) کارهایی است که انجام داده است» شاهد بر این مطلب است.<ref>بحار الانوار، ج۶، ص۲۲۱.</ref>
 
در برخى از روايات اهل سنت نيز، عذاب قبر، همگانى معرفى شده است. مانند:
علامه مجلسی در مورد کسانی که از امام علی(ع) پیروی کرده، از دشمنانش بیزاری جسته، حلالش را حلال و حرامش را حرام دانسته‌اند؛ معتقد است خداوند این افراد را در برزخ به‌جهت گناهان بدون توبه، عذاب می‌کند تا در قیامت پاک باشند.<ref>بحار الانوار، ج۶، ص۲۴۶، ح ۷۷.</ref>
 
مردگان در قبرشان عذاب مى شوند تا آنجا كه حيوانات صداى عذاب آنها را مى شنوند.<ref>سيوطى، شرح الصدور، ص۲۲۵.</ref>
== مواردی در رفع عذاب قبر ==
{{همچنین ببینید|نقش دعا و خیرات در کاهش عذاب قبر}}
از اين دست روايات بر مى آيد كه كافر، مؤمن و مستضعف، همه فشار و عذاب قبر دارند.
براساس روایات، برخی کارهای خوب، سبب کاهش یا آمرزش فشار قبر می‌شود؛ رقیه دختر پیامبر اکرم(ص) از کسانی است که پیامبر برای او طلب بخشش از عذاب قبر کرد و خداوند هم او را رهایی بخشید.<ref>الفروع من الکافی، ج۳، ص۲۴۱، ح ۱۸.</ref> [[فاطمه بنت اسد]]؛ مادر امام علی(ع) نیز با دعای پیامبر(ص) و دفن در پیراهن پیامبر، شامل رها از عذاب قبر شد.<ref>گفتار صدوق، ص۴۸; و مجلسی، حق الیقین، ص۴۸۲.</ref>  
 
برخى منابع عذاب و فشار قبر را تنها براى كسانى مى دانند كه در قبر، مورد سؤال قرار مى گيرند; يعنى گروه سوم كه مورد مؤاخذه و سؤال قرار نگرفته اند (ديوانگان، كودكان و مستضعفان) عذاب قبر ندارند.<ref>محمد باقر مجلسى، حق اليقين، ص۴۸۸.</ref>
برخی افراد از عذاب و فشار قبر معاف هستند:
 
شايد اين روايت شاهد مناسبى براى گفتارشان باشد; «يسأل و هو مضغوط»<ref>الفروع من الكافى، ج۳، ص۲۳۶، ح ۵.</ref> يعنى در حالى كه مورد پرسش قرار گرفته است، عذاب هم مى شود. اين روايت تنها يكبار در منابع آمده است. برخى در توجيه آن گفته اند: «شايد مراد توضيح وضع كفار باشد كه سؤال از آنها ماهيت عذاب دارد».
* کسانی که حداقل چهل نفر به خوبی او شهادت دهند و از خداوند برای او طلب مغفرت کنند.<ref>منازل الآخره، ص۲۶–۳۰.</ref>
 
روايات ديگر، عذاب و فشار قبر را براى مؤمن نمى دانند. حضرت صادق(عليه السلام) در پاسخ ابوبصير فرمود:
* کسانی که رکوع نمازشان کامل و تمام باشد.<ref>عبدالله شبّر، حق الیقین، ج۲، ص۳۹۱; و بحارالانوار، ج۶، ص۲۴۴.</ref>
* افرادی که در هر شب جمعه، [[سوره نساء]] را بخوانند.
هيهات ما على المؤمنين فيها شىء<ref>همان، ص۱۳۰.</ref>; دور باد، هرگز چيزى از فشار قبر بر مؤمنان نيست.
* کسانی که بر خواندن [[سوره زخرف]] مداومت دارند.
* اهل نماز شب.<ref>منازل الآخره، ص۲۶–۳۰.</ref>
مرحوم مجلسى(رحمه الله) مى فرمايد: «اگر مراد از عذاب نديدن مؤمنان، مؤمن كامل باشد، پس رواياتى كه عذاب قبر را متوجه سعد بن معاذ و رقيّه دختر پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله وسلم) و فاطمه، مادر حضرت على(عليه السلام) مى دانستند، چه مى شود؟
 
== منابع ==
ممكن است گفته شود، مراد از اينكه مؤمنان عذاب و فشار قبر ندارند، عذاب و فشار شديد است يا گفته شود، مؤمن، فشار قبر تنبيهى و از باب غضب الهى ندارد; بلكه اگر فشارى دارد به سبب لطف و كفاره ى گناهان او است».<ref>محمد باقر مجلسى، حق اليقين، ص۴۹۲; و عبدالله شبّر، حق اليقين، ج۲، ص۳۹۲.</ref>
{{پانویس|۲}}
چنان كه حديث مى فرمايد:
فشار و عذاب قبر براى مؤمن، كفاره ى (تاوان) كارهايى است كه انجام داده است. مانند: ضايع كردن نعمت هاى الهى.<ref>بحار الانوار، ج۶، ص۲۲۱.</ref>
و نيز در حديث ديگر، ضمن تفسير آيه ى قرآن آمده است: (فَيَوْمَئِذ لا يُسْئَلُ عَنْ ذَنْبِهِ)<ref>الرحمن: ۳۹.</ref>، فرمود:
اينها كه روز قيامت از گناهانشان سؤال نمى شود، كسانى هستند كه از امير مؤمنان پيروى كرده اند و از دشمنانش بيزارى جسته اند. حلالش را حلال و حرامش را حرام داشته اند; منتها گناهانى داشته اند كه موفق به توبه نشده اند. خداوند آنها را در برزخ عذاب مى كند تا در قيامت پاك شوند.<ref>بحار الانوار، ج۶، ص۲۴۶، ح ۷۷.</ref>
قانون كلى عذاب و فشار قبر بيان شد; اما بايد دانست كه برخى افراد، به تصريح برخى روايات، از عذاب قبر معاف شده اند. نيز برخى از كارهاى خوب و مرگ در برخى از ساعات، سبب كاهش يا آمرزش فشار قبر مى شود.
رقيّه دختر پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) از كسانى است كه رسول خدا(صلى الله عليه وآله) برايش، طلب بخشش از عذاب قبر فرمود و خداوند هم او را رهايى بخشيد.<ref>الفروع من الكافى، ج۳، ص۲۴۱، ح ۱۸.</ref>
فاطمه بنت اسد، مادر امام على(عليه السلام) نيز با دعاى پيامبر(صلى الله عليه وآله) و تدفين در پيراهن مبارك او، شامل آمرزش عذاب قبر شد.<ref>گفتار صدوق، ص۴۸; و مجلسى، حق اليقين، ص۴۸۲.</ref>  
افراد ذيل نيز از عذاب و فشار قبر معاف هستند:
۱. كسانى كه تلقين سوم شده اند; يعنى پس از خاك سپارى، نزد قبر ا و عقايد دينى يادآورى شود.
۲. كسانى كه از ظهر پنج شنبه تا ظهر جمعه فوت كرده اند.<ref>عبدالله شبّر، حق اليقين، ج۲ ، ص۳۹۰; و شيخ عباس قمى، منازل الآخره، ص۲۷.</ref>
۳. كسانى كه همراهشان در قبر «جريدتين» گذاشته اند. يعنى دو شاخه چوب سبز همراه او دفن كرده اند.
۴. كسانى كه چهل نفر يا بيشتر به خوبى او شهادت دهند و از خداوند براى او طلب مغفرت كنند.<ref>منازل الآخره، ص۲۶ ـ ۳۰.</ref>
۵. كسانى كه ركوع نمازشان كامل و تمام باشد.<ref>عبدالله شبّر، حق اليقين، ج۲، ص۳۹۱; و بحارالانوار، ج۶، ص۲۴۴.</ref>  
۶. افرادى كه در هر شب جمعه سوره ى نساء بخوانند.
۷. كسانى كه بر خواندن سوره ى زخرف مداومت دارند.
۸. اهل نماز شب.
۹. كسانى كه در سرزمين نجف اشرف دفن شوند و... .<ref>منازل الآخره، ص۲۶ ـ ۳۰.</ref>
اما هيچ كجا به عذاب و فشار قبر براى انبيا و امامان معصوم(ع)تصريح نشده است. بر اساس قواعدى كه درباره ى فشار قبر بيان شد، هر گونه عذابى از وجود مبارك آنها به دور است، چون گناهى ندارند كه از باب كفاره و لطف عذاب شوند و عاملى هم براى عذاب آنها وجود ندارد.
مرحوم شبّر مى فرمايد:
در حديث وارد شده است كه تنها انبيا و امامان(ع) ارواح آنها با اجسادشان از زمين به آسمان منتقل مى شوند و با همان اجساد دنيايى خود، در نعمت به سر مى برند و اين ويژه ى حجت هاى الهى است.<ref>عبدالله شبّر، حق اليقين، ج۲، ص۳۸۰ و ۳۸۱.</ref>
اما شهدا در فرهنگ قرآنى و روايى جايگاه ويژه اى دارند. آنها از برخى امور دنيايى و آخرتى استثنا شده اند. مانند كفن و غسل در صورتى كه در معركه ى جنگ به شهادت برسند.<ref>شيخ طوسى، تهذيب الاحكام فى شرح المقنعه، ج۶ ، ص۱۴۰.</ref> و همين گونه از پرسش و پاسخ در قبر معاف شده اند. از رسول خدا(صلى الله عليه وآله) سؤال شد كه چرا شهيد در قبر، مورد امتحان و آزمايش قرار نمى گيرد؟ فرمود: «همان برق هاى شمشير كه بر سرش فرود مى آيند، كفايت مى كند».<ref>فروع الكافى، ج۵، ص۵۶، كتاب الجهاد، فضل الشهاده، ح ۵.</ref>
==منابع==
<references />
{{پایان پاسخ}}
{{پایان پاسخ}}
{{شاخه
{{شاخه
| شاخه اصلی =  
| شاخه اصلی = کلام
|شاخه فرعی۱ =  
| شاخه فرعی۱ = معاد
|شاخه فرعی۲ =  
|شاخه فرعی۲ =قبر
|شاخه فرعی۳ =  
|شاخه فرعی۳ =عذاب قبر
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =  
  | شناسه =-
  | تیترها =  
  | تیترها =شد
  | ویرایش =  
  | ویرایش =شد
  | لینک‌دهی =  
  | لینک‌دهی =شد
  | ناوبری =  
  | ناوبری =
  | نمایه =  
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =  
  | تغییر مسیر =
  | ارجاعات =  
  | ارجاعات =
  | بازبینی =  
  | بازبینی =
  | تکمیل =  
  | تکمیل =
  | اولویت =  
  | اولویت =ج
  | کیفیت =  
  | کیفیت =ج
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۱ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۳:۳۰

سؤال

آیا عذاب قبر همگانی است، یا برخی استثنا شده‌اند؟

منابع اسلامی، اشاره‌ای بر عذاب و فشار قبر برای برخی افراد از جمله انبیا و امامان معصوم(ع) نکرده‌اند. عالمان اسلامی معتقدند این افراد گناهی ندارند و دلیلی بر عذاب آن‌ها وجود ندارد. شهیدان نیز از پرسش و پاسخ در قبر معاف شده‌اند؛ پیامبر خدا(ص) در پاسخ به این پرسش که چرا شهید در قبر، مورد امتحان و آزمایش قرار نمی‌گیرد؟ چنین پاسخ داد که همان شمشیر که بر سرش فرود می‌آید، کفایت می‌کند.[۱]

از برخی روایات چنین استفاده شده که عذاب و فشار قبر، برای مؤمن نیست؛ امام صادق(ع) در پاسخ به یکی از شاگردانش به نام ابوبصیر، فشار قبر را برای مؤمنان ندانست.[۲]

اما از ظاهر برخی روایات، به‌دست آورده‌اند که فشار قبر همگانی است؛ پیامبر اسلام(ص) پس از خاک سپاری جنازه یکی یارانش به نام سعد بن معاذ، فشار قبر را برای همگان دانست[۳] و گفت اگر کسی از فشار قبر، رهایی می‌یافت، سعد بن معاذ از آن افراد بود.[۴]

امام صادق(ع) در پاسخ به این سوال که آیا فردی از فشار قبر، رهایی می‌یابد؟ افراد بسیار اندکی را نجات یافته از عذاب قبر دانست.[۵]

علامه مجلسی از عالمان بزرگ شیعه در جمع این روایات، معتقد است که مراد از فشار قبر نداشتن مومنان، عذاب و فشار شدید است. او همچنین معتقد است؛ مؤمن، فشار قبر تنبیهی و از باب غضب الهی ندارد؛ بلکه فشار قبر، برای کفاره گناهان او است[۶] و روایت «فشار و عذاب قبر برای مؤمن، کفارهٔ (تاوان) کارهایی است که انجام داده است» شاهد بر این مطلب است.[۷]

علامه مجلسی در مورد کسانی که از امام علی(ع) پیروی کرده، از دشمنانش بیزاری جسته، حلالش را حلال و حرامش را حرام دانسته‌اند؛ معتقد است خداوند این افراد را در برزخ به‌جهت گناهان بدون توبه، عذاب می‌کند تا در قیامت پاک باشند.[۸]

مواردی در رفع عذاب قبر

براساس روایات، برخی کارهای خوب، سبب کاهش یا آمرزش فشار قبر می‌شود؛ رقیه دختر پیامبر اکرم(ص) از کسانی است که پیامبر برای او طلب بخشش از عذاب قبر کرد و خداوند هم او را رهایی بخشید.[۹] فاطمه بنت اسد؛ مادر امام علی(ع) نیز با دعای پیامبر(ص) و دفن در پیراهن پیامبر، شامل رها از عذاب قبر شد.[۱۰]

برخی افراد از عذاب و فشار قبر معاف هستند:

  • کسانی که حداقل چهل نفر به خوبی او شهادت دهند و از خداوند برای او طلب مغفرت کنند.[۱۱]
  • کسانی که رکوع نمازشان کامل و تمام باشد.[۱۲]
  • افرادی که در هر شب جمعه، سوره نساء را بخوانند.
  • کسانی که بر خواندن سوره زخرف مداومت دارند.
  • اهل نماز شب.[۱۳]

منابع

  1. فروع الکافی، ج۵، ص۵۶، کتاب الجهاد، فضل الشهاده، ح ۵.
  2. کلینی، الكافی، ج۳، ص۱۳۰.
  3. الفروع من الکافی، ج۳، ص۲۲۱.
  4. الفروع من الکافی، ج۳، ص۲۳۶، ح ۶; بحار الانوار، ج۶، ص۲۶۱، ح ۱۰۲; و علم الیقین، ج۲، ص۱۰۶۸.
  5. الفروع من الکافی، ج۳، ص۲۳۶، ح ۶.
  6. محمد باقر مجلسی، حق الیقین، ص۴۹۲; و عبدالله شبّر، حق الیقین، ج۲، ص۳۹۲.
  7. بحار الانوار، ج۶، ص۲۲۱.
  8. بحار الانوار، ج۶، ص۲۴۶، ح ۷۷.
  9. الفروع من الکافی، ج۳، ص۲۴۱، ح ۱۸.
  10. گفتار صدوق، ص۴۸; و مجلسی، حق الیقین، ص۴۸۲.
  11. منازل الآخره، ص۲۶–۳۰.
  12. عبدالله شبّر، حق الیقین، ج۲، ص۳۹۱; و بحارالانوار، ج۶، ص۲۴۴.
  13. منازل الآخره، ص۲۶–۳۰.