مراد از آیه «یوم ندعو کل اناس بامامهم»

سؤال

بنابر قرآن خداوند در روز قیامت اقوام و ملل مختلف را با مقتدا و رهبرشان در دادگاه الهی حاضر می‌کند، بنابر این آیه، مراد از رهبر و مقتدا چیست؟

آیه ۷۱ سوره اسراء ناظر بر این مطلب است که خداوند همه انسان‌ها را با امام خود محشور می‌کند. چه امام عادل و درستکار باشد و چه امام فاسد و ظالم. این آیه نشان می‌دهد انسان‌ها باید در انتخاب امام خود و حمایت از او، نهایت مراقب را انجام دهند چه اینکه آن پیشوا است که شکل و نوع زندگی آنان را تعیین می‌کند و به سبب همین اهمیت است که همه مردم در قیامت با امام خود محشور می‌شوند. مفسران در معنای امام گفته‌اند می‌توان معنای پیشوا، کتاب، مراد و نامه اعمال را هم برای آن درنظر داشت.

متن آیه

﴿ یَوْمَ نَدْعُو کلَّ أُنَاسٍ بِإِمَامِهِمْ

روزی که هر گروه از مردم را به پیشوایانشان بخوانیم

اسراء:۷۱

﴾

تفسیر امام

بیشتر مفسران امام را به معنای وسیعی گرفته‌اند که شامل پیامبران، و ائمه هدى و دانشمندان و كتاب و سنت، و همچنين ائمه كفر و ضلال‏ می‌باشد.

برخی دیگر معانی دیگری هم برای امام در نظر گرفته‌اند:

• بعضی گفته‌اند که مراد از امام کتابی است که از آن پیروی شده است مانند تورات و انجیل و قرآن و…
• بعضی دیگر گفته‌اند مراد از امام پیامبر(ص) است که پیشوای پیروان حق است.
• بعضی دیگر گفته‌اند مراد از امام نامه اعمال مردم است.
• بعضی دیگر گفته‌اند مراد لوح محفوظ است.
• بعضی دیگر گفته‌اند که مراد از امام کسی است که به او اقتدا می‌شود چه عاقل باشد و چه غیر عاقل چه حق باشد چه باطل.

علامه طباطبائی می‌فرماید: کلمه امام به معنای مقتدا است و خداوند افرادی از بشر را به این نام نامیده که بشر را به امر خدا هدایت می‌کنند همچنان که درباره حضرت ابراهیم(ع) این اسم را به کار برده است. در مقابل افراد دیگری را که مقتدا و رهبر گمراهانند ائمه کفر خوانده است، علامه طباطبایی با استفاده از ظاهر آیه استدلال می‌کند که منظور از امام لوح محفوظ و کتاب و دیگر احتمالات نیستند بلکه مراد از امام هر طائفه همان اشخاصی هستند که مردم هر طائفه به آنها إقتدا و در راه حق یا باطل از آنها پیروی می‌کرده‌اند. در نتیجه مقتدای ضلالت مثل مقتدای هدایت امام خوانده می‌شود و مراد از امامی که روز قیامت خوانده می‌شود آن کسی است که مردم او را امام خود گرفته باشند و به او اقتدا کرده باشند نه آن کسی که خداوند به امامت برگزیده باشد.

امام به كسى گفته می‌‏شود كه ديگران به او اقتدا كنند و فرمان او را بپذيرند و تفاوت نمی‌كند كه اين امام، وحى باشد، يا انسان، يا عقل و يا هواى نفسانی.

مراد آیه

قرآن از دو گونه پيشوا نام برده است: يكى امام نور و هدايت‏ و ديگرى امام نار و ضلالت‏. هرکس با توجه با افکار و اعمالش امام خود را انتخاب می‌کند و امام هم بر او تأثیر بسزایی دارد تا جایی که قرآن فرموده است همه مردم را با امام خود محشور می‌کند. پيروى از حق و باطل دامنه‌‏اش به آخرت كشيده می‌شود و هر گروه با امام و مقتداى خود به پاى حساب خوانده می‌شود اعم از آنكه پيشواى حق باشد يا باطل. مفسران گفته‌اند آنها كه رهبرى پيامبران و جانشينان آنان را در هر عصر و زمان پذيرفتند، همراه پيشوايشان خواهند بود، و آنها كه رهبرى شيطان و ائمه ضلال و پيشوايان جبار و ستمگر را انتخاب كردند همراه آنها خواهند بود.