وظیفه مرد در برابر همسر

سؤال

مردان در مقابل همسرانشان چگونه باید باشند؟

درگاه‌ها

مرد در قبال همسر خود وظایفی دارد که باید سعی کند آن را به نحو احسن انجام دهد. نفقه همسر، تهیه خوراک، پوشاک، مسکن زن و خانواده و ... بر عهده مرد خانواده است. همچنین مرد باید حسن اخلاق داشته باشد و با همسر خویش خوش‌رفتاری کند. همچنین نسبت به زن، محبت و عفو و گذشت و صبر داشته باشد.

آراستگی

همان‌طور که شوهران دوست دارند سر و وضع خانم‌هایشان و به خصوص لباس پوشیدنشان دوست داشتنی و زیبا باشد، خانم‌ها نیز خوشحال می‌شوند که شوهرشان شیک‌پوش و خوش‌نما باشد. پیامبر اسلام(ص) هرگاه می‌خواستند به خانه برگردند، مسواک می‌زدند و خود را به بهترین عطرها خوش‌بو کرده و می‌آراستند. البته توجه داریم که خوش‌نما بودن و شیک‌پوشی، به داشتن لباس نو و گران‌قیمت و اسراف کاری و رفت و آمد در بازار پوشاک نیست. خوش‌نما بودن به آراستگی لباس، سر و صورت و تمیر بودن است.

اخلاق

حسن خلق و خوش‌رفتاری، بنیاد خانواده را محکم می‌کند. کیست که از برخورد شایسته خوشش نیاید و جذب چنین اخلاقی نشود؟ از امام صادق(ع) پرسیدند حد و مرز اخلاق نیک چیست؟ فرمودند: «آن است که اخلاقت را نرم کنی، … و با چهره‌ای باز و گشاده با برادران دینی‌ات روبه‌رو شوی.»

اخلاق درست نسبت به یکدیگر، فضائی از صفا و صمیمیت، پاکی و سلامت، راحت و امنیت، عشق و محبت به وجود می‌آورد و زندگی را در تمام شئون بر زن و شوهر از عسل شیرین تر می‌کند.

پیامبر بزرگوار اسلام برای صدا زدن هر یک از همسران خود از نام ویژه‌ای که آن‌ها دوست داشتند، استفاده می‌کردند. مردان باید بکوشند همسرمان خود را به نامی صدا بزنند که برای وی جذابیت و دوست داشتنی‌تر است. توصیه شده است که زن و شوهر همدیگر را نه به فامیل، بلکه به نام کوچک «آمیخته به محبت» صدا بزنند. حتی بهتر است نام کوچک را هم به همراه پسوندی همانند عزیزم، عسلم و … همراه کنیم. اگر چنین نکنیم، برخوردهایمان رسمی و مصنوعی خواهد بود.

اقتصاد

نیاز انسان به مال و ثروت جهت اداره امور زندگی، علی‌الخصوص با مسئولیت سنگینی که از جانب زن و فرزند بر عهده مرد است، نیاز صد در صد طبیعی است. نفقه زن و بچه بر عهده مرد خانه است، تهیه مسکن، لباس و خوراک در حد قدرت برای زن و فرزند، از واجبات الهی می‌باشد که بر مرد واجب است و در کنار این وجوب که یک تکلیف الهی و شرعی است، وجوب دیگری می‌باشد و آن وجوب طلب روزی حلال برای مخارج زندگی است. رسول اکرم(ص) می‌فرماید: «عبادت ده جزء است که نه قسمت آن در طلب حلال است، که جستجو کردن از حلال نوعی جهاد است.»

اختصاص وقت

یکی از مهم‌ترین نیازهای زن، نیازی است که به در کنار مرد بودن دارد. او دوست دارد به همسرش محبت کند و گاه با هم به تفریح بروند. لازم است مرد برای خانواده و به خصوص همسرش وقت‌هایی را اختصاص بدهد و در آن ساعات به کارهای دیگر نپردازد.

رفتار خوب

حرکات زن و شوهر نسبت به یکدیگر، باید محصول ادب و وقار، دوستی و رفاقت، تعاون و همکاری عشق و علاقه و تواضع و فروتنی باشد. کردار زن و شوهر نسبت به هم باید بر اساس احترام متقابل، و ارج نهادن به شخصیت یکدیگر باشد. مرد باید بداند زن از نظر خلقت و آفرینش ظریف، لطیف، کانون مهر و عاطفه و منبع عشق و علاقه و حیا و شرم است. در رفتار خود با او لازم است، تمام این خصوصیات را لحاظ نماید.

کم توقعی

کم توقعی محصول وقار و ادب، و نتیجه معرفت و کرامت، و میوه شیرین فروتنی و تواضع است. و در مقابل پر توقعی صفتی ناپسند، محصول کبر و غرور و یک بیماری روحی و روانی و برنامه ای خارج از محدوده انسانیت و خصیصه ای زشت است. کم توقعی نوعی معرفت، حسنه ای از صفات روحی و صدقه ای از صدقات اسلامی و دارای ده برابر مزد است. چرا زن و شوهر در این تجارت پر سود شرکت نکنند و تا پایان عمر خود از این حقیقت الهیه بهرمند نگردند؟ ممنوع نمودن خویش از عنایت حق و رحمت دوست، ظلمی سنگین و گناهی بزرگ و خسارتی غیرقابل جبران است.

گذشت و عفو

زن و شوهر گاهی ممکن است نسبت به یکدیگر مرتکب خطا و اشتباه شوند در این مورد حضرت علی(ع) می‌فرماید: «کم گذشتی زشت‌ترین عیب، و عجله در انتقام از بزرگترین گناهان است.» کم گذشتی نشان بیماری و عیب باطن، و شرارت نفس انسان است. چرا زن و مرد در زندگی خود به هنگام پیش آمدن خطا از یکدیگر گذشت نکنند؟ اگر این کار «عفو و گذشت» را شیوه زندگی خود کنند و این حقیقت عرشی را مدتی کوتاه به تمرین بگذارند، «عفو و گذشت» در آنان قوت می‌گیرد و پس از اندک زمانی به این صفت ملکوتی آراسته می‌شوند.

محبت

اصل محبت و عشق را، حضرت حق در قلب زن و شوهر نسبت به یکدیگر قرار داد و آن را از نشانه‌های خود دانست و این حقیقت نمایشگر عظمت و بزرگی مسئله و محبت زن و مرد و بخصوص عشق و علاقه مرد به زن است. بر مرد و زن است که این نعمت باطنی و این حالت عالی قلبی که موجب خوشی در زندگی، عیش و عشرت و صفا و پاکی است، به توسط جانبداری از هم و گذشت و عفو، خوش‌اخلاقی و تعاون، توقع به اندازه از یکدیگر، حفظ شخصیت و شئون طرفین و پرهیز از بگومگوهای بی قدر و قیمت حفظ کنند و از عللی که باعث ضربه خوردن به عشق و محبت است، بپرهیزند.

امام صادق(ع) می‌فرمایند: «هر چه محبت همسر در قلب شوهرش، زیاد تر شود، ایمانش زیاد تر می‌شود.» رسول اکرم(ص) فرمود: «کسی که زن می‌گیرد باید او را احترام کند.» و حضرت علی(ع) نیز فرموده‌اند: «زنان در دست شما امانت هستند، بر آنان سخت نگیرید و بلا تکلیفشان نگذارید.»

مطالعه بیشتر

• وطنی، منصوره، حقوق و وظایف زن و شوهر، قم: آستان مقدسه حضرت معصومه(س)، زائر، ۱۳۸۸.

• کاتوزیان، ناصر، حقوق خانواده، تهران: شرکت سهامی انتشار، ۱۳۷۵.

• کامرانیان، عباسعلی، نظام حقوق زن و شوهر در قرآن مجید، تهران: المعی، ۱۳۹۰.

• امینی، ابراهیم، آشنایی با وظایف و حقوق زن، قم: بوستان کتاب قم، ۱۳۸۴.

• بابازاده، علی اکبر، مسائل ازدواج و حقوق خانواده. تهران: بدر، ۱۳۷۲.

• بهار، علی‌رضا، مهارتهای زندگی در قرن ۲۱: روابط همسران (حقوق متقابل زن و مرد)، اصفهان: نقش نگین، ۱۳۸۸.

• اسعدی، سیدحسن، حقوق مشترک همسران در خانواده، تهران: انجمن اولیاء و مربیان، ۱۳۸۸.

جستارهای وابسته

• حقوق و تکالیف همسران نسبت به همدیگر