حضرت فاطمه(س): تفاوت میان نسخه‌ها
A.rezapour (بحث | مشارکتها) |
A.rezapour (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
{{درگاه|خانواده}}'''فاطمه زهرا''' دختر پیامبر اسلام(ص) و همسر حضرت علی(ع) و مادر امام حسن(ع) و امام حسین(ع)، از زنان بزرگ جهان اسلام است. شیعیان اعتقاد به عصمت حضرت زهرا دارند و روایات زیادی مبنی بر عظمت جایگاه او نقل کردند. پیامبر اسلام بسیار او را دوست داشت و گفته است | {{درگاه|خانواده}}'''فاطمه زهرا''' دختر [[پیامبر اسلام(ص)]] و همسر [[حضرت علی(ع)]] و مادر [[امام حسن(ع)]] و [[امام حسین(ع)]]، از زنان بزرگ جهان اسلام است. شیعیان اعتقاد به عصمت حضرت زهرا(س) دارند و روایات زیادی مبنی بر عظمت جایگاه او و فضائلش از جمله عبادات طولانی نقل کردند. پیامبر اسلام بسیار او را دوست داشت و گفته است: «فاطمه پاره تن من است و هرکس فاطمه را برنجاند من را رنجانده است.» | ||
فاطمه زهرا در سال پنجم بعثت در مکه متولد شد و در سال دوم هجرت با امام علی ازدواج کرد. یکی از اتفاق‌های مهم زندگی‌اش، پس گرفتن فدک توسط خلیفه وقت از او بود که با اعتراض و خطبه ایشان روبرو شد. از حضرت زهرا دو خطبه نقل شده است. اولین آن درباره غصب فدک است که در مسجد خطاب به مردان و زنان گفته شد. و دومی در | فاطمه زهرا در سال پنجم [[بعثت]] در مکه متولد شد و در سال دوم هجرت با امام علی(ع) ازدواج کرد. یکی از اتفاق‌های مهم زندگی‌اش، پس گرفتن فدک توسط خلیفه وقت از او بود که با اعتراض و خطبه ایشان روبرو شد. از حضرت زهرا دو خطبه نقل شده است. اولین آن درباره غصب فدک است که در مسجد خطاب به مردان و زنان گفته شد. و دومی در خانه، میان زنان مهاجر و انصار بود که درباره غصب خلافت و مظلوميت على (ع) و خطرات آينده براى امت اسلامى بود. | ||
از سیره عبادی فاطمه(س)، نماز و عبادت‌های طولانی زیاد، انفاق و صدقه دادن، ایثار و... ذکر شده است. | از سیره عبادی فاطمه(س)، نماز و عبادت‌های طولانی زیاد، انفاق و صدقه دادن، ایثار و... ذکر شده است. | ||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
{{نوشتار اصلی|ولادت حضرت زهرا(س)}}مشهور شیعیان ولادت حضرت زهرا(س) را سال پنجم بعثت می‌دانند. طبق این قول، حضرت زهرا(س) هشت سال قبل از هجرت و در مکه و بیستم ماه جمادی الثانی متولد شد.<ref>کلینی در اصول کافی، ج۱، ص۴۵۸ و ابن شهر آشوب در مناقب، ج۳، ص۳۵۷، مجلسی در بحار الانوار، ج۴۳، ص۶ و حیات القلوب، ج۲، ص۱۴۹ و فیض کاشانی در وافی، ج۱، ص۱۷۳</ref> از دیگر اقوال درباره سال تولد ایشان، سال دوم بعثت<ref>المصباح، شیخ طوسی، طبع هند، ص۷۹۳، مفید، مسارالشریعه، ۱۴۱۴ق، ص۵۴؛ کفعمی، المصباح، ۱۴۰۳ق، ص۵۱۲</ref>، پنج سال قبل از بعثت، دو سال قبل از بعثت است.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، دارصادر، ج۱، ص۱۳۳. ج۸، ص۱۹؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۴۰۳؛ ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۸۹۹.</ref> | {{نوشتار اصلی|ولادت حضرت زهرا(س)}}مشهور شیعیان ولادت حضرت زهرا(س) را سال پنجم بعثت می‌دانند. طبق این قول، حضرت زهرا(س) هشت سال قبل از هجرت و در مکه و بیستم ماه جمادی الثانی متولد شد.<ref>کلینی در اصول کافی، ج۱، ص۴۵۸ و ابن شهر آشوب در مناقب، ج۳، ص۳۵۷، مجلسی در بحار الانوار، ج۴۳، ص۶ و حیات القلوب، ج۲، ص۱۴۹ و فیض کاشانی در وافی، ج۱، ص۱۷۳</ref> از دیگر اقوال درباره سال تولد ایشان، سال دوم بعثت<ref>المصباح، شیخ طوسی، طبع هند، ص۷۹۳، مفید، مسارالشریعه، ۱۴۱۴ق، ص۵۴؛ کفعمی، المصباح، ۱۴۰۳ق، ص۵۱۲</ref>، پنج سال قبل از بعثت، دو سال قبل از بعثت است.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، دارصادر، ج۱، ص۱۳۳. ج۸، ص۱۹؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۴۰۳؛ ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۸۹۹.</ref> | ||
فاطمه آخرین فرزند پیامبر اسلام از حضرت خدیجه است. همه برادران و خواهران حضرت فاطمه در زمان حیات پیامبر از دنیا رفتند. حضرت خدیجه در زمانی که فاطمه پنج سال داشت از دنیا رفت.<ref>دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۱، ص۴۹</ref> | فاطمه آخرین فرزند پیامبر اسلام از حضرت خدیجه(س) است. همه برادران و خواهران حضرت فاطمه در زمان حیات پیامبر از دنیا رفتند. حضرت خدیجه در زمانی که فاطمه پنج سال داشت از دنیا رفت.<ref>دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۱، ص۴۹</ref> | ||
== ازدواج و زندگی با حضرت علی(ع) == | == ازدواج و زندگی با حضرت علی(ع) == | ||
حضرت زهرا در سال اول هجرت و در نه سالگی با امام علی ازدواج کرد و در سال دوم مراسم عروسی انجام گرفت. زندگی ساده و نداشتن امکانات رفاهی از ویژگی‌های بارز زندگی فاطمه(س) و علی(ع) در آغاز زندگی مشترکشان بود.<ref>دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۱، ص ۵۳ ۵۱</ref> از [[امام صادق(ع)]] روایت شده است {{متن عربی|لَو لَمْ يُخْلَقْ عَلِيٌّ لَمْ يَكُنْ لِفاطِمَةَ كُفْوٌ|ترجمه=اگر على آفريده نمى‌شد، كسى كه لايق همسرى فاطمه باشد وجود نداشت.}}<ref>البرهان في تفسير القرآن، ج۴، ص۱۴۳</ref> شیعیان اعتقاد دارند ازدواج حضرت فاطمه(س) را پیامبر به خداوند سپرده بود و خواستگاران زیاد او را رد می‌کرد تا امر خداوند بیاید که فاطمه با که ازدواج کند و فرشته‌ای بر او وحی کرد که عقد علی و فاطمه در آسمان خوانده شد و تو آنها را در زمین به عقد یکدیگر درآور.<ref>زهرا(ع) برترين بانوى جهان، مكارم شيرازى، ناصر، ج۱، ص۳۷</ref> آورده‌اند که علی و فاطمه برای تقسیم کارها نزد پیامبر رفتند و پیامبر کارهای خانه را به فاطمه سپرد و کارهای بیرون را به علی.<ref>مجموعه آثار، مطهری، مرتضی، ج۱۷، ص۴۰۵</ref> | حضرت زهرا در سال اول هجرت و در نه سالگی با امام علی ازدواج کرد و در سال دوم مراسم عروسی انجام گرفت. زندگی ساده و نداشتن امکانات رفاهی از ویژگی‌های بارز زندگی فاطمه(س) و علی(ع) در آغاز زندگی مشترکشان بود.<ref>دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۱، ص ۵۳ ۵۱</ref> از [[امام صادق(ع)]] روایت شده است {{متن عربی|لَو لَمْ يُخْلَقْ عَلِيٌّ لَمْ يَكُنْ لِفاطِمَةَ كُفْوٌ|ترجمه=اگر على آفريده نمى‌شد، كسى كه لايق همسرى فاطمه باشد وجود نداشت.}}<ref>البرهان في تفسير القرآن، ج۴، ص۱۴۳</ref> شیعیان اعتقاد دارند ازدواج حضرت فاطمه(س) را پیامبر به خداوند سپرده بود و خواستگاران زیاد او را رد می‌کرد تا امر خداوند بیاید که فاطمه با که ازدواج کند و فرشته‌ای بر او وحی کرد که عقد علی و فاطمه در آسمان خوانده شد و تو آنها را در زمین به عقد یکدیگر درآور.<ref>زهرا(ع) برترين بانوى جهان، مكارم شيرازى، ناصر، ج۱، ص۳۷</ref> | ||
حضرت زهرا از تنگدستی امام علی و سختی معاش آگاه بود اما با علم به این مشکلات، به همسری او درآمد.<ref>المُسْتَدرَک علی الصَحیحَین، حاکم نیشابوری، به نقل از دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۲، ص۲۴۸</ref> آورده‌اند که علی و فاطمه برای تقسیم کارها نزد پیامبر رفتند و پیامبر کارهای خانه را به فاطمه سپرد و کارهای بیرون را به علی.<ref>مجموعه آثار، مطهری، مرتضی، ج۱۷، ص۴۰۵</ref> | |||
امام حسن(ع)، امام حسین(ع)، زینب، ام کلثوم چهار فرزند او بودند. | امام حسن(ع)، امام حسین(ع)، زینب، ام کلثوم چهار فرزند او بودند. | ||
== خصوصیات و فضائل == | == خصوصیات و فضائل == | ||
خداپرستی، زهد، ایثار، گذشت، راستگویی از صفات حضرت زهرا بوده است.<ref>زندگاني صديقه كبرى حضرت فاطمه زهرا سلام الله عليها، مدرسى، سيد محمد تقى، ج۱، ص۵۵</ref> نمازها و شب‌زنده‌داری‌های طولانی از ویژگی‌های سیره عبادی حضرت فاطمه است.<ref>دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۱، ص۵۵</ref> درباره حضرت فاطمه گفته شده است که مورد علاقه شدید پیامبر بوده است. روایت آمده است: {{متن عربی|فاطِمة بَضعَة منّى، فَمَن اغضَبَها اغضَبَنى|ترجمه=فاطمه پاره تن من است، هركس كه فاطمه را به غضب بياورد مرا به غضب مى آورد.}} <ref>زهرا (سلام الله عليها) گل هميشه بهار نبوت، محسنى، شيخ محمد آصف، ج۱، ص۲۵</ref> از دیگر | خداپرستی، زهد، ایثار، گذشت، راستگویی از صفات حضرت زهرا(س) بوده است.<ref>زندگاني صديقه كبرى حضرت فاطمه زهرا سلام الله عليها، مدرسى، سيد محمد تقى، ج۱، ص۵۵</ref> نمازها و شب‌زنده‌داری‌های طولانی از ویژگی‌های سیره عبادی حضرت فاطمه است.<ref>دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۱، ص۵۵</ref> درباره حضرت فاطمه گفته شده است که مورد علاقه شدید پیامبر بوده است. روایت آمده است: {{متن عربی|فاطِمة بَضعَة منّى، فَمَن اغضَبَها اغضَبَنى|ترجمه=فاطمه پاره تن من است، هركس كه فاطمه را به غضب بياورد مرا به غضب مى آورد.}} <ref>زهرا (سلام الله عليها) گل هميشه بهار نبوت، محسنى، شيخ محمد آصف، ج۱، ص۲۵</ref> از دیگر ویژگی‌های او که در کتب علمای شیعه آمده، این است: برترین بانوی جهان، بانوی بهشتی، مقرب درگاه خداوند، نخستین کسی که وارد بهشت می شود و ...<ref>زهرا(ع) برترين بانوى جهان، مكارم شيرازى، ناصر، ج۱، ص۶۱</ref> | ||
=== تقوا و عبادت === | === تقوا و عبادت === | ||
رسول خدا (ص) درباره دخترشان حضرت فاطمه زهرا (س) می‌فرمایند: «ایمان به خدا در اعماق دل و باطن زهرا چنان نفوذ کرده که برای عبادت خدا، خودش را از همه چیز فارغ می‌سازد.<ref>«إِنَّ ابْنَتِی فَاطِمَه مَلَأَ اللَّهُ قَلْبَهَا وَ جَوَارِحَهَا إِیمَاناً إِلَی مُشَاشِهَا تَفَرَّغَتْ لِطَاعَه اللَّهِ»؛ مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، بحارالأنوار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۴۶.</ref> حسن بصری می‌گفت: | رسول خدا (ص) درباره دخترشان حضرت فاطمه زهرا (س) می‌فرمایند: «ایمان به خدا در اعماق دل و باطن زهرا چنان نفوذ کرده که برای عبادت خدا، خودش را از همه چیز فارغ می‌سازد.<ref>«إِنَّ ابْنَتِی فَاطِمَه مَلَأَ اللَّهُ قَلْبَهَا وَ جَوَارِحَهَا إِیمَاناً إِلَی مُشَاشِهَا تَفَرَّغَتْ لِطَاعَه اللَّهِ»؛ مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، بحارالأنوار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۴۶.</ref> حسن بصری می‌گفت: فاطمه زهرا (س) عابدترین مردم بود، در عبادت حق تعالی آنقدر بر پا ایستاد تا پاهای مبارکش ورم نمود.<ref>«مَا کَانَ فِی الدُّنْیَا أَعْبَدَ مِنْ فَاطِمَه ع کَانَتْ تَقُومُ حَتَّی تَتَوَرَّمَ قَدَمَاهَا»؛ مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، بحارالأنوار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۷۶.</ref> و درباره صفات اخلاقی ایشان از عایشه نقل شده که می‌گوید: بعد از رسول خدا (ص) کسی را راستگوتر از فاطمه ندیدم.<ref>مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، بحارالأنوار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۸۴.</ref> | ||
=== حجاب و عفاف === | === حجاب و عفاف === | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۶: | ||
== عصمت == | == عصمت == | ||
{{نوشتار اصلی|عصمت حضرت فاطمه(س)}} | {{نوشتار اصلی|عصمت حضرت فاطمه(س)}} | ||
تشیع اعتقاد راسخ دارد که حضرت زهرا (س) همانند امامان | تشیع اعتقاد راسخ دارد که حضرت زهرا (س) همانند امامان دوازده‌گانه معصوم است و برای این عصمت دلایل قرآنی و روایی آورده‌اند. از آن جمله [[آیه تطهیر]]<ref>سوره احزاب آیه ۳۳</ref> است که شیعه معتقد است خداوند رجس و پلیدی را از پنج تن آل عبا دور ساخته است و تصریح در عصمت ایشان دارد.<ref>پرتو ولايت، معرفت، محمد هادى، ج۱، ص۱۴۷، </ref> و نیز [[آیه مباهله]] را دلالت بر عصمت حضرت زهرا می‌دانند.<ref>دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۲، ص۷۱</ref> | ||
علمای شیعه روایاتی نقل کرده‌اند که صراحت در عصمت حضرت زهرا دارد. از جمله [[حدیث ثقلین]] و روایات زیادی که درباره عصمت اهل بیت و فاطمه است. بحث عصمت فاطمه(س) از آن جهت اهمیت دارد که به سبب اثبات آن، برخوردار از شئون انبیا و امامان می‌شود و مرجعیت دینی و صلاحیت تفسیر و تبیین دین پیدا می‌کند.<ref>دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۲، ص۸۰</ref> | علمای شیعه روایاتی نقل کرده‌اند که صراحت در عصمت حضرت زهرا دارد. از جمله [[حدیث ثقلین]] و روایات زیادی که درباره عصمت اهل بیت و فاطمه است. بحث عصمت فاطمه(س) از آن جهت اهمیت دارد که به سبب اثبات آن، برخوردار از شئون انبیا و امامان می‌شود و مرجعیت دینی و صلاحیت تفسیر و تبیین دین پیدا می‌کند.<ref>دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۲، ص۸۰</ref> | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۳: | ||
فدک دهکده‌ای بوده که پیامبر به دخترش فاطمه زهرا(س) بخشیده بود اما ابوبکر در زمان خلافتش آن را به نفع حکومت مصادره کرد. | فدک دهکده‌ای بوده که پیامبر به دخترش فاطمه زهرا(س) بخشیده بود اما ابوبکر در زمان خلافتش آن را به نفع حکومت مصادره کرد. | ||
فدک، نام | فدک، نام دهکده‌ای بود در شمال شرق مدینه که ساکنان آن یهودی بودند که پس از [[جنگ خیبر]] آن را به پیامبر هدیه دادند، چون فدک بدون جنگ تصرف شد مشمول حکم خداوند در آیه ۷ سوره حشر گردید و اموال پیامبر شد و ایشان آن را به فاطمه بخشید.<ref>دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۱، ص۲۹۳</ref> | ||
پس از رحلت پیامبر، ابوبکر با استناد بر روایتی که می‌گفت انبیا از خود ارثی به جای نمی‌گذارند آن را از حضرت زهرا بازپس گرفت و به نفع حکومت مصادره کرد. پس از آن حضرت زهرا در مسجد خطبه‌ای ایراد کرد که به [[خطبه فدکیه]] معروف است و به این غصب اعتراض کرد و فدک را هبه و ارث پیامبر دانست.<ref>خطبه حضرت زهراء سلام الله عليها، مكارم شيرازى، ناصر، ج۱، ص۴</ref> حضرت زهرا با جمعى از زنان بنى‌هاشم به مسجد رفت تا در برابر توده‌هاى مسلمان، و سران مهاجر و انصار و به بهانه «غصب فدك» خطبه بسيار غرايى در مسجد پيامبر (ص) ایراد کرد تا برخی حقایق روشن شود. | پس از رحلت پیامبر، ابوبکر با استناد بر روایتی که می‌گفت انبیا از خود ارثی به جای نمی‌گذارند آن را از حضرت زهرا بازپس گرفت و به نفع حکومت مصادره کرد. پس از آن حضرت زهرا در مسجد خطبه‌ای ایراد کرد که به [[خطبه فدکیه]] معروف است و به این غصب اعتراض کرد و فدک را هبه و ارث پیامبر دانست.<ref>خطبه حضرت زهراء سلام الله عليها، مكارم شيرازى، ناصر، ج۱، ص۴</ref> حضرت زهرا با جمعى از زنان بنى‌هاشم به مسجد رفت تا در برابر توده‌هاى مسلمان، و سران مهاجر و انصار و به بهانه «غصب فدك» خطبه بسيار غرايى در مسجد پيامبر (ص) ایراد کرد تا برخی حقایق روشن شود. | ||
| خط ۴۹: | خط ۵۱: | ||
یک: مباحثی پيرامون مسأله توحيد و صفات پروردگار و اسماى حسنى و هدف آفرينش. دو: توصیف مقام پيامبر (ص) و ويژگى‌ها و اهداف او. سه: اهميّت قرآن مجيد و تعليمات اسلام، چهار: حوادث و رويدادهاى بعد از رحلت پيامبر، پنج: غصب فدك و بهانه‌هاى واهى كه در اين زمينه داشتند.<ref>زهرا(ع) برترين بانوى جهان، مكارم شيرازى، ناصر، ج۱، ص۱۴۰ تا ۱۵۰</ref> | یک: مباحثی پيرامون مسأله توحيد و صفات پروردگار و اسماى حسنى و هدف آفرينش. دو: توصیف مقام پيامبر (ص) و ويژگى‌ها و اهداف او. سه: اهميّت قرآن مجيد و تعليمات اسلام، چهار: حوادث و رويدادهاى بعد از رحلت پيامبر، پنج: غصب فدك و بهانه‌هاى واهى كه در اين زمينه داشتند.<ref>زهرا(ع) برترين بانوى جهان، مكارم شيرازى، ناصر، ج۱، ص۱۴۰ تا ۱۵۰</ref> | ||
در باب منابع خطبه فدک، کتاب [[بلاغات النساء]] ( قديمی‌ترين سند و مدرك خطبه)، احتجاج طبرسی، بحار الانوار مجلسی، شرح نهج البلاغه ابن | در باب منابع خطبه فدک، کتاب [[بلاغات النساء]] ( قديمی‌ترين سند و مدرك خطبه)، احتجاج طبرسی، بحار الانوار مجلسی، شرح نهج البلاغه ابن ابی الحديد و... ذکر شده است.<ref>خطبه حضرت فاطمه زهرا(س) و ماجراي فدك، منتظری، حسينعلی، ج۱، ص۴۰ ۴۱</ref> | ||
اختلاف بر سر مالکیت فدک پس از رحلت رسول خدا باعث شد این ماجرا در جوامع حدیثی و تاریخی بازتاب | اختلاف بر سر مالکیت فدک پس از رحلت رسول خدا باعث شد این ماجرا در جوامع حدیثی و تاریخی بازتاب گسترده‌ای یابد و مباحث کلامی و فقهی در خصوص آن مطرح شود.<ref>دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۱، ص۲۹۳</ref> | ||
== خطبه میان زنان در خانه == | == خطبه میان زنان در خانه == | ||
دومین خطبه‌ای که از حضرت زهرا نقل شده است، خطبه‌ای است که میان زنان در خانه و در حالت بیماری ایراد شد و درباره غصب خلافت علی است. این خطبه در منابع تاریخی از جمله [[احتجاج]] طبرسی، [[بحارالانوار]] مجلسی، [[معانى الاخبار]] صدوق، [[امالی شیخ طوسی]]، [[شرح نهج‌البلاغه ابن ابی الحدید]] نقل شده است.<ref>زهرا(ع) برترين بانوى جهان، مكارم شيرازى، ناصر، ج۱، ص۳۷</ref> راوی این خطبه فردی به نام "سويد بن غفلة" بوده است که در زمان پیامبر اسلام آورده اما پیامبر را ندیده است. اما او را موثق | دومین خطبه‌ای که از حضرت زهرا نقل شده است، خطبه‌ای است که میان زنان در خانه و در حالت بیماری ایراد شد و درباره غصب خلافت علی است. این خطبه در منابع تاریخی از جمله [[احتجاج]] طبرسی، [[بحارالانوار]] مجلسی، [[معانى الاخبار]] صدوق، [[امالی شیخ طوسی]]، [[شرح نهج‌البلاغه ابن ابی الحدید]] نقل شده است.<ref>زهرا(ع) برترين بانوى جهان، مكارم شيرازى، ناصر، ج۱، ص۳۷</ref> راوی این خطبه فردی به نام "سويد بن غفلة" بوده است که در زمان پیامبر اسلام آورده اما پیامبر را ندیده است. اما او را موثق دانسته‌اند.<ref>خطبه حضرت فاطمه زهرا(س) و ماجراي فدك، منتظری، حسينعلی، ج۱، ص۳۳۵</ref> | ||
هنگامی که حضرت زهرا در بستر بیماری قرار داشتند و همان بیماری موجب درگذشت ایشان شد، عده‌ای از زنان مهاجر و انصار به عیادت ایشان رفتند و او درباره جانشینی پیامبر و ولایت علی(ع) صحبت کرد و از آینده تاریک و استبداد ظالمان به آنها هشدار داد. | هنگامی که حضرت زهرا در بستر بیماری قرار داشتند و همان بیماری موجب درگذشت ایشان شد، عده‌ای از زنان مهاجر و انصار به عیادت ایشان رفتند و او درباره جانشینی پیامبر و ولایت علی(ع) صحبت کرد و از آینده تاریک و استبداد ظالمان به آنها هشدار داد. | ||
نسخهٔ ۱۴ ژوئن ۲۰۲۲، ساعت ۰۸:۵۳
 | این مقاله هماکنون به دست A.rezapour در حال ویرایش است. |
شخصیت و زندگی حضرت فاطمه (س) را تبیین بفرمایید؟
فاطمه زهرا دختر پیامبر اسلام(ص) و همسر حضرت علی(ع) و مادر امام حسن(ع) و امام حسین(ع)، از زنان بزرگ جهان اسلام است. شیعیان اعتقاد به عصمت حضرت زهرا(س) دارند و روایات زیادی مبنی بر عظمت جایگاه او و فضائلش از جمله عبادات طولانی نقل کردند. پیامبر اسلام بسیار او را دوست داشت و گفته است: «فاطمه پاره تن من است و هرکس فاطمه را برنجاند من را رنجانده است.»
فاطمه زهرا در سال پنجم بعثت در مکه متولد شد و در سال دوم هجرت با امام علی(ع) ازدواج کرد. یکی از اتفاق‌های مهم زندگی‌اش، پس گرفتن فدک توسط خلیفه وقت از او بود که با اعتراض و خطبه ایشان روبرو شد. از حضرت زهرا دو خطبه نقل شده است. اولین آن درباره غصب فدک است که در مسجد خطاب به مردان و زنان گفته شد. و دومی در خانه، میان زنان مهاجر و انصار بود که درباره غصب خلافت و مظلوميت على (ع) و خطرات آينده براى امت اسلامى بود.
از سیره عبادی فاطمه(س)، نماز و عبادت‌های طولانی زیاد، انفاق و صدقه دادن، ایثار و... ذکر شده است.
ولادت
مشهور شیعیان ولادت حضرت زهرا(س) را سال پنجم بعثت می‌دانند. طبق این قول، حضرت زهرا(س) هشت سال قبل از هجرت و در مکه و بیستم ماه جمادی الثانی متولد شد.[۱] از دیگر اقوال درباره سال تولد ایشان، سال دوم بعثت[۲]، پنج سال قبل از بعثت، دو سال قبل از بعثت است.[۳]
فاطمه آخرین فرزند پیامبر اسلام از حضرت خدیجه(س) است. همه برادران و خواهران حضرت فاطمه در زمان حیات پیامبر از دنیا رفتند. حضرت خدیجه در زمانی که فاطمه پنج سال داشت از دنیا رفت.[۴]
ازدواج و زندگی با حضرت علی(ع)
حضرت زهرا در سال اول هجرت و در نه سالگی با امام علی ازدواج کرد و در سال دوم مراسم عروسی انجام گرفت. زندگی ساده و نداشتن امکانات رفاهی از ویژگی‌های بارز زندگی فاطمه(س) و علی(ع) در آغاز زندگی مشترکشان بود.[۵] از امام صادق(ع) روایت شده است «لَو لَمْ يُخْلَقْ عَلِيٌّ لَمْ يَكُنْ لِفاطِمَةَ كُفْوٌ؛ اگر على آفريده نمى‌شد، كسى كه لايق همسرى فاطمه باشد وجود نداشت.»[۶] شیعیان اعتقاد دارند ازدواج حضرت فاطمه(س) را پیامبر به خداوند سپرده بود و خواستگاران زیاد او را رد می‌کرد تا امر خداوند بیاید که فاطمه با که ازدواج کند و فرشته‌ای بر او وحی کرد که عقد علی و فاطمه در آسمان خوانده شد و تو آنها را در زمین به عقد یکدیگر درآور.[۷]
حضرت زهرا از تنگدستی امام علی و سختی معاش آگاه بود اما با علم به این مشکلات، به همسری او درآمد.[۸] آورده‌اند که علی و فاطمه برای تقسیم کارها نزد پیامبر رفتند و پیامبر کارهای خانه را به فاطمه سپرد و کارهای بیرون را به علی.[۹]
امام حسن(ع)، امام حسین(ع)، زینب، ام کلثوم چهار فرزند او بودند.
خصوصیات و فضائل
خداپرستی، زهد، ایثار، گذشت، راستگویی از صفات حضرت زهرا(س) بوده است.[۱۰] نمازها و شب‌زنده‌داری‌های طولانی از ویژگی‌های سیره عبادی حضرت فاطمه است.[۱۱] درباره حضرت فاطمه گفته شده است که مورد علاقه شدید پیامبر بوده است. روایت آمده است: «فاطِمة بَضعَة منّى، فَمَن اغضَبَها اغضَبَنى؛ فاطمه پاره تن من است، هركس كه فاطمه را به غضب بياورد مرا به غضب مى آورد.» [۱۲] از دیگر ویژگی‌های او که در کتب علمای شیعه آمده، این است: برترین بانوی جهان، بانوی بهشتی، مقرب درگاه خداوند، نخستین کسی که وارد بهشت می شود و ...[۱۳]
تقوا و عبادت
رسول خدا (ص) درباره دخترشان حضرت فاطمه زهرا (س) می‌فرمایند: «ایمان به خدا در اعماق دل و باطن زهرا چنان نفوذ کرده که برای عبادت خدا، خودش را از همه چیز فارغ می‌سازد.[۱۴] حسن بصری می‌گفت: فاطمه زهرا (س) عابدترین مردم بود، در عبادت حق تعالی آنقدر بر پا ایستاد تا پاهای مبارکش ورم نمود.[۱۵] و درباره صفات اخلاقی ایشان از عایشه نقل شده که می‌گوید: بعد از رسول خدا (ص) کسی را راستگوتر از فاطمه ندیدم.[۱۶]
حجاب و عفاف
پوشش حضرت زهرا، همان چیزی است که در قرآن برای یک زن مسلمان ترسیم شده است و آن جلباب (چادر) و خمار (روسری) است تا بدن و سر پوشانده شود. از روایات تاریخی استفاده می‌شود که ایشان صورت خود را نمی‌پوشاند و چهره او دیده می‌شد.[۱۷]
عصمت
تشیع اعتقاد راسخ دارد که حضرت زهرا (س) همانند امامان دوازده‌گانه معصوم است و برای این عصمت دلایل قرآنی و روایی آورده‌اند. از آن جمله آیه تطهیر[۱۸] است که شیعه معتقد است خداوند رجس و پلیدی را از پنج تن آل عبا دور ساخته است و تصریح در عصمت ایشان دارد.[۱۹] و نیز آیه مباهله را دلالت بر عصمت حضرت زهرا می‌دانند.[۲۰]
علمای شیعه روایاتی نقل کرده‌اند که صراحت در عصمت حضرت زهرا دارد. از جمله حدیث ثقلین و روایات زیادی که درباره عصمت اهل بیت و فاطمه است. بحث عصمت فاطمه(س) از آن جهت اهمیت دارد که به سبب اثبات آن، برخوردار از شئون انبیا و امامان می‌شود و مرجعیت دینی و صلاحیت تفسیر و تبیین دین پیدا می‌کند.[۲۱]
ماجرای فدک
فدک دهکده‌ای بوده که پیامبر به دخترش فاطمه زهرا(س) بخشیده بود اما ابوبکر در زمان خلافتش آن را به نفع حکومت مصادره کرد.
فدک، نام دهکده‌ای بود در شمال شرق مدینه که ساکنان آن یهودی بودند که پس از جنگ خیبر آن را به پیامبر هدیه دادند، چون فدک بدون جنگ تصرف شد مشمول حکم خداوند در آیه ۷ سوره حشر گردید و اموال پیامبر شد و ایشان آن را به فاطمه بخشید.[۲۲]
پس از رحلت پیامبر، ابوبکر با استناد بر روایتی که می‌گفت انبیا از خود ارثی به جای نمی‌گذارند آن را از حضرت زهرا بازپس گرفت و به نفع حکومت مصادره کرد. پس از آن حضرت زهرا در مسجد خطبه‌ای ایراد کرد که به خطبه فدکیه معروف است و به این غصب اعتراض کرد و فدک را هبه و ارث پیامبر دانست.[۲۳] حضرت زهرا با جمعى از زنان بنى‌هاشم به مسجد رفت تا در برابر توده‌هاى مسلمان، و سران مهاجر و انصار و به بهانه «غصب فدك» خطبه بسيار غرايى در مسجد پيامبر (ص) ایراد کرد تا برخی حقایق روشن شود.
محورهای خطبه فدک
یک: مباحثی پيرامون مسأله توحيد و صفات پروردگار و اسماى حسنى و هدف آفرينش. دو: توصیف مقام پيامبر (ص) و ويژگى‌ها و اهداف او. سه: اهميّت قرآن مجيد و تعليمات اسلام، چهار: حوادث و رويدادهاى بعد از رحلت پيامبر، پنج: غصب فدك و بهانه‌هاى واهى كه در اين زمينه داشتند.[۲۴]
در باب منابع خطبه فدک، کتاب بلاغات النساء ( قديمی‌ترين سند و مدرك خطبه)، احتجاج طبرسی، بحار الانوار مجلسی، شرح نهج البلاغه ابن ابی الحديد و... ذکر شده است.[۲۵]
اختلاف بر سر مالکیت فدک پس از رحلت رسول خدا باعث شد این ماجرا در جوامع حدیثی و تاریخی بازتاب گسترده‌ای یابد و مباحث کلامی و فقهی در خصوص آن مطرح شود.[۲۶]
خطبه میان زنان در خانه
دومین خطبه‌ای که از حضرت زهرا نقل شده است، خطبه‌ای است که میان زنان در خانه و در حالت بیماری ایراد شد و درباره غصب خلافت علی است. این خطبه در منابع تاریخی از جمله احتجاج طبرسی، بحارالانوار مجلسی، معانى الاخبار صدوق، امالی شیخ طوسی، شرح نهج‌البلاغه ابن ابی الحدید نقل شده است.[۲۷] راوی این خطبه فردی به نام "سويد بن غفلة" بوده است که در زمان پیامبر اسلام آورده اما پیامبر را ندیده است. اما او را موثق دانسته‌اند.[۲۸]
هنگامی که حضرت زهرا در بستر بیماری قرار داشتند و همان بیماری موجب درگذشت ایشان شد، عده‌ای از زنان مهاجر و انصار به عیادت ایشان رفتند و او درباره جانشینی پیامبر و ولایت علی(ع) صحبت کرد و از آینده تاریک و استبداد ظالمان به آنها هشدار داد.
تسبیحات حضرت زهرا(س)
روایت است که تسبیحات حضرت زهرا را پیامبر(ص) به فاطمه(س) آموخت که آن عبارت است از سی و سه مرتبه «سبحان الله» سی و سه مرتبه «الحمدالله »و سی و چهار مرتبه «الله اکبر».[۲۹]
_%D9%86%D9%88%D8%B4%D8%AA%D9%87_%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1_%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1_%D8%B4%D9%87%DB%8C%D8%AF%DB%8C.jpeg)
درگذشت و محل خاکسپاری
مورخین درگذشت حضرت زهرا (س) را در سال یازدهم هجرت و ۷۵ روز پس از رحلت رسول الله می‌دانند.[۳۰] برخی موضوع شهادت را مطرح کردند و اعتقاد دارند پس از رحلت پیامبر(ص) حوادث ناگواری برای حضرت زهرا رخ داد که سبب آزردگی روحی و جسمی ایشان شد به طوری که بر اثر آن حوادث بیمار شد و از دنیا رفت.[۳۱]
حضرت فاطمه(س) وصيت کرد تا دور از چشم ديگران و شب هنگام دفن شود. درباره محل دقيق قبر حضرت فاطمه زهرا و اينکه آيا در خانه خود مدفون شد يا در بقيع، نمی‌توان با قاطعيت اظهارنظر کرد. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد، آن حضرت در بقيع مدفون گرديد، همان گونه که شواهدی حکايت از آن می‌کند که در خانه خود که اکنون در حجره شريفه قرار دارد، دفن شد. علمای برجسته شيعه نظير شيخ صدوق، شيخ مفيد، شيخ طوسی، ابن طاووس و علامه مجلسی مدفن حضرت را خانه خودش می‌دانند.[۳۲]
مطالعه بیشتر
- زندگانی فاطمه زهرا(س)، شهیدی، سیدجعفر، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۸.
- دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ اول، ۱۳۹۳.
- زن در آیینهٔ جلال و جمال، جوادی آملی، عبدالله، تهران: نشر فرهنگی رجا، ۱۳۷۱.
- عروسی مهر و ماه: ماجرای ازدواج امیرمومنان علی(ع) و فاطمه زهرا(ع)، حیدری ابهری، غلام‌رضا، قم: جمال، ۱۳۹۱.
- فاطمه زهرا(س) بانوی نمونه اسلام، امینی، ابراهیم، قم: شفق، ۱۳۸۹.
منابع
- ↑ کلینی در اصول کافی، ج۱، ص۴۵۸ و ابن شهر آشوب در مناقب، ج۳، ص۳۵۷، مجلسی در بحار الانوار، ج۴۳، ص۶ و حیات القلوب، ج۲، ص۱۴۹ و فیض کاشانی در وافی، ج۱، ص۱۷۳
- ↑ المصباح، شیخ طوسی، طبع هند، ص۷۹۳، مفید، مسارالشریعه، ۱۴۱۴ق، ص۵۴؛ کفعمی، المصباح، ۱۴۰۳ق، ص۵۱۲
- ↑ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، دارصادر، ج۱، ص۱۳۳. ج۸، ص۱۹؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۴۰۳؛ ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۸۹۹.
- ↑ دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۱، ص۴۹
- ↑ دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۱، ص ۵۳ ۵۱
- ↑ البرهان في تفسير القرآن، ج۴، ص۱۴۳
- ↑ زهرا(ع) برترين بانوى جهان، مكارم شيرازى، ناصر، ج۱، ص۳۷
- ↑ المُسْتَدرَک علی الصَحیحَین، حاکم نیشابوری، به نقل از دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۲، ص۲۴۸
- ↑ مجموعه آثار، مطهری، مرتضی، ج۱۷، ص۴۰۵
- ↑ زندگاني صديقه كبرى حضرت فاطمه زهرا سلام الله عليها، مدرسى، سيد محمد تقى، ج۱، ص۵۵
- ↑ دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۱، ص۵۵
- ↑ زهرا (سلام الله عليها) گل هميشه بهار نبوت، محسنى، شيخ محمد آصف، ج۱، ص۲۵
- ↑ زهرا(ع) برترين بانوى جهان، مكارم شيرازى، ناصر، ج۱، ص۶۱
- ↑ «إِنَّ ابْنَتِی فَاطِمَه مَلَأَ اللَّهُ قَلْبَهَا وَ جَوَارِحَهَا إِیمَاناً إِلَی مُشَاشِهَا تَفَرَّغَتْ لِطَاعَه اللَّهِ»؛ مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، بحارالأنوار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۴۶.
- ↑ «مَا کَانَ فِی الدُّنْیَا أَعْبَدَ مِنْ فَاطِمَه ع کَانَتْ تَقُومُ حَتَّی تَتَوَرَّمَ قَدَمَاهَا»؛ مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، بحارالأنوار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۷۶.
- ↑ مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، بحارالأنوار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۸۴.
- ↑ مسئلۀ حجاب، مطهری مرتضی، ج۱، ص۱۸۴
- ↑ سوره احزاب آیه ۳۳
- ↑ پرتو ولايت، معرفت، محمد هادى، ج۱، ص۱۴۷،
- ↑ دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۲، ص۷۱
- ↑ دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۲، ص۸۰
- ↑ دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۱، ص۲۹۳
- ↑ خطبه حضرت زهراء سلام الله عليها، مكارم شيرازى، ناصر، ج۱، ص۴
- ↑ زهرا(ع) برترين بانوى جهان، مكارم شيرازى، ناصر، ج۱، ص۱۴۰ تا ۱۵۰
- ↑ خطبه حضرت فاطمه زهرا(س) و ماجراي فدك، منتظری، حسينعلی، ج۱، ص۴۰ ۴۱
- ↑ دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۱، ص۲۹۳
- ↑ زهرا(ع) برترين بانوى جهان، مكارم شيرازى، ناصر، ج۱، ص۳۷
- ↑ خطبه حضرت فاطمه زهرا(س) و ماجراي فدك، منتظری، حسينعلی، ج۱، ص۳۳۵
- ↑ ابن بابویه، محمد، من لا یحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۳ هـ. ق، ج۱، ص۳۲۰؛ ابن بابویه، محمد؛ علل الشرائع، قم، کتاب فروشی داوری، چاپ اول، ۱۳۸۵هـ. ش، ج۲، ص۳۶۶، باب ۸۸، حدیث۱؛ ابن بابویه، محمد؛ ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، قم، دارالشریف الرضی للنشر، چاپ دوم، ۱۴۰۶ هـ. ق، ص۱۶۳.
- ↑ ترجمه اصول کافي شيخ کليني، کمره‌اي، شيخ محمد باقر، ج۳، ص۳۱۹
- ↑ دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۱، ص۳۳۵
- ↑ آثار اسلامی مکّه و مدينه، جعفريان، رسول، ج۱، ص۳۳۹